Morgunblaðið - 01.10.1977, Blaðsíða 43

KGB fylgdi
eftir banni
um athöfn
við Babi Yar
Moskva 30. sept. Reuter.
SOVÉZK stjórnvöld vörnuðu í
dag Gyðingum þess að komast að
minnismerkinu um fjöldamorðin
við Babi Yar í Kænugarði, en þeir
hugðust minnast þessa með sér-
stakri athöfn, eins og frá hefur
verið sagt.
Tólf andófsmenn í Kænugarði
voru sóttir til yfirheyrslu hjá
KGB og var það samtimis þvi að
athöfnin við Babi Yar minnis-
varðann hafði verið fyrirhuguð.
Þá voru nokkrir Gyðingar hand-
teknir i Moskvu í gærkvöldi er
þeir hugðust fara með járn-
brautarlest til Kænugarðs til að
vera við athöfnina.
Talið er að hundrað þúsund
manns — langflest Gyðingar —
hafi verið drepnir af nazistum við
Babi Yar árið 1941. Minnisvarði
um fjöldamorðin var reistur í
fyrra en þar er ekki tekið fram að
meginhluti fórnardýranna hafi
verið Gyðingar.
Hoxha
lofar
Kínverja
Vfnarborg, 30. september. Reuter.
ENVER Hoxha leiðtogi Albaníu
hefur staðfest að kfnverskir
tæknisérfræðingar séu enn við
störf í landinu, auk þess sem hin
opinbera albanska fréttastofa
segir að Hoxha hafi f ræðu á
æskulýðsmóti borið lof á framlag
þeirra til iðnaðaruppbyggingar í
landinu.
Þetta er i fyrsta skipti sem getið
er um kínversku sérfræðingana
síðan í júlí, en þá kom fram hörð
gagnrýni á Kinverja af hálfu
stjórnarinnar í Albaniu. Gagnrýn-
in var hugmyndafræðilegs eðlis
en í kjölfarið komu fregnir um að
kínverskum tækniráðgjöfum í Al-
baníu yrði vísað til sína heima.
Átta létust
í sprengingu
Bankok 30. sept. AP.
ÁTTA manns biðu bana og
um hundrað manns slösuð-
ust þegar handsprengju
var varpað inn í mann-
fjölda á sýningu í Búdda-
musteri í suðurhluta Thai-
lands, nánar tiltekið í
Phatthalunghéraðinu, í
gærkvöldi. Handsprengj-
unni var kastað eftir að í
odda hafði skorist milli
tveggja hópa karla út af
dansmeyjum nokkrum, að
því er lögreglan sagði.
MORGUNBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 1. OKTÓBER 1977 43
Dagur idnaðarins í Reykjavík
Hollt fyrir Islendinga að
Skúli Magnússon skyldi
hafinn til virðingar
Dagur iðnaðarins var haldinn
hátíðlegur í Reykjavík f gær.
Hófst hann með hátíðlegri at-
höfn við styttu Skúla Magnús-
sonar fógeta. Þar lék Lúðra-
sveit Reykjavfkur, áður en
Kristján Sveinsson augnlækn-
ir, heiðursborgari Reykjavfkur,
lagði blómsveig að stalli styttu
Skúla. Þá flutti borgarstjórinn
f Reykjavík Birgir tsleifur
Gunnarsson, ávarp. Sagði
borgarstjóri þá:
„Eftir að Skúli Magnússon
tók við embætti landfógeta árið
1749 hóf hann þegar að kynna
sér og hugleiða almenningshagi
á Islandi, en eymdarkjör lands-
manna á þeim tíma voru flest-
um íslenzkum mönnum
áhyggjuefni. Strax árið eftir
hreyfði hann því við ýmsa máls-
metandi menn á Alþingi, að
menn bindust samtökum um
aðgerðir og framkvæmdir til
umbóta á högum lands og þjóð-
ar. Hugmyndin þróaðist fljótt
og 17. júlí 1751 stofnuðu all-
margir menn með sér samtök í
þessu skyni. Þessi tiltæki Skúla
olli ekki mikilli hrifningu
þeirra dönsku manna, sem þá
voru valdamestir hér á landi.
Mótlætið lét Skúli ekki á sig
fá, og 1752 fékkst konungsleyfi
fyrir fyrirtæki þvi, sem nefnt
hefur verið „Innréttingarnar".
Fyrirtækið stóð fyrir margþætt-
um atvinnurekstri ásviði iðnað-
ar, verzlunar, sjávarútvegs og
landbúnaðar. Verksmiðjuhúsin
í Reykjavik risu smám saman á
árunum 1752 til 1759 og stóðu
nálægt þeim stað, sem við nú
stöndum á.
Rekstur þessa fyrirtækis var
algert nýmæli á íslandi, og sýn-
ir ótrúlegan stórhug og djörf-
ung, ef hugsað er til baka og
reynt að skyggnast inn í þann
tíðaranda, sem þá rikti. Fyrir-
tæki Innréttinganna urðu ekki
langlíf og þau fóru um koll á
árunum 1790 til 1800. Engu að
siður höfðu þau mikil áhrif hér
á landi. Stofnun þeirra blés
vissum krafti i landsmenn,
sýndi mönnum að ennþá voru
til dáðmiklir menn, sem höfðu
trú á framtið landsins og voru
tilbúnir að leggja mikið i söl-
urnar til að reyna að tryggja þá
framtíð. Fyrir Reykjavík höfðu
Innréttingarnar mikil áhrif.
Þær voru fyrsti vísir að þétt-
býlismyndun i Reykjavik og
mynduðu grundvöll þeirrar
byggðar, sem hér var, þegar
Reykjavik fékk kaupstaðarrétt-
indi árið 1786. Skúli Magnússon
hefur því oft verið nefndur
annar faðir Reykjavikur næst á
eftir Ingólfi Arnarsyni.
Það er því vel til fundið á
„Degi iðnaðarins“ hér í Reykja-
vík að heiðra minningu Skúla
Magnússonar með þvi að ieggja
blómsveig að minnisvarða um
hann.
Fyrir Íslendinga reyndist það
hollt að Skúli Magnússon skyldi
hafinn til vegs og virðingar.
Megi minning hans og annarra
brautryöjenda i islenzkum at-
vinnumálum verða öðrum
hvatning til að ryðja enn nýjar
brautir í atvinnumálum í
Reykjavík.
Að lokinni athöfninni hófst
fundur um iðnaðarmál að Hótel
Sögu. Dr. Gunnar Thoroddsen
iðnaðarráðherra flutti ávarp í
upphafi fundar, og er ræða
hans birt i heild á bls. 5 í dag.
Þá flut-ti Birgir Isleifur Gunn-
arsson borgarstjóri yfirgrips-
mikla ræðu um atvinnumál í
Reykjavik. Verður ræða hans
birt i blaðinu á morgun. I ræðu
sinni vék borgarstjóri m.a. að
lánveitingum þriggja mikil-
vægra sjóða á árunum 1972 til
1976, Fiskveiðasjóðs, Byggða-
sjóðs og Iðnlánasjóðs. Lét borg-
arstjóri þá svo ummælt:
„Ef við vikjum að Fiskveiði-
sjóði, þá hefur sjóðurinn lánað
samtals á árunum 1972 til 1976
að báðum árum meðtöldum 15.3
milljarða króna. Þar af hefur
farið til Reykjavikur 1.3 millj-
arður, eða innan við 10% af
heildarútlánum sjóðsins.
Ef Byggðasjóður er skoðaður
á sama hátt, þá kemur i ljós, að
höfuðstóll veðlána í árslok 1976
frá Byggðasjóði nam 5.1 millj-
arð króna. Þar- af hafði verið
lánað til Reykjavíkur 207 millj-
ónir, eða rétt liðlega 4% af út-
lánum sjóðsins.
Bezt stendur Iðnlánasjóður
sig að þessu leyti, því þar virð-
ast Reykvikingar hafa hotið
fyrirgreiðslu í hlutfalli við
ibúatölu á þessu svæði. Ef
teknar eru lánveitingar Iðn-
lánasjóðs á árunum 1973 til
1976, þá nema þær samtals 1.9
milljörðum, þar af hefur rúm-
lega 1 milljarður farið til
Reykjavíkur, eða rösklega
helmingur lánanna. Iðnlána-
sjóður er þó sýnu veikastur af
þessum sjóðum, þvi hér er um
minni fjárhæðir að ræða heldur
en í hinum tveimur sjóðunum,
sem ég gat um áðan.
Ef samanlögð eru lán úr þess-
um þremur sjóðum á árunum
1973 til 1976 hafa þeir lánað
19.7 milljarða, en þar af til
Reykjavikur 2,3 milljarða, eða
11,9% af heildarútlánum sjóð-
anna. Þessar tölur tala sinu
máli. Þær sýna svo að ekki
verður um villzt að þvi fer
fjarri að Reykjavík hafi setið
við sama borð og aðrir lands-
hlutar um lánveitingar frá
þessum þremur mikilvægu
sjóðum, sem lána til atvinnu-
lífsins.
Þvi miður tókst mér ekki að
afla fyrir þennan fund upplýs-
ingar um lán Iðnþróunarsjóðs,
þ.e.a.s. hvernig lánveitingar frá
honum skiptast eftir kjördæm-
um.
Fyrir hönd iðnrekenda hélt
Gunnar J. Friðriksson aðra
framsöguræðu fundarins að
Hótel Sögu. Kom Gunnar viða
við í ræðu sinni og fjallaði um
iðnað bæði i þátið, nútið og
framtíð. Fjallaði hann um hin
ýmsu vandkvæði sem iðnaður-
inn hefur átt við að stríða.
Sagði Gunnar i ræðu sinni að
hvað almennan iðnað snerti
væru flestir sammála um að
hann bæri að efla og byggja
upp. Sagði hann að hvað mál-
efni iðnaðarins snerti hefði
jafnt og þétt þokast í rétta átt,
en þó væri enn langt i land með
að viðunandi væri búið að
„þessum yngsta en þó fjöl-
mennasta os stærsta atvinnu-
vegi þjóðarinnar“.
Gunnar sagði ennfremur í
ræðu sinni:
Á flestum sviðum iðnaðar
hafa orðið framfarir þrátt fyrir
erfiðar aðstæður, i þvi sam-
bandi vildi ég mega nefna fata-
gerð úr ull. Þar hafa dugmiklir
og hugkvæmir sölumenn, hug-
myndaríkir hönnuðir og út-
sjónasamir framleiðendur unn-
ið stórvirki við að gera verðlitla
ull að verðmætri útflutnings-
vöru. Slikur árangur næst ekki
með neinni miðstýringu heldur
þar sem hæfileikar einstakl-
ingsins fá að njóta sin. Á öðrum
sviðum hafa framfarir því mið-
ur ekki orðið eins og nauðsyn-
legt og æskilegt hefði verið t.d.
Framhald á bls. 28.
Á fundinum að Hótel Sögu urðu talsverðar umræður um málefni iðnaðarins í Reykjavfk, og tóku
margir til máls.
Kosningaskrifstofa
í allsherjaratkvæðagreiðslum um tillögu
sáttanefndar verður í
TJARNARBÚÐ, VONARSTRÆTI 10
Opið frá kl. 13 á sunnudag og mánudag.
Þar verður bækistöð fyrir:
Öll félög ríkisstarfsmanna
Heildarkjörskrá ríkisstarfsmanna fyrir allt
landið.
Kjörskrársími er 26688
Almennir upplýsingasímar: 26527, 26539 og
26575
Sum félögin hafa auk þess starfsemi á skrifstofum
sínum báða kjördagana.
Starfsmannafélag Reykjavíkurborgar hefur skrif-
stofu í Tjarnargötu 1 2.
— Kosning í Reykjavík fer fram í Miðbæjarskól-
anum.
— Kjósið fyrri daginn —