Morgunblaðið - 30.01.1979, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 30. JANÚAR 1979
/
Birgir Isl. Gunnarsson:
Enn um skattaæði
rikisstjómarinnar
Hér í blaðinu s.l. laugardag
birtist fyrri hluti yfirlits yfir þá
auknu skatta, sem ríkisstjórnin
hefur beitt sér fyrir að lagðir
verði á landsmenn á þessu ári.
Var þar fyrst og fremst fjallað
um þær hækkanir, sem sam-
þykktar hafa verið á tekju og
eignasköttum. I þessari grein
verða aðrir skattar gerðir að
umtalsefni.
Sérstakur
skattur á
skrifstofu-
og verzlunar
húsnæði.
Hér er um að ræða sérstakan
skatt, sem eigendum skrifstofu-
og verzlunarhúsnæðis ber að
greiða á árinu 1979. Skatturinn
reiknast af fasteignamatsverði
þeirra eigna eins og það var í
árslok 1978 ásamt fasteigna-
matsverði lóðar, þó að um leigu-
lóð sé að ræða. Skal þessi sér-
staki eignaskattur nema 1.4% af
matsverði. Er áætlað að tekjur
ríkissjóðs af þessum skatti muni
nema 550 millj. kr. á árinu.
Nýbyggingar-
gjald.
Lagt er á svonefnt nýbygg-
ingargjald og er það lagt á öll
mannvirki, sem byggingarleyfi
er gefið út fyrir eftir 15. janúar
á þessu ári. Undanþegið gjald-
skyldu er þó íbúðarhúsnæði svo
og ýmsar opinberar stofnanir
eins og skólar, sjúkrahús,
barnaheimili o.fl. Gjaldstofn
nýbyggingargjalds er áætlaður
byggingarkostnaður mannvirkis
og skal gjaldið vera 2% af
gjaldstofni. Hagstofa íslands
skal gefa út skrá um áætlaðan
byggingarkostnað pr. rúmmeter
og skal sú skrá notuð til
viðmiðunar um skattheimtuna.
Hagstofan hefur þegar gefið út
skrá, sem gilda skal til 30. júní
n. k. og má nefna sem dæmi að
gjaldstofn skrifstofu- og
verzlunarhúsnæðis skal vera kr.
40.000 á rúmmeter og iðnaðar-
húsnæðis kr. 20.000.- Fyrir fjós
kr. 16.000, fyrir hesthús, svína-
hús eða alifuglahús kr. 15.000.-
o. s.frv.
Gjald þetta skal greiða að
fullu áður en byggingarleyfi er
gefið út eða áður en byggingar-
framkvæmdir hefjast, ef mann-
virki er ekki háð byggingarleyfi.
Sveitastjórn er ábyrg fyrir
greiðslu gjalds, ef byggingar-
leyfi er gefið út áður en gjaldið
er greitt. Innheimtumenn ríkis-
sjóðs leggja á og innheimta
gjaldið, í Reykjavík er það
tollstjórinn.
Áætlað er að gjaldið gefi 300
millj. kr. tekjur í ríkissjóð 1979.
Vörugjald
Um nokkurt árabil hefur ver-
ið innheimt sérstakt vörugjald
af ýmsum vörum. Þegar núver-
andi ríkisstjórn tók við, var
gjald þetta 16%. Með bráða-
birgðalögunum frá því í septem-
ber s.I. voru allmargar vöru-
tegundir teknar út úr og gjald á
þeim hækkað í 30%. Nú er enn
höggvið í þennan knérunn og
gjaldið á vörunum, sem eftir
voru í lægri flokknum er hækk-
að í 18%.
Verðjöfnunar-
gjald af
raforku
Svonefnt verðjöfnunargjald
hefur um nokkurt árabil verið
lagt á alla raforku, sem hinar
ýmsu rafveitur selja til neyt-
enda. Gjald þetta hefur numið
13% og hefur þessum skatti
verið varið til að bæta fjárhag
Rafmagnsveitna ríkisins og
Orkubús Vestfjarða. Fyrir ára-
mót lagði ríkisstjórnin fram
frumvarp á Alþingi um hækkun
þessa gjalds í 19%. Þessi aukna
skattheimta á raforku sætti
mikilli andstöðu á þingi og því
var afgreiðslu þess frestað, þeg-
ar Alþingi fór í jólaleyfi. Enginn
vafi er á því að áhugi er á því að
taka mál þetta upp að nýju og
reynir þá á viljastyrk þing-
Birgir ís. Gunnarsson
manna í málinu. Þessi aukning
myndi gefa 700 millj. kr. í
viðbótartekjur.
Skattheimtan
óhófleg
Ég hef nú í tveimur greinum
birt yfirlit yfir þær helztu
skattálögur, sem ríkisstjórn
hefur lagt á landsmenn. Þegar
teknar eru með þær skatta-
hækkanir, sem vinstri meiri-
hlutinn í borgarstjórn hefur
ákveðið að leggja á borgarbúa,
er ljóst að skattheimta hér á
landi er komin út yfir öll hófleg
mörk.
Á „Beinni línu“ fyrir nokkru
reyndi fjármálaráðherra að af-
saka þessar skattálögur með því
að halda því fram, að enn væru
Norðurlönd á undan okkur í
skattheimtu. Ég hef ekki
sannreynt tölur hans, en bendi á
að samanburður við þau lönd er
hæpinn.
Samanburður
við Norður-
lönd hæpinn
í fyrsta lagi er þar mun meira
af hátekjufólki eða stóreigna-
mönnum en hér. Þótt sýna megi
fram á, að miklar hátekjur á
Norðurlöndum, lendi í hærri
skattflokki en 70% flokknum
hér, er ekki hægt að bera það
saman við þá skattgreiðendur,
sem hér borga hæstu skatta.
Hér lendir fjöldinn allur af
sjómönnum, iðnaðarmönnum og
öðru dugnaðar fólki í hæsta
skattþrepi og það fólk verður
ekki borið saman við tiltölulega
fámennan hóp stóreigna- og
hátekjufólks á Norðurlöndum.
í öðru lagi er rétt að benda á,
að Norðurlönd eru engan veginn
til fyrirmyndar um skatt-
heimtu. Skattabyrðin þar er
orðin svo gífurleg, að fólkið er
að rísa upp gegn skatta-
postulunum. Hið mikla fylgi
Glistrups í Danmörku eru mót-
mæli gegn skattáþján þar og tap
Verkamannaflokksins í Svíþjóð
verður að miklu leyti rakið til of
mikillar skattbyrði, sem Svíar
eru nú byrjaðir að fikra sig út
úr.
Stefna Sjálf-
stæðisflokksins
Sú mikla skattaalda, sem nú
gengur hér yfir, verður ekki
skýrð með því að til séu ein-
hverjar þjóðir, sem greiði hærri
skatta. Það hlýtur að verða
verkefni Sjálfstæðisflokksins að
vinda ofan af skattastefnu
núverandi ríkisstjórnar og
Sjálfstæðismenn munu hafa það
eitt af sínum meginstefnumál-
um að lækka skatta á lands-
mönnum.
Þegar Markús fékk mál
Athugasemd frá Páli Bergþórssyni
Markús Á. Einarsson deildar-
stjóri veðurdeildar sendi öllum
helstu blöðum landsins langa
grein um veðurspár til birtingar
23. janúar sl. og beinir þar máli
sínu til mín. Loksins eftir mörg
ár hefur hann þannig rofið þögn
um mál, sem hann hlýtur að
teljast bera mikla ábyrgð á, og er
út af fyrir sig merkilegt, að hann
hefur fengið málið, þótt mikið
þyrfti til.
Ég mun nú taka fyrir helstu
atriðin í grein hans og svara
þeim.
Tilefni
umræðnanna
Markús telur það rangt af mér,
ósmekklegt og ómaklegt, að benda á
það í sambandi við sjóslys á Axar-
firði þ. 15. janúar, að veðurfræðingar
þyrftu nýjan veðurfregnatíma til
þess að geta notfært í spám at-
huganir kl. 12 á hádegi. Þessi at-
hugasemd hans fellur þó um sjálfa
sig í hans eigin grein, því að rétt á
eftir viðurkennir hann að veður-
fregnatímann kl. 12.25 þyrfti að færa
til kl. 12.50, en kennir framkvæmda-
stjóra hljóðvarps um að þetta hafi
ekki tekist. í þessu sambandi má
spyrja, hvort reynt hafi verið að
finna þann milliveg að lesa veður-
fregnir kl. 12.25 í fréttaskyni, en
nýjum tíma yrði bætt við öryggis
vegna k). 13.30. Auk þess má benda
fyrrverandi varamanni í útvarps-
ráði, MÁE, á það, að um þessi efni
hefur útvarpsráð síðasta orðið.
Önnur hlið á málinu er svo sú,
hvort einhverju hefði verið hægt að
bjarga með heppilegum veðurfregna-
tíma eftir hádegi 15. janúar. Markús
staðhæfir, að svo hafi ekki verið, og
má vera að svo sé. Þarna ber honum
þó ekki saman við Hlyn Sigtryggsson
veðurstofustjóra, sem setur fram
skoðun sína á þessu í viðtali við
Morgunblaðið þ. 18. janúar, á nokkuð
svipaðan hátt og ég gerði í sjónvarp-
inu þ. 16. janúar. Þetta ræður þó ekki
úrslitum um, hvaða lærdóma beri að
draga af atburðunum 15. janúar um
veðurfregnatíma.
Að láta gömlu
spána flakka
Næst reynir MÁE að hrekja
gamlar röksemdir mínar fyrir því, að
fleiri veðurfregnatímum þyrfti að
seinka, og segir að þetta væri hrein
öfugþróun, sem leiddi til þess, að
nýjar spár kæmu seinna en nú er.
Við þessu er besta svarið að sýna
eftirfarandi tölur um það, hversu
marga daga á sl. ári ný veðurspá var
samin á þessum ýmsu tímum, hve oft
spánni var breytt að hluta og svo
hvað oft gamla spáin var látin flakka
áfram.
Páll Bergþórsson
Veður- Undirbúnings-
fregna- tími veður-
tfmi fræðings
01,00 1 klst. 0 mín.
04,30 1 klst. 30 mín.
07,00 Veðurfræðingur
ekki á vakt
08,15 Veðurfr. kemur
07,30 á vakt
10,10 1 klst. 10 mín.
12,25 25 min.
16,15 1 klst. 15 mín.
18,45 45 min.
22,30 1 klst. 30 mín.
Hér þarf tæpast frekari vitna við.
í hvert sinn sem undirbúningstími
veðurfræðings fer niður fyrir 1 klst.
og 10 mínútur stórfjölgar þeim
tilfellum, að gamla spáin sé notuð,
oftast óbreytt, en stöku sinnum
lagfærð, augljósar villur þurrkaðar
út. Málalengingar Markúsar um að
allt sé hér í góðu lagi nema klukkan
12.25, eru því tilraun að villa um
fyrir þeim, sem þekkja ekki til
daglegra starfa og vinnuaðstöðu á
Veðurstofunni.
Þá fullyrðir hann, að það sé vitað,
að fyrir tillögum mínum um
breytingar á veðurfregnatíma sé
enginn hljómgrunnur, og því hafi
Veðurstofan ekki svarað þeim. Út af
fyrir sig er reyndar óforsvaranlegt
að láta það ráða undirtektum sínum,
hvort tillögur eiga vinsældum að
fagna, heldur á hlutlægt mat á þeim
að ráða. En þessi staðhæfing bendir
til, að MÁE hafi ekki kynnt sér,
hverju fulltrúar sjómanna hafa
komið á framfæri um þetta efni við
veðurstofustjóra, forsætisráðherra
og aðra ráðherra, sem málið snertir.
Því síður virðist hann sjálfur hafa
leitað til þessara ábyrgu fulltrúa
sjómanna, svo sem stjórnar Far-
manna- og fiskimannasambandsins,
til þess að fræðast um afstöðu
þeirra. Hitt er líka hugsanlegt að
hann viti betur en hann lætur, en
ekki bætir það málstaðinn.
Nýspá Gömul spá Gömul spá
samln lagfærð óbreytt
-dagar- -dagar- -dagar-
10 41 314
346 3 16
0 1 364
117 44 204
350 8 7
0 40 325
362 1 2
6 64 295
364 0 1
Bannaða
stormaðvörunin
Ég verð víst að eyða nokkrum
orðum að furðuskrifum MÁE um
stormaðvörunina, sem ég ætlaði að
senda út, ef þörf krefði, eftir kl. 13.15
þ. 1. maí 1976, en hann tilkynnti mér
í síma, að ekki væri þörf á. Hann
dróttar því að mér, að ég hafi ekki
gert þetta til þess að gegna skyldum
mínum, heldur til þess að mótmæla
því, að þann dag var farið að lesa
veðurfregnir beint frá veðurstofu, að
tillögu útvarpsins. Þetta er reyndar
svo mikið öfugmæli, að ég taldi, að
þennan hátt hefði átt að taka upp
miklu fyrr og það að frumkvæði
Veðurstofunnar, því að með þessu
vinnum við nokkrar mínútur til að
semja spána. En jafnvel þótt þessar
getsakir hefðu haft við sterk rök að
styðjast, gátu þær ekki réttlætt, að
ekki yrði lagt hlutlægt mat á rétt
minn til að meta, hvort þörf væri á
stormaðvörun.
Athyglisverðust þykir mér þó sú
afstaða, sem MÁE lætur í ljósi um
vandvirkni í undirbúningi veðurspár.
Ég taldi mig ekki hafa fengið nægi-
lega ljósar fregnir um þróun veðurs
á Vestfjarðamiðum, þegar ég þurfti
að senda frá mér spána kl. 10.10,
ætlaði því að reyna að afla betri
vitneskju með beinu sambandi við
skip, sem kynnu að vera þar, um leið
og veðurathuganir yrðu gerðar kl. 12.
Þessa ætlun mína má ráða af vott-
orði aðstoðarmanns, sem MÁE birtir
með grein sinni. En það verða
veðrabrigði víðar en á Halanum, og
því var mikilvægt að nota um leið
allan þann fjölda athugana, sem
byrjaði að streyma inn á sama tíma.
Slíkt yfirlit gat gert mér kleift að
ákveða, hvort stormur mundi ná til
fleiri miða, einkum gat ráðið miklu,
hver þróun loftþrýstings yrði. Þess
vegna þurfti ég hæfilegan undir-
búningstima, svo sem 1 klst. og 15
mínútur. En hvað hefði Markús
gert? Hann segir í grein sinni, að ég
hefði átt að breyta spánni fyrir kl.
12.25, þegar upplýsingarnar lágu
fyrir, en með því á hann við þetta
eina skeyti sem ég útvegaði kl. 12.
Allar samtímis upplýsingar átti ég
sem sagt að láta bíða til með-
höndlunar fyrir spána kl. 16.15,
manni dettur hér í hug mottóið:
Það gerir ekkert til,
það gerir ekkert til,
hún kemur um miðaftansbil.
MÁE ætti að gera sér grein fyrir
hvað það er mikill ábyrgðarhluti að
hvetja til óvandaðra vinnubragða,
ekki síst ef beitt er valdi til að koma
fram þeim vilja.
Hvað skal gert?
Ýmsir hafa komið að máli við mig
og undrast framkomu MÁE í þessum
umræðum, viðleitni hans að kæfa
réttmætar endurbótatillögur og
hindra jafnvel starfsmenn í skyldu-
störfum. Þeir hafa bent á að hægt sé
að veita mönnum lausn frá starfi
fyrir slík glöp. Rétt má það vera, en
meginatriði er þó ekki að klekkt sé á
einstökum mönnum fyrir vanrækslu
eða fyrir að gerast offari í starfi,
heldur hitt að búa svo um hnúta, að
úr misferli verði bætt. Ég vona að
viðkomandi yfirvöld hafi þetta að
leiðarljósi í aðgerðum sínum.
Páll Bergþórsson.