Morgunblaðið - 13.02.1979, Blaðsíða 36

Morgunblaðið - 13.02.1979, Blaðsíða 36
36 MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 13. FEBRÚAR 1979 Margir einsöngvarar okkar eiga að baki langt og strangt nám sem og starfsaldur í er- lendum óperuhúsum, aðrir skemmra nám og litla reynslu. Til að sameina þennan mislita hóp þarí töluvert átak. Per- sónuerjur og hégómlegur met- ingur gæti hæglega heft eðli- lega framþróun. I leit að sam- nefnara fyrir söngvaralið landsins skrapp blaðmaður Morgunblaðsins til tveggja at- kvæðamikilla einsöngvara og spurði þá álits á óperuflutningi á íslandi yfirleitt. Annar þeirra, Sigurður Björnsson, er í þeirri sérkennilega freistandi og erfiðu aðstöðu að vera fram- kvæmdastjóri heillar sinfóníu- hljómsveitar, þess apparats sem flesta einsöngvara dreymir um að hafa í hendi sér. Hinn, Sigríður Ella Magnúsdóttir, er dæmigerður fulltrúi þeirra fjöl- mörgu söngvara landsins, sem þrátt fyrir háskólamenntun, kunnáttu og hæfiieika neyðist Greinafíokkur um óperuflutning á íslandi: Rætt við Sigríði Ellu Magnúsdóttur söngkonu: Yið verðum að skapa söngvurum okkar tækifæri „Gróska áranna um og eftir 1950 gufaði upp” „Hættum að kjökra um milljónakostnað í óperuflutningi — Þræðum milliveg” BLM: Á óperulist erindi við íslendinga? „Já, við íslendinga til jafns við aðrar þjóðir. Vegna fjölbreytileika síns höfðar óperan til mun víðari áheyrendahóps en ýmsar aðrar greinar tónlistarinnar. Með henni má glæða áhuga á tónlist yfirleitt. Það er almennur misskilningur að óperan sé barn nitjándu aldarinn- ar. Hún spannar víðar, getur höfðað jafnt til manna nú sem áður, er fræðandi og skemmtin. BLM: Almenningur setur óper- ur ósjaldan í samband við fum- kennda og innihaldslausa efnis- þræði, og þykir listformið í heild óraunverulegt. Eiga söngvarar erf- itt með að réttlæta þátttöku í óperuflutningi af þeim toga? „Það er oft sem efni og boðskap- ur er takmarkaður. En þá er tónlistin ein yfirleitt svo merkileg að hún réttlætir flutning fyllilega. Nú, svo er það líka skilyrði að áheyrendur hafi kynnt sér efni viðkomandi óperu, sérstaklega þegar ekki er sungið á móðurmáli þeirra. Þetta vill oft gleymast, sem aftur dregur úr ánægjunni. Það er æskilegt að flytja óperur á móður- máli áheyrenda, þó verður því ekki ailtaf komið við.“ BLM: Hvað veldur þroskatregðu íslenskrar óperu? „Því er ekki auðsvarað. Hér fyrrum var meiri gróska. Áhugi var þá mikill af beggja hálfu, bæði söngvara og þeirra sem stjórnuðu þeim stofnunum sem komu við sögu í óperuflutningi. Auk þess áttum við þá söngvara á heims- mælikvarða í hverri rödd, og oft- ast auðhlaupið að þvi að velja viðfangsefni. Oftar en ekki hafa karlsöngvarar okkar leitað til útlanda, enda við lítið að vera hér heima. Það eitt torveldar óperu- starf hér.“ Sigríður Ella Magnúsdóttir söng- kona: „Hér íyrrum var meiri gróska. Áhugi var þá mikill af beggja hálfu, bæði söngvara og þeirra sem stjórnuðu stofnunun- um sem komu við sögu í óperu- flutningi. Auk þess áttum við söngvara á hcimsmælikvarða í hverri rödd.“ BLM: Háir skortur á söngvurum óperuflutningi á íslandi? „Já, ef við ætlum okkur að flytja fyrsta flokks óperur og ekkert annað. Við eigum því að venjast. Hitt er annað, að víða erlendis eru fluttar óperur án fullkomins ramma; án leiktjalda, sviðsljósa, hljómsveita og kóra. I slíkum uppfærslum er ekki endilega um að ræða söngvara á heimsmæli- kvarða. Fólk hefur samt af þessu mikla ánægju, bæði flytjendur og áheyrendur. Ég vil að við förum að kanna möguleika á slíkum upp- færslum hér, í stað þess að vera alltaf að kjökra um milljónakostn- að samfara óperuflutningi. Af hverju ekki að flytja þætti úr óperum, einstök atriði, smærri óperur, kammeróperur eða „miniature“-óperur. Slíkt gæti hæglega aukið áhuga almennings á óperulistinni." BLM: Þú vilt þræða milliveg eins og sakir standa? „Já. Ég er hins vegar sannfærð um, að brátt muni alíslenskur óperuflokkur starfræktur á ís- landi. En þangað til verðum við að þroska söngvara okkar og glæða áhuga hlustenda. Auðvitað heldur óperuflutningur Þjóðleikhússins áfram samhliða og í fullum skrúða." BLM: Hvaðan á frumkvæðið um þennan óformlega óperuflutning að koma? „Það verður einhver að taka á sig rögg. Ýmsir hafa sýnt að þeir eru reiðubúnir að ríða á vaðið, og einsöngvarafélagið og aðrir aðilar hafa verið að gera því skóna að stofna félag í svipuðum tilgangi. Sjálf legg ég málefninu lið, og aðrir, með flutningi á óperuaríum við ýmis tækifæri. BLM: Söngvarastétt landsins er mislitur hópur eins og gerist og gengur í öllum stéttum. Heldurðu að nægileg samstaða sé meðal þeirra til að sameinast í þessari viðleitni? „Ég held að samstaða sé fyrir hendi, ef einhver tekur sig til og hefst handa af alvöru. Deyfðin stafar af framkvæmdaleysi." BLM: En opinberir aðilar? „Ég held að opinberir aðilar hafi gert óperuflutningi í fullum skrúða eins háft undir höfði og fjármál leyfa. En aðrir aðilar koipa til greina. Stjórn Félags íslenskra einsöngvara hlýtur að koma við sögu. Nú, ef einstakling- ar úti í bæ eru reiðubúnir að axla þá fjárhagslegu áhættu sem óperuflutningi er samfara, kemur sá möguleiki vissulega til greina." BLM: Finnst þér það skjóta skökku við að leikhús- og söng- þjóðin íslendingar skuli ekki hafa Rætt við Sigurð Björnsson söngvara og framkvæmdastjóra Sinfóníuhljómsveitar íslands: „Ég er í aðstöðu til að koma nugmyndum á framfæri” „Konsertuppfærslur á óperummeð Sinfóníuhljómsveitinni hugsanlegur meðan Þjóðleikhúsið gerir ekki meira” „Eg er ekki einráður hér” óperulist erindi við BLM: A íslendinga? „Já, án efa. Við erum söngelsk þjóð, sem sést á aðsókn að þeim tiltölulega fáum óperusýningum sem hér hafa verið settar á svið. Sjálfur hef ég haft ótakmarkaða ánægju af óperum, allt frá náms- árum hér heima, og náms- og starfsárum í Munchen Stuttgart og víðar. Það er oftar að tónlist óperunnar höfði til manns en inntak." BLM: Hefurðu haft ástæðu til að kvarta undan 'innihaldsleysi verka? „Já, því verður ekki neitað. Af yfir eitthundrað sungnum óperu- hlutverkum hafa bæði verið þau sem kalla mætti tilgangslítil og önnur sem hafa bæði verið þau sem kalla mætti tilgangslítil og önnur sem hafa verið mér mikils virði hugmyndafræðilega t.d. Wagner-hlutverk og hlutverk í nútímaverkum. Fólk sækir óperuhús fyrir margra hluta sakir. Algengt er að almennir áheyrendur eigi sér uppáhaldasöngvara sem þeir mæla með augum og eyrum fremur en gæði viðkomandi óperu. Sögu- þráður leiksins verður nánast aukaatriði, þykir jafnvel flækjast fyrir söngnum þegar verst lætur.“ BLM: Er erfitt fyrir söngvara að réttlæta þetta misræmi í gildi texta og tóna, þegar um það er að ræða? Það kemur fyrir. Boðskapur Kátu ekkjunnar er í sjálfu sér nauðaómerkilegur. En tónlistin er létt og falleg og hefur ótvírætt skemmtunargildi." BLM: Víkjum að öðru. Dýrasti liðurinn í óperuflutningi er hljóm- sveitarundirleikurinn. Og þá sjald- an óperur heyrast á Islandi er Sinfóníuhljómsveit íslands til kölluð, stofnun sem þú ert fram- kvæmdastjóri fyrir. Hefur það aldrei borizt í tal á meðal framá- manna S.I. að hafa forgöngu um óperuflutning á Islandi, fremur en að vera hlutlausir þátttakendur! „Konsert-uppfærslur á óperum áttu sér stað á vegum S.I. fyrr á árum. Sjálfur hefi ég áhuga á að hlaupa undir bagga með óperu- flutningsmönnum, sérstaklega á meðan Þjóðleikhúsið gerir ekki meira en raun ber vitni. Ég hef meira að segja ákveðna óperu í huga, sem er sérstakiega vel til þess fallin að flytja í konsert— formi. Óperuflutningur á leiksviði á vegum S.í. er hins vegar úti- lokaður, enda ekki í neitt hús að venda.“ BLM: Nú ert þú í senn fram- kvæmdastjóri S.í. og ákafur áhugamaður um óperuflutning . Hvað veldur því að S.í. hefur lítið látið til sín taka á þessu sviði að undanförnu? „Það má ekki gleymast að ég er ekki einráður hér. Því fer fjarri. í fyrra voru haldnir óperutónleikar á vegum hljómsveitarinnar, tón- leikar sem heppnuðust mjög vel. Hingað komu tveir Þýskir söngv- arar á okkar vegum og Þýska sendiráðsins, sem reyndar greiddi allan kostnað af dvöl þeirra. Mót- tökurnar voru sérlega góðar." BLM: Áhugi virðist mikill meðal almennings eins og kom fram á listahátíð í vor er Birgit Nilson laðaði að skara áheyrenda í Laugardalshöll. En í framhaldi af þessu öllu — hvers eðlis er sam- starf Sinfóníuhljómsveitar íslands og Þjóðleikhússins þegar um óperuflutning er að ræða sem krefst undirleiks hljómsveitar? „Það er ekki um að ræða sam- starf þessara aðila. Leikhúsið sem- ur beint við starfsmannafélag S.í.“ BLM: Er hljómsveitin, eða for- svarsmenn hennar, þá ekki höfí með í ráðum varðandi uppsetning- ar á óperum? „Nei. Það hefur aldrei verið haft samband við okkur í slíkum til- fellum, þótt mér finnist persónu- lega að svo ætti að vera.“ BLM: Er grundvöllur fyrir stofn- un íslenskrar óperu? „Já, og við ættum að vera búnir að stofna hana fyrir löngu. Áhug- inn er fyrir hendi hjá almenningi, og kunnáttan meðal söngvara. Ný þjóðleikhúslög gera ráð fyrir að frumflutt verði ein ópera á ári. Það er spor í rétta átt, þótt lítið sé.“ BLM: En ef grundvöllurinn er fyrir hendi, hvaðan finnst þér eðlilegast að frumkvæði um stofn- un óperufélags á íslandi komi? „Það á að koma frá Þjóðleikhús- inu, þar er aðstaðan þótt hún sé ófullkomin. Húsinu er skylt að Sieglinde Kahmann og Sigurður Björnsson. Frá sýningu Þjóðleikhúss- ins á Kátu ekkjunni í ár. Sigurður segir: „Boðskapur Kátu ekkjunnar er í sjálfu sér nauðaómerkilegur. En tónlistin er létt og falleg og hefur ótvírætt skemmtunargildi.“

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.