Morgunblaðið - 17.10.1978, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 17. OKTÓBER 1978.
„MAÐUR gerir ekkert annað en að flækjast á sjóinn." sagði Jóhann
Stefánsson, sextfu og níu ára gamall Grenvikingur í byrjun samtals við
blm. í síðustu viku niðri á bryggju. Jóhann er veðurbarinn og
virðulegur gamall sjómaður, sem hefur f fjölda ára róið einn frá
Grenivík.
„Já, hér er ég fæddur og var í byrjun við fiskaðgerð í landi í mörg ár en
fer sjálfur á sjóinn 1945. Ég byrjaði að fara á sjóinn hjá föður mínum,
hann hafði báta, en hef verið með eigin bát síðan 1935.
Ég er núna með 5.67 tonna bát, Gunnar, og ræ oftast einn, nema með
háseta yfir miðsumarið á færum.
Hvaðan nafnið Gunnar er komið? Upphaflega eftir Gunnari Jónssyni
skipasmið, sem smíðaði báta fyrir föður minn. Nafnið hefur gengið í
erfðir ef það má orða það þannig.
Farsæll? Ætli það megi ekki segja það. Það hafa engin stórslys komið
uppá, maður hefur lifað á þessu.
Já, yfir veturinn hef ég verið á línu, haft grásleppunet á vorin, en verið
á handfærum yfir miðsumarið og framundir haustið."
Ertu vanafastur á þau mið sem þú sækir?
„Það er óhætt að segja það, en það er nú úr móð að eiga ákveðin svæði.
Ætli ég noti ekki meira mið í landi eins og áður fyrr tíðkaðist, en þessir
nýju sjómenn sigla eftir tækjunum en líta ekki til lands.
Nei, ég er síður en svo á móti fiskileitartækjum, ég hef slík tæki í
mínum báti.“
Ertu veðurglöggur?
„Það má kannski segja það. Síðast í morgun var hægviðri, en mér leist
ekki á það, og svo hvessti nú eftir hádegið. Ég hlusta á veðurfregnir og
spái svo sjálfur á eftir. Það er ágætis siður."
Jóhann Stefánsson — það er þörf á að ausa árabátinn ef þannig viðrar.
„Það verður
að stytta veiðitímabilið á grásleppu”
Nú eru um tíu ár frá því að frystihúsið kom hér. Hvernig verkuðu þær
breytingar?
„Frystihúsið og höfnin voru mikil bót til batnaðar. Þó að þörf sé á því að
bæta hafnaraðstöðuna hér.þá er hún stórbót frá því sem áður var.
Hvað nauðsynlegt er í þeim efnum? Það þyrfti að gera hér stærri
viðlegukant og lengja garðinn. Það eru þegar komnar fallegar teikningar
af framtíðarhöfninni og byrjað er að ýta fram á móti, þar sem garðurinn á
að koma, og innan í þeim garði er hugsað pláss fyrir smábátana. Það fer
illa að hafa þá stóru og þá litlu við sama kantinn.
Það var geysilegur munur frá því sem áður var, þegar byrjað var að
taka við afla hér til vinnslu. Það var ekki fyrr en sú atvinna sem
frystihúsið býður upp á kom, að fólki fjölgaði hér. I mörg ár þurftum við
hér að leggja upp í Hrísey, eftir að söltun var hér hætt. En eins og ég segi
þá hefur atvinnulífið blómstrað hér frá því að byrjað var að taka við fiski
í höfninni."
Það þarf að takmarka
grásleppuveiðarnar
Ég spurði Jóhann um aflamagnið hjá honum s.l. ár:
„Aflinn yfir árið hefur verið um 30—40 lestir af þorski og 20—30 tunnur
af grásleppuhrognum. Þetta er nú mismunandi og hefur verið lélegt í
sumar. Aflinn hefur verið með lélegra móti hér á grunnslóðinni og víðar
seinni árin, en hefur þó batnað eftir að við losnuðum við útlendingana úr
landhelginni. En grásleppan er minni og þær veiðar þyrfti að takmarka,
stytta þyrfti veiðitímabilið. Veiðin er núna ekki nema 6. — 7. hluti af því
sem var fyrir tíu til fimmtán árum. Af hrognum er það nú um V4 tunna á
Spjallað
við
Jóhann
Stefánsson
sjómann
á Grénivík
net yfir vorið en var fyrsta árið sem ég stundaði þessar veiðar 3 tunnur á
net.
Hversu margar grásleppur þarf í 1 tunnu af hrognum? Það má áætla
þær um 155.
Svo vonar maður að þorskurinn rétti við, en það mætti takmarka
flotvörpuna hjá togurunum, ég er ekkert hrifinn af henni.
Ég hef trú á því að þorskurinn rétti við, nú þegar við erum orðnir einir
um hann hér um landið. En ýsan sést ekki hér nú orðið, en hér áður voru
ágætis ýsumið utan til í Eyjafirðinum. Uppistaðan í aflanum var ýsa fyrir
nokkuð mörgum árum. Sumir kenndu dragnótinni um að hún hvarf.
Jú, hér er talsvert af kola. Dragnótabátarnir veiða hann aðallega núna
þegar ýsan er búin.“
Értu ánægður með nýtingu aflans hér?
„Það er bezt að geta unnið aflann sem mest, það skapar líka atvinnuna.
Við seljum t.d. grásleppuhrognin til Danmerkur, Þýzkalands og víðar fara
þau. Úti eru þau svo unnin í mun dýrari vöru. Því er ekki reynt að vinna
þau hér heima? Gallinn er sá, að allt er að verða svo dýrt hér hjá okkur,
vinnslukostnaðurinn er orðinn svo mikill, er það ekki dýrtíðin sem skapar
þetta ástand.
Svo virðist sem aðrar þjóðir geti framleitt fyrir annað og lægra verð en
við hér heima, úr hráefnum frá okkur.
Mín áhugamál? Ég hef áhuga á því hér byggist upp, höfnin stækki og
batni. Mér sýnist fólk hafa það ágætt sem hér er búsett, það hefur nóg að
bíta og brenna.
Uppbyggingin hér á Grenivík á s.l. tíu árum hefur verið mjög ánægjuleg
þróun að fylgjast með. Fólkinu hefur á þessum tíma fjölgað um helming.
Nei, ég er ekki spenntur fyrir því að hingað komi skuttogari, ég verð nú
að játa það. Ég held þeir séu þegar orðnir nógu margir."
ÁJR.
Þegar ekinn er þjóðvegurinn norður frá Bliinduhrú. blasir við
stór og mikil hygging í útjaðri Blönduóss. 4100 fermetra
iðnaðarhúsna“ði. I iiðrum endanum hefur nýtt iðnfyrirtæki verið
að koma sér fyrir á 1000 fermetra rými. Þarna er Osplast h.f. að
heíja starfsemi sína. framleiðslu
í skolpleiðslur. Þar er nú unnið
vaktir og starfsmenn 8 talsins.
plastvörum á mánuði.
Frétttamaður blaðsins leit
þar inn, og hitti fyrir Þorstein S.
Húnfjörð, framkvæmdastjóra
fyrirtækisins. Síðast þegar við
vissum, var Þorsteinn bakarinn
á staðnum, rak hið ágæta
brauðgerðarhús Krútt á Blöndu-
ósi. Því var byrjað á að forvitn-
ast um það hvernig stæði á því
að hann væri kominn úr brauð-
inu í plastið. Hann kvaðst hafa
komið aftur til Blönduóss 1968
til að setja upp eigin brauðgerð
eftir að hafa unnið við brauð-
gerð á Akureyri um sinn og
líkað vel. Kunni þó ekki alveg að
meta þau lífsins gæði að hirða
bara launaumslagið sitt. Hann
hófst handa við baksturinn í
skúr úti í garði, og 1971 tók
hann til við að byggja bakaríið,
um líkt leyti og stofnað var til
almenningshlutafélags, til að
koma Ósplasti í gang. Brauð-
gerðarhúsið gekk vel, hafði
góðan framgang, og nú er það að
mestu rekið af sonum Þorsteins.
En Ósplasti gekk hægar að
komast á fæturna, fékk litla
fyrirgreiðslu, að því er Þor-
á plasti í burðarpoka, og rörum
allan sólarhringinn, þrískiptar
En framleiðslan er 30 tonn af
steinn sagði. Það freistaði hans
að takast á við verkefnið og
réðst hann til þess 1976.
Fyrirtækið Ósþlast er í eigu
hreppsins, Kaupfélagsins, tré-
smiðjunnar Fróða og um 100
einstaklinga og er hlutafé
30—40 millj. kr. Blönduóshrepp-
ur byggði þetta húsnæði sem
nokkurs konar iðngarða og
leggur Ósplasti til húsnæði. En í
hinum enda hússins er önnur og
eldri plastgerð, Trefjaplast h.f.,
sem m.a. framleiðir báta.
Plastverksmiðjan Ósplast
byggir á því að framleiða
plaststrokka í alla þá burðar-
poka, sem Samband ísl. sam-
vinnufélaga notar, innkaupa-
poka, umbúðir í ullariðnaðinum
o.s.frv. Svo og plaströr í innan-
húslagnir og múffur til að
tengja þau. Sagði Þorsteinn, að
þarna væri fyrst og fremst verið
að koma í staðinn fyrir innflutn-
ing á þessum vörum, sem SÍS
hefði áður keypt erlendis frá.
Þeir telji sig því ekki vera í
samkeppni við íslenzku plast-
framleiðendurna, svo sem
Reykjalund, heldur komi til
viðbótar og spari þannig gjald-
eyri.
— Við höfum þörf fyrir slík
atvinnufyrirtæki hér á Blöndu-
ósi, sagði Þorsteinn. Finnst satt
að segja að við hefðum átt að fá
betri fyrirgreiðslu en við feng-
um fyrir Ósplast í upphafi. Við
erum ekki með togara eða
útgerð. Hér hefur aðeins verið
Kaupfélagið með slátrun og
slíkt og lítið annað. En yfirleitt
er ekki í þessu landi litið á neitt
nema útflutning, þegar farið er
fram á fyrirgreiðslu. Reynt
hefur verið að koma hér upp
ýmsum fyrirtækjum til atvinnu-
aukningar, en gengið heldur illa.
Pólarprjón er eina fyrirtækið
sem heldur velli. Að vissu leyti
erum við illa settir í sambandi
við rafmagnsverð og dreifingar-
kostnaður er mikill. En við
viljum leggja á okkur hér og
duga, og þurfum fyrirgreiðslu,
sem hefur verið þvælin. Við
ætlum okkur ekki að verða
undir og erum bjartsýnir á að
Þor.steinn G. Húnfjörð framkvæmdastjóri fyrir framan vélina,
sem sendir frá sér hvíta plaststrokka. efni í poka og umhúðir
fyrir SÍS.
þessi plastframleiðsla muni
ganga. Enda komnar á annað
hundrað millj. í hana.
Nú er Ósplast sem sagt komið
í gang, búið að framleiða nokkur
tonn. Hreppsfélagið er nýbúið
að auka hlutafé sitt. Og þýskur
kunnáttumaður hefur verið á
staðnum frá fyrirtækinu Thyss-
en, sem veitir framleiðsluleyfið.
Unnið er allan sólarhringinn,
tveir á vakt í einu, því þannig
fæst hagkvæm nýting á vélar og
Samband ísl. samvinnufélaga
tekur við framleiðslunni og
dreifir um landið.
— í rauninni er Blönduós
ágætlega staðsettur með tilliti
til flutninga, sagði Þorsteinn.
Framleiðslan fer bæði norður og
suður frá okkur og er dreift með
bílum í báðar áttir. Hráefnið
fáum við gegn um Akureyrar-
höfn. Þetta skapar því vinnu við
flutninga, auk þeirrar vinnu
sem leyst er af hendi á staðnum.
Þorsteinn kvaðst vera bjart-
sýnn á framtíð þessa nýja
fyrirtækis. Talaði um að hug-
myndir væru uppi um að fá aðra
vél, því að líkur væru á að
markaðurinn mundi taka við
meiri framleiðslu áðuren langt
um liði. Og einnig sagði hann að
möguleikar væru á því að
framleiða á staðnum miðstöð-
varlagnir, sem þola upp í 90%
hita.
Viðstaðan í Ósplasti varð ekki
lengri. Þorsteinn þurfti að ná í
banka fyrir innan Blöndu og
fréttamaðurinn að halda áfram
sínum viðfangsefnum og óskaði
því fyrirtækinu góðs gengis.
- E.Pá.