Morgunblaðið - 16.07.1978, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. JÚLÍ 1978
KALT
STRÍÐ
A.
HVITUM
OG
SVÖRTUM
REITUM
Framhald af hls. 15
kennir þó Karpov ekki um það sem gert
var á hlut hans í Sovétríkjunum. Á
blaðamannafundi í Belgrad fyrir einvígið
við Spassky í nóvember síðastliðnum
sagði Korchnoi er hann var spurður um
Karpov: „Mér fellur persónuleiki hans. Eg
hef alltaf dáð viljastyrk hans.“
Þetta eru orð manns sem vill vera
sanngjarn. Ljíann hefur þó við önnur
tækifæri gefið í skyn að Karpov hafi
aldrei ómakað sig til að hjálpa öðrum. Og
einu sinni sagði Korchnoi: „Karpov hefur
mikil áhrif í Sovétríkjunum. Hann þarf
aðeins að spretta fingrum og...“ Hann
sagði ekki að Karpov hefði aldrei sprett
fingrum í hans þágu en vísbendingin er
fyrir hendi.
Flótti Korchnois hefur ekki bundið
enda á ofsóknir eða fordóma sovézkra
skákyfirvalda í hans garð. Ég hefi minnzt
á tilraunir til að útiloka hann frá
einvígjunum um áskorandaréttinn. En
yfirvöldin hafa gengið lengra. Þau senda
ekki keppendur á alþjóðleg skákmót þar
sem Korchnoi er meðal keppenda.
Ofan á allt saman bætist svo það að
sovézk yfirvöld hafa neitað eiginkonu
Korchnois og syni þeirra um leyfi til að
fara frá Sovétríkjunum. Korchnoi segir
og að meðal þess sem hann hafi skilið
eftir í Sovétrikjunum hafi verið bifreið af
dýrari gerðinni. Eiginkona hans fær ekki
að nota bílinn né heldur leyfist henni að
taka fé út úr bankareikningum hans.
Síðast þegar ég sá frú Korchnoi — ég held
það hafi verið á Olympíumótinu í Skopje
— fannst mér hún ákaflega falleg kona.
Sjálfur er Korchnoi meðalmaður á hæð
og frekar dökkur yfirlitum. Útlit hans
hefur orðið mörgum til að álíta hann
gyðing en í ævisögu sinni: „Skákin er mitt
líf“, kveður hann ekki upp úr um það.
Hann segir að annar afi hans hafi að sögn
verið aðalsmaður í Ukraníu og að hinn
hafi alla ævi búið í litlum gyðingabæ
nálægt Kiev. Hann segir í ævisögunni að
hann hafi í bernsku dvalið hjá föðurfólki
sínu, sem hafi verið af pólskum betri
ættum og snúið honum til kaþólsku. En
síðar skýrir hann frá því að hann hafi
fengið bréf með andgyðinglegum óhróðri
og málstaður Israels er honum greinilega
hjartfólginn. Þannig má vafalaust sætt-
ast á það að hann megi kalla kaþólskan
gyðing.
Við fyrstu kynni virðist Korchnoi
næsta hlédrægur, en svo kemur kraftmik-
il skapgerð hans upp á yfirborðið og þær
stundir sem ég minnist bezt frá samveru
okkar voru allar einkar fjörlegar. Mér
kemur til hugar að bera þær saman við
hln áhrifamiklu atriði þöglu kvikmynd-
anna. í raun og veru ættu rykkir hans og
skrykkir ákaflega vel heima í gamanleik
Mack Sennett.
Ég hætti aldrei að furða mig á og dást
að hversu fjörugt hugrekki Korchnois í
raun er, og hversu yfirþyrmandi kraftur
getur búið í honum. Við höfum orðið vitni
1974 tefldu þeir Anatoly Karpov (t.v.) og Viktor Korchnoi í Moskvu um áskorandaréttinn gegn Fischer. Karpov
vann það einvígi með eins vinnings mun og Korchnoi heldur því fram að sovézk skákyfirvöld hafi beitt brögðum
til að fá fram þau úrslit. Svo fór að Karpov varð heimsmeistari út á þennan sigur þar sem Fischer neitaði
að verja titil sinn. Nú ver Karpov titilinn fyrsta sinni og áskorandinn er Korchnoi.
að viðureign hans við sovézka kerfið og
þess eru mörg dæmi að hann hafi boðið
mönnum og máttarvöldum byrginn.
1962 tefldi hann í kandidatamótinu í
Curaqao, en það var á þeim dögum, er
áskorandinn vann sér réttinn í skákmóti
en ekki einvígjum. Korchnoi og fleiri (þar
á meðal Fischer) hafa haldið því fram að
sovézku stórmeistararnir aðrir en
Korchnoi hafi bundizt samtökum um að
vinna að sigri Petrosjans. Korchnoi
barðist og reyndi að vinna Petrosjan en
án árangurs. Korchnoi vill rekja það til
þessa að sovézk skákyfirvöld tóku að líta
hann hornauga.
Nathan Divinsky prófessor og skák-
maður, kanadískur, hefur sagt mér
eftirfarandi sögu frá Curaqao. Einn
frídaginn fór hann ásamt Korchnoi og
öðrum sovézkum stórmeistara, Keres, til
strandar og hugðust þeir fá sér sund-
sprett. Þeim hafði verið bent á fáfarna
strönd en jafnframt verið varaðir við
hættulegum sjávargróðri sem stingi illa.
Divinsky og Keres fóru sér hægt en
Korchnoi geystist út í sjóinn. Skyndilega
rak hann upp sársaukavein. Hann hafði
stigið í þennan sjávargróður og það varð
að fara með hann í sjúkrahús.
En snúum okkur að nýrra dæmi. Viku
fyrir einvígið við Spassky lenti Korchnoi
í alvarlegu bílslysi og meiddi sig þá illa
í hægri hendi. I stað þess að fá einvíginu
frestað um mánuð eða svo lét Korchnoi
fimm daga festun duga, sem auðvitað
þýddi að hann var langt frá því að vera
orðinn góður í hendinni þegar einvígið
hófst. Þannig íná segja að hann hafi
unnið Spassky með annarri hendinni!
Kameljónid og
ævintýramaðurinn
Strax að loknu einvígi þeirra Korchnois
og Spasskys hófst undirbúningur að
heimsmeistaraeinvíginu. Hæsta tilboðið
kom frá Tilburg í Hollandi; verðlauna-
sjóður upp á 642 þúsund dollara sem
skyldi skipt af keppendum, en í Tilburg
vann Karpov góðan sigur 1977. Baguio
City átti næsthæsta tilboðið; 553.900
dolldara verðlaunasjóð. Lægri tilboð
bárust frá Graz í Austurríki, II Ciocco á
Italíu, París, Hamborg og Lucerne.
Tilboðin voru send dr. Max Euwe forseta
FIDE sem kom þeim áfram til keppenda.
Báðir sömdu sína óskalista. (Korchnoi lét
nú reyndar þau orð falla að hann vildi
láta Karpov sjá um valið því með þeim
hætti fengjust örugglega mestir pening-
ar). Karpov setti Hamborg í fyrsta sæti
og Baguio City í annað. Valið var því
auðvelt fyrir dr. Euwe, sem tók tilboði
Baguio City, en það fól í sér fjórfalda
upphæð verðlaunasjóðs þess sem Fischer
og Spassky kepptu um í Reykjavík.
Sigurvegarinn nú fær 5/s í sinn hlut,
nærri 350 þúsund dollara, en Fischer fékk
156 þúsund dollara fyrir sigur sinn í
Reykjavík.
Sá vinnur sem fyrri verður til að vinna
sex skákir. Jafntefli verða ekki talin með.
Einvígið gæti þannig dregizt mjög á
langinn en ég spái því að það standi í
hálfan þriðja mánuð. (Einvígi Fischers og
Spasskys í Reykjavík stóð aðeins í 53
daga en það var líka bundið við 24
skákir). I svo löngu einvígi sem þessu
mun þolið hafa sitt að segja og það þýðir
auðvitað að sá eldri stendur verr að vígi,
hvað það snertir. Fyrir skömmu var
Korchnoi spurður að því hvernig honum
kæmi til hugar að hann gæti yfirbugað
Karpov sem er 20 árum yngri. „Til þessa
hafa andstæðingar þínir allir verið
heldur illa settir andlega. Allt öðru máli
gegnir um Karpov. Hann hefur góða
stjórn á skapi sínu.“ Þessu svaraði
Korchnoi: „Ég mun velgja honum undir
uggum".
Það er vissulega merkileg staðreynd að
á þeim aldri sem flqstum skákmeisturum
fer að fara aftur og þeir fara að hugsa
sér til hlés þá virðist Korchnoi ganga í
gegnum endurnýjun og vera reiðubúinn
til keppni við sér mun yngri menn.
Vandamálið er það að Karpov hefur vaxið
svo á síðustu árum að hann er fullkom-
lega maður fyrir sinn hatt og Korchnoi
sjálfum dylst alls ekki vandi þeirrar
þrautar sem framundan er. „Það má
alltaf reiða sig á Karpov að einu leyti",
segir hann. „Ef hann velur ekki skásta
leikinn í stöðunni, þá býr eitthvað undir
einhvers staðar ...“ Korchnoi hefur sem
aðrir veitt því aðhygli að styrkur
héimsmeistarans hefur vaxið, en hann
bætir við: „Ég hef aldrei haft háar
hugmyndir um stíl hans. Hann hefur tvö
síðustu árin teflt eins og heimsmeistari
en stíll hans er ennþá fráhrindandi“.
Spurningin um stíl Karpovs er engan
veginn auðveld. Henni var beint til hans
sjálfs í San Antonio 1972 og Karpov
svaraði: „Stíll? Ég hef engan stíl“. En
þetta var fyrir sex árum og það má segja
að svo snemma á skákbrautinni sé vart
hægt að tala um mótaðan stíl. En ég held
að hvað Karpov varðar sé það rangt.
Karpovs stíll var (og er) óvenjulegur
frekar en ómótaður.
Oft er bent á líkingu með taflmennsku
hans og Capablanca, en slíkt er villandi.
Karpov er líkt og hinn frægi Kúbumaður
var fyrir um hálfri öld mjög herkænn
maður. En það er líka allt sem þeim er
sameiginlegt. Strax í byrjun var Karpov
sinn eiginn meistari enda þótt hann sækti
margt til bæði Capablanca og Botvinniks.
Hann er líkur kameljóninu í því að hann
getur skipt um og mætt nýjum vanda með
nýjum mótleikjum. Oftast er hann þó í
sókn frá byrjun og þó hann geti varizt
sem stórmeistari sæmir er vörnin hans
veika hlið.
Andstæðan við Korchnoi er augljós.
Viktor er gjarn á að leyfa andstæðingn-
um að taka frumkvæðið í byrjun en vakir
yfir hverju tækifæri sem gefst til
gagnsóknar. Vörn hans felst raunveru-
lega í gagnsókn sem hann kann bezt allra
manna nú líkt og Eamanuel Lasker, sem
hann hefur mikið dálæti á, var beztur í
fyrir um 70 árum. Korchnoi sér sjálfan
sig sem sígildan skákmann fyrst og
fremst en ég held því fram að hann sé
rómantískur að því leyti að hann er
óhræddur við að taka áhættu sem sígildir
skákmenn, eins og til dæmis Bobby
Fischer, sneiða hjá.
Teflt um annaö
og meira en titil
Omögulegt er að segja til um það hvort
Korchnoi eða Karpov gætu sigrað Fischer
nú, en þegar Fischer var upp á sitt bezta
mátti hann heita ósgirandi. Karpov og
Fischer hafa aldrei teflt saman, en
Fischer vann Korchnoi í Stokkhólmi —
þá aðeins 19 ára — og Curaqao. Það var
fyrir 16 árum og Korchnoi er talandi
dæmi undantekningar frá reglunni um
það að stórmeisturum fari aftur með
aldrinum. Hann er jafnvel betri nú en
nokkru sinni áður. Það er synd að Fischer
skuli hafa gert slíkan samanburð að
hugarflugi einu saman með því að draga
sig út úr skákheiminum, en við skyldum
ekki láta það hafa áhrif á viðhorf okkar
til einvígisins í Baguio City.
Korchnoi og aðstoðarmenn hans,
brezku stórmeistararnir Raymond Keene
og Michael Stean ásamt Alexander
Murei, sem eins og Korchnoi er landflótta
Rússi, hafa undirbúið sig fyrir einvígið í
Wohlen. Karpov hefur udnirbúið sig
heima fyrir með aðstoð stórmeistaranna
Yuri Balashov og Evgeny Vasiukov auk
þess sem fyrrum heimsmeistari Mikhail
Tal hefur verið með í ráðum en hann
maptir í Baguio City opinberlega til að
fylgjast með einvíginu fyrir sovézka
skáktímaritið 64.
Báðir aðilar vita gjörla að teflt verður
um meira en heimsmeistartitilinn og
einhverja verðlaunaupphæð. Fyrir
Korchnoi er þetta einvígi tækifæri til að
hefna sín á sovézkum skákyfirvöldum og
sígrast á þeim manni, sem hann telur að
hafi ranglega verið fram yfir sig tekinn.
Það yrði svo sovézkum yfirvöldum
beiskur biti að kyngja að missa heims-
meistaratitilinn í skák í hendur fyndnum
og mælskum flóttamanni úr þeirra eigin
ríki.