Morgunblaðið - 21.11.1978, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 21. NÓVEMBER 1978
33
eru læknaðir sjúkdómar, sem ekki
var reynt að lækna áður. Ég vil
nefna einn sjúkdóm og það eru
börn, sem fæðast með klofinn
hrygg. Fyrir 10 árum og allt fram
að þeim tíma dóu þessi börn öll
strax. Nú eru þau öll læknuð.
Þetta þýðir það, að nú verða þau
meira eða minna alla sína ævi á
stofnunum. Vitanlega kostar þetta
peninga. Sama má segja um ýmsa
aðra sjúkdóma, sem nú eru
læknaðir og þá oftast nær með
ærnum tilkostnaði og þetta er sú
þróun, sem alls staðar á sér stað.
En ég er eins og ég sagði áðan með
í gangi rannsókn á því eða könnun
á því hvað mætti verða til að gera
rekstur sjúkrahúsanna hag-
kvæmari og ég vona, að við náum
þar einhverjum verulegum
árangri.
Eins og á fundi
hjá frímúrurum
Sighvatur Björgvinsson (A)
sagði m.a., að svör ráðherra gæfu
til kynna, að læknar, sem ynnu við
ambúlantþjónustu, fengju greitt
fyrir verknaðinn hvort sem þeir
væru viðstaddir eða ekki. Einn
læknir hefði fengið 20 millj. kr. á
árinu 1977 í beinar launagreiðslur,
en í fjárlagafrumvarpi væri gett
ráð fyrir um 67% hækkun launa-
kostnaðar milli ára, svo aö það léti
nærri, að þetta samsvaraði 35
millj. kr. á árinu 1978.
Þingmaðurinn sagðist ekki hafa
neina skoðun á því, hvort þetta
væri æskilegt kerfi eða ekki. En
hitt þætti sér gaman að heyra, að
fyrrv. heilbrigðisráðherra hefði
valið vel í fulltrúaráðið. Þar væri
valinn maður í hverju rúmi og
minnti helzt á kappalið Óðins í
Valhöll, En menn gætu alveg eins
verið staddir á fundi í frímúrara-
reglunni í Reykjavík, — og sagðist
hann þó efast um að nokkur
frímúrararegla hefði jafn miklu
mannvali á að skipa og fulltrúaráð
Landakotsspítala.
Rekstur fyrirtækis
en ekki laun.
Bragi Níelsson (A) sagði, að út
úr svörum ráðherra sæist fyrst og
fremst það eitt, hversu mikill
óskapnaður stjórnun spítala á
Islandi væri. Hann sagði, að
tölurnar um yfirlækninn væru
villandi, þar sem raunværulega
væri verið að tala um rekstur
fyrirtækis. Til að byrja með hefði
rannsóknarstofan verið spítalans,
en með aukinni rannsóknar-
þjónustu fyrir almenning utan
sjúkrahúsa hefði farið svo, að
praktíserandi læknar hefðu ekki
haft aðgang að neinni rannsóknar-
stofu nema þessari, enda væri
meginhluti „ambulant“-rannsókn-
anna kominn þangað. Þessi til-
tekni yfirlæknir stjórnaði þessu
fyrirtæki eins og hverju öðru
rekstrarfyrirtæki. En upplýsingar
lægju fyrir um, að meðal-
rannsóknir væru ódýrari þarna en
annars staðar.
Alþingismaðurinn benti á, að
þessi tiltekni læknir ætti sjálfur
verulegan hluta af þeim tækjum,
sem notuð væru, og hann kostaði
einnig vinnuna við þessa stofu. Þá
taldi hann algera nauðsyn að betri
heildarstjórn yrði komið á sjúra-
húsrekstur hér á landi.
Matthías Bjarnason (S) sagði í
upphafi máls síns, að sumar af
fyrirspurnunum væru ákaflega
undarlegar, því að svarið við þeim
lægi Ijóst fyrir, bæði um skipan
fulltrúaráðs Landakotsspítala,
stjórn og annað, enda virtist
fyrirspyrjandi hafa orðið fyrir
vonbrigðum, þegar enginn þessara
manna hefði tekið laun. — Enda
hvarf hann af fundi rétt á eftir,
sagði þingmaðurinn. Það var svo
lítið að smjatta á, en hann
smjattaði aðeins á yfirmanni
rannsóknardeildar spítalans og
hann var ekki lengi að reikna laun
hans út til verðlags í dag, en hann
sleppti alveg því, sem síðasti
ræðumaður skýrði réttilega, að
hér er í raun og veru ekki um laun
eins læknis að ræða eða eins
starfsmanns, heldur rekstur á
sérstakri deild, þar sem
viðkomandi læknir á meginhluta
af tækjunum og þess vegna er það
rangt, villandi og bein fölsun að
tala í þessu sambandi um laun eins
manns.
Vegna ummæla Sighv. Björg.
um að margir frímúrar hefðu
valizt í fulltrúaráð Landakotsspít-
ala af fyrrv. heilbrigðisráðherra
sagði Matthías Bjarnason m.a.: —
Mér láðist alveg að hafa til
hliðsjónar meðlimaskrá frímúr-
arareglunnar og get ekkert sagt
um, hverjir eru frímúrarar og
hverjir ekki, því að ég er allsendis
ókunnugur þeim félagsskap. Það
hafði komið til tals að breyta
þessu sjúkrahúsi í sjálfseignar-
stofnun óg fyrri eigendur, St.
Jósefssystur, voru búnar að ræða
við ákveðna menn, sem áttu að
vera aðilar að henni. Við í
heilbrigðisráðuneytinu töldum
eðlilegt að vera við óskum seljenda
í þeim efnum, en síðar var
nokkrum öðrum mönnum bætt við
fulltrúaráðið, aðallega frá hendi
ríkisvaldsins, frá ráðuneytinu,
Tryggingastofnun ríkisins og
nokkrum öðrum til þess að hafa
víðari sjóndeildarhring varðandi
þessa sjálfseignarstofnun. Ég tel,
að það sé ekkert áhorfsmál, að það
hafi verið rétt, sem gert var að
minni tillögu, að stofna til þessa,r-
ar sjálfseignarstofnunar og spara
ríkissjóði 200 millj. kr. á verðlagi
ársins 1975.
Furðulegur
málflutningur
Einar Agústsson (F) lýsti furðu
sinni á fyrirspurnunum og þeim
Fjörugar umræður
urðu á þingi sl. miðviku-
dag, í neðri deild, um
frumvarp Gunnlaugs
Stefánssonar (A) þess
efnis, að þingmenn megi
ekki þiggja önnur laun
samtímis þingstörfum.
Frumvarpið er flutt sem
breyting á stjórnskipun-
arlögum og getur því
ekki orðið að veruleika
nema samhliða stjórnar-
skrárbreytingu.
Starfskraftar
þingmanna nýtist
á þinginu
Frv. gerir ráð fyrir því að
þingmenn, sem ekki eru ráð-
herrar, megi ekki hafa með
höndum launuð störf í þágu
opinberra stofnana, einkaat-
vinnufyrirtækja eða fyrir ein-
staklinga meðan Alþingi stend-
ur. GSt sagði, að með tilliti til
þess að stjórnkerfið yrði æ
flóknara væri út í hött, að menn
hefðu þingmennsku sem auka-
starf. Starfskraftar þingmanna,
þyrftu að nýtast við þingstörfin.
Það myndi og auka virkni
þingsins. Þá vitnaði GSt til 9. gr.
stjórnarskrárinnar um forseta-
embættið, þar sem fram væri
tekið að forseti Islands mætti
ekki hafa launuð störf með
höndum í þágu opinberra stofn-
ana eða einkaatvinnufyrirtækja.
Skrítnast af
öllu skrítilegu
EUert B. Sehram (S) sagði að
margt hefði skrítilegt fram
komið á þessu þingi — en þetta
svörum, sem veitt hefðu verið.
Verið sé að gera því skóna, að
tiltekinn læknir hafi haft óeðlilega
miklar tekjur af tiltekinni starf-
semi og ráðherra svari spurning-
unni þannig, að þannig hafi málið
raunverulega legið fyrir. — Veit
ekki heilbrigðis- og trygginga-
ráðuneytið það, sem hér hefur
verið upplýst, að þessi læknir á
eftir þeim upplýsingum, sem hér
hafa komið fram, stóran hluta af
þeim tækjum, sem notuð eru?
spurði þingmaðurinn. Veit ekki
ráðuneytið, að þessi læknir leggur
til mannskap til þess að vinna að
þessu starfi eða er þetta ósatt, sem
BN upplýsti hér? Mér finnst
ástæða til þess að þetta komi
fram, hvort það er virkilega
þannig, að ráðuneytið viti ekki
þetta og gefur þá upplýsingar
samkvæmt beztu vitund eða hvort
þessu er vísvitandi haldið leyndu
og þá í hvaða tilgangi.
Þá lýsti þingmaðurinn undrun
sinni yfir því, að það skyldi haft í
flimtingum, hverjir sætu í full-
trúaráði Landakotsspítala. Aðal-
atriðið væri, hvernig þeir hefðu
unnið störf sín. Ef þeir hefðu
unnið þau vel, samvizkusamlega
og með hagsmuni stofnunarinnar
fyrir augum ætti að þakka þeim en
ekki gera gys að kosningu þeirra
eða tilnefningu.
Meiri samræmingu
Magnús Magnússon
heilbrigðisráðherra sagði að laun-
væri það vitlausasta. Hér er
verið að banna þingmönnum að
taka þátt í atvinnulífi eða
atvinnurekstri, hvort heldur
sem er til sjós eða lands. Hann
minnti á þau viðhorf Bjarna
heitins Benediktssonar, að þing-
menn þyrftu að vera í sem
nánastri snertingu við atvinnu-
lífið — því þyrfti að sækjast
eftir því, að menn veldust á þing
úr sem flestum greinum at-
vinnulífsins og sem víðast af
landinu. Þann veg vænþað bezt
tryggt að þingið byggi að
lífrænum tengslum og þekkingu
á því, sem mestu máli skipti í
þjóðfélaginu. Þingmenn gætu og
sinnt þingmannsstarfi vel, sagði
Ellert, þótt jafnframt séu þátt-
takendur í atvinnulífi, ef ekki,
þá er það kjósenda að kveða á
um breytingu. Ef þetta frv. yrði
að lögum myndi það frekar
hindra góða menn í því að gefa
kost á sér til þingstarfa en
hvetja. Ekki yki slíkt á virkni
þess.
Vinnuafköst
þingmanna
Finnur T. Stefánsson (A)
sagði hér einfaldlega um það að
ræða hvort Alþingi vildi tryggja
sér vinnuafköst þingmanna. Það
væri aðalatriði málsins. Ekki
vildi ég ráða mann til starfa hjá
mér sem ynni öðrum. Hitt er
annað mál að hugsanlegt er að
ná þessu marki eftir öðrum
leiðum en frv. felur í sér. Það
þarf að kanna í nefnd. Þetta
frumvarp háir þingmönnum
ekki í því að starfa í atvinnulíf-
inu. Þeir geta einfaldlega hætt
störfum hér og farið út í
atvinnulífið. Og það er hægt að
afla sér þekkingar á atvinnulíf-
inu án þess að vera endilega
in til yfir.læknisins væru brúttó-
greiðslur, hann greiddi 69% til
baka, sem rynni til starfsfólksins,
en á hinn bóginn var honum
ókunnugt um, hvort læknirinn eða
sjúkrahúsið ætti tækin.
Þá ítrekaði hann, að meiri og
betri samræming væri nauðsynleg
hjá stóru sjúkrahúsunum þremur.
Þau hefðu að hluta svipaðan
rekstur, t.d. væru þau öll með
skurðstofur, sem væru mannaðar
allan sólarhringinn.
Meiri hagkvæmni
í sjúkrahúsrekstri
Sverrir Ilermannsson (S) tók
undir ummæli Einars Ágústssonar
og sagði, að ef fyrirspurnin hefði
átt að beinast að því að fá
upplýsingar um laun rannsóknar-
starfsmanna, væru menn litlu
fróðari, því að hér væri um rekstur
á sérfyrirtæki að tefla, þar sem
þessi umgetnu laun gengju til
rekstrar stofnunar, afskrifta
tækja og launa starfsmanna.
Hann kvaðst hafa átt ómerki-
legt erindi á Borgarspítalann einu
þátttakandi þar. Skapar það
t.a.m. þekkingu á sjávarútvegi
sem atvinnugrein að vera háseti
á togara? „Sá, sem ætlar að
spjara sig hér í þinginu, verður
að kunna þetta allt, ekki bara
einn atvinnuveg. Hann verður
að þekkja iðnað, landbúnað og
þetta allt saman, þannig að
þessi gamla lumma um þekking-
arþörf á atvinnulífinu eigi að
ráða um utanþingsstörf á ekki
við rök að styðjast."
Flutt á
röngum tíma
Einar Ágústsson (F) sagði
þetta mál flutt á röngum tíma.
Það væri vinnusparnaður ef
þingmenn Alþ.fl. flyttu öll sín
stjórnskipunarmál á einu bretti
(en þau eru fjögur), sem hvort
eð er yrðu ekki afgreidd nema í
einu lagi, samhliða stjórnar-
skrárbreytingu, þegar þar að
kemur, en þingflokkarnir hafi
komið sér saman um tímamörk í
því efni. Það myndi auka á
virkni Alþingis og vera vinnu-
sparnaður, sem og, ef menn
styttu mál sitt í stað hróka-
ræðna í öllum dagskráratriðum.
Ég dreg í efa að hæfir menn
fengjust til starfa í þessari
stofnun, ef sú breyting kæmist
á, sem hér er lögð til. Þing-
mennska er óvisst starf. Og
sumir hverjir hafa gefið kost á
sér til þessara starfa fyrir
tilmæli fólks. Ekkert er athuga-
vert við það að þessir menn vilji
hafa að einhverju að hverfa, ef
og þegar þingmennsku lýkur.
„Að leggjast í
kvennafar eða
íþróttir“
Við eigum að vera vandir að
virðingu okkar, þingmenn, sagði
I’áll Pétursson (F). en við
eigum að kunna okkur hóf í því
efni. Ég a.m.k. tel mig ekki
sinni og sér hefði ofboðið starfs-
mannafjöldinn, sem þar vann
heilan og hálfan daginn og fjöldi
læknanna, en ólastanlega hefði
verið hlúð að sjúklingunum. — En
ég hef síðan og af ýmsum öðrum
ástæðum kynnt mér rekstur sjúra-
húsa, sagði þingmaðurinn. Og ég
er þess fullviss, að þar fer margt
öðru vísi en skyldi og þyrfti að
takast til rækilegrar athugunar.
Mér er nær að halda að rekstur
þessara stórfyrirtækja sé ekki eins
og hann ætti að vera, þar ráði
læknar, sem hafa í allt öðru að
snúast en að athuga um hag-
kvæman rekstur, ferðinni og og
nánast allri ferð um fjárhagslega
afkomu þessara stofnana. Hann
kvaðst sérstaklega hafa kynnt sér
innkaup á lyfjum. Mörg gervilyf
séu jafngóð frumlyfjum, en kosti
kannski aðeins hluta, jafnvel 1/20
af frumframleiðslulyfjunum. Samt
sé gersamlega eftirlitslaust, hvort
læknir tekur ákvörðun um að
panta sér til handa frumlyfin eða
gervilyfin. Hér þurfi sérmenntaðir
rekstrarhagfræðingar að koma til
og hafa framkvæmdastjórn með
höndum.
forseta landsins, eða jafnoka
hans, eins og skilja mátti á
líkingu framsögumanns á störf-
um þingmanns við forseta. Hins
vegar er það ekki rétt hjá Ellert
Schram að þetta sé vitlausasta
mál, sem hér hefur verið fram
borið. Við þingmenn erum sem
sé ýmsu vanir. En að sjálfsögðu
er misjafn sauður í mörgu fé —
og eins gildir um málafjöldann í
möppu háttvirts framsögu-
manns.
Auðvitað er ekki gott að
þingmenn séu of störfum hlaðn-
ir, en hins vegar er það höfuð-
nauðsyn, að þeir slitni ekki úr
tengslum við það líf, sem lifað er
í landinu. Finnur Torfi mætti
t.a.m. kynna sér mannlíf í
Norðurlandi vestra oftar en í
sumarfríum. En svo er á það að
líta, að sumir þingmenn hafa
meiri starfsorku en aðrir, eins
og gengur og gerist um aðra
menn, og ef þeim væri nú
bannað að hyggja að öðrum
störfum en innan veggja Al-
þingis — „gætu þeir lagst í
kvennafar, íþróttir, eða ein-
hverja vitleysu!"
Að mínu mati skiptir máli að
þingmenn séu „efnalega sjálf-
stæðir“ og óháðir. Sumir verða
þingmenn vegna eindreginna
óska umbjóðenda, aðrir fyrir
einskæra tilviljun, jafnvel röð af
tilviljunum. Ég er sjálfur máske
í þeim hópi. Við erum ekki
tryggir til æviloka í þingstarfi.
Jafnvel ekki til 12 ára. Þá er
betra að hafa að einhverjum
störfum að hverfa, t.d. að eiga
bakhjarl í fáeinum kindum fyrir
norðan.
Meiningin í þessu frv. er
sjálfsagt góð. F'ormið er hins-
vegar óheppilegt. Ef þingmenn
gegna ekki starfi sínu með
sóma, vegna annarra starfa, er
það kjósenda að sjá um, að þeir
verði ekki mosagrónir á Alþingi.
Gunnlaugur Stefánsson og
Ellert B. Schram töluðu tvívegis
í umræðunni.
niÞinci
Páll Pétursson:
„Bakhjarl í fáeinum
kindum betri en ekki’ ’
Þingmenn og þjóðlífið
Lu ^fc-anÍTíýle
tijint HÚb.M.wr ,M->4 fbtrett'T
:Et tiírcI ilvsl 6»(T! ii3fnotK=,TfN;órfg rra o<iij(í»
t; »V .Tieýlíjqij nnilstiqE fcasii