Morgunblaðið - 25.01.1979, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 25. JANUAR 1979
Sr. Bjartmar Kristjánsson:
„Höfuðatriði
kristninnar”
„Afkristnun og guðlast,, presta
í daiíblaðinu Vísi (íaf að líta
hinn 20. des. sl. (írein . eftir
einhvern G.G. á Akureyri. Bar hún
yfirskriftina: Því fá prestar að
afneita höfuðatriðum kristninnar?
(Mun ei«a að vera: IIví fá prestar,
og svo frv.)
J
Þar sem hér er um mjöt;
alvarlejía ásökun að ræða, verður
ekki við fienni þanað. Vei má vera,
að einhver hafi svarað þessu á
viðeijíandi hátt, [)ótt eitíi hafi horið
fyrir mín autíu. Kn hvað sem [>ví
líður ætla étí að fara nokkrum
orðum um tírein Akureyrintisins.
I tilefni umræðna um hókina,
Kélat;i Jesús, sem fræt; er orðin að
endemum, u[>j)hefur G.G. raust
sína otc t;efur ótvírætt í skyn. að
„allmartcir" prestar þjóðkirkj-
unnar hafi sekir tjerzt um entju
minni „afkristnun otí tíuðlast" en
þeir, sem stóðu að úttíáfu nefndrar
bókar. Alasar hann biskupi o(í
óðrum æðstu mönnum tíuðskristn-
innar í landinu fyrir [>að, að hafa
ekki stöðvað ósómanna. Væri og
ástæða til þess, ef réttar væru
sakai tíiftir.
Víst hljótum við að setíja það j
martcir, að „ónýtir þjónar erum |
vér“. Kn að íslenzkir prestar, þó í
ekki séu nema „allmartíir1' þeirra, j
hlátt áfram stundi afkristnun oií
tcuðlast, það finnst mér hljóti að
vera áhvrtíðarhluti að taka sér i
munn.
Greinarhöfundur set;ir m.a.:
„Allmartíir prestar hinnar
íslenzku þjóðkirkju hafa fentíið
óátalið af forráðamiinnum kirkj-
unnar að afneita ha-ði í ra’ðu otf
riti öllum hiifuðatriðum kristn-
innar". (Allar Ihr. B.K.) Það
munar um minna! Otc síðan telur
hann kyrfilega upp þessi „hofuð-
atriði", en þau eru: Biblían sem
óskeikult innblásið Guðs orð. 1
Kennintcin um meyjarfæðintcuna. j
Friðþætcintcarkennin'tcin. Likamletc j
upprisa Jesú Krists. Otí að lokum j
kemur svo þessi snilldarletca setn-
intc: „Að maður tali nú ekki um j
kennintcuna um eilífa tclötun." Það (
lÍKtíur i orðalatcinu, að tcreinarhöf-
undi sé allra sárast um hana. Knda
var það einu sinni (o« er kannski
enn af sumum?) álitin vera ein
bezta skemmtan útvalinna í j
himnaríki að horfa á vesalintcana í
neðra staðnum 0(í aðbúnað þeirra
[)ar.'
„Lærdómurinn ljóti“
Það er ekki tcaman að þeim
ósköpum að „allmartcir prestar"
skuli láta sér finnast fátt um
kennintcuna um eilífa (þ.e. enda-
lausa) tclötun. Kn þetta henti sr.
Matthias Jochumsson skömmu
fyrir síðustu aldamót. Hann kall-
aði kennintcuna um eilífa útskúf-
un, „laTdóminn Ijóta. er svo
voðaletca neitar (iuðs vísdómi.
almætti otc tcæzku".
Auðvitað fékk sr. Matthías
ákúrur fyrir, án þess að orð hans
væru þó hrakin, enda ekki hætct
um vik með það. Þó að einhver orð
metci ef til vill finna í Biblíunni,
„lærdómnum Ijóta" til styrkintcar,
otc einkanletca séu þau orð misskil-
in, |)á er miklu fleira ha*tct fram að
færa, sem andmælir kennintcu
þessari. Kn svo er það þetta, hvort
okkur þykir verðutcra að a*tla
Guði föður. að hann útskúfi
óþætcum bórnum sínum um aldur
o(í ævi, eða hitt, að hann kunni að
hafa einhver ráð til þess að ná
þeim heim aftur, sem villzt hafa
frá honum, kannski allt of lantct?
I Heilafcri ritnintcu er saf{t, að
það sé ekki vilji Guðs að neinn
iílatist. heldur vilji hann að allir
verði hólpnir og komist til þekk-
ingar á sannleikanum. Ef nú Guð
vill þetta, en því haldið fram, að
hann nái ekki því marki, er það þá
ekki „neitun á Guðs vísdómi,
almætti og gæzku“, eins og sr.
Matthías segir?
Bétur postuli talar um „endur-
reisnartíma allra hluta“. Og Páll
segir, að um síðir muni „Guð verða
allt í öllu“. En órækasta sönnun
þess, að vor himneski faðir muni
engum glata endanlega úr hendi
sér, er Jesús Kristur, orð hans og
gjorvallur kærleiksboðskapur til
vor mannanna barna.
Séra Matthías dró ekkert í land
af því, er hann sagði um „lærdóm-
inn ijóta“. „Sé nokkur kredda”.
sagði hann ennfremur, „sem löngu
er úrelt orðin og kristindóminum
til tjóns og svívirðingar. þá er
það þessi." Tel ég það sóma
hverjum presti, sem tekur undir
þau orð.
Um óskeikulleikann
Biblían er bæði skeikul og
óskeikul, eftir því, hvernig á það
mái er litið. Eigi greinarhöfundur
við svonefndan „bókstafsinnblást-
ur“ Ritningarinnar, þar sem hver
stafkrókur er sagður vera beina
leið frá Guði sjálfum kominn, þá
er því til að svara, að það er ekkert
annað en „tímaskekkja" að ræða
þá hluti nú á dögum. I hinni helgu
bók, og þá einkum Gamlatesta-
mentinu, er svo margt, sem „hvað
rekur sig á annars horn" og er þess
eðlis, að vansalaust er ekki að
bendla Guð við það. Lúter leyfði
sér að segja, að sums staðar í G.t.
væri „fullt upp af gyðingakreddum
og jafnvel heiðindóms sorpi".
.jlans mat á ritum Biblíunnar fór
eftir því, hvort, og í hve ríkum
mæli, þau „héldu Kristi fram".
Þetta hljótum við líka að gera.
Vegna Jesú Krists, fyrst og fremst,
er Biblían okkur heilög bók. Orð
hans og hoðskap metum við öllu
iiðru meira. En síðan annað það í
Biblíunni, er samræmist anda
hans og kenningu. Ekki þarf að
minna á, að Jesú taldi orð
Ritningarinnar alls ekki óhaggan-
leg eða óskeikul. En hann sagði:
Þér hafið heyrt að sagt var... en
ég segi yður.
Um Biblíuna í heild verður því
ekki sagt formálalaust, að hún sé
, óskeikul. En sé litið á hana sem i
j þróunarsögu trúarhugmyndanna,
frá frumstæðu stigi þeirra og upp
til HANS, sem er „vegurinn,
sannleikurinn og lífið,“ þá má með
sanni segja, að Biblían sé óskeikult
Guðs orð.
Meyjarsonernið
Varðandi meyjarsonerni Frels-
arans má segja, meðal annars, að
Páll postuli virðist ekki hafa haft
hugmynd um þá kenningu. Ekki
verður þó séð, að það hafi verið
honum fjötur um fót við boðun
i fagnaðarerindisins. I upphafi
Rómverjabréfsins talar hann um
j Jesúm, „sem að holdinu er fæddur
af kyni Davíðs, en að anda
I heilagleikans er kröftuglega aug-
! lýstur að vera sonur Guðs“. I
augum postulans er það engin
hindrun í vegi þess, að Jesús sé
j sonur Guðs, þótt fæddur væri „af
kyni Davíðs“, það er að segja, þótt
hann væri sonur Jósefs. Og hvorki
í Markús né Jóhannes, guðspjalla-
menn, virðast heldur vita af því,
að Jesús væri með öðrum hætti í
heiminn kominn en aðrir menn.
Ennfremur rekja þeir Mattheus og
j Lúkas ættartölu Jesú um Jósef,
sem væri meiningarleysa, hefði
Jósef ekki verið faðir hans. I
kristninni hefir Jósef alla tíð setið
í skugga sinnar ágætu konu. En
svo góður og umhyggjusamur
faðir var hann. að Jesú verður
það nærta*kast að nota föðurheit-
ið um Skaparann sjálfan.
Það sem sagt er um Heilagan
anda í Guðspjöllum Mattheusar og
Lúkasar í sambandi við fæðingu
Jesú, kemur faðerni hans ekkert
við. Þau orð eru skrifuð áratugum
eftir dauða Jesú og eru aðeins
tilraun til skýringar á því
hvflíkur hann var.
Friðþægingar-
kenningin
Hún er til í ýmsum myndum,
sem allar eiga ekki óskilið mál. En
þar sem ég geri ráð fyrir G.G. sem
„rétttrúuðum" lúterstrúarmanni
hygg ég að hann eigi við kenning-
una eins og hana er að finna í
höfuðriti lúterskra, Agsborgar-
játningunni. En þar segir, að
Kristur hafi „í sannleika verið
píndur, verið krossfestur, dáið og
verið greftraður, til þess að sætta
föðurinn við oss, og vera fórn, ekki
Bjartmar Kristjánsson.
aðeins fyrir upprunasektina, held-
ur einnig fyrir allar verknaðar-
syndir manna“.
Þarna kemur fram hin svo-
nefnda „hlutlæga" friðþægingar-
kenning, sem biblíuskýrendur
telja, að hvorki verði rakin til orða
Jesú sjálfs né höfuðpostulans Páls.
„Friðþæging“ er hálfgert leiðinda-
orð. Það minnir á reiðan Guð. Og
kenningu þessa hefir kristnin
tekið í arf frá Gyðingum, og er
margt betra frá þeim komið,
Guðsdýrkun þeirra var með þeim
hætti, að þeir voru sífellt að reyna
að blíðka, eða „friðþægja", reiðan
og sármóðgaðan Guð sinn með
slátrun nauta og sauða. Greinilega
hefir Jesús ekki haft miklar
mætur á þeirri guðsþjónustu landa
sinna. Og sama er að segja um
hina miklu spámenn, sem lifðu
mörgum öldum fyrir daga Jesú,
höfðu þeir hinn mesta ýmigust á
öllu fórnfæringa- og friðþægingar-
■kerfinu, og létu það óspart í ljós.
Páll segir hins vegar um hjálp-
ræðisstarf Jesú Krists, „að það
hafi verið Guð. sem í Jesú Kristi
sa*tti heiminn við sig“. Og er
nokkuð annað svipmót á því.
Ailt líf Jesú og starf er kær-
leiksfórn fyrir mennina, sem
fullkomnast í dauðanum. Því að
„meiri elsku hefir enfeinn en þá, að
hann láti líf sitt fyrir vini sína".
Jesús fórnaði lífi sínu „vor vegna",
fyrir oss, í vora þágu. En hann dó
ekki „í staðinn fyrir oss“, eins og
áðurnefnd friðþægingarkenning
raunar segir. í fáum orðum verður
Agnar Guðnason:
Varhægtað
gera betur?
Umræður um málefni bænda
Nokkrar greinar hafa birst í
dagblöðunum á undanförnum
vikum og mánuöum eftir bændur,
sem hafa verið andvígir þeim
tillögum, sem hin svokallaða
7-manna nefnd samþykkti. Fóður-
bætisgjaldinu hefur verið mót-
mæit svo og framleiðslugjaldinu.
Það hefur verið bent á, í þessum
skrifum, að bændur ættu af
frjálsum og fúsum vilja að draga
úr framleiðslunni. Þannig mætti
leysa vandann. Einnig þyrfti að
stórauka markaðsleit og vinna
ötullega að aukinni sölu innan-
lands. Það hefur einnig verið
skrifað um setuliðið í Bænda-
höllinni og forystumenn bænda-
samtakanna, eins og þetta lið væri
eingöngu gert út til að vinna
bændastéttinni ógagn. Lesendur
dagblaðanna gætu nú þegar hafa
myndað sér þá skoðun að allur
þorri bænda væri á móti tillögum
7-mannanefndarinnar og það væri
verið að þvinga fram ákveðnar
aðgerðir, sem væru eingöngu fram
settar til að skerða kjör bænda.
Ef gerð yrði skoðanakönnun
meðal bænda um afstöðu þeirra til
tillagna 7-mannanefndarinnar, er
ómögulegt að spá um úrslitin. Því
það er ekki nema mjög lítill hluti
bænda, sem látið hefur í ljós álit
sitt opinberlega á tillögunum.
Trúlega er þó meiri hlpti stéttar-
innar fylgjandi þeirri megin
stefnu, sem kemur fram í tillögun-
um og frumvarpi landbúnaðarráð-
herra að draga þurfi úr mjólkur og
kindakjötsframleiðslunni, eins og
nú horfir í markaðsmálum.
Hversvegna
voru tillögurnar
samdar?
Rétt er að vekja athygli á því að
7-mannanefndin var skipuð að
frumkvæði Búnaðarþings af fyrr-
verandi landbúnaðarráðherra. í
nefndinni áttu sæti 6 bændur og
ráðuneytisstjórinn í landbúnaðar-
ráðuneytinu.
Ekki er vitað að bændurnir í
nefndinni hefðu fyrirfram
ákveðnar lausnir í huga. Endanleg
afgreiðsla nefndarmanna hefur að
sjálfsögðu verið ákveðin eftir að
hafa íhugað margar aðrar leiðir,
en þær, sem að lokum var lagt til,
að farnar vrðu. Vandamálið, sem
j blasti við nefndarmönnum var,
j hvernig takast mætti að jafna,
sem sanngjarnast milli bænda
gjöldum, sem þegar var ljóst að
falla myndu á bændur. Vegna
framleiðsluaukningar og sam-
dráttar í innanlandsneyslunni
duga ekki útflutningsþætur ríkis-
sjóðs lengur til að brúa bilið milli
innanlandsverðsins og þess verðs,
sem fékkst og fæst fyrir afurðirn-
ar á erlendum mörkuðum.
Auðveldasta leiðin fyrir
nefndarmenn hefði verið að fara
heim til sín, eftir fyrsta fund og
gera ekki neitt, en láta Fram-
leiðsluráð um að innheimta
verðjöfnunargjöld eins og hingað
til. Eins og nú horfir, þýðir það
einfaldlega að taka verður á þessu
ári unt 200 kr. af hverju kg.
dilkakjöts og 20 krónur af hverjum
innvegnum mjólkurlítra. Bóndi
sem lagði inn 400 dilka í sláturhús
á síðastliðnu hausti, meðalfall-
[)ungi dilka var 15 kg., hann kemur
til með að greiða 1,2 milljón kr. í
verðjöfnunarsjóð, ef ekki verður
farin önnur leið til að greiða með
útflutningnum. Sama er að segja
með mjólkurframleiðandann. Af
50 þúsund lítra innleggi verður að
taka 1,0 millj. kr. í verðjöfnun.
Þetta er bein tekjuskerðing. Nettó-
tekjur bænda eru lækkaðar um
það, sem verðjöfnunargjaldinu
nemur. Án breytinga á lögunum
um P’ramleiðsluráð er eiginlegt
ekkert hægt að gera, ef út-
flutningsbætur hrökkva ekki til,
annað en að taka verðjöfnunar-
gjald af framleiðslunni. Það er að
áliti flestra versti kosturinn. Þótt
ýmsir telji að ríkissjóði beri að
hækka útflutningsbætur, liggur
ekkert fyrir frá neinum alþingis-
manni um að svo eigi að gera, en
hinsvegar hafa komið fram á
Alþingi tillögur um að skerða þær.
Fóðurbætisgjald
Langt er síðan að farið var að
ræða um að leggja þyrfti á
fóðurbætisskatt, sem yrði breyti-
legur eftir framleiðslumagni á
hverjum tíma, verði á fóðurblöndu
og heyfeng bænda. Bændur voru
ekki hlyntir hugmyndinni þegar
hún kom fyrst fram og ennþá er
veruleg andstaða gegn fóðurbætis-
gjaldinu. Viðhorfin hafa þó breyst
á Búnaðarþingi og á aðalfundum
Stéttarsambands bænda, þar er
mikiil meiri hluti fulltrúa orðinn
fylgjandi fóðurbætisgjaldinu. Má
slá föstu að fóðurbætir er víða
gefinn í óhófi og kemur í stað
gróffóðurs. Með því að blaða í
skýrslum nautgriparæktarfélags
kemur í ljós að kúnum er gefið frá
400 kg. af fóðurblöndu á ári og allt
upp í 2000 kg. Nythæð kúnna fer
ekki alltaf eftir fóðurbætis-
gjöfinni. Með því að draga úr
notkun fóðurbætis er sjálfgefið að
í flestum tilfellum, að mjólkin
mundi minnka, en það þarf ekki að
leiða til þess að nettótekjur
mjólkurframleiðandans verði til-
-svarandi minni. Ef samdráttur
verður í mjólkurframleiðslunni
mun verðjöfnunargjaldið lækka.
Verði aftur á móti aukning, sem
nemur l'7r miðað við mjólkur-
framleiðsluna eins og hún var á
síðastliðnu ári lækkar útborgunar-
geta mjólkursamlaganna um kr.
1.30 á hvern innveginn mjólkur-
lítra.
Hugmyndin er að nota fóður-
bætisgjaldið í sama tilgangi og
verðjöfnunargjaldið, en munurinn
er sá, að þeir, sem framleiða
verulegan hluta mjólkurinnar á
fóðurblöndu, koma til með að
greiða hlutfallslega meira, en þeir,
sem nýta heimafengið fóður sem
best, og spara fóðurbæti. Þannig
er gert ráð fyrir að skattheimta af
bændum verði minni með fóður-
bætisgjaldi en ef eingöngu yrði
beitt verðjöfnunargjaldinu.
Framleiðslu-
gjald eða kvóti
í tillögum 7-mannanefndarinn-
ar er gert ráð fyrir stighækkandi
framleiðslugjaldi. Þetta hefur
einnig verið gagnrýnt. Sumir, sem
hafa látið í sér heyra, telja að
bændur ættu af fúsum og frjálsum
vilja að draga úr framleiðslunni.
Fækka kúnum og ánum, þannig
mundi fljótlega skapast jafnvægi á
markaðnum. Það er verulegur galli
á þessari hugmynd, því alltaf má
gera ráð fyrir að einstaka bændur
teldu að einhverjir aðrir en þeir
ætti að fækka gripum á fóðrun.
Erfitt verður að ná samstöðu um
þessa leið. Þá hafa komið fram
tillögur um að beita kvóta.
Bændur fengju fullt verð fyrir
ákveðinn hluta framleiðslunnar,
miðað við afurðir búsins tvö
undangengin ár, en það sem væri
umfram, fengju þeir ekki nema
Agnar Guðnason.