Morgunblaðið - 01.02.1977, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 1. FEBRÚAR 1977
17
Guðrún Erlendsdóttir.
Bjarnfrlður Leósdðttir
Sólveig Ólafsdóttir.
Gunnar Guðbjartsson
Frv. er illa gerður og
kekkóttur grautur
— sagði Gunnar Guðbjartsson
„og þetta fólk ber að auki mikla
skatta." Taldi Bjarnfrlður að
hlutfall skattheimtu af launum
væri hvergi eins hátt og einmitt
hjá þessu fólki sem legði mest á
sig. „Islenzka verkakonan vinnur
lengstan vinnudag," sagði Bjarn-
frlður,“ og ber minnst úr býtum.
Við skulum ekki gleyma þvi að
kvenréttindi eru mannréttindi."
Bjarnfrlður benti á ýmis dæmi í
málflutningi sinum og m.a. taldi
hún skattpiningu koma fram I
mörgum greinum. „Þegar tekjur
láglaunakvenna eru lagðar á tekj-
ur eiginmanna þeirra samkvæmt
50% reglunni komast þau upp I
skattstiga sem skapar misrétti.
Yfirleitt eru verkakonur með um
500 þús. kr. I árslaun og það er
ekki stór hluti sem fer upp fyrir
600—700 þús. kr. 700—800 þús.
kr. tekjur einstaklings bera ekki
tekjuskatt, en þegar búið er að slá
tekjum hjónanna saman næst
hæsta skattahlutfall af peningum
þessa láglaunafólks."
Taldi Bjarnfriður að það versta
i fyrirliggjandi frumvarpi væru
helmingaskiptin, sem ekki væru
miðuð við mismunandi tekjuöflun
hvors aðila fyrir sig og eins þótt
um enga tekjuöflun annars aðil-
ans væri að ræða og án þess að
minnzt væri á að konum væru
ætluð laun fyrir heimilisstörf og
bainauppeldi.
Sérsköttun aflafjár
með millifærslu
Geir A. Gunnlaugsson lektor,
fulltrúi Bandalags háskólamanna
á fpndi Kvenréttindafélagsins,
fjallaði nokkuð f framsöguræðu
sinni um afstöðu skattamála-
nefndar BHM um frumvarp það
sem lagt hefur verið fram til um-
ræðu. Veik Geir fyrst að þeim
breytingum sem frumvarpið boð-
ar:
Ein veigamesta stefnubreyting
nýja frumvarpsins er að sameina
álagningarstofn útsvars og tekju-
skatts og verður það að teljast
æskilegt enda er erfitt að sjá
hvernig réttlátar reglur um álagn-
ingu geta orðið mismunandi varð-
andi tekjuskatt og útsvar. Sú leið
sem valin er I frumvarpinu að
færa tekjuskattstofna nær út-
svarsstofni í staðinn fyrir að færa
útsvarsstofn nær tekjuskatts-
stofni verður á hinn bóginn að
teljast vafasöm. Hér er því horfið
frá skattstofni, sem miðast við
nettótekjur til skattlagningar á
brúttótekjur.
Við teljum, að við skattlagningu
beri að leggja greiðslugetu til
grundvallar, og er þá skattstofn,
sem liggur nær núverandi tekju-
skattsstofni, eðlilegri. Jafnframt
vill Bandalagið hvetja til þess, að
á þeim grundvelli verði tekju-
skattur og útsvar sameinað í einn
skatt, sem riki og sveitarfélög
skipti á milli sin.
I greinargerð frumvarpsins
kemur fram að stefnt er að ein-
földum skattalaga og álagningar-
reglna, þó að slikt sé æskilegt má
það ekki vera á kostnað réttlætis.
Við tökum eindregna afstöðu
gegn því að taka einfaldleikann
fram yfir réttlætið. Þá megin-
kröfu verður að gera til skatta-
laga, að þau deili skattbyrðinni
sem réttlátast á þegnana þannig,
að þeir, sem meiri greiðslugetu
haf a, greiði meira. Draga verður i
efa, að hægt sé að búa til einföld
skattalög, sem jafnframt eru
sanngjörn. Liggur þvi i hlutarins
eðli að ekki verður hjá allflóknu
skattakerfi komizt ef réttlæti á að
nást.
Við leggjumst gegn þeirri
stefnu skattalagafrumvarpsins að
breyta frádráttum í afslætti. Við
drögum i efa að umrædd breyting
sé til þess að einfalda skattalögin
eða sé nauðsynleg forsenda þess
að taka megi upp staðgreiðslu-
kerfi skatta. Tilkoma afsláttanna
hefur eins og kunnugt er orðið til
þess að gera fólki erfiðara en áður
að gera sér grein fyrir því, hvað
það í raun á að greiða I skatta.
Við erum því mótfallin að
breyta flestum gildandi frádrátt-
arliðum í einn staðlaðan launaaf-
slátt. Við viljum vekja athygli á
þvi að hér er I raun aðeins um
dulbúna breytingu á skattstigan-
um að ræ'ða og þá jafnframt nið-
urfellingu allra frádráttarlið-
anna. Þótt eflaust megi benda á,
að sumir frádráttarliðanna í gild-
andi lögum séu óeðlilegir, þá er
tilgangur þeirra að öllu jöfnu sá
að taka tillit til greiðslugetu skatt-
þegnanna og teljum því að þeir
hafi flestir átt fullan rétt á sér.
Við tökum þvi afstöðu gegn þann-
ig tilbúnum prósentuafsláttum,
sem ekki svara á neinn hátt til
raunverulegra útgjalda.
Rétt er að benda á, að verulegri
einföldun má ná í framtölum, þótt
allir frádráttarliðir gildandi laga
séu látnir haldast. Þetta má gera
með þvi að taka upp staðal-
frádrátt þannig á sé summa ein-
stakra frádráttarliða lægri eða
jöfn staðalfrádrætti skal hann tal-
inn fram, en einstökum liðum
sleppt. Verði summan hins vegar
lægri en staðalfrádrátturinn
skulu einstakir liðir taldir fram.
Við tökum afstöðu gegn þeirri
aðferð við skattlagningu hjóna
sem er að finna i frumvarpinu. Sú
samsköttunarleið og tekju-
helmingaskipti, sem frumvarpið
gerir ráð fyrir, getur ekki sam-
rýmzt hugmyndum um jafnrétti
kynjanna. Oviðunandi og óviðeig-
andi teljum við að á sama ári og
samþykkt voru lög um jafnstöðu
karla og kvenna, skuii lagt fram
frumvarp, sem eykur almennt
skattabyrði hjóna þar sem bæði
afla tekna og mun þvi fyrirsjáan-
lega letja konur til að afla tekna
og þá um leið liklega til að afla
sér menntunar. Einnig vill BHM
benda á að tekjuhelmingaskipti
koma fyrst og fremst tii lækkunar
sköttum hátekjumanna, þar sem
konan aflar ekki tekna utan heim-
ilis. Hvetur bandalagið til þess að
í stað tekjuhelmingaskipta verði
tekin upp sérsköttun séraflafjár
með millifærslu ónafsláttar.
Sannanlegur eða viðurkenndur
kostnaðar við öflun tekna verði
frádráttarbær.
Að þvi er varðar útivinnuaf-
slætti, heimilisafslátt og barna-
bótaauka, bendir BHM á, að þar
sem kostnaðarauki við heimilis-
rekstur vegna útivinnu beggja
hjóna er fyrst og fremst vegna
barna, hvetur bandalagið til þess
að barnaafsláttur verði aukinn
verulega, en það mun koma öllum
foreldrum vel hvort sem báðir eða
annar aflar tekna.
Annað frv. ef konur
hefðu tekið þátt í því
Guðrún Erlendsdóttir hæsta-
réttarlögmaður, fulltrúi Jafn-
réttisráðs á fundinum, rakti skoð-
un sina á frumvarpinu. Hún sagði
m.a.:
Frá jafnréttissjónarmiði hefur
það þýðingu, að skattlagning sé
byggð á þeirri forsendu, að hver
fullvaxinn einstaklingur sé skatt-
lagður sér. Taka verður vara við
þvi að nota skattkerfið sem nokk-
urs konar hagstjórnartæki.
Skattkerfið á að vera þannig
uppbyggt, að það taki tillit til og
hvetji til fjárhagslegs sjálfstæðis
hjóna. Þess vegna á ekki að leggja
tekjur hjóna saman til skatts.
Skattkerfið má ekki vera þannig,
að annað hjóna geti verið því mót-
fallið af skattalegum orsökum, að
hitt hjóna fari I launaða vinnu.
Sérsköttun hlýtur því að vera
markmiðið.
Ef um hreina sérsköttun yrði að
Sigriður Thorlacfus
Geir A. Gunnlaugsson
Árni Kolbeinsson
ræða, þá er byggt á þvi, að sér-
hver maður geti framfært sig
sjálfur af eigin tekjum — þá væri
litið á hvern skattgreiðanda óháð
hugsanlegri hjúskaparstöðu.
Þetta er að minu mati ekki hægt
að fullu eins og fyrirkomulagið er
í þjóðfélaginu i dag, heldur er
nauðsynlegt að taka tillit til
barnafjölskyldna. Einnig er nauð-
synlegt að taka tillit til umönnun-
ar sjúkra, aldraðra og vanhæfra á
heimilunum, hvort sem það yrði
gert I skattalögum eða tryggingar-
löggjöf.
I dag er ekki raunhæft að
byggja á þeirri forsendu, að sér-
hver maður geti framfært sig af
eigin tekjum. Það eru fjölmargar
heimavinnandi konur, sérstak-
legaeldri konur og konur án
starfsmenntunar, sem enga mögu-
leika hafa á að komast út I at-
vinnulífið.
Þótt ekki sé timabært að fara
yfir I hreina sérsköttun, þá tel ég
þó að fara skuli strax yfir í sér-
sköttun með vissum afsláttarlið-
um fyrir barnafjölskyldur, svo og
að persónuafsláttur þess maka,
sem ekki aflar tekna eða aflar
mjög litilla tekna, þannig að af-
slátturinn nýtist ekki, yfirfærist
til hins makans (hugsanlegt væri
einnig, að ónýtur persónuafslátt-
ur væri greiddur út til maka, sem
ekki nýtir hann).
I skattalagafrumvarpi þvi, sem
nú hefur verið lagt fram á Al-
þingi, er, eins og þið öll vitið, ekki
gert ráð fyrir sérsköttun hjóna,
heldur samsköttun, sem fólgin er
i þvi, að tekjur beggja hjóna eru
lagðar saman og skipt til helm-
inga og siðan lagt á þær.
I frv. er lagt til, að felldur verði
niður 50% frádráttur af tekjum
giftra kvenna. Ég tel, að allir jafn-
réttissinnar fagni þessari breyt-
ingu, þvi að sú regla er andstæð
öllu jafnrétti. Reynt er að milda
þessa niðurfellingu með afslátt-
um frá tekjuskatti, þ.e. heimilis-
afslætti og barnabótaauka.
I greinargerð með frumvarpinu
þar sem verið er að ræða megin-
stefnuatriði frv., er sagt um þessa
svokallaða „helmingaskipta-
reglu", að hjón, þar sem „eigin-
konan“ starfar ekki utan heimilis,
muni hafa ávinning af þessari
breytingu, en skattbyrði hjóna,
þar sem „eiginkonan“ aflar
tekna, muni aukast. Ráðuneytis-
stjóri fjármálaráðuneytisins sagði
i sjónvarpsþætti á föstudaginn
var, að ef eiginkonan hefði um
eina milljón króna í tekjur, þá
kæmu hjónin svipað út úr þvi
skattalega séð samkvæmt frum-
varpinu og er í dag, en myndu
hagnast ef hún hefði lægri tekjur.
Jafnframt upplýsti hann, að 90%
giftra kvenna hefðu undir einni
milljón I tekjur.
Þarna er komið að atriði, sem
ég er hrædd um að gangi i öfuga
átt við þá þróun, sem hefur orðið i
jafnréttismálum kynjanna.
Ég er hrædd um, að þetta geti
orðið til þess að halda konum frá
vinnu utan heimilis, fæli þær frá
langskólanámi —NU OG VERÐA
AFRAM LÁGLAUNASTÉTT,
ÞVl AÐ ANNAÐ BORGAR SIG
EKKI.
Þá kvaðst Guðrún vilja benda á
nokkur atriði sem hún hefði
staldrað við i framkomnu frum-
varpi:
63.gr. persónuafsláttur — ein-
staklingur kr. 163.000,00, hvort
hjóna kr. 115.000,00 — af hverju
ekki sami persónuafslátturinn?
65. gr. barnabætur — kr.
47.400,00 með fyrsta barni, kr.
71.100,00 með hverju barni um-
Framhald á bls. 30