Morgunblaðið - 04.01.1977, Page 31

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 4. JANUAR 1977
31
Minning:
Lúdvig G.
Lúdvig G. Braathen, skipaeig-
andi og íslandsvinurinn alkunni,
andaðist í Osló 27. desember s.l.
85 ára að aldri. Fyrirtækjum sín-
um stjórnaði hann fram á síðustu
stund af miklum dugnaði og
óskertri andlegri og lfkamlegri
reisn. Er þar lokið stórmerkum
æviferli, sem vert er að minnast.
Braathen fæddist í Drammen
17. marz 1891 og var af bændum
kominn, af svonefndri Konghaug-
ætt. Ólst hann upp við venjuleg
sveitastörf, plóg og herfi og trjá-
flutninga með hesti og sleða, en
allt slíkt erfiði stælti kraftana og
viljafestu þegar í bernsku. Stærði
hann sig af slíku uppeldi, enda
var hann hraustmenni, hávaxinn
og þrekinn og bar sig vel til ævi-
loka. Ekki var um aðra skóla-
göngu að ræða en barnaskólanám,
en að því loknu tók vinnan við —á
fyrstu við mat og sölu á trjáviði,
en síðar við verzlunarstörf, sem
hann felldi sig ekki við. Arið 1909
réðst Braathen til E.B. Aaby, sem
var skipaeigandi í Drammen, og
voru launin kr. 30.— á mánuði.
Var Aaby duglegur en strangur
vinnuveitandi en vel fór á með
þeim og hækkuðu launin í kr.
100.- á mánuði á þeim fjórum ár-
um sem Braathen vann þar. Þótt
vinnudagurinn væri langur og fá-
ar frístundir lagði Braathen
stund á nám í ensku, þýzku og
frönsku og varð vel heima í þeim
tungum öllum. Að ráði Aabys hélt
Braathen til Cardiff og gerðist
starfsmaður Vivian Kelly & Co og
vann þar um skeið. Því næst
hugðist hann halda til Suður-
Ameríku en af þvf varð ekki
vegna heimsstyrjaldarinnar sem
hófst í ágústmánuði 1914. I lok
ársins 1914 hélt Braathen heim-
leiðis og gegndi herþjónustu í líf-
verði konungs og fékk þar skjótan
frama. Að því loknu réðst hann til
B.A. Sanne, sem hafði verið skip-
stjóri en gerði nú út 4 skip af
fullkomnustu gerð til vöruflutn-
inga. Sanne féll frá árið 1922 og
gerðist Braathen þá forstjóri fyr-
irtækisins og rak það af miklum
dugnaði og varði það áföllum þótt
mörg skipafélög og bankar koll-
keyrðu sig vegna sveiflna í fjár-
málastarfsemi á árunum eftir
heimsstyrjöldina.
Árið 1926 stofnaði Braathen
eigið félag og festi kaup á 3600
tonna skipi. Hafði hann með
sparnaði safnað kr. 25.000.- er
hann lagði í félagið og fékk auk
þess tilsvarandi lán f banka. Skip
þetta strandaði nálægt Bombay
en mannbjörg varð. Réðst
Braathen þá í að láta byggja
12000 tonna tankskip og náði um
það hagkvæmum samningum við
„Götaverken". Hafði hann áður
gert 10 ára leigusamning við olíu-
félagið AngloSaxon, en er að af-
hendingu kom fundust ekki verk-
efni fyrir skipið enda lágu mörg
slík skip bundin f höfn. Að ári
liðnu hafði málum svo skipast að
verkefni fékkst og hóf skipið þá
siglingar. Skal útgerðarsaga
Braathen ekki rakin frekar en við
fráfall hans nam burðarmagn
(deadweight) flota hans 265.000
tonnum. Þess skal þó að lokum
getið að Braathen fór fram á það
við Götaverken árið 1932 að skip
hans yrðu logsoðin að nokkru,
enda var vigt hnoðnagla talin um
500 tonn og gat þetta aukið burð-
arþol skipanna. Þessu var hafnað
en „Kockurn" skipasmiðjan í
Malmö samþykkti þetta í tilrauna-
skyni er Braathen lét byggja
15.000 tonna tankskip og síðar
16.000 tonna skip sem var logsoð-
ið að fullu. Á þessu sviði var
Braathen brautryðjandi.
Á árinu 1936 hófust afskipti
Braathen af flugstarfsemi. Vildi
það til með þeim hætti að vélar-
bilun varð í einu af skipum hans,
sem var á leið frá Kalifornfu til
Japans. Hugkvæmdist honum þá
að senda varahluti til skipsins
loftleiðis og var það gjört. Sparaði
þetta bæði tfma og fjármuni, enda
hefði orðið að draga skipið til
Evrópu að öðrum kosti. Sama var
að segja um flutning á áhöfnum
skipa, sem leigð Voru til langs
Braathen
Minning: - Mogens
Löve Andersen
tíma og ekki komu til heimahafna
jafnvel svo árum skipti.
Um þetta leyti var hinn kunni
flugmaður Bernt Balchen búsett-
ur í Ósló og ræddi Braathen við
hann um skilyrði þess að stofna
flugfélag. Komust þeir að þeirri
niðurstöðu að hugsanlegt væri að
flug frá Ósló til London gæti bor-
ið sig. Sóttu þeir um réttindi á
þessari flugleið, en var óðara
synjað af opinberri hálfu. Þessu
undi Braathen illa og hugðist nú
hefja flug frá Ósló til Bandarfkj-
anna. Sótti hann tvisvar um flug-
réttindi á þeirri leið, en var synj-
að f bæði skiptin.
Styrjaldarárin dvaldi Braathen
landflótta f Svfþjóð en skipafloti
hans þjónaði Bandamönnum og
varð fyrir miklu tjóni. Endur-
reisnarstarfið hóf Braathen þegar
að strfðinu loknu og stórjók skipa-
stól sinn. Jafnframt tók hann upp
þráðinn þar sem frá var horfið og
kynnti sér vandlega flugvélagerð-
ir, sem komið gætu til greina,
annaðist þjálfun áhafna með ærn-
um kostnaði og stofnaði loks
„Braathens South American and
Far East Airtransport A/S“ 26.
marz 1946. Félagið hafði aflað sér
flugréttinda til Hong Kong og
naut þeirra næstu árin þar til því
var bolað út af þeim markaði.
Jafnframt hóf félagið innanlands-
flug í ríkum mæli og má segja að
það hafi að verulegu leyti byggt
upp flugkerfið innanlands í Nor-
egi.
Á þessum árum átti Braathens
S.A.F.E. í hörðum átökum við
SAS og önnur flugfélög. Hins veg-
ar tókst náin samvinna við Loft-
leiðir h.f. á árinu 1952, sem leiddi
til hagkvæmni í rekstri beggja
félaganna. Var stuðningur
Braathens við Loftleiðir á þeim
árum ómetanlegur, enda önnuð-
ust fyrirtæki hans viðhald á flug-
vélum félagsins og margs konar
fyrirgreiðslu næsta áratuginn.
Bar engan skugga á þá samvinnu,
enda reyndist Braathen mikill
drengskaparmaður i öllum sam-
skiptum, tillögugóður og rétt-
sýnn. Keppinautarnir undu illa
afskiptum Braathens af flugmál-
um og gerðu honum allt til miska
og spilltu eitt sinn bankasam-
bandi hans. Var þá erfitt I ári og
orðaði Braathen það svo við þann
er þetta ritar, að það árið hefði
mörgum ungum mönnum ekki
orðið svefnsamt í hans sporum, en
ég sef sagði hann og gekk með
sigur áf hólmi.
Félagið Braathens S.A.F.E. á
nú tólf farþegavélar, sem það rek-
ur bæði í áætlunarflugi innan-
lands og leiguferðum. Auk þess á
félagið mikla viðhaldsstöð í Sola
og raunar einnig á Fornebu-
flugvelli. Eru þær stöðvar vel
búnar tækjum og annast viðhald á
eigin vélum og annarra flugfé-
laga. Starfsmenn fyrirtækja
Braathens eru 1500 og sannar það
að hér er um atvinnurekstur að
ræða sem mikla þýðingu hefir
jafnvel á norska vísu.
Skógarflæmi mikil átti
Braathen í österdal og sumarset-
ur. Var hann mikill útivistarmað-
ur og náttúruunnandi, enda naut
hann þess að bjóða vinum sínum
til dvalar á sumarsetrinu og til
veiðiferða. Var hann göngumaður
svo mikill að ungir menn máttu
hafa sig alla við, ef fylgja átti
honum eftir á dagsgöngu. Sigling-
ar stundaði Braathen einnig sér
til hvíldar og ól upp keppnishesta,
enda var hann dýravinur allt frá
æsku.
Braathen var maður listelskur
og raunar sérfróður um málara-
list. Átti hann mikið og fagurt
safn málverka og lismuna og
gætti þess vandlega að allt væri
ósvikið. Loks má þess geta að
Braathen var bókfróður og sjálf-
ur vel skáldmæltur, en naut þeirr-
ar áþróttar sér til gamans og hug-
arhægðar. Gaf hann út eigin
ljóðabók sem hann gaf vinum sín-
um og nokkur ljóða hans er að
finna í bókum hans, sem alls urðu
fjórar að tölu, en ritfær var hann
í bezta lagi. Braathen lýsir því
þráfaldlega í bókum sinum að
hann hafi aldrei safnað fé fjárins
vegna, en hann vildi hafa fram-
kvæmdir með höndum til eflingar
atvinnulffi Noregi til sæmdar og
velferðar.
Braathen var stórgjöfull þegar
hann vildi það við hafa og naut
heamabær hans Drammen þess og
ýmis þjóðþrifa- og menningarfé-
lög. Ekki má heldur gleyma ár-
legu framlagi til islenskrar skóg-
ræktar, sem hann taldi nauðsyn á
að efld yrði landinu til prýðis,
gagns og sóma.
Af öllu þessu má sjá að hér var
ekki meðalmaður á ferð, enda var
hann heiðraður á marga lund.
Sæmdur var hann kommandör-
krossi St. Olavs orðunnar, stór-
krossi hinnar fslensku Fálkaorðu
og kommandörkrossi hollensku
Oranie Nassau orðunnar auk ann-
arra heiðursmerkja ýmissa sam-
taka.
Við stjórnendur Loftleiða
h.f. sem gátum talist vinir
Braathens og þekktum hann
náið bárum óskorðaða virðingu
fyrir honum vegnf" mannkosta
hans. Hann lét sér í léttu rúmi
liggja þótt hann hlyti andblástur
opinberra aðila og annarra, enda
var hann baráttumaður. Hann
trúði á málstað sinn og fylgdi hon-
um fram og úrræði hans reyndust
oftast góð, svo sem raunar lffsfer-
ill hans sannai.
Megi hann nú að langri og
harðri lffsbaráttu lokinni hvíla i
friði. Sendum við vinir hans hjá
Loftleiðum h.f. aðstandendum
hans innilegar samúðarkveðjur.
Kristján Guðlaugsson.
10 fengu
orður
SAMKVÆMT fréttatilkynningu
frá orðuritara sæmdi forseti is-
lands á nýársdag 10 Islendinga
riddarakrossi hinnar fslenzku
fálkaorðu. Þeir voru:
Einar Steindórsson, fram-
kvæmdastjóri Hraðfrystihússins
h.f. í Hnífsdal, fyrir störf að at-
vinnu- og félagsmálum.
Guðjón Jónsson, flugstjóri, fyr-
ir landhelgisgæslustörf.
Halldór Pétursson, listmálari,
fyrir teikningar og myndlist.
Hálfdán Björnsson, bóndi á
Kviskerjum, fyrir störf á sviði
náttúruvísinda
Magdalena Sigurþórsdóttir,
kennari, fyrir kennslu- og félags-
málastörf.
Sigríður Ingimarsdóttir, fyrir
félagsmálastörf.
Sigrún Magnúsdóttir,
hjúkrunarkona, fyrir líknar- og
hjúkrunarstörf.
Sigurjón Stefánsson, skipstjóri,
fyrir sjómannastörf.
Sveinn Benediktsson, fram-
kvæmdastjóri, fyrir störf á sviði
sjávarútvegsmála.
Valgarð Thoroddsen, fv.
raf magnsveitustjóra ríkisins, fyrir
embættisstörf.
I dag er til moldar borinn-Mogens
Löve Andersen, hárskerameistar-
i. Mogens var, eins og nafnið ber
með sér, danskættaður og fæddur
I Arhus f Danmörku 2. marz 1895.
Mogens lærði iðn sfna ytra, en í
fyrra strfði var hann kallaður til
starfa á varðskipið Island Falk
sem var við gæslustörf hér við
land. Gegndi Mogens herþjónustu
þar til strfðsloka, en kom þá mjög
fljótt til Islands aftur og hóf hér
störf við iðn sína, fyrst sem
sveinn hjá meistara, en sfðar með
eigin stofu.
Ég kynntist Mogens árið 1925
og bjó á heimili hans um tíma.
Mogens varð mjög samofinn öllu
sem fslenskt var og féll ákaflega
vel inn í íslenskt þjóðlff og fylgd-
ist mjög vel með því sem var að
gerast á þeim erfiðleika árum.
Mogens Löve Andersen var elju-
maður, starfssamur og ábyggileg-
ur maður á öllum sviðum. Þann
24/9 árið 1920 giftist hann eftir-
lifandi konu sinni Árnu Þorvalds-
dóttur, ættaðri frá Skálanesi á
Mýrum. Hefur hjónaband þeirra
verið með afbrigðum gott og far-
sælt, eignuðust þau fimm börn, og
ólu upp dóttur Árnu, Ástu, sem
Mogens tók sem sína eigin dóttur.
Allt er . þetta myndar- og
dugnaðarfólk, og tengdabörn og
barna- og barnabarnabörn fleiri
en ég kann skil á.
Ekki get ég skilið svo við minn-
ingu Mogens að ég ekki geti þess,
að í áratugi og til þess síðasta sá
hann um hársnyrtingu og rakstur
sjúklinga á geðveikrahælinu
Kleppi, og segir þetta nokkuð um
manninn, því vafalaust hefur oft
þurft á þolinmæði ásamt skilningi
á ástandi hvers og eins sjúklings
að halda. Þetta starf vann hann
allan tfmann sem aukavinnu.
Mogens héllt alltaf tryggð við
gamla landið og fór margar ferðir
þangað seinni árin og taldi alltaf
gott að koma heim aftur, þó hér
ætti hann heima, og hér ber hann
beinin, átttíu og eins árs gamall,
eftir gæfuríkt lff.
Þ.B.
f
Alúðarþakkir fyrir auðsýnda samúð við fráfall og útför
JACOBSHANSEN
Hveragerði
Guð gefi ykkur öllum blessunarríkt komandi ár
Margrét Hansen,
börn, tengdaborn, barnabörn,
Anna Hansen.
Skrrfstofa okkar verður lokuð
í dag eftir hádegi vegna jarðafarar Ingimars
Brynjólfssonar stórkaupmanns.
I. Brynjólfsson og Kvaran
Lokað
eftir hádegi í dag vegna jarðarfarar Ingimars
Brynjólfssonar stórkaupmanns.
Friðrik Bertelsen
Lágmúla 7
Lokað
eftir hádegi í dag vegna jarðafarar Ingimars
Brynjólfsonar stórkaupmanns
Gardínuhúsið
Iðnaðarhúsinu við Ingólfsstræti
Lokað
Vegna jarðafarar Ingimars Brynjólfssonar,
stórkaupmanns, verða bókaverslanir okkar
lokaðar frá kl. 13.00 til 16.00, þriðjudaginn
4. janúar 1977.
Bókaverslun Snæbjarnar Bókaverslun Snæbjarnar
Hafnarstræti 4 Hafnarstræti 9