Morgunblaðið - 30.08.1977, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 30. AGUST 1977
fltargtiit&Iðfrife
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
R itstjórnarf ulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavfk.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson
Þorbjörn Guðmundsson
Bjöm Jóhannsson
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, slmi 10100.
Aðalstræti 6, sfmi 22480.
Áskriftargjald 1300.00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 70.00 kr. eintakið.
Að loknu
ATA-þingi
Fundi ATA-samtakanna, som stadid hefur yfir í Reykjavík
undanfarna daíía, er nú lokid og er óhætt að fullyróa, aö fundur
þessi hefur teki/t með afbrigðum vel og þjónar þeim tviþætta tilgangi,
frá sjónarmiði okkar Islendinga, að efla skilning áhrifamanna í öðrum
aðildarríkjum Atlantshafsbandalagsins á hinni sérstöku stöðu íslands
og þeim sérstöku vandamálum,- sem við eigum víð að etja á sviði
öryggismála. En jafnframt hefur fundurinn og þær umræður, sem þar
hafa farið fram, orðið til þess að við höfum kynnzl betur þeim
málefnum, sem helzt eru til umræðu í öðrum Atlantshafsbandalags-
ríkjum. A fundinum var sérstaklega rætt um þá vaxandi ógnun, sem
lýðræðisríki Vesturlanda munu standa frammi fyrir á næstu árum og
næsta áratug, og hvernig við skuli bregðast. Geir Hallgrímsson, forsæt-
isráðherra, gerði þessi málefní og viðhorfin í alþjóðamálum almennt að
umræðuefni i ræðu, er hann flutti við setningu ATA-þingsins. í ræðu
þessari sagði forsætisráðherra m.a.: „1 alþjöðlegum samskíptum verða
ofl veðrabrigði, sem valda því að nauðsynlegt er að staldra við, svo að
menn tapi ekki áttunum og missi ekki sjónar af markmiði sínu. Eg er
þeirrar skoðunar, að við lifum nú á tímum þegar margt er í deiglu, sem
við gelum ekki sagt fyrir um, hvaða afleiðingar kunni að hafa. Með
þessu segi ég ekki, að við stöndum frammi fyrir bráðri hættu, e.t.v. er
mesta hættan í því fólgin, að hræðsla okkar við hið ókunna verði til
þess, að við gefum okkur ekki töm til að meta stöðu okkar á raunsæjan
hátt. Sagan kennir okkur, að þeir sem búa við öryggisleysi standa
höllum fæti og geta af þeim sökum oft hagað sér ógætilega og verið
neyddir til að gera fleira en gott þykir.“
Geir Hallgrímsson vék síðan sérstaklega að viðhorfum á Islandi í
sambandi við Atlantshafsbandalagið og öryggismál og komst svo að
orði: „Hér á landi er okkur ljóst, að á Atlantshafinu, lífæð bandalags
okkar, eru aöstæður að breytast. Þar verða menn varir við nýtt
flotaveldi, sem sækir fram. Við þeirri þróun verður ekki brugðizt á
trúverðugan hátt nema með samstöðu. Eg held, að fullyrða megi, að í
fáum aðildarlöndum bandalagsins hafi umræðan um þátttöku i
Atlantshafsbandalaginu á stundum verið jafn hörð og á Islandi. Eins
og þið munuð kynnast nánar á þínginu hefur ísland um margt sérstöðu
innan bandalagsins. Gleggst er sú staðreynd, að Island hefur ekki her
og hefur aldrei haft. Af þessu leiðir, að við höfum ekki rætt almenn
öryggismál landsins á breiðum grundvelli eða eins itarlega og æskilegt
væri. Þessi ráðstefna er því mikilvæg fyrir okkur og til þess fallin að
efla áhuga á og fyigi við þær öryggisráðstafanir, sem nauðsynlegar eru
til að vernda sjálfstæði landsins. Gildi ATA-samtakanna er einmitt
fólgið í því að tryggja lýðræðislegan meirihluta fyrir ábyrgri stefnu
aðildarlanda Atlantshafsbandalagsins. Baráttan fyrir lífshagsmunum
landsins hefur að nokkru verið háð innan bandalagsins. Eg get í því
sambandi ekki látið hjá líða að rifja upp, að síðast þegar framkvæmda-
stjóri þess kom hingað til lands fyrir rúmlega einu og hálfu ári var það
í þeím eríndum að bera klæði á vopnin í deilu okkar og Breta um
fiskveiðiréttindi. Sú deila fékk að lokum farsælan endi, ekki sízt vegna
aðildar beggja deiluaðila að Atlantshafsbandalaginu, þar sem tækifæri
gafst til að ræða málin á vettvangi, sem báðir aðilar treystu."
I þessum tilvitnuðu orðum víkur forsætisráðherra að mjög mikilvæg-
um þætti í sambandi við öryggismál okkar íslendinga, en það eru þær
opinberu umræður, sem fram fara um þau málefni og hvern veg þeim
er háttað. Vegna þeirrar sérstöðu, sem forsætisráðherra vék að i ræðu
sinní og vegna þess, að við íslendingar urðum t.d. ekki að þola
óvinveitt hernám, ef svo má að orði komast, i heimsstyrjöldinni síðari,
eins og t.d. frændur okkar Norðmenn, sem hersetnir voru af hersveit-
um nazista, höfum við e.t.v. ekki haft nægilega góðan og ríkan skilning
á því, hvað stefnan i öryggismálum þjóðarinnar skiptir okkur, sjálf-
stæði okkar og framtíð raunverulega miklu máli. Að visu hafa hvað
eftir annað orðið miklar og víðtækar umræður um öryggismál, en þær
hafa fremur einkennzt af heitum tilfinningum og verið í tengslum við
áform vinstri stjórna um að rifta varnarsamstarfinu við Bandaríkin.
Þar sem hér er hins vegar um að ræða grundvallarþátt í stöðugri
viðleitni okkar til þess að tryggja sjálfstæði þjóðarinnar er æskilegt og
nauðsynlegt að umræður um viðhorfin í öryggismálum fari stöðugt
fram og á breiðari og viðtækari grundvellí en hingað til. Það er t.d.
sjálfsagt og eðlilegt, að við íhugum og gerum okkur grein fyrir þvi, að
framþróun tækninnar hlýtur að gera það nauðsynlegt að endurnýja
tækjabúnað þann, sem varnarliðið hefur hér á landi til þess að sinna
nauðsynlegum eftirlitsstörfum á N-Atlantshafi, og það ætti að vera
afstaða okkar Islendínga að sækja á um slíka endurnýjun til þess að
varnarviðbúnaðurinn sé jafnan eins fullkominn og nauðsyn krefur
fremur en að taka við óskum frá samstarfsaðilum okkar um þessi efni.
Almenningur í landinu þarf að hafa mjög glögga og skýra vitneskju um
stöðuna í hernaðarmálum á N-Atlantshafi, sem hefur svo mikil áhrif á
öryggi okkar, en eins og forsætisráðherra sagði í ræöu sinni á ATA-
þinginu veldur öryggisleysi því, að menn standa höllum fæti. Til þess
að hægt sé að reka skynsamlega stefnu í öryggismálum og utanrikis-
málum, þarf almennur skilnirtgur að ríkja á forsendum þeirrar stefnu.
Þing ATA getur orðið til þess að opinberar umræður hér um þessi
málefni færist í skynsamlegri og jákvæðari farveg en oft hefur verið.
Metaðsókn að Heim-
ilissýningunni
METAÐSOKN hefur verið að sýn-
ingunni Heimilið '77 fyrstu þrjá
daga sýningarinnar miðað við all-
ar fyrri sýningar kaupstefnusam-
takanna.
Sýningin Heimilið '77 opnaði
s.l. föstudag og á sunnudagskvöld
höfðu 14.800 manns séð sýning-
una. Er það met frá mestu aðsókn
hingað til sem var á alþjóðlegu
vörusýningunni 1975 en þá höfðu
13.900 manns séð sýninguna að
kvöldi þriðja dags hennar.
Á sunnudaginn var komu 8000
manns til að sjá sýninguna Heim-
ilið '77 og var ástandið þannig um
tíma að takmarka þurfti aðgang
að sýningunni og halda eina auka
tízkusýningu um eftirmiðdaginn.
Að sögn blaðafulltrúa sýningar-
innar, Halldórs Guðmundssonar,
telja forsvarsmenn þessa aðsókn
aðeins smá fyrirboða um fram-
haldið, en telja þó að helgin hafi
átt sinn þátt i aðsókninni.
Dregið var í fyrsta gestahapp-
drætti sýningarinnar á föstudags-
kvöld, en happdrætti þau verða
alls 17.
Vinningshafi á opnunardag
sýningarinnar Hafdís Ingadóttir
hlaut í verðlaun litasjónvarp.
Á laugardag og sunnudag var
einnig dregið i gestahappdrætti
sýningarinnar og komu þá upp
númerin: 3511 og 5066.
Á meðfylgjandi mynd afhendir
Haildór Guðmundsson Hafdisi
Ingu Gísladóttur vinning föstu-
dagsins.
Yfirvofandi kenn-
araskortur í flestum
grunnskólunum
NÚ blasir við mikill kennara-
skortur í flestöllum grunnskólun-
um í haust, og er þetta í fyrsta
skipti sem þessi staða kemur upp
hér í Keykjavfk. Megin orsök fyr-
ir þessu teljum við vera léleg
laun og má segja að þá sé megin
meginástæðan fyrir boðun þessa
fundar sagði Valgeir Gestsson
formaður Sambands íslenzkra
barnakennara á blaðamanna-
fundi sem SlB boðaði til í sfðustu
viku.
A fundi þessum kom fram
geysileg óánægja með ýmislegt er
kom fram í samtali við Höskuld
Jónsson formann samningar-
nefndar ríkisins f fréttaauka út-
varps 17. ágúst. Þar telur hann
meginorsök kennaraskortsins
ekki vera lág laun, heldur það
hversu fáir kennarar komi nú úr
Kennaraháskólanum. Einnig kom
fram að hann haldi að kröfur til
kennaranáms hefðu verið auknar
langt fram úr þörfum. Þessum
ummælum vildi stjórn S.I.B.
svara og kom þar meðal annars
eftirfarandi fram:
Ljóst er að fleiri atriði en lág
laun valda kennaraskortinum, en
þáttur launanna hefur þó undan-
farin ár haft áberandi áhrif á
flótta kennara úr kennslustörf-
um. Laun grunnskólakennara eru
nú frá 106.000 upp í 138.000 kr. á
mánuði, eftir starfsaldri. Meðai-
laun félaga í S.f.B. eru nú 124.000
kr. á mánuði.
Sérstaða kennarastarfsins gerir
launasamanburð erfiðan þar sem
sambærileg störf finnast ekki á
almennum vinnumarkaðí.
Athuganir kjararannsókna-
nefndar og kannanir Hagstofunn-
ar og samstarfsnefndar BSRB og
rikisins um laun á almennum
vinnumarkaði yfir tímabilið jan-
úar-júní 1977 sýna þó greinilega
að laun kennara eru mun lægri en
laun fólks með sambærilega
menntun á almennum vinnu-
markaði. Séu laun grunnskóla-
kennara á þessu timabili borin
saman við laun fólks er hefur
iðnmenntun til BA prófs kemur í
ljós að kennarar hafa
6000—49000 kr. lægri mánaðar-
laun. Séu hins vegar meðaltals
laun skólastjóra grunnskóla borin
saman við laun fyrir stjórnunar-
störf við verslun á almennum
vinnumarkaði kemur i ljós að
skólastjórar hafa um 80000 kr.
lægri mánaðarlaun. Þetta sýnir
ótrirætt að launalega er kannara-
starfið ekki samkeppnisfært við
almennan vinnumarkað. Sömu
sögu er að segja um störf fjölda
opinberra starfsmanna.
Þá kom fram að forsvarsmenn
S.I.B. töldu breytingu kennara-
skóla í kennaraháskóla með lög-
um um Kerínaraháskóla Islands
1971 vera knýjandi nauðsyn til
þess að mæta auknum menntun-
arkröfum á skyldu mámsstigi: Al-
þíngi samþykkti lögin með tilliti
til þess m.ai að allar þjóðir eru
sífellt að auka og bæta menntun
kennara. Því vekur það furðu að
ábyrgur áhrifamaður í stjórnar-
ráðinu skuli segja að breyting
kennaranámsins hafi verið langt
umfram það, sem samsvaraði
raunverulega þeirri þörf sem var
verið og er verið að fullnægja
með þvi að útskrifa kennara.
Gó menntun kannara skilar sér
i starfi þeirra og er því ein besta
tryggingin fyrir árangursríku
skólastarfi. Aftur á móti verður
þjóðfélaginu lítið úr kennara-
menntuninni ef ríkið telur sig
ekki hafa efni áþví að hafa kenn-
ara í vinnu við skólana. I sam-
bandi vi styttingu kennsluskyld-
unnar kom fram að á þremur ár-
urn 1974—1976 hefur kennslu-
skylda grunnskólakennara
minnkað að meðaltali um 3% á
ári. Þessi lækkun kennsluskyld-
unnar verður fyrst og fremst
vegna aufcinnar vinnu kennara
utan kennslustunda með tilkomu
nýrra námsgreina og breyttum
kennsluháttum sem valdið hafa
töluverðum breytingum á innra
starfi skólanna. Aukning stuðn-
ings- og sérkennslu kemur fyrst
og fremst með gildistöku grunn-
skólalaganna og er talin ein mesta
bót er lögin hafa fært nemendum
grunnskólans.
Lækkun kennsluskyldunnar og
aukning sér- og stuðningskennstu
hefði ekki aukið á kennaraskort-
inn ef fleiri útskrifaðir kennarar
Framhald á bls. 30.