Morgunblaðið - 16.01.1979, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 16. JANUAR 1979
17
samhengi viö lífskjör fyrr og nú,
og segir m.a.: „En veldisvöxtur
getur aldrei gengið endalaust og
fyrr eða síðar gengur á þá auðlind,
sem gnóttina skapar, hvort sem
hún er lífræn eða ólífræn, nema
því aðeins að auðlindir geti
endurnýjað sig (t.d. fiskur eða
jarðvarmi) og að hagnýtingar-
hraðinn fari ekki fram úr endur-
nýjunarhraðanum.
Sá er þó munurinn á hagnýtingu
auðlindanna til lands og sjávar, að
búið er að ofgera landinu og það
tekur aldir að ná sér. Enn sem
komið er, er ekki búið að ofgera
auðlindum miðanna að sama
skapi, og fiskurinn nær sér á
áratugum í stað alda. Þó ber
einnig að athuga það að hægt er að
ofgera fiskstofnunum á miklu
skemmri tíma heldur en það tók að
offera gróðrinum. Eins og áður er
rætt um má samt sem áður enn
auka afla Islendinga þar eð þeir
sitja nú einir að miðunum. Hins
vegar er ekki víst að nema tíu ár
séu til stefnu og áframhaldandi
hagnýting miðanna krefst þess að
einhvers konar hömlur verði sett-
ar á sóknina, hvort sem er með
auðlindaskatti eða kvótakerfi.
Ef lífskjör eiga að geta haldið
áfram að batna hérlendis eða
jafnvel að geta staðið í stað með
vaxandi fólksfjölda, verður þjóðin
að snúa sér í vaxandi mæli að
hagnýtingu þriðju auðlindarinnar,
orkunnar. Ekki er þó mikil orku-
notkun nægileg forsenda hag-
kvæmrar framleiðslu, þó að hún
vegi þungt á metunum einkum í
þeim greinum, sem nota bæði
mikla hita- og raforku. Vissulega
þarf einnig nægilegur markaður
að vera fyrir hendi á hagkvæmu
verði og hráefni mega ekki vera of
dýr í flutningi til landsins né
fullunnin vara í flutningi frá því.
Einstöku hráefni má finna hér
innanlands, svo sem vatn. til
þungavatns- eða hydrogen-péros-
íð-framleiðslu. Ennfremur gæti
stór saltverksmiðja gefið grund-
völl til natríum-framleiðslu. At-
huga þarf alla ofangreinda þætti
fyrir hverja framleiðslugrein auk
stofnkostnaðar verksmiðja ásamt
eignarfyrirkomulagi í hverju til-
yiki, þ.e. að hve miklu leyti
íslendingar geta átt eða vilja eiga í
viðkomandi verksmiðju.“
Síðar í skýrslunni segir Ágúst:
„Verði fiskstofnunum ofgert munu
lífskjörin falla hraðar en fyrr. Ef
orkan verður hagnýtt á skynsam-
legan hátt, verður áframhaldandi
hagvexti iíklega haldið fram að
öðrum áratug næstu aldar. Verður
íbúatala landsins þá um 340
þúsund og þjóðartekjur á mann
röskiega tvöfaldar á við það sem
þær eru nú. Eftir það er ekki
fyrirsjáanlegt, að landið geti borið
meiri fólksfjölda við betri lífsskil-
yrði.“
„Vera kann að sú þróun muni
koma af sjálfu sér, þ.e. að það
þurfi ekki öpinbera stefnu til að
fólksfjölgunin hætti og lahdsmenn
viðhaldi einungis þeim fjölda sem í
landinu verður þá. Þetta hefur
gerst nýlega í ýmsum iðnvæddum
þjóðfélögum. Virðist bæði mennt-
unarstig og þéttbýli hafa áhrif í þá
átt. Væri bestjað einstaklingarnir
sjálfir ákveði hvenær lífskjörin
hafa náð æskilegu stigi, með
heildaráhrifum einstaklingsbund-
inna ákvarðana. Verði'svo ekki
mun lífskjörum fara að hnigna
þegar auðlindir eru fullnýttar,
eins og fyrr greinir. Áður en að því
kemur verða landsmenn að ákveða
við hvaða lífskjör þeir vilja búa og
hversu margir þeir vilja vera og
stjórnvöld að móta stefnu í þeim
málum."
Báðir leggja þeir Ágúst og Bragi
mikla áherzlu á að ekki sé mikill
tími til stefnu og ati nauðsynlegt
sé að vinna að málum. „Er
lesandinn beðinn að hafa í huga,
að jafnvel lítið og tiltölulega
einfalt þjóðfélag eins og okkar er
það flókið kerfi, að það er
sérhverjum einstaklingi ofviða að
brjóta það til mergjar, þótt ekki sé
nema eina hlið þess,“ segir Ágúst í
formála skýrslu sinnar.
(Samantekið al E.Pá.)
Því er ekki að neita, að oft er
alþingi líkara málskrafsstofu
eða málfundi í skóla, þar sem
haldnar eru langar ræður um
lítið efni. Það fer því gjarnan
svo, að umræður fara fyrir ofan
garð og neðan hjá öllum al-
menningi, en verða einhvers
konar skylmingar alþingis-
manna í mælskulist, frekar en
þær hafi raunhæfan tilgang í
sjálfu sér.
Jafnframt leggja þingmenn
fram mikinn aragrúa af þings1
ályktunartillögum og frumvörp-
um, sem vekja mismunandi
mikla athygli og fæst fá nokkra
afgreiðslu.
- x -
Það sem af er þingi á þessum
vetri hefur keyrt um þverbak í
eru kveðjurnar á milli þessara
herra.
Segja má, að auk vaxandi
tortryggni stjórnarflokkanna
hvers í annars garð, blasi það
við að samstjórn þriggja flokka
er almennt talað óæskileg og
afar erfið. Staðreyndin er nefni-
lega sú, að opinber orðaskipti
milli stjórnarliða eru hreinasti
barnaleikur miðað við það, sem
gengur á bak við tjöldin.
Um eitt virðast stjórnarflokk-
arnir þó hafa verið harla
samtaka um. Það er að auka
skattheimtuna. Að svo miklu
leyti sem þar hefur verið ágrein-
ingur, þá hefur hann verið í því
fólginn, með hvaða hætti skatt-
arnir skulu lagðir á.
- x -
fyrirtæki á eigin nafni, og eru
uppi hugmyndir um að skylda
rekstraraðila fyrirtækja að
mynda félög um reksturinn, þ.e.
að banna einstaklingum að
stunda rekstur á eigin ábyrgð.
Einstakir nefndarmenn töldu
rétt að afnema með öllu heimild
verslana og framleiðslufyrir-
tækja til 30% niðurfærslu vöru-
birgða og bent var á þann
möguleika að setja sérstakt
verðbótaálag á útsvarshlutfall.
Nú þegar hefur verið ákveðið
að hækka fyrirframgreiðslur í
75%, og alvarlega er rætt um að
hækka útsvörin úr 11 í 12%.
Þessa dagana eru skattfram-
töl að berast almenningi og í
leiðbeiningum ríkisskattstjóra
kemur fram, að eigin húsaleiga
íhaldið og skattpínuigin
þessum efnum. Övanalega mikill
fjöldi mála hefur verið lagður
fram, þó ekki sé hann allur
bitastæður, en aðeins örfá mál
komust til nefnda, hvað þá að
þau hafi hlotið afgreiðslu. Veld-
ur þar mestu, að einstakir
þingmenn, einkum stjórnarlið-
ar, hafa haldið uppi endalausum
rökræðum um hin ólíklegustu
mál. Má þar nefna vaxtamál,
landbúnaðarstefnu, fjárlagaaf-
greiðslu og allt niður í gjald af
laxveiðileyfum, svo ekki sé talað
um rannsóknarmál af alls kyns
tagi. Umræður utan dagskrár
hafa verið tíðari og lengri en
þekkst hefur í langan tíma og
allt endurspeglar þetta ástand
djúpstæðan ágreining á milli
stjórnarflokkanna innbyrðis
annars vegar, og milli stjórnar
og stjórnarandstöðu hins vegar.
- x -
Brigslyrði á milli stjórnar-
þingmanna eru daglegt brauð.
Ummæli Benedikts Gröndal í
Morgunblaðinu á föstudag um
Ólaf Ragnar, þar sem hann telur
hann hvorki kunna mannasiði
né þingsköp koma engum á
óvart, sem á þingi situr. Þannig
Skattheimta sú, sem stjórnar-
liðið samþykkti á þingi fyrir
áramót, var af ótrúlegri fjöl-
breytni. Hlutfall eignarskatts
einstaklinga og félaga var
hækkað, nýtt 50% skattþrep
samþykkt í stað skyldu-
sparnaðar. Verðstuðuls- og
flýtifyrningar voru afnumdar,
lagður skattur á skrifstofu- og
verslunarhúsnæði, nýbygging-
argjald og gjald á ferðalög til
útlanda, vörugjald hækkað
o.s.frv.
Samtals er áætlað að ríkis-
stjórnin hafi lagt á nýja skatta
að upphæð 25 milljarða króna
umfram það sem fráfarandi
riðkisstjórn hafði gert ráð fyrir.
Er þá ekki meðtalin ýmis
skattheimta, s.s. launaskattur,
sem nú rennur í auknum mæli
beint í ríkissjóð vegna 10%
skerðingar á margvíslegum
fjárfestingarsjóðum.
Og enn eru ekki öll kurl komin
til grafar. í haust skipaði
ríkisstjórnin sérstaka sam-
starfsnefnd um skattamál, sem í
áttu sæti stjórnarþingmennirn-
ir Jón Helgason, Ágúst Einars-
son og Ólafur Ragnar Grímsson.
Eftir ELLERT B.
SCHRAM alþm.
Sú nefnd hefur skilað áfanga-
skýrslu og kemur í ljós, að sú
skattheimta sem nú þegar hefur
séð dagsins ljós, er að mestu
runnin undan rifjum þessarar
skattnefndar. En fleira hangir
þar á spýtunni.
Samkvæmt fyrrgreindri
skýrslu eru fleiri aðgerðir í
uppsiglingu. Þar er lagt til að
gera húsbyggjendum skylt að
leggja t.d. ákveðið hlutfall af
byggingarkostnaði inn á bundna
reikninga. Til athugunar er að
skylda alla söluskattsgreiðendur
til að hafa sérstaka kassa með
tvöföldu innsigluðu teljarakerfi
til að tryggja rétt söluskattskil.
I nefndinni komu fram hug-
myndir um upptöku sérstaks
bifreiðaskatts er tæki mið af
gerð bifreiðar og gæti t.d.
miðast við slagrými vélar eða
þyngd bifreiðar.
-X-
Nefndin hefur horn í síðu
þeirra einstaklinga sem reka
hefur verið hækkuð úr 1.1% í
1.5% af fasteignamati íbúðar-
húsnæðis. Þetta hefur verið gert
með einhliða ákvörðun ríkis-
stjórnarinnar.
-X -
Þessi óhugnanlega upptalning
er aðeins vísbending um hvert
stefnir. Allra ráða er neytt til að
seilast í vasa skattborgaranna
og sölsa aflafé þeirra undir
ríkissjóð.
Sjálfstæðisflokkurinn er
gjarnan af andstæðingum sín-
um uppnefndur sem „íhalds-
flokkur“. Það á að vera skamm-
aryrði. En að því leyti er það
rétt, að hann hefur alia tíð verið
íhaldssamur í aukinni
skattheimtu, og talið að útgjöld-
um ríkisins yrði að stilla í hóf til
samræmis við gjaldþol einstakl-
inga og fyrirtækja. Það er
farsælla að leyfa fólkinu sjálfu
að verja sínu aflafé, í stað þess
að ríkið hirði bróðurpartinn og
útdeili því aftur eftir pólitískum
geðþótta.
I þessu liggur grundvall-
armunurinn milli Sjálfstæðis-
flokksins annars vegar og
vinstri flokkanna hins vegar.
„Því meirí Islands-
veiði, þeim mun
minna háðirEfna-
hagsbandalaginu ”
„MÉR finnst að íslendingar
eigi að geta skilið okkur og
hjálpað okkur Færeyingum í
sambandi við okkar sjónar-
mið og stöðu í fiskveiði-
málum,“ sagði Erlendur
Patursson þingmaður í
Færeyjum í samtali við Mbl. í
gær þegar blaðið innti hann
álits á hinum nýja fiskveiði-
samningi íslendinga og
Færeyinga. „Um árabil
höfðum við verið að reyna að
byggja upp fiskveiði okkar
við Færeyjar,“ sagði
Erlendur. eða síðan við feng-
um 12 mílur 1964 og
losnuðum við nauðungar-
samninga frá aldamótum. En
þar sem við reynum að reka
sjálfstæða fiskveiðipólitík er
við margs konar erfiðleika að
glíma. Við höfum t.d. síðan
1925 veitt við Grænland án
nokkurra gagnkvæmra skil-
yrða, en þar sem við erum
ekki í Efnahagsbandalagi
Evrópu þótt Danmörk og
Grænland séu það þá er hafið
í kring um Grænland ekki
lengur grænlenzkt haf,
heldur EBE haf. Fyrir bragð-
ið verðum við Færeyingar að
borga fyrir hvert kg sem við
veiðum á Grænlandsmiðum
og við borgum ekki Græn-
lendingum eða Dönum,
heldur verðum við að borga
Efnahagsbandalagi Evrópu
með því að leyfa hinum stóru
þjóðum Evrópu að veiða á
okkar heimamiðum við
Færeyjar og það eru m.a,
Vestur-Þjóðverjar, Bretar og
Frakkar.“
„Þið eigið þennan íisk sen^
er á ykkar svæði," sagðj
Erlendur, „og getlð....sjálfii
ráðið því hvað við fáum og við
verðum að sætta okkur við
það. Okkar ósk er að fá meiri
fisk, en það gat líka orðið
minna, við eigum engar kröfur
á hendur ykkur. Hins vegar
þykir mér vænt um að við
höfum þó samning við Is-
lendinga og ég vona að munum
fremur efla samstarf og sam-
skipti heldur en hitt. Ég dæmi
ekki íslendinga eftir þessum
o segir Erlendur
Patursson
þingmaður í
Fœreyjum
samningi, en hitt er ljóst að
því meira sem við getum veitt
við Island, því minna erum við
háðir Efnahagsbandalagi
Evrópu og það hefur mikla
þýðingu fyrir okkur.
Við erum undir miklum
þrýstingi frá þeim og það er
því mikilvægt fyrir okkur að
hafa umþóttunartíma á ís-
landsmiðum. Það var þannig
komið hér á síðasta áratug að
fólk í-Færeyjum trúði ekki að
það væri hægt að veiða fisk á
heimamiðum Færeyja, en eftir
að við fengum einhverju ráðið
sjálfir þá hefur þetta þróast í
rétta átt. Við þurfum þó ennþá
mikið á úthafsveiðum að halda
og miðum annarra þjóða til
þess að endar nái saman hjá
Okkar fiskimið nær
eyðilögðust og það tekur tíma
að ná þessu upp. Við skiljum
vel ótta íslendinga við ofveiði,
því að við eigum við sömu
vandamál að glíma hér heima,
en ég held að það sé styrkur til
lengdar að þessar þjóðir
standi saman andspænis
vandamálum sem þessum. Ég
hef um tveggja áratuga skeið
oft reifað þá hugmynd að
Noregur, Island, Færeyjar og
Grænland nýti sameiginlega
fiskitnið þessara þjóðá á
Norðu.r Átlandshafi og vinni
sameiginlega að sölumálum til
þess að hver um sig sé ekki að
undirbjóða hinn. Þetta svæði
nær allt orðið saman, meira og
minna, en það er sitthvað í
veginum, hver verður að gæta
sinna hagsmuna og aðstæðna,
Norðmenn við sínar aðstæður,
íslendingar með lýðveldi, við
hálfnýlenda og Græn-
lendingar heil nýlenda eins og
er a.m.k.“