Morgunblaðið - 15.02.1979, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 15. FEBRÚAR 1979
Auk þessa er sviðssetning
tæknilega flókin. Notaður er
myndvarpi og sýndur mikill
fjöldi skyggnimynda af
verkum málarans, en þau eru
ríkur þáttur í atburðarás
leiksins og litasamspil nauð-
synlegt. Þá er einnig flutt af
segulböndum hinar ýmsu
raddir og hljóð, sem Goya
virðist heyra. Þess má geta, að
á þessum árum málaði Goya
hinar svokölluðu svörtu
myndir, freskur, á veggina í
húsi sínu, Quinta del sordo.
Með nýrri tækni hefur tekist
að flá þær af og eru þær nú
geyndar í Prado-safninu í
Madrid.
Örnólfur Árnason þýddi
leikritið úr frummálinu. Leik-
stjóri er Sveinn Einarsson og
í Quinta del Sordo, húsi hins heyrnarlausa. Goya heyrir ýmis hljóð, sem hafa truflandi áhrif á hann og
enginn annar virðist heyra. Róhert Arnfinnsson í hlutverki málarans. Ljósm.: Emilía.
FRUMSÝNING á leikritinu
„Ef skynsemin blundar“, — E1
Sueno de la razon — eftir
spænska nútímahöfundinn
Antonio Buero Vallejo, hefst í
Þjóðleikhúsinu í kvöld,
fimmtudag, kl. 20.00, og er
jafnframt í fyrsta sinn sem
verk eftir hann er flutt hér á
landi.
Antonio Buero Vallejo er
talinn í fremstu röð núlifandi
leikritahöfunda Spánar, og
hefur á síðustu árum vakið
vaxandi athygli utan ættlands
síns. Höfundi var lítið hampað
í stjórartíð Francos. Vallejo
var virkur í stjórnmálum, sem
þótti beint gegn stjórnvöldum
þeirra tíma og var dæmdur til
dauða. Sat hann sjö ár í
fangelsi. Buero Vallejo hafði
sjálfur ætlað sér að verða
listmálari, en kveikjan að
þessu leikriti hans var mynd
úr grafíkseríu eftir Goya, sem
nefnist Ef skynsemin blundar,
koma ófreskjurnar á kreik.
Leikrit Bueros Vallejos voru
til skamms tíma þyrnir í aug-
um stjórnvalda og mörg þeirra
rækilega ritskoðuð áður en
sýningar þeim voru leyfðar
eða bannaðar með öllu. Þó vill
svo til, að þessu leikriti
höfundar var skilað aftur
óbreyttu eftir að hafa verið
um langan tíma í höndum
ritskoðara og þakka menn það
að einhverju leyti breyttu
stjórnmálaástandi.
Leikurinn, sem fjallar um
tímabil seint á ævi spænska
málarans Goya, gerist í
Madrid 1823, er Goya er 76 ára
og hefur verið heyrnarlaus í
áratugi og kemur það fram í
verkinu. Notað er tákn- og
fingramál, þegar Goya er inni
á sviði en hinsvegar talast
leikendur við, er hann er ekki
viðstaddur. Þannig að nöfund-
ur gerir vissar kröfur til
áhorfandans. Vallejos notar
sér heyrnarleysi Goya til að
lýsa félagslegri og mannlegri
einangrun í líkingu við lífs-
hlaup höfundar sjálfs, og er
bein skírskotun til okkar daga
þótt söguleg sé. Höfundur
reynir þannig að ná til áhorf-
enda; að láta þá lifa
einangrunina gegnum persón-
una, og einnig pólitískan og
sögulegan bakgrunn, sem
örlagavaldur; að vera heyranr-
laus svo langan tíma. Kemur
það fram í viðbrögðunum og
verður táknrænna fyrir
spænsku þjóðina eftir því, sem
á líður. Leikurinn er einnig
sögulegur bakgrunnur hvað
snertir framfarir og alþýðu-
menntun á Spáni.
Góðvinir hittast. Goya og Arrieta, læknir málarans, sem leikinn er af Rúrik Ilaraldssyni.
Árni Ibsen aðstoðarleikstjóri.
Hervör Guðjónsdóttir aðstoð-
aði við tákn- og fingramál.
Kristinn Daníelsson sér um
lýsingu, sem er nokkuð sér-
stæð eins og áður segir, og
Baltasar um búninga- og leik-
myndagerð. í helztu hlutverk-
um eru Róbert Arnfinnsson,
sem leikur Goya, Kristbjörg
Kjeld í hlutverki Leocadiu,
sambýliskonu hans, og Rúrik
Haraldsson sem Arrieta lækn-
ir málarans. Þá fer Helgi
Skúlason með hlutverk föður
Duaso, Arnar Jónsson með
hlutverk Ferdinants VII
Spánarkonungs og Gunnar
Eyjólfsson sem Calomarde
ráðgjafi hans. Helga
Bachmann fer með hlutverk
tengdadóttur Goya og aðrir
leikarar eru Gísli Alfreðsson,
Flosi Ólafsson, Hákon Waage,
Bjarni Steingrímsson og Sig-
mundur Örn Arngrímsson.
Frumsýning er í kvöld eins
og áður getur og hefst kl. 20.00
á stóra sviði Þjóðleikhússins.
Leocadia, sambýliskona Goya, að tjá sig við málarann. Leocadia
er leikin af Kristbjörgu Kjeld.
Leikrit um Goya
frumflutt í Þjóð-
leikhúsinu í kvöld