Morgunblaðið - 15.02.1979, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 15. FEBRÚAR 1979
31
illilega við málflutning Kristjáns
Benediktssonar. Efnislega hefði
mátt skilja hann svo, að til þess að
fá þá fyrirgreiðslu, sem þyrfti til
kaupa Stálvíkurtogara þá yrði að
kaupa togara frá Portúgal. Magnús
sagði, að af máli Kristjáns mætti
ráða, að hér væru mjög harðir
kostir og í raun úrslitakostir. Þessir
kostir bæru svo sannarlega ekki
vitni um stuðning stjórnvalda við
ísl. skipasmíði. Alger forsenda fyrir
kaupum á portúgalska togaranum
væri, að örugg væri fyrirgreiðsla
sams konar fyrir Stálvíkurtogaran-
um. Persónulega hefði hann samt
heldur viljað, ef menn teldu sig hafa
efni á tveimur togurum, að báðir
togararnir hefðu verið innlendir.
Magnús L. Sveinsson sagðist vilja
leggja áherzlu á, að stuðlað yrði að
uppbyggingu ísl. skipasmíði og
kvaðst hann ekki efast um, að menn
vildu það almennt enda væri hér um
mjög þýðingarmikið mál að ræða
frá atvinnulegu sjónarmiði séð.
Krishán Benediktsson (F) tók
næst til máls og ræddi dálítið um
viðskipti íslands og Portúgals. Síð-
an sagðist hann ekki hafa sett sig
mjög ítarlega inn í málið enda
treysti hann útgerðarráðsmeðlim-
um til að kanna togaramálin enda
væri það fullkomlega eðlilegt. Hins
vegar sagðist hann hafa grun um,
sem hann hyggði að væri réttur, að
ríkisstjórnin hefði haft áhuga á því,
að BÚR tæki annan portúgalska
togarann. Kristján kvaðst ekki vita
hvort það væri vegna þess, að aðrir
kaupendur hefðu ekki boðist, það
kvaðst borgarfulltrúinn ekki
þekkja. Ef til vill treysti ríkis-
stjórnin BÚR betur en öðrum fyrir-
tækjum að reka þennan togara.
Síðan sagði Kristján orðrétt: „En
nokkuð er það víst, ég held að það
liggi alveg ljóst fyrir, að sú óvenju-
lega fyrirgreiðsla, ég held ég megi
orða svo sterkt, lánafyrirgreiðsla,
sem að tveir ráðherrar hafa gefið
fyrirheit um, að Bæjarútgerðin
muni fá, ef hún kaupi togara frá
Stálvík, að hún sé kannski fyrst og
fremst vegna þess, að Bæjarútgerð-
in eða fyrst og fremst vegna þess
Bæjarútgerðin ætlar að kaupa
þennan portúgalska togara. EG skal
ekkert fullyrða um þetta, en það
sem að ég meinti áðan og ég held að
sé, að sú lánafyrirgreiðsla og þau
kjör, sem við eigum kost á, ef við
kaupum þennan togara hjá Stálvík
það lægi a.m.k. ekki eins létt fyrir ef
við ekki tækjum þennan portú-
galska togara. En um þetta vil ég nú
ekki fullyrða neitt, þetta er nú
svona mín tilfinning um þetta."
Albert Guðmundsson (S) tók
næst til máls og sagðist ekki sjá
ástæðu nú til að gera athugasemdir
við togarakaupin, en áskilja sér rétt
til að taka málið upp aftur ef svo
færi, að einungis erlendi togarinn
yrði keyptur en ekki sá innlendi
Albert sagðist ekki sjá ástæðu til að
láta pressa Reykjavíkurborg til að
skipta fyrst og fremst við erlendar
skipasmíðastöðvar bara til þess að
rétta viðskiptahallann. Meginmark-
miðið ætti auðvitað að vera að skipt
yrði við ísl. iðnað ef þess væri
kostur.
Markús örn Antonsson sagðist
ætla að sitja hjá við afgreiðslu
málsins. Togarakaupin voru síðan
samþykkt með þrettán atkvæðum.
Þá flutti Birgir Isleifur Gunnars-
son eftirfarandi bókun frá borgar-
fulltrúum Sjálfstæðisflokksins:
„Það er álit okkar, að kaup á togara
frá Stálvík hafi átt að sitja fyrir
öðrum togarakaupum BÚR. Hér er
um ísl. skipasmíðastöð að ræða, þar
sem margir Reykvikingar stunda
atvinnu, verð er sambærilegt við
erlenda togara og með því bezta
sem þekkist. Það er því eindregin
skoðun okkar, að um leið og gengið
er til samninga um kaup á togara
frá Portúgal þá verði jafnframt
samið um kaup á skipi frá Stálvík
með sömu kjörum og viðskiptaráðu-
neytið hefur lofað varðandi Portú-
galstogarann. Hefur formaður út-
gerðarráðs lýst því hér á fundinum,
að viðkomandi ráðherra sé því
samþykkur, að BÚR fái hliðstæð
skammtímalán vegna Stálvíkurtog-
arans og boðið er með Portúgalstog-
aranum. Teljum við það algjöra
nauðsyn og forsendu undirskriftar,
að áður en samningar verða undir-
ritaðir þá liggi fyrir skrifleg yfir-
lýsing ríkisstjórnarinnar um það
mál.“
K jarvalsstaðir:
Umsögn listamanna
var fullkomlega virt
— sögðu Sjöfn og Davíð
Eins og kunnugt er af
fréttum urðu nokkrar um-
ræður í borgarstjórn vegna
ráðningar listráðunauts
Kjarvalsstaða fyrir
skömmu. Verða umræðurn-
ar raktar nú.
Fyrst tók til máls Guðrún Helga-
dóttir borgarfulltrúi Alþýðubanda-
lagsins. Hún sagði, að mikið hefði
verið rætt um Kjarvalsstaði á þessu
kjörtímabili og hefði sú umræða
ekki einkennst af ást á staðnum.
Minning Jóhannesar Kjarvals hefði
verið dregin niður í svaðið eins og
aðrir þeir listamenn, sem við hefði
verið rætt sl. sjö mánuði. Guðrún
sagði það hafa verið mikla raun að
sitja í mannlausa húsinu og hlusta
á smásmugulegt raus um reglugerð-
aákvæði að því lútandi hvort lista-
menn ættu að verða þess heiðurs
aðnjótandi að sitja sem fullgildir
stjórnarmenn við hlið háttvirtra
borgarfulltrúa. Það hefði ekki verið
fyrr en ljóst var, að listamenn
myndu alls ekki leggja neina list til
hússins að meirihluti stjórnarinnar
neyddist til að samþykkja aðild
þeirra að stjórninni. Samningar
hafi ekki tekist fyrr en komið var að
jólum og hafi þá átt sér stað þær
ómerkilegustu viðræður sem hún
minntist að hafi orðið að hlusta á í
pólitísku starfi fyrr og síðar og væri
þá langt til að jafna.
Eftir linnulausar móðganir við
listamenn hafi tekist sættir. Þá
skyldi tekið til við að reisa Kjar-
valsstaði úr þeim rústum sem blas-
að hafi við. Einkum hafi verið lögð
áherzla á, að listamenn skyldu hafa
veruleg áhrif á ráðningu listráðu-
nauts þar sem allir hafi verið
sammála um, að náin samvinna
þurfi að vera milli hans og lista-
manna. Guðrún sagði, að listamenn
hafi verið lengi mjög andvígir því
að hafa ekki atkvæðisrétt um ráðn-
inguna heldur einungis umsagnar-
aðild, en hvað eftir annað hafi það
verið ítrekað, að auðvitað yrði tekið
tillit til fulltrúa þeirra sem mál-
frelsi og tillögurétt hafa í stjórninni
einnig um þetta atriði.
Guðrún sagði, að báðir fulltrúar
listamannasamtakanna hafi mælt
mjög með Ólafi Kvaran, en það
væru Þorgerður Ingólfsdóttir og
Jón Reykdal. Þar fyrir utan hafi
formenn samtakanna einnig óskað
eftir ráðningu Ólafs Kvaran. Þvert
gegn þeirra vilja hafi svo verið
mælt með Þóru Kristjánsdóttur.
Guðrún sagðist hafa greitt atkvæði
með Ólafi Kvaran í samræmi við
eindreginn vilja síns flokks, að
listamenn skulu hafa veruleg áhrif
á rekstur staðarins. Hún sagðist
hafa lýst yfir, að ef lögð væru fyrir
hana óyggjandi rök fyrir, að eðlilegt
væri að ganga hér gegn vilja lista-
mannasamtakanna skyldi hún fús-
lega skipta um skoðun.
Þau rök hafi aldrei komið fram og
því hafi hún ekki gert það. Sjöfn
Sigurbjörnsdóttir og Davíð Oddsson
hafi hins vegar kosið að halda
uppteknum hætti og virða að vett-
ugi óskir listamanna. Það sem hér
skildi á milli væri ekki nefnd heldur
málefni. Málefnið væri listin sjálf.
Hún væri mörgu fólki hentug á
hátíðarstundum og engum fyndist
verra að fjárfesta í verkum Jóhann-
esar Kjarvals. Guðrún sagði, að
reykvísk alþýða ætti ekki verk
Jóhannesar Kjarvals á veggjum
sínum og hún ætti rétt á að njóta
þeirra á Kjarvalsstöðum. Jóhannes
Kjarval hafi málað þetta fólk, af því
honum þótti vænt um landið, sem
það bjó í, en ekki menningarpjatt-
rófur sem staðurinn hefði verið
rekinn fyrir. I röðum listamanna
hefðu lengst af verið helztu tals-
menn ísl. alþýðu og alþýðu allra
landa. Það væri hin endanlega
úrkynjun þjóðar þegar hún afneit-
aði listamönnum sínum. Sósíalist-
um sæmdi ekki að taka þátt í þeim
gráa leik. Þóra Kristjánsdóttir
hefði saklaus verið dregin inn í
þessa ógeðfelldu umræðu. Við hana
væri ekkert að sakast og kvaðst
Guðrún vænta hins bezta af starfi
hennar og samstarfi við hana, en
Alþýðubandalagsmenn vildu vera
við hlið listamannasamtakanna og
sitja hjá við atkvæðagreiðslu.
Albert Guðmundsson (S) tók
næst til máls og sagðist ekki vilja
telja sig til þeirrar menningarpjatt-
rófu, sem Guðrún Helgadóttir hefði
talað um, en það væru líklega þeir
álft
Sjöfn Sigurbjörnsdóttir (A) tók
næst til máls og rakti hún nokkuð
samningaviðræðurnar og minnti á,
að listamenn hefðu átt að hafa
umsagnarrétt um umsækjendur þar
sem einvörðungu kæmi fram, hvort
umsækjendur teldust hæfir til
starfsins eða ekki. Askilið hafi
verið, að ekki átti að raða umsækj-
endum og þaðan af síður að mæla
frekar með einum eða öðrum í
umsögnum. Þóra Kristjánsdóttir
hafi verið valin af tvennum ástæð-
um. í fyrsta lagi vegna hæfnisvott-
orðs frá samtökum listamanna og í
öðru lagi vegna ágætrar starfs-
reynslu Þóru við Norræna húsið, en
Þóra hefði að undanförnu gengt
sambærilegu starfi við þá stofnun
Guðrún Helgadótt- Albert
ir: Guómundsson:
■Kjarvalsstaðir hafa „Sumir listamenn
verió reknir fyrir viðurkenna ekki
menningarpjattróf- aðra listamenn. af
menn því þeir hegða sór
ekki alveK f takt
við þá“
sem stóðu að ráðningu Þóru Krist-
jánsdóttur. Albert kvaðst vilja
ítreka það sem hann hefði sagt
áður, að ef listamenn teldu sér ekki
skylt eða mögulegt að nota Kjar-
valsstaði til sýninga án þess að hafa
íhlutun í stjórn mannvirkisins þá
ættu þeir ekki skilið að samfélagið
byggði yfir þá. Hann sagðist enga
ástæðu sjá til þess að halda þeim
umræðum sem hér hefðu verið ár
eftir ár áfram, rifrildi um, að hve
miklu leyti listamenn eigi að ráða
yfir þessu borgarfyrirtæki, sem
Kjarvalsstaðir væru. Það væri kom-
inn tími til þess, að þeir réðu engu
þar. Þeir fengju leigt þegar þeir
vildu sýna í þeirri röð, sem þeir
sæktu um sýningarsalinn, hvaða
félagsskap sem þeir tilheyrðu.
Það væru til listamenn, sem
kölluðu aðra listamenn ekki lista-
menn. Vegna þess, að þeir máluðu
og hegðuðu sér öðru vísi en þeir sem
væru í réttu samtökunum. Borgar-
fulltrúar og aðrir opinberir aðilar
ættu ekki að taka þátt í slíkum
skollaleik. Ef listamenn vildu ekki
nota Kjarvalsstaði til sýninga þá
færu þeir bara annað. Albert sagði,
að sér fyndist það engin hefnd þó
margir af þessum listamönnum
neituðu að sýna á Kjarvalsstöðum.
Sér fyndist borginni greiði gerður
miðað við margt af því sem hann
hefði séð þar, þvílíkt rusl, sem það
væri í hans huga. Margir af þessum
aðilum ættu það alls ekki skilið og
oftast nær væru þeir hávaðasöm-
ustu og kröfuhörðustu, sem minnst
gætu og minnst ættu skilið.
Sjíifn Davíð
SÍKurbjörnsdóttir: Oddsson:
„RáðninKÍn fór „ÓvefenKjanleKt. að
fram með heilind- tillit var tekið til
um ok drenKskap“ umsaKnar lista-
... „e£ skora i Guð- manna“
rúnu að reka af sór
slyðruorðið ok bera
sannleikanum vitni,
en heita mannleysa
ok ódrenKur ella“
við mjög góðan orðstír og án þess að
deilum hefði valdið. Sjöfn sagðist
vilja leggja sérstaka áherzlu á þetta
vegna ófriðar þess, sem löngum
hefði verið um Kjarvalsstaði. Sjöfn
Sigurbjörnsdóttir sagði, að óvand-
aðir menn hefðu í fjölmiðlum sagt,
að hún hefði verið aðili að einhverju
baktjaldamakki um ráðningu list-
ráðunauts að Kjarvalsstöðum og
síðan svikið það. Kvaðst Sjöfn vilja
ítreka þá yfirlýsingu, sem hún hefði
áður gefið í fjölmiðlum, að hún
hefði aldrei nokkurn tíma ljáð máls
á því að taka þátt í neins konar
ódrengilegu samningamakki um
stöðu listráðunauts, þó ekki vantaði
það, að eftir væri leitað. Sjöfn
sagðist vísa skáldskap þessum til
föðurhúsanna um leið og hún full-
vissaði háttvirta borgarfulltrúa um
það, að ráðning Þóru Kristjánsdótt-
ur hafi farið fram með fullum
heimildum og drengskap, nákvæm-
lega eftir þeim reglum og samning-
um, sem aðilar hafi orðið ásáttir
um.
Sjöfn Sigurbjörnsdóttir sagði, að
Guðrún Helgadóttir væru fullkunn-
ugt um, að hér væri í engu hallað
réttu máli. Guðrún vissi vel, að hún
(Sjöfn) hefði aldrei verið aðili að
loforðum á bak við tjöldin um að
veita Ólafi Kvaran stöðu listráðu-
nauts.
Sjöfn sagði það væri ef til vill til
of mikils mæst, að Guðrún kæmi
hér í ræðustól og bæri sannleikan-
um vitni svona til tilbreytingar, þó
ekki væri meira sagt. Sjöfn sagðist
skora á Guðrúnu Helgadóttur að
Frá
borgar-
stjórn
koma hér í ræðustól, reka af sér
slyðruorðið og bera sannleikanum
vitni, en heita mannleysa og
ódrengur elia.
Að lokum skoraði Sjöfn á borgar-
fulltrúa að samþykkja ráðninguna.
Davíð Oddsson (S) tók næst til
máls. Hann sagði að blaðaskrif um
þetta mál og umræða Guðrúnar
ættu það sameiginlegt, að þar væri
lítið fylgt eftir þeim þeiðbeiningum
sem sannleikurinn og samvizkan
myndi öðru jöfnu gefa mönnum sem
vildu fylgja þeim beztu eðliskostum
sem góðir menn byggju yfir. Guð-
rún hafi sagt, að listamenn hefðu
lengi í samningaviðræðum verið
andvígir því að fá ekki atkvæðisrétt
um ráðningu listráðunauts. Þetta
væri alls ekki rétt. Þeir hafi sætt
sig allvel við þetta atriði.
Þeir hafi sætt sig allvel við það að
fá umsóknir sem berast kynnu til
umsagnar og þá varðaði mestu, að
þeir gætu kveðið á um það hvort að
viðkomandi umsækjendur teldust
hæfir til að gegna störfunum, til
þess að óprúttnir stjórnmálamenn
eins og borgarstjórn væri ef til vill
álitin í augum sumra færu ekki í
krafti pólitísks valds að velja iist-
fræðinga eða listráðunaut, sem
teldust af þeim, sem yfir fagþekk-
ingunni réðu óhæfir ttl starfa. Ekki
væri hægt að benda á eitt einasta
skriflegt ákvæði, sem svikið hefði
verið, því allir sem skoðuðu sæju, að
nákvæmlega hafi verið farið eftir
hinum skriflega samningi.
Þá væri líka sagt, að munnleg
loforð hefðu verið svikin. Þegar
skoðað væri nákvæmlega hvað það
væri sem þau eigi að hafa svikið þá
væru það ummælin, að auðvitað
yrði verulegt tillit tekið til umsagna
listamanna. Slík ummæli hafa ekki
verið brotin nema síður væri. Val-
inn hafi verið annar af tveim
umsækjendum, sem stjórnir lista-
mannasamtakanna hafi talið hæfa.
þannig að það væri ómögulegt að
segja annað, en tekið hafi verið tillil
til þessara umsagna. Enda hefði
komið fram í umræðum síðar aí
talsmenn listamanna teystu sér
ekki til annars en veita þeim, serr,
ráðinn var, mikið lof persónulega
Ætíð hafi verið vitnað til þess, ac
Kjarvalsstaðir ættu að hafa Norr
æna húsið sem fordæmi og fyrir
mynd, en einmitt þaðan kæmi list
ráðunauturinn.
Davíð sagði að svo margt hefð
verið skrifað um þettta mál oy
mörgu lofað, að það tæki verulegar
tíma borgarstjórnar til þess at
leiðrétta allt. Risið á málflutning
Þjóðviljans hefði ekki verið hátt. Ti
að fá upplýsingar um afstöðu Guð
rúnar Helgadóttur hafi verið eðli
lega leitað til hennar. En þegar át
hafi að fá upplýsingar um afstöði
Sjafnar og Davíðs hafi ekki verii
leitað til þeirra. Nei, heldur til Jón:
Reykdals, annars fulltrúa lista
manna, og hann spurður um afstöði
Sjafnar og Davíðs.
Davíð sagði, að Guðrún héldi þv
fram, að ekkert væri á Kjarvals
stöðum sem minnti á Kjarval. Þett:
væri furðulegt, því í heilum sa
héngu málverk Kjarvals. Þega
Guðrún Helgadóttir talaði um þ:
sem ekki hefðu ást á staðnum og þ
sem drægju minningu Kjarval
niður í svaðið þá hitti hún sjálfa si;
og þá sem hefðu sama hugsanagan,
og hún. Menn sem þekkt haf
Kjarval í lifandi- lífi hafi ætíi
vitnað til þeirrar skoðunar hans, a
sem mest frelsi og frjálshugu
skyldi vera í myndlistarsölum. Ei
það liti ekki út fyrir að sumir vildt
það. Það væri kannski ekki a<
ófyrirsynju, að meistari Kjarva
hafi kvatt hóp myndlistarmanna
samfélagi sínu, Fél. ísl. myndlistai
manna, með þeim orðum, að n
ætlaði hann að gera það sem and
skotinn hefði aldrei gert, hant
ætlaði að yfirgefa þá.