Morgunblaðið - 07.02.1978, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 7. FEBRUAR 1977
13
yfirtaki verkefni sýslunefndanna
fyrir hreppsfélögin. Og í öðru lagi
að gera sér grein fyrir hvort
hugsanlegt sé og hagkvæmt að
sameina sveitarfélögin á Fljóts-
dalshéraði í eitt sveitarfélag.
Þá í þriðja lagi að skoða það
samstarf sem þegar er á komið og
gera sér grein fyrir hvort hægt sé
að auka það. Jafnframt þessu að
gera sér grein fyrir hugsanlegri
framtíðarstöðu Héraðshreppana
með tilliti til stjórnsýslukerfa
ríkisins og sveitarfélagana.
Það er öllum ljóst sem fylgst
hafa með framgangi byggða-
stefnumála og umræðu um leiðir
til að ná því markmiði að stöðva
fólksflóttann til suð-
vesturhornsins, að meginatriði
væri sterkt félagslegt samstarf
sveitarfélaga í hverjum lands-
hluta.
Hins vegar hefur verið deilt
um, hver staða sveitarstjórnar-
sambandanna skuli vera í stjórn-
sýslukerfi þjóðfélagsins.
í þeirri umræðu hafa komið
fram tvö mjög andstæð sjónar-
mið, annars vegar að fá sambönd-
um í hendur ýmiss konar stjórn-
sýslu ríkisins og ýmsa lögbundna
umsýslun sveitarfélaga og hins
vegar það sjónarmið að lands-
hlutasamtökin séu ólögbundin og
frjáls samtök sveitarfélaga með
það höfuð hlutverk að skapa um-
ræðu og ályktunarvettvang fyrir
sveitarstjórnarmál almennt, og
sameiginleg framfaramál lands-
hlutans.
Niðurstaða greindrar umræðu
hér á Austurlandi fram til þessa
er að landshlutasamtökin eigi að
vera frjáls og óháð samtök
sveitarfélagana án lögbindingar.
Er hér um að ræða meirihiuta
skoðun bæði alþingismanna kjör-
dæmisins og fulltrúa á aðalfundi
S.S.A.
Ég er sammála ofangreindri
niðurstöðu, m.a. vegna þess að ég
hef óttast að breytingin yrði til
þess í reynd að færa völd þ.e.
framkvæmdarvald frá sveitar-
félögunum í enn ríkari mæli yfir
til ríkisvaldsins, vegna þess að
ríkistengslin yrði útilokuð að ein-
angra frá landshlutasamtökunum
ef þau hefðu umsjón með verk-
efnum ríkisvaldsins eða sameigin-
Iegum verkefnum sveitarfélag-
anna.
Það er því niðurstaðan að leiðin
til að efla samtökin er að efla
einingarnar sjálfar þ.e. sveitar-
félögin til að þau sjálf geti yfir-
tekið verkefni frá ríkisvaldinu í
enn ríkari mæli en hingað til.
Margir telja leiðina til þessa sé
að sameina sveitarfélögin m.a. er
til lög um sameiningu sveitarfé-
laga nr. 70. 1970, hins vegar eru
aðrir er telja frjálst samstarf á
milli nágrannasveitarfélaga í sem
flestum málaflokkum sé miklum
árangursríkari leið en lögbundin
sameining þeirra.
Ef þessi mál eru skoðuð í sam-
bandi við aðstæður hér á Héraði
— er það mín skoðun að til greina
kæmi sameining ákveðinna
hreppa á frjálsum grundvelli. Hér
á ég fyrst og fremst við samein-
ingu ýmissa sveitarhreppa, en tel
að sameining þeirra við þéttbýlis-
hreppinn Egilsstaði ekki vera til
hagsbóta fyrir fbúana eins og til
er ætlast með sameiningaráform-
um yfirleitt.
Hins vegar hlýtur að vera mest
um vert að það frjálsa samstarf
sem hingað til hefur borið ríkan
ávöxt verði eflt sem mest og hafið
verði samstarf í enn fleiri mála-
flokkum. Samstarf Héraðshrepp-
anna er bæði lögbundið og ólög-
bundið. Lögbundið er samstarf i
sýslufélagi, en þar er vandamálið
stærst því hrepparnir eru í tveim
sýslufélögum.
Meginsamstarfsflokkarnir eru
að öðru leyti jieilbrigðismál, dval-
arheimilismál eldri borgara,
brunavarnir, Héraðsheimilið
Valaskjálf og menningarmál,
Borgarfjörður er í samstarfi við
Héraðshréppana f heilbrígðismál-
um og ásamt fleiri sveitarfélögum
í dvalarheimilismálum eldra
fólksins.
Þá má nefna samstarf í atvinnu-
réttindamálum, þar sem er sam-
eiginlegt verkalýðsfélag, iðnaðar-
mannafélag og vörubílafélag, en
þetta þýðir í raun að Héraðið er
eitt atvinnusvæði þvert yfir öll
sveitarmörk og sýslumörk, og þá f
atvinnumálum að stærsta sameig-
inlega atvinnufyrirtækið er
Kaupfélag Héraðsbúa.
Gera má ráð fyrir að næstu
skref samstarfsins verði fyrst og
fremst á sviði menningar- og
menntamála ásamt þvf að auka
samstarfið í atvinnumálum.
Stjórnsýsla samstarfsins hefur
hins vegar, enn sem komið er,
ekki náð að mótast. Oddvitafund-
ir eru haldnir að tilhlutan stjórna
hinna ýmsu samstarfsstofnana og
eiga fundirnir að vera æðsta vald
samstarfsins, en annmarkar eru
þeir að oddvitarnir geta ekki lög-
um samkvæmt bundið sveitarfé-
lögin fjárhagslega án samþykktar
viðkomandi sveitarstjórna.
Þetta fyrirkomulag er alltof
þungt í vöfum og þarfnast gagn-
gerðrar endurskoðunar með það
fyrir augum að gera sveitarstjórn-
ir ábyrgari fyrir rekstri og fjár-
festingum samstarfsstofnana.
A vissan hátt kemur hér að að-
alrökum fyrir áframhaldi Egils-
staðahrepps, en það væri með
þeim hætti að Fljótsdalshérað og
Borgarfjörður yrðu sett i sérstakt
sýslufélag og væri þá hægt að fela
því á g-rundvelli laga að annast
alla þætti samstarfsins, enda yrði
þá sýslusjóður bakhjarl sam-
starfsins og sýslunefnd æðsta
vald þess, en sýslumaður væntan-
lega framkvæmdastjóri. Eins og
sjá má af framangreindu er af-
leiðing breytingar yfir f kaupstað
aðeins fólgin í því fyrir samstarf
Egilsstaðahrepps við önnur sveit-
arfélög að sveitarfélagið er ekki
lengur í sýslufélaginu sem slíku,
en þrátt fyrir það er opin leið
fyrir bæjarstjórn að hefja og
halda við samstarfi á víðtækum
grundvelli.
Sérstaklega skal bent á að sam-
starf sveitarfélaganna á Suður-
nesjum er mjög viðamikið þrátt
fyrir mismunandi félagslega
stöðu hvað þetta mál varðar.
Niðurstaðan er því sú að ekki
þurfi að óttast að samstarf það
sem á er komið verði fyrir tjóni af
völdum breytingarinnar — held-
ur miklu fremur er hægt að
vænta þess að með breytingunni
sé hægt að skapa nauðsynlegan
grundvöll til að efla og auka sam-
starfið til mikilla muna.
Bæjarfógeta-
embættið
I umræðum um þetta mál hefur
æði oft verið bent á að engin
trygging væri fyrir því að löggjaf-
arvaldið samþykki staðsetningu
sérstaks bæjarfógeta í Egilsstaða-
kaupstað, þótt það samþykkti
kaupstaðarréttindi.
Ég hef einnig haft í huga að slík
afstaða gæti komið fram af hálfu
löggjafans, þar sem eðlilegt hlýt-
ur að teljast að löggjafarvaldið
sem um leið er fjárveitingarvald,
gæti hófs hvað snertir aukinn
kostnað í stjórnsýslu ríkisins.
Ibúar Egilsstaðahrepps hljóta í
þessu sambandi og einnig á
grundvelli meginatriðis málsins
sem er fullkomin þjónusta þeim
til handa af hálfu rfkisvaldsins að
mótmæla þessari afstöðu löggjaf-
ans.
Hinu má þó ekki gleyma að
slíka þjónustu er einnig hægt að
fá þótt sýslumaður Suður-
Múlasýslu yrði, jafnframt þvf að
vera bæjarfógeti Eskifjarðar-
kaupstaðar, bæjarfógeti Egils-
staðakaupstaðar, og er það fyrir-
komulag á allan hátt meira í anda
samhljóða stefnu núverandi sveit-
arstjórnar að hagsmunir Héraðs-
hreppanna séu sameiginlegir
hagsmunum Egilsstaðakauptúns.
Með því fyrirkomulagi gætu
íbúar Valla-, Skriðdals- og Eiða-
hrepps notið þjónustu embættis-
ins á Egilsstöðum, meðan núver-
andi sýsluskipan er við lýði, en
því miður yrðu fbúar hinna sex
hreppanna og Borgarfjarðar að
leita lengra.
Það sem ber að leggja áherzlu á
í þessu sambandi er að eitt af
markmiðum þessa máls er að ná
fram sameiginlegri stjórnsýslu
fyrir alla hreppa Fljótsdalshéraðs
og verður því sveitarstjórn Egils-
staðahrepps skilyrðislaust að
starfa að málinu í þeim anda, ef
svo fer að íbúarnir yrðu samþykk-
ir ósk um kaupstaðarréttindi.
Um það hefur verið spurt hvort
þeir sem að þessu máli standa í
sveitarstjórn Egilsstaðahrepps,
hafi kynnt sér fyrirfram afstöðu
löggjafans til ofangreindra atriða.
Hér er til að svara að það er f
valdi sveitarstjórnar að óska eftir
þessari breytingu á skipulagi
sveitarfélagsins og það er á valdi
Alþingis að samþykkja eða hafna
lagafrumvarpi um kaupstaðar-
réttindi.
í meðferð málsins á fundi með
Framhald á bls. 33.
Bílgreinasambandið:
Meðalinnflutningur bifreiða
verði 8-10 þúsund á ári
BlLGREINASAMBANDIÐ hefur
sent frá sér frétt þar sem segir að
eðlilegt sé að innflutningur bif-
reiða sé um 8—10 þúsund á ári
miðað við að til séu f landinu nú
um 80 þúsund bifreiðar.
A árinu 1977 var heildarinn-
flutningur bifreiða 7776 bifreiðar
sem er rétt yfir meðaltali áranna
1971 — 1977, en það er 7041 bif-
reið. Segir bflgreinasambandið að
innflutningurinn eigi enn langt f
land með að ná árinu 1974 sem
hafi verið metár, en sfðan verið f
lágmarki árið eftir, eða um 3500
bifreiðar. Sfðan segir.
„Einnig hefur komið fram að
aukning á innflutningi vörubif-
reiða hafi verið mikil. Það er al-
rangt, þar sem með vörubif-
reiðunum eru taldir pick-up bflar,
sem ekki er hægt að telja til vöru-
bíla og er innflutningur vörubíla
1977 aðeins 122 bflar, en meðaltal
áranna 1971—1977 var 188 bílar,
sem er alltof Iftið, þar sem um
60% vörubfla nú eru eldri en 10
ára, en árið 1969 var ekki nema
44% vörubfla eldri en 10 ára. Nú'
er meðalaldur vörubfla tæp 13
ár“.
Þá segir einnig f frétt Bflgreina-
sambandsins að það sé þjóðhags-
lega mikið vandamál hve mikið sé
af gömlum vörubifreiðum f land-
inu og liggi ýmsar ástæður að
baki þeirri þróun, sú helzt að
vörubílar séu dýr tæki og renni
stór hluti af bflverðinu til ríkis-
ins. Fari nú um 40% útsöluverðs
vörubifreiða til ríkisins, en af
fólksbifreiðum er þessi tala um
60%.
ýmsar rádstafanir heföi mátt
gera til þess aö fyrirbyggja aö svona f»ri,
t.d. setja upp
-►fl u i r o hfi c jíi-5— eldviövörunarkerfi.
Þaö er vel pekkt kerfi, sem hefur
bjargaö miklum verömætum og gœti
líka bjargaö fyrirtæki yöar.
Leitiö upplýsinga strax í dag um
-►fl u tr □ n i c h—í— kerfin.
Þaö getur borgaö sig.
► Í~1 utr □ n i c r-i eldviövörunarkerfi
fvrir fvrirtæki. verksmiöiur sjúkrahús o.fl.
SKIPUIAGNING * RÁÐGJÖF • ÞIÓNUSTA.
heimilistæki sf
Tæknideild. Sætúni 8. sími 24000
eee