Morgunblaðið - 30.01.1979, Blaðsíða 39

persónuleg kynni hafi ekki orðið
fyrr en löngu síðar. Eiginkona mín
hafði verið í postulínsmálun hjá
henni veturinn 1937—38 og fannst
mér strax þessi fínlega iðja áhuga-
verð og forvitnileg. Eg hafði jafn-
vel hug á að komast í nám hjá
þessari konu, sem ein kenndi þessa
listilegu iðju hér á landi, en aldrei
gaf ég mér þó tíma til þess. Mér
fannst kynni mín við frú Svövu
furðu raunveruleg þó ég hitti hana
ekki fyrr en löngu seinna — með
því að gera mér ótal ferðir í
verslunina „Blóm og ávextir" ein-
göngu til að skoða listilega málaða
postulínshluti frá hennar hendi.
Mér var þá fljótlega ljóst að kona
þessi bjó yfir miklum listhæfileik-
um, teikning og formskynjun var
að mínum dómi frábær — litsjón
og litskynjun með því besta sem ég
hefi séð í postulínsmálun. Ef hún
litaði flötinn var það ávallt í fullu
samræmi við sjálfa myndina og
sýndi það best hve næma til-
finningu hún hafði fyrir sjálfum
hlutnum sem hún var að mála.
Hún gat jafnvel gert hlut sem mér
fannst ekki fallegur í lögun, fagr-
an og eftirminnilegan. Slíkt gera
ekki nema þeir sem búa yfir
miklum sköpunarhæfileikum.
Eftir að ég kynntist persónulega
þessari ljúfu, einlægu og eftir-
minnilegu konu og sá meira af því
sem hún hafði gert á langri æfi var
ég sannfærður um að hún hefði
náð mjög langt á næstum hvaða
braut myndlistar, sem hún hefði
lagt fyrir sig — svo miklum
hæfileikum fannst mér hún búa
yfir.
Svava var kennari að mennt og
mun hafa kennt teikningu um
tíma. Hún stundar tvívegis nám í
postulínsmálun í Danmörku og
það er engum vafa bundið að hún
mun hafa verið fyrsti íslendingur-
inn sem lærir að mála á postulín.
Árið 1934 hefst nýr þáttur í lífi
hennar, hún setur á stofn og
starfrækir kennslu í postulínsmál-
un og er hún tvímælalaust fyrst
hér á landi til að kenna þessa
skemmtilegu listiðju, og það gerir
hún í rúm 10 ár við góða aðsókn og
góðan orðstýr. Eftir að hún hættir
þessari kennslu má segja að enn
hefjist nýr þáttur í æfi þessarar
listfengu konu. Hún vill vera hún
sjálf — að geta verið óbundin og
frjáls í tjáningu sinni á hið fagra
hvíta postulín, sem var hennar
ástríða í nær fimmtíu ár.
Eftir 1944 málar hún mikið og
eingöngu til sölu. Hún ávann sér
gott nafn á þessu sviði enda voru
verk hennar mjög eftirsótt og eru
enn. Frú Svava heimsótti mig
nokkrum sinnum á seinni árum og
þá gjarnan til að fá hjá mér hluti
til að mála á. Elskulegri konu hef
ég vart kynnst. Ógleymanlegt
verður það mér hvað börn hennar
sem með henni komu alltaf, hvert
þeirra sem var, sýndu henni mikla
alúð og umhyggju. Hún hlýtur að
hafa verið góð móðir.
Ég sendi öllum ástvinum hennar
mínar innilegustu samúðar-
kveðjur. Blessuð sé minning
þessarar eftirminnilegu konu.
Sæmundur Sigurðsson.
Frú Svava Þórhallsdóttir var
fædd í Reykjavík 12. apríl 1890.
Voru foreldrar hennar hin merku
hjón, Þorhallur Bjarnason, presta-
skólakennari og síðar biskup og
kona hans, Valgerður Jónsdóttir.
Var Þórhallur biskup, sem
kunnugt er, sonur sr. Björns
Halldórssonar í Laufási við Eyja-
fjörð og konu hans, Sigríðar
Éinarsdóttur. En foreldrar frú
Valgerðar voru Jón bóndi
Halldórsson á Bjarnastöðum í
Bárðardal og Hólmfríður Hans-
dóttir, kona hans.
Um móður sína hefir frú Svava
skrifað mjög fagra og hlýlega
minningagrein í bókina Móðir
mín, er út kom árið 1949. Gefur
hún glögga lýsingu á æskuheimili
sínu, biskupssetrinu í Laufási við
Reykjavík, uppeldi sínu og systk-
ina sinna, þar sem æskuárin liðu
við leik, nám og starf, og einnig
hinu nána sambandi hennar við
foreldra sína, sem hún bæði virti
og elskaði. Ekkert af því skal
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 30. JANÚAR 1979
39
endurtekið hér, en lestur slíkrar
ritsmíðar finnst mér hverjum
manni hollur.
Sjálf var hún önnur í röð
fjögurra barna biskupshjónanna.
Voru systkini hennar, sem
kunnugt er, Tryggvi síðar
alþingism. óg forsætisráðherra
Björn, er lést ungur að aldri 1916,
og Dóra, forsetafrú.
Það mun vera mál flestra
kunnugra að á heimilinu í Laufási
hafi blandast saman hið besta úr
íslenskri þjóðmenningu og þeir
straumar erlendra menningar-
áhrifa er um ísland léku á þeim
árum. Auk þess sem Þórhallur
biskup, faðir hennar, var með
virtustu embættismönnum þjóðar-
innar, bæði sem kennari og kirkju-
leiðtogi, var alþjóð einnig kunnug
áhugi hans fyrir framförum
íslenskra atvinnuvega, einkum
landbúnaðar. Sýndi hann það ekki
aðeins í orði, heldur einnig í verki,
með því að reisa í útjaðri Reykja-
víkur búgarö, er áreiðanlega var
til mikillar fyrirmyndar í íslensk-
um landbúnaði þá. Hins vegar
hafði hann sótt háskólanám sitt til
Kaupmannahafnar en þá var sú
borg nokkurs konar hliðskjálf
íslenskra menntamanna til að
kynnast bæði andlegum og verk-
legum framförum í menningarlífi
Evrópu.
Sama mátti segja um frú Val-
gerði. Hún var fósturdóttir hins
þekkta athafnamanns Tryggva
Gunnarssonar og konu hans,
Halldóru Þorsteinsdóttur, og
henni náskyld. En vegna sinna
margþættu starfa varð Tryggvi að
dvelja í Kaupmannahöfn árum
saman.
Þannig var æskuheimili Svövu
Þórhallsdóttur og engir kunnugir
munu efast um að hin unga
biskupsdóttir hafi bæði kunnað og
viljað notfæra sér til þroska þau
áhrif og þá möguleika, er aðstaðan
og umhverfið buðu. Tæplega tvítug
að aldri tók hún kennarapróf og
sigldi litlu síðar til Svíþjóðar til
þátttöku í kennaranámskeiði. Að
eðlisfari var hún listræn og lagði
stund á að þroska þá hæfileika.
Málaralistin var henni hugfólgin
enda lýsir hún því sjálf hve hún á
unga aldri hreifst af fegurð og
litskrúð blómanna. Tvívegis fór
hún til Danmerkur og lagði stund
á postulínsmálningu. Kenndi hún
þá grein í Reykjavík um árabil.
Tónlistaráhuga átti hún einnig í
ríkum mæli og lék mjög vel á
píanó. Er þó ótalið eitt, er ekki má
gleyma, og það er áhugi hennar á
bókmenntum, einkum skáldskap
og heimspeki. Af þeim bókmennta-
greinum las hún mikið og þýddi
bækur heimspekilegs efnis.
Hinn 10. maí 1911 giftist hún
frænda sínum, Halldóri
Vilhjálmssyni, skólastjóra á
Hvanneyri. En hann var sonur
Vilhjálms Bjarnasonar, bónda á
Rauðará við Reykjavík Halldórs-
sonar, prests í Laufási. Þau hjón
voru því bræðrabörn. Hafði
Halldór tekið við skólastjórn á
árið 1907.
Börn þeirra Halldörs og Svövu
voru fimm: Valgerður, Sigríður,
Svava, Björn og Þórhallur. Eru
þau öll á lífi, nema Sigríður, sem
lést árið 1956.
Undirritaður var einn þeirra
nemenda Hvanneyrarskólans, er
fyrst kynntist frú Svövu, er hún
hafði verið skólastjórafrú og hús-
móðir á Hvanneyri um árabil. En
þar sem svo atvikaðist að ég
starfaði þar nokkru lengur en
skólavistinni nam, þá taldi ég mig
kynnast henni betur en ella hefði
orðið og jafnframt læra að meta
hana meira. Að vísu þurfti ekki að
dvelja lengi á skólanum eða heim-
ilinu til að sjá, hve þar fór afburða
glæsileg kona með sérstakan per-
sónuleika og fágaða framkomu
gagnvart hverjum sem var. Það
var sú mynd, sem við nemendur
fengum af henni við fyrstu kynn-
ingu. Og þótt hún tæki að jafnaði
ekki mikinn þátt í stjórn hinna
daglegu starfa, vegna þess að slíkt
var öðrum falið, en þegar einhver
sérstök atvik voru til staðar var
ljóst að hún var húsmóðir staðar-
ins. Allir þeir nemendur, er svo
langt voru komnir, að þeir gátu
ekki farið heim til sín í hátíðar-
leyfum, munu með ánægju minn-
ast þeirra kvelda, þegar öllum var
boðið inn til skólastjórahjónanna.
Þá voru þau bæði jafn samhent í
því að gera okkur stundirnar sem
allra ánægjulegastar, bæði með
söng og leikjum. Satt að segja var
ég undrandi á því, hve mikið hún
kunni af gömlum íslenskum leikj-
um og var jafnframt lagin á að fá
alla viðstadda til þátttöku. í því
held ég að einmitt hafi gætt áhrifa
frá æskuheimilinu. Og við, sem
unnum á heimilinu við hin daglegu
störf t.d. heyskapinn, höfum líka
ýmislegs að minnast. Þegar veðr-
áttan krafðist þess að unnið væri
fram yfir venjulegan vinnutíma,
þá man ég eftir að hún kæmi sjálf
síðla kvölds með hressingu til
fólksins.
Því miður átti hún alloft við
heilsuleysi að stríða. Auðvitað
hlaut það að lama þrekið og slæva
þau kynni, sem bæði nemendur og
starfsfólk fengu af henni sem
húsmóður.
I minningum hennar um móður
sína, sem fyrr er á minnst, kemur
mjög vel fram, hve innilega hún
dáir trúartraust móðurinnar og
þann styrk, er það hafi veitt henni
í langvarandi veikindum. Mér
finnst að svipað megi segja um
hana sjálfa. Áður er minnst laus-
lega á bóklestur hennar. Hann var
henni meira en afþreying. Ég er
viss um að hún lagði íhugult mat á
efni þess, er hún las. Hún kynnti
sér viðhorf merkra heimspekinga
og ég hygg að hún hafi reynt að
skilja mannlífið út frá þeim við-
horfum ásamt þeirri guðstrú, sem
hún hafði fengið í arf í föðurgarði.
Þetta tvennt finnst mér að hafi
verið hennar andlegi styrkur.
Vil svo enda þessar línur með
innilegustu samúðarkveðjum til
barna hennar, tengdabarna og
barnabarna.
Ásmundur Sigurðsson
+ Hjartkær eiginkona mín og móöir okkar
SIGRÍÐUR GÍSLADÓTTIR
frá Skaftafelli, Ljósvallagötu 32,
lést aö Landakotsspítala aö kvöldi 26. janúar. Fyrir hönd aöstandenda. Guömundur Bjarnason og dætur.
+
Móöir mín,
GUÐRÚN STEINUNN GUÐMUNDSDÓTTIR,
frá Mel,
Hraunhreppi,
er lésl 23. janúar að sjúkrahúsi Akraness verður jarösungin frá Akraneskirkju
miövikudaginn 31. janúar kl. 2. e.h.
Aðaleteinn Pétursson.
Í
Eiginkona mín og móöir okkar
BERGÞÓRA PÁLSDÓTTIR,
Stórageröi 28,
veröur jarösungin frá Fossvogskirkju í dag, þriöjudaginn 30. janúar kl. 3 e.h.
Gústaf Kristiansen
Þóra Kristiansen, Svandís Kristiansen.
+
Útför eiginmanns míns, föður og tengdafööur
GUNNARS GILS JÓNSSONAR,
Mávahlfó 13,
veröur gerö frá Fossvogskirkju, miövikudaginn 31. janúar kl. 10.30 f.h.
Vigdís Oddsdóttir Haukur Gunnarsson,
Guörún Gunnarsdóttir, ólafur Jónsson
Útför föður okkar + KRISTJÁNS VIGFÚSSONAR
veröur gerö frá Fossvogskirkju miövikudaginn 31. janúar kl. 1.30 e.h.
Erla Kristjánsdóttir, Sólrún Kristjánsdóttir.
+
Móöir mín, tengdamóöir og amma,
GUDFINNA TORFADÓTTIR
veröur jarðsungin frá Fossvogskirkju miövlkudaginn 31. janúar kl. 3.
Þóröur Þorfinnsson, Stella Guövaröardóttir
og barnabörn.
+ Eiginmaöur minn,
BENEDIKT HELGASON,
Holtsgötu 21,
lést á Borgarspítalanum föstudaginn 26. janúar. fyrir hönd barna hins látna og annarra ættlngja, Marfa Pálsdóttir.
Hugheilar þakkir fyrir auösýnda
mannsins míns, föður, tengdaföður og afa
SÖREN BÖGESKOV,
Safamýri 56.
Guö blessi ykkur öll. Ágústa Bögeskov
Marie Bögeskoy, Hilmar Björnsson
Kristfn Bögeskov Björn Sigurösson,
Lilja Bögeskov. Pátur Pétursson
og barnabörn.
+
samúö og hlýhug viö andlát og útför
+
Eiginkona mín, móðir okkar, tengdamóöir, dóttir og systir
GUDNÝ INGIBJÖRG JÓNSDÓTTIR,
Kúrlandi 30,
veröur jarösett frá Bústaðarkirkju fimmtudaginn 1. febrúar kl. 1.30.
Blóm og kransar vinsamlegast afþakkað. Þeír sem vildu minnast hennar látl
líknarstofnanir barna njóta þess.
Gunnar G. Einarsson,
Ragnar Jón Gunnarsson, Helga Birna Björnsdóttir,
Einar Berg Gunnarsson, Svanhvít Bára Karlsdóttir,
Þórey Björg Gunnarsdóttir Hafdís Lilja Gunnarsdóttir.
Þórey Jónsdóttir,
Guóbjörg Jónsdóttir,
+
Þökkum innilega auösýnda samúö og vinarhug viö fráfall og útför eiginmanns
mfns, fööur, tengdafööur og afa
ÁRNA RUNÓLFSSONAR
Sunnubraut 21,
Akranesi.
Sérstakar þakkir færum viö kirkjukór Akraness fyrir hlýhug og aöstoö.
Gróa Gunnarsdóttir
Þórunn Árnadóttir, Böövar Þorvaldsson,
Þórdís Árnadóttir, Halldór Guömundsson,
Óskar Guöjónsson Anna Þorsteinsdóttir,
og barnabörn.