Morgunblaðið - 16.03.1979, Page 12

Morgunblaðið - 16.03.1979, Page 12
12 MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 16. MARZ 1979 Skúli Skúlason; Loðdýramarkaður- inn í febrúar 1979 Verðþróun loðskinna veturinn 1978—79 hefur veríð framleiðend- um skinnanna afar hagstæð. Sér- staklega á þetta við um loðskinn með löng hár svo sem ref, og miðlungs hárlengd, svo sem minkaskinn. Um orsakirnar fyrir þessari verðþróun er erfitt að segja, en oftast hefur tízkan mikið að segja svo og kalt veðurlag. Miklir kuldar auka ávallt eftirspurn eftir góðum skjólfatnaði, Einnig fer framboð á loðskinnum af viltum dýrum minkandi ár frá ári og jafnframt hafa sum loðskinnaframleiðslu- lönd orðið að minnka framleiðsl- una vegna minnkandi framboðs á ódýrum matvælaafgangsefnum. Ör byggðaþróun, nátturu- og dýra- verndunarsjónarmið hafa einnig dregið úr framboði loðskinna af villtum dýrum. Hér á eftir er yfirlit yfir nokkr- ar dýrategundir sem hægt væri að rækta hérlendis ásamt mink, sem er í ræktun á nokkrum íslenzkum loðdýrabúum ásamt þeim meðal- verðum, sem fengist hafa hjá Hudson s Bay & Annings Ltd í London í febrúar 1979. Minkaskinn: í febrúar 1979 voru seld um 15000 íslenzk minka- skinn og var meðalverð yfir allt landið £15.34 eða isl kr. 10.033,- fyrir öll skinn heil og gölluð. Þetta verð stenzt mjög vel samanburð við önnur lönd og að þessu sinni náðust hærri meðalverð fyrir svört íslenzk skinn heldur en fékkst fyrir samskonar lit frá hinum Norðurlöndunum. Þar með er mikilvægum árangri náð hjá íslenzku minkabúunum og mikil- vægt að þessu forskoti verði haldið áfram. Pólköttur: (á ensku: fitch) Hon- um svipar mjög til minks í útliti, hreyfingum og hárlagi og var nú seldur í fyrsta sinn eftir sama flokkunarkerfi og minkaskinnin, þann 5. febrúar voru boðin upp 2814 skinn frá Argyll Mink Farm Ltd á Skotlandi, 70% seldust á &32.40 eða íkr. 21.222,- stykkið. Pólköttur er hafður í búrum eins og minkur en hægt að hafa marga saman í búri þar eð áflog eru sjaldgæf milli dýranna. Hægt er að taka pólkött upp hanzkalaus þar eð þeir býta ekki. Fóðurkostn- aður er minni heldur en hjá mink, því minna styrktarfóður þarf. Að öðru leyti er hægt að fóðra dýrið þá því sama og mink. Hins vegar er búrakostnaður mun minni. Vel væri hugsanlegt fyrir þau loðdýra- bú sem fyrir eru að reka deild með pólköttum, sem hliðarbúgrein og full ástæða fyrir íslenzkan land- búnað að fylgjast með þróun verð- lags á pólköttum. Pólkettir gætu hentað mjög vel sem hliðarbúgrein með fjárbúi eða kúabúi, sem er í nágrenni við sjávarpláss, þar sem nægur fiskúrgangur er. Læðurnar gjóta 2—3 á ári og meðalársfram- leiðsla um 7 kettlingar. Blárefur: Framboð skinna af bláref er nú talið um 1.500.000 skinna á mörkuðum Vesturlanda. Þar af eru Finnar með um 600.000 og Pólverjar um 350.000. Meðal- verð í byrjun febrúar á Skandinav- ískum skinnum var 53.50 eða ísl. kr. 35.042,-. Blárefarækt var með blóma á Islandi á millistríðsárunum en lagðist nær niður á stríðsárunum, þegar markaðir lokuðust. Talið er að blárefatæva og 7 hvolpar með V* karldýri þurfi að meðaltali 757 kg fóðurs yfir árið sem af stærst- um hluta er fiskafskurður og sláturúrgangur. Blárefaeldi er víða rekið á Norðurlöndunum, sem hliðarbúgrein með kúa- eða fjár- búum, svo og minkabúum og hent- ar vel í nágrenni við fiskvinnslu- stöðvar. Silfurrefur: Framboð skinna af silfurref er tiltölulega lítið miðað við bláref. Meðalverð á skandi- naviskum silfurrefaskinnum var í byrjun febrúar s.l. £169.63 eða isl. Minkur kr. 111.108,- pr stk. Meðaltals skinnafjöldi eftir tævuna á ári er talin 4—5 stk. Silfurrefarækt gæti hentað sem hliðarbúgrein nærri fiskverkunarstöðum. Chinchiila: Þetta er smávaxið nagdýr, sem líkist kanínu í vexti og upprunnið í Peru þar sem feldurinn var notaður í skjólfatnað og kjötið til manneldis. Chinchillu er hægt að fóðra á heyi og getur því hentað sem hliðarbúgrein hvar sem er á landinu. Meðalverð um ísl. kr. 8.500,- pr. skinn. Kvendýrið eignaðst 2—4 unga árlega. Lambskinn: Nokkur undanfarin ár hefur verið gerð tilraun hjá Hudsons Bay & Annings Ltd með uppboð á gráleitum, krulluðum, loðsútuðum lambskinnum. Hár skinnanna hefur verið klipt niður í þumlungs lengd og síðan hamrað með leðurólum. Sútunaraðferðin sem nú er mest notuð er kölluð á ensku „Natural collour process". Svo nefndur „Super process" er talin hafa mikla vankanta í för með sér. Þann 8. febr. s.l. voru boðin upp 13.328 slík skinn undir vöruheitinu „Scandinavian Lamb“ og seldist 99% á meðalverð £17.50 eða ísl kr. lí.463,- Full ástæða er fyrir bændasamtökin og útflutnings- aðila landbúnaðarvara að fylgjast vel með þróun þessara mála, því að sérfræðingar Hudsons Bay & Annings Ltd., telja að visst úrtak af íslenzkum gærum sé hægt að vinna á þennan hátt og hafa lýst sig fúsa til að leiðbeina íslenzkum sútunaraðilum við val á réttum gærum til þessarar vinnslu. Á norðurhveli jarðar er víða stundaður loðdýrabúskapur með fleirri dýrategundum heldur en taldar eru upp hér að ofan. Má þar helzt telja: platínuref, rauðref, savala, marðhund, vissar kanínu- tegundir ofl. Mætti vel hugsa sér að ríkið ræki tilraunaloðdýrabú að bænda- skólanum á Hvanneyri, sem jafn- framt væri þá kennslustofnun fyrir skólasveina og halda mætti þar skammtíma leiðbeiningar- námskeið í loðdýrarækt, fyrir bændur og aðra sem vildu fara út í loðdýrarækt, sem hliðarbúgrein eða sem fullt starf. Tilraunaloðdýrabúið gæti flutt inn og selt kynbótadýr eftir því sem ástæða þætti til. Skúli Skúlason, Kópavogi. Blárefur Chinchilla Pólköttur (fitch) Brynhildur K. Andersen: Gistihúsið Heimili Fátt er það, sem ekki getur orðið að bitbeini í nútíma þjóðfélagi. Því er það, að ég heimavinnandi hús- móðir í Reykjavík, hripa þessar línur, að margt er ritað og rætt í fjölmiðlum um stöðu barna og kvenna þessa dagana. Alls kyns ráð og nefndir hafa verið sett á laggirnar vegna þess- ara þjóðfélagshópa, og kennir þar margra grasa. Allt er þetta gott og blessað, ef vel er á málum haldið, og þeir, sem um málin fjalla, gera það af heiðarleik og raunsæi. En því miður sýnist mér, að svo sé ekki alltaf. Mestar kröfurnar eru til hins opinbera um uppbyggingu barna- heimila og annarra viststofnana svo og hvatningarorð til kvenna um að fara í burt frá börnum og búi, þeirra hlutverk skal ekki vera heimilisstörf og uppeldi barna. Húsmóðurstaðan er einskis virt og börnin ekki heldur. Ábyrgð foreldra á uppeldi og aðhlynningu barna er færð yfir á opinberar stofnanir og skóla. Heimilið skipar ekki lengur þann sess, sem það gerði. Heimilið er gistihús. Að degi til er enginn lengur til staðar á heimilinu, hvorki ungir né aldnir, þeir eru hafðir á stofnun- um. Konan er of menntuð til að vera heima, eða hún lætur ekki „kúga“ sig til þess að „vera yfir“ börnum og skylduliði, því þá býður hún tjón á sálu sinni! Nú er það svo, að í öllum þjóðfélögum er til fólk, sem þarf á opinberri þjónustu að halda í þessum málum, og vil ég þar til nefna einstæðar mæður, efnalítið og veikt fólk, einstaklinga, sem þurfa á aðstoð að halda í lengri eða skemmri tíma af ýmsum or- sökum. En ganga ekki tekjuháar fjölskyldur á aðstöðumöguleika þessa fólks? Væri ekki hægt að bæta stöðu þessara einstaklinga með því að draga úr vistunarkröf- um hátekju- og menntastétta? Hvað með okkur heimavinnandi húsmæður, hvaða ívilnanir höfum við? Brynhildur K. Andersen Hér í Reykjavík er starfandi félag húsmæðra. Ég veit ekki hve margar húsmæður eru í því félagi, en hvatningarorð til kvenna um að sinna því starfi, sem heiti félags- ins bendir til, hefi ég ekki heyrt né séð. Húsmóðurstaðan er mikið starf, og engin kona er of menntuð til að sinna því. Og vissulega hafa marg- ar konur fundið til þess, að þekk- ingu hefur skort, þegar aðstoð hefur vantað, t.d. við heimanám hjá stúlku eða pilti. í hendur húsmóðurinnar, sem rekur heimilið, fer meirihluti verð- mæta fjölskyldunnar, og verður hún að finna leiðir til nýtni og sparnaðar, svo að afkoman verði sem hagstæðust. Ef veikindi koma upp, falla henni hjúkrunarstörf í hendur, og svona mætti lengi telja. En hver er viðurkenning slíkrar starfsreynslu og þekkingar? Þegar þessar konur hafa komið börnum sínum upp, og hafa hug á, eða þurfa að fara út á vinnumark- aðinn, þá er þekking þeirra og fyrra starf einskis metið. Konur, sem vinna heima og ala upp börn sín sjálfar, veita þjóðfél- aginu ómetanlega aðstoð. Þær þiggja ekki greiðslur með börnum sínum á dagheimilum, og þær njóta ekki „fimmtíu prósent skatt- fríðinda“ eins og þær konur, sem eru á hinum almenna vinnir- markaði. — Þar brestur jafnrétt- ið! Og það brestur víðar. Það er aðstöðumunur hjá barni að alast upp á heimili í umönnun móður, njóta þess sjálfsagða réttar að vera á heimili sínu uppvaxtarárin, kynnast æsku og elli á eðlilegan hátt og njóta þeirra áhyggjulausu daga, sem uppvaxtarárin eiga að vera. Ég efa ekki hæfni sérmenntaðs fólks í uppeldismálum, en ég óttast stórar „uppeldisstöðvar", þar sem ægir saman hinum mismunandi barnshugum, nauðugum, viljugum, börnum, sem ekki hafa tillögurétt. Og hvað erum við þá að fjalla um barnaár á íslandi? Hvað vilj- um við gera betur fyrir okkar börn? — Taka þau heim.

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.