Morgunblaðið - 22.12.1976, Blaðsíða 28

MOKÍJUNBLAÐU), MIÐVIKL'UAOUR 22. DKSEMBER 1976
BRIAN CROWIER segir sitt af hverju frá Boris Ponomarev, sovéska framámanninum sem þeir hjá
Verkamannaflokknum buðu til Bretlands — og var þar enginn aufúsugestur að ekki sé meira sagt.
allir höfðu
andstyggð á
DEOAR fröttist, að stjórn brezka
Verkamannaflokksins hefói boðið Bor-
is l’onomarcv hcim varð uppi fótur og
fit ok hef ég r-kki n«‘raa gott eitt um það
að seK.ja Svona fréttir ættu að standa í
flestum mönnum, hvar í flokki sem
þeir eru, ot> reyndar einnifí hinum, sem
ekki fylííja neinum flokki.
En hvers vef>na skyldi Ponomarev
vera óvelkominn til lýðvcddisins Bret-
lands? Ilvers ve|{na skyldi hann vera
illa séður í lýðra’ðisríkjum yfirleitt?
I>að er nú það. Ekki er um það að
villast, að menn þykjast hafa gilda
ásta-ðu. Einhverra hluta ve«na hafa
þeir þö veij>rað sér við því að nefna
hana réttu nafni upphátt, ok Köfið
heldur ýmislef>t óuott í skyn. En ástæð-
an er, í stuttu máli sú, að Boris I’ono-
marev er höfuðpaurinn í þeirri undir-
réiðurs- ok niðurrifsstarfsemi, sem
kommúnistaflokkur Sovétríkjanna
-stundar um víða veröld. I’onomarev á
svo sem að heita a*ðsti yfirmaður al-
þjóðadcildar miðstjórnar kommúnista-
flokksins. Kn í verunni er starf hans
það, sc-in éj> sa«ði. Áður en við förum
nánar út í þá sálma skulum við sej>ja
ofurlflil deili á l’onomarev oj> rekja
feril hans.
Ilann lieitir fullu nafni Boris Nikola-
jevitsj l’onomarev ojí er 71 árs að aldri.
Ilann j-ekk í Kommúnistaflokk Sovét-
ríkjanna tveirnur árum eftir byltinjíu
oj; var konrinn í ábyrjíðarstciður þejíar
áður en l,onin lé*zt. Honum tókst að
sijjla iii111i skers oj> háru alla stjórnartíð
Stalins oj> komst jafnvel í stjéirn Kom-
interns á þeim tima, er „hreinsanir"
stciðu hæst. Eftir dauða Stalíns varð
Pononiarev yfirniaður alþjóðadeildar
kniiimúnislaflokksins <>j> hefur verið
það upp fi'á því. Kyrir fjórum árum
komst hann svo í kjör til æðsta ráðsins.
I’onomarev hefur ráðið talsverðu uni
slefnu sové/.kra kommúnista; hann
hefur ritaðsöjíur alþjéiðlejju verkalýðs-
hreyfinjiarinnar oj; verið aðatritstjóri
opinherrar sciku sovézka kommúnista-
flokksins. I'ononiarev hefur fyljjt
Brésnef, aðalritara flokksins, mjöj; að
niálmn op uj;j;laust haft töluverð áhrif
á liann fyrir sitt leyti. I’onomarev er
t.d. lalinn hafa lapt á ráðin um innrás-
ina i Tékkéislövakíu 1968 oj; hvatt til
hennar. l»ótt l’onomarev sé nú hnij>inn
á efri ár munu fáír honum skelej>j;ari
málsvarar kenninj;arínnar um „al-
þjóðaIiyj;j;ju öreij;anna“; boðar hann
það crindi hvarvetna af miklum móði
hieði Ijóst — oj; leynt, eins oj; nú verð-
ur frá saj;t.
KÖNtíURLÖAHVKFIiRINN
Mér er ekki kunnujd, að lirezkt blað
hafi áður birt sannleikaiin um hlutverk
l’onomarevs oj; sovézku niðurrifsvélar-
innar. En við skuliim nú setja okkur
fyrir sjónir, að vélverk þetta sé könj;ur-
lóarvefur. Ponomarev er þá könjturlóin
i vefnum miðjum.
I uppliafi var Komintern, „þriðja al-
þjóðasambandið". Með Komintern a*tl-
aði Kcnin að undirbúa heimsbyltinj;-
una. Klestir konunúistaflokkar. sem
enn eru við lýði oj; brezki kommúnista-
flokkurinn meðal þeirra, eru af Komin-
tern komnir. Arið 1943. þej>ar Hitler
var sem j;rimmastur, laj;ði Stalín Kom-
intern niður. Með því vildi hann sann-
f;cra bandamenn sína i stríðinu um
j>öfuj;an tilj;anj; Sovétmanna. Oj; hon-
um tókst það, sem hann ætlaði. Banda-
mennirnir vildu nefnilejta um fram allt
trúa þvi, að hinir sovézku félaj;ar va*ru
búnir að stinj;;i heinisb.vltinjtaráform-
um undir stól oj; mundu ekki taka þau
upp aftur.
Svo varð það árið 1947, að Andrei
/.hdanov, ein helzta hjástoð Stalíns,
kom á föt Kominform, oj; kallaði „upp-
lýsinjtaþjöntistu". Þóttust þá margir
vita. að fyrirta*ki va>ri ekkert nenta
Komintern gamla með nýju nafni. Nú
vita menn. að Kominform var aúlað
svipað hlutverk og Komintern, átti sem
sé að boða Moskvulítiuna, en starfsemi
Kominforms tók aftur á móti til fa>rri
landa — það skipti sér aðeins af þeim
kommúnistaflokkum. sem voru við
völd. og sta'rstu flokkum öðrum. þeim
franska og ítalska. Kominform var svo
lagt niður árið 1956. En það skipt
engu; niðurrifsstarfinu var fram hald-
ið um heim allan.
Það hefur reyndar aldrei orðið hlé á
starfseminni; það cr nú að verða mönn-
um ljóst upp á síðkastið. Arftakar Kom-
internmanna sitja nú í alþjóðadeild
miðstjórnar sovézka kommúnista-
flokksins, Ponomarev i forsæti og hef-
ur stjórnað frá 1954. Það var alveg
mátulegt og rökrétt, að Ponomarev
fékk þetta starf. Hann var nefnilega i
framkvæmdanefnd Kominterns i ein
sex ár, frá 1937 til 1943. Svo er kallað,
að hann sé milliliður Sovétmanna og
kommúnistaflokka, sem ekki eru við
völd. 1 rauninni hefur hann miklu
fleiri járn i eldinum. Deild Pono-
marevs gefur fyrirmæli hinum vold-
ugu öryggis- og upplýsingaþjónustum
K(iB (Stofnunin til öryggis ríkisins
heitir það) og GRU (leyniþjónustu
hersins) um leyndan stuðning við eða
andróður gegn ókommúnískum bylt-
ingarhreyfingum hér og hvar um heim-
inn. Deildin skipar líka utanríkisráðu-
neytinu fyrir verkum. Sú stofnun er
tiltölulega léttvæg, en við hana skipta
samt ókommúnískar ríkisstjórnir.
Kíkingin um köngurlóarvefinn stend-
ur nokkurn veginn heima, hvert sem
litið er. í vefnum miðjum eru fram-
kvæmdastjórn kommúnistafiokksins,
sem markar stefnuna, og hlítir forystu
Brésnefs flokksdrottins, miðstjórnin,
sem ræður ráðum í smáatriðum, — og
alþjóðadeildin siðast en ekki sizt. Pono-
marev á sæti í miðstjórninni; aftur á
móti er hann einungis fulltrúi í fram-
kvæmdastjórninni. Þar hafur hann
Suslov, þann aldna hugmyndafræðing,
yfir sér.
1 hringnum næst þessu valdahnoða
er miðstjórnin. Þaðan kemur í raun-
inni úrslitavaldið, þegar öllu er á botn-
inn hvolft. Það sást t.d. árið 1957, þegar
Krústjof atti miðstjórnarmönnum
hvaðanæva úr Sovétríkjunum gegn
Molotov, Malenkov og öðrum, sem voru
að reyna að velta honum úr sessi.
Þannig má líta á valdavefinn innan-
lands. En ef við víkjum aftur að niður-
rifsstarfseminni úti um heim — þá er
alþjóðadeild Ponomarevs í miðju þess
vefs. Og þaðan liggja þræðirnir í allar
áttir. Ég er þegar búinn að nefna til
sögunnar KGB og GRU. En alþjóða-
deildin hefur Ifka umsjón með alþjóða-
deild sovézku verkalýðsfélaganna (það
er sem sé annað fyrirtæki en deild
Ponomarevs og undir eftirliti hennar),
og þar með Alþjóðasambandi verka-
lýðsfélaga. Höfuðstöðvar þess sam-
bands eru í Prag. En alþjóðadeild
sovézku verkalýðsfélaganna (Alexand-
er Shelepin var yfir þeirri stofnun;
einnig hann heimsótti Breta eitt sinn
en var sviptur embættum, er hann kom
aftur til Sovétrikjanna) fæst við undir-
róður í verkalýðsfélögum erlendis,
einnig í Vesturevrópu.
SVOKALLAÐ HEIMSFRIÐARRÁÐ
Alþjóðasamband verkalýðsfélaga er
bara eitt framvígi margra, sem Pono-
marev ræður úr fjarska. Þekktast
þeirra mun svokallað Heimsfriðarráð.
Það er til húsa í Prag eins og alþjóðða-
samband verkalýðsfélaga. Og Pono-
marev lítur ekki aðeins eftir valdalaus-
um kommúnistaflokkum erlendis; al-
þjóðadeildir eru í öllum kommúnista-
flokkunum i Austurevrópu (og flokkn-
um á Kúbu) og þær hlíta líka ráðum
Ponomarevs. Enn fremur eru öryggis-
og upplýsingaþjónustur leppríkjanna
ávallt reiðubúnar til þjónustu við KGB.
Má minna hér á það, sem Josef Frolik
sagði, er hann stökk úr Tékkóslóvakíu
til Bretlands f fyrra, að tékkneska
leyniþjónustan stundar undirróður í
verkalýðsfélögunum þar fyrir KGB
beinlinis, er sem sé látin vinna skít-
verkin.
Og enn má telja. í tveimur svokölluð-
um „menntastofnunum" lætur
Ponomarev kenna námfúsum hryðju-
verk og spellvirki ýmiss konar, Ieyni-
skyttirí og skæruhernað og fleira, sem
að gagni má koma. Nemendurnir eru
úr ýmsum áttum, en skólarnir eru
Lenínstofnunin og Vináttuháskólinn
kenndur við Patrice Lumumba.
Námsefnið í þessum skólum er næsta
líkt. Nemendurna má aftur á móti telja
i tveimur flokkum. Að öðru leytinu eru
rétttrúuð ungmenni úr kommúnista-
flokkum hér og hvar, í Vesturevrópu,
Ameríkunum báður, Afríku (þó fáir
þaðan), Miðausturlöndum, Austurasíu,
og Ástraliuslóðum. En á hinn bóginn
eru margs kyns „þjóðfrelsismenn",
upprennandi skæruliðar og hermdar-
verkamenn, sem ekki telja sig konun-
únista. Þeir rétttrúuðu hljóta sfna upp-
fræðslu i Lenínstofnuninni (hún er
líka nefnd Stofnun þjóðfélagsvísinda,
Þjóðfélagsfræðastofnunin og Alþjóð-
legur skóli um marxisma og lenín-
isma). Þar innan hárra múra er þeim
kennt allt, sem vert er að vita um
ofbeldi, nauðsyn þess og nytsemi. Til
þess, að ofbeldisfræðslan fái ekki allt
of mjög á nemendur njóta þeir svo alls
kyns forréttinda 'umfram venjulegt
fólk í Sovétrikjunum.
Þjóðfrelsisliðið fer aftur á móti fyrst
í Lumumbaskólann. Þar eru haldin
undirbúningsnámskeið, en þvi næst
fara nemendur í æfingabúðir; eru sum-
ar i Moskvu, en aðrar i Bakú, Simero-
pol, Odessa eða Tashkent. Sumir eru
sendir enn lengra, jafnvel til Norður-
kóreu. Það má geta þess í leiðinni, að
eftirsóttasti hermdarverkamaður
heims, „Carlos" Ramirez, lærði sitt fag
í Lumumbaskóla. Og þar lærðu þeir,
sem-má ráða fyrir Angóla, Mósambík og
Gineu-Bissá. í mörg ár þjálfuðu Sovét-
menn skæruliða og hermdarverka-
menn úr Frelimo, MPLA og PAIGC
þúsundum saman. 1 fyllingu tímans
tóku þessir lærisveinar svo sæti
Portúgala með vopnavaldi og mann-
hjálp Sovétmanna og Kúbana.
tJTGÁFUMIÐSTÖÐ
1 Prag, höfuðborg hins sósíalíska lýð-
veldis Tékkóslóvakíu (þá er nú utan-
ríkisráðherra Tékkóslóvaka enn einn
þeirra góðu gesta, er heiðrað hafa
Breta undan farið), er eitt helzta útibú-
ió frá niðurrifsstassjón Ponomarevs. 1
Prag eru aðalstöðvar Alþjóðasambands
verkalýðsfélaga, Heimsfriðarráðsins og
fleiri slikra eins og áður sagði. En þar
er líka útgáfumiðstöð kommúnista-
hreyfingarinnar í heiminum, og þar
kemur út aðalmálgagn hennar, „World
Marxist Review".
Tfmarit þetta kemur út á þó nokkr-
um tungumálum. Það á aldrei i fjár-
þröng. Deild Ponomarevs borgar brús-
ann með smáhjálp stjórnanna i lepp-
rikjunum. (Það eru „stórinnkaup"
deildar Ponomarevs, sem halda lífinu í
„Morning Star“, blaði brezka kommún-
istaflokksins; Sovétmenn borga meira
en 200.000 pund í áskriftir á ári). Það
var vel við hæfi, en þetta rit birti (fyrir
þremur árum) grein eftir Gerry
Cohen, félaga í framkvæmdanefnd
brezka kommúnistaflokksins, þar sem
sagði skýrum orðum, að flokkurinn
Bretlands notaði verkalýðsfélögin til
„áhrifa" á Verkamannaflokkinn. Það
var lika við hæfi, Ponomarev tók sjálf-
ur til máls i ritinu fyrir tveim árum og
lagði á ráðin um fullnaðarsigur komm-
únismans. Greinin hét „Ástandið i
heiminum og gangur byltingarinnar".
Þar réó hann okkur hér fyrir vestan sig
í allri vinsemd að byrja á þvi að þjóð-
nýta banka og tryggingafélög, fá
vinstrimönnum fjölmiðlana og leysa
alla hermenn undan vopnum. Yrði eft-
irleikurinn þá auðveldari.
Ponomarev þreytist seint á að halda
því að mönnum, að ekki megi nokkurn
tíma verða hlé á „hugsjónastríðinu",
sem hann og félagar hans nefna svo. Á
þingi í Moskvu í fyrra komst hann svo
að orði: „Flokkar, sem aðhyllast marx-
isma og lenínisma draga sínar ályktan-
ir af gangi mála og er þeim vel ljóst, að
sjaldan hefur horft betur en nú fyrir
sósialisma í heiminum". Og má nú hver
sjá sína sæng upp reidda —
Ponomarev er á leiðinni! Hann heim-
sótti Tékka fyrir átta árum — eða
sendi menn fyrir sig öllu heldur — og
nú á dögunum heiðraði hann sem sé
Breta með komu sinni. Þá þraut
kurteisin Breta.