Morgunblaðið - 22.05.1979, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 22. MAÍ 1979
31
Jóna Guðmundsdóttir
frá Alfadal — Minning
Verðlaun afhentí
ritgerðarsamkeppni
um umferðarmál
Einlíít líí.
Ver osn huKKun. vörn oic hlíf.
lif í os8. svo ávallt eytcjum
æöra lffid. þó ad deyjum.
Hvad er allt þá endar kff?
Eilíít líf! - M. J.
Árið 1920, um vorið, fluttust
ung hjón, Jóna Guðmundsdóttir
og Bjarni ívarsson, frá Kotnúpi í
Dýrafirði að Álfadal á Ingjalds-
sandi. Þau voru nýgift, lífið blasti
við með vonum og þrám. Lífs-
gleðin skein úr ásjónum þeirra,
það var auðséð að þau hlökkuðu til
að takast á við verkefni framtíðar-
innar. Álfadalur var tvíbýlisjörð.
Foreldrar mínir bjuggu á öðrum
bænum, en ungu hjónin tóku við
hinum. Þau voru barnlaus, en við
systkinin á ýmsum aldri. Eg
minnist þess, hversu skapgóð Jóna
var og umburðarlynd við okkur
krakkana á hverju sem gekk.
Hún var svo glaðsinna og góð,
að það slær birtu og yl á minningu
hennar. Hún var skemmtileg og
félagslynd. Fyrirgefning á breícum
okkar barnanna virtist vera henn-
ar fyrsta boðorð, sem varð til þess
að við sóttumst eftir að vera í
návist hennar.
Sveitabúskapurinn var erfiður í
þá daga. Allt slegið með orfi og
ljá, og rakað með hrífum, bundið
og sett á klakk. Heyjað á útengj-
um og bundið votaband. Mór
skorinn í mýrum, oft fram á
heiðum og afdölum langt frá
bæjum. Það var mikið verk fyrir
húsfreyjuna að útbúa mat og
drykk og allt annað í sambandi við
slíkar útilegur.
Auk hefðbundinna búskapar-
starfa varð Jóna að annast mikið
heimilishald, því með þeim hjón-
um fluttu á Álfadal þrjú gamal-
menni, foreldrar Bjarna og föður-
systir hans og voru tvö þeirra
rúmliggjandi. Það var aðdáunar-
vert að sjá, hvernig Jóna rækti öll
sín störf með ljúfri lund og
einstakri geðprýði. Hún lagði sér-
staka rækt og umönnun við
uppeldi sinna eigin barna, sem
urðu fimm og sýndi þeim sérstætt
ástríki og fórnfýsi.
Um 1930 byggðu þau hjón nýtt
og myndarlegt íbúðarhús á jörð
sinni og fluttist þá skólahaldið að
Álfadal. Þar voru einnig haldnir
fundir, leikfiminámskeið óg
skemmtisamkomur. Öll aðstaða til
slíkra félagslegra athafna var af
hendi látin með glöðu geði, en
nærri má geta, hvort það hefur
ekki aukið á störf húsfreyjunnar.
Þegar síminn var lagður út á
Ingjaldssand var símstöðin sett
upp á Álfadal. Henni fylgdi mikill
erill, því margir þurftu að koma
til þess að hringja og senda varð
eftir þeim, sem samtals var óskað
við. Állt þetta jók enn á störf
húsfreyjunnar, og sjálfsagt þótti
að gefa öllum kaffi, sem komu.
Þar sem Bjarni var í ýmsum
félagsmálastörfum þurfti hann oft
að vera fjarverandi heimilinu og
lentu þá störfin, s.s. gegningar að
vetri til, á herðum húsfreyjunnar.
Naut þá oft aðstoðar góðra
nágranna, því samstarf og sam-
hjálp hefur jafnan veriö í öndvegi
á Ingjaldssandi.
Ég hef brugðið hér upp nokkr-
um myndum úr lífsstarfi Jónu
Guðmundsdóttur. Nú eru þessir
starfshættir orðnir fjarlægir, en
okkur er öllum hollt að minnast
þess, að það var hennar kynslóð,
sem lagði grunninn að velgengni
okkar í dag með þrotlausu starfi
myrkranna á milli.
Ég hafði þá ánægju að heim-
sækja Jónu nokkrum dögum áður
en hún andaðist. Hún var þá hress
og glöð og skröfuðum við margt og
saman um gamla daga. Það er gott
að minnast slíkrar ágætiskonu og
mannkostamanneskju sem Jónu
Guðmundsdóttur.
Hér skulu færðar þakkir frá
mér og systkinum mínum.
Blessuð sé minning góðrar konu.
H. H. J.
í dag klukkan 13.30 verður Jóna
Guðmundsdóttir fyrrum hús-
freyja á Álfadal á Ingjaldssandi
kvödd hinstu kveðju í Fossvogs-
kirkju.
Hún andaðist á Landspítalanum
10. þessa mánaðar, daginn eftir að
hún var þangað flutt alverlega
veik. Fram að þeim tíma verður
ekki annað sagt en Jóna hafi
haldið sæmilegri heilsu og
kröftum, þegar þess er gætt, að
hún átti aðeins 5 mánuði ófarna
yfir á tíræðisaldurinn. Og and-
legri heilsu hélt hún til síðasta
áfanga, las blöð á hverjum degi,
fylgdist með öllum tíðindum og
hafði sitt til málanna að leggja
um atburði líðandi stundar.
Jóna Guðmundsdóttir fæddist
að Tungu í Valþjófsdal í Önundar-
firði 15. dag októbermánaðar 1889.
Foreldrar hennar voru hjónin
Guðrún Friðriksdóttir og
Guðmundur Hallgrímsson bóndi
þar, og var hún í hópi fjölmargra
systkina og hálfsystkina, sem öll
eru horfin af foldu fyrir alllöngu
síðan.
Er foreldrar hennar brugðu búi
í Tungu og fluttust til Flateyrar,
var Jóna tveggja ára gömul, og fór
hún þá í fóstur að Tröð í Önundar-
firði til hjónanna Guðrúnar
Guðmundsdóttur og Rósinkrans
Rósinkranssonar. Þar er hún
síðan til 22ja ára aldurs, og
minntist hún alla ævi, hversu vel
henni leið hjá þeim sæmdarhjón-
um, er reyndust henni sem bestu
foreldrar.
Frá Tröð lá síðan leið hennar að
Núpi í Dýrafirði, til séra Sigtryggs
Guðlaugssonar. Var hún í 6 ár
ráðskona á vetrum við Núpsskól-
ann, sem sá menningarfrömuður
stjórnaði og rak, en í kaupavinnu
á sumrum.
Þarna á Núpi ræður Jóna sig að
lokum í aðra og lengri vist, því að
þar kynnist hún ungum og nýbök-
uðum búfræðingi úr sveitinni,
Bjarna Ivarssyni, og gifta þau sig
árið 1920.
Bjarni Ivarsson var í sannleika
sonur þess Unga íslands, sem
vaknaði af Þyrnirósarsvefni upp
úr aldamótunum síðustu og skóp
merkilegt menningarskeið á
fyrstu áratugum aldarinnar.
Hann var víðlesinn og gáfaður
hugsjónarmaður, og það var hollt
og gott ungu fólki að alast upp við
hlið hans í ungmennafélaginu, þar
sem hann lét jafnan til sín taka í
ræðu og riti.
Á félagsfundum las Bjarni oft
og tíðum kvæði og sögur af mikilli
snilld. Sá sem þessar línur ritar,
minnist þess enn í dag, þegar
hann smástrákur hlustaði á
Bjarna lesa söguna Marjas eftir
Einar H. Kvaran. Bjarni er nú
látinn fyrir nokkrum árum.
Strax á fyrsta hjúskaparári
sínu flytjast ungu hjónin að Álfa-
dal á Ingjaldssandi, þar sem þau
bjuggu í 18 ár, og þar eignast þau
fimm börn, sem öll eru á lífi, en
þau eru: Jón Ingiberg, kvæntur
Guðbjörgu Lilju Maríusdóttur,
Guðmundur, kvæntur Bryndísi
Víglundsdóttur, Elísabet ógift,
Ivar, kvæntur Helgu Sigurðar-
dóttur og Gunnar Rósinkrans,
kvæntur Hrönn Aðalsteinsdóttur.
Þá áttu þau eina fósturdóttur
Huldu Guðmundsdóttur, sem er
gift Víði Kristinssyni.
Ekki urðu ungu hjónin rík af
veraldarauði af búskapnum á
Álfadal með 5 börn í ómegð,
fremur en aðrir fátækir búendur
víða um land um þær mundir
eftirstríðsáranna og síðar kreppu.
Þau fluttu því ekki með sér
digra sjóði, þegar þau fara frá
Álfadal árið 1938. Fimm mann-
vænleg börn voru þó með í
farangrinum. Ætli það sé ekki líka
mesti og besti auðurinn, þegar öllu
er á botninn hvolft? Mér þætti
líka trúlegt, að þau hafi einnig
flutt með sér frá Álfadal ýmislegt,
sem ekki varð í askana látið eftir
langa og góða sambúð við
nágranna sína og lifandi þátttöku
í félagsskap þeirra.
Frá Álfadal flytja Jóna og
Bjarni að Elliðakoti í Mosfells-
sveit og búar þar næstu 8 árin, en
dvelja síðan tvö næstu ár að
Lögbergi. Þaðan flytjast þau svo
að Langholtsvegi 131 í Reykjavík,
í sambýli með börnum sínum og
síðan með elsta syninum Jóni og
Lilju konu hans. Þar áttu þau
síðan heima, meðan bæði lifðu.
Bjarni gerðist starfsmaður við
Elliðaárstöðina og vann þar
meðan heilsa entist honum.
Þau gömlu hjónin áttu gott
athvarf hjá tengdadótturinni og
syninum á Langholtsveginum og
Elísabet, dóttir þeirra var einnig
þeirra hægri hönd, þó hún byggi
annars staðar í bænum, og móðir
sína heimsótti hún og annaðist
næstum daglega til síðasta dags.
Jóna á Álfadal, eins og hún var
alltaf kölluð heima á Ingjalds-
sandi, var ein af þeirri kynslóð
húsmæðra á Islandi, sem ekki átti
þess kost að lakka á sér neglurnar,
meðan sjálfvirka þvottavélin og
„efnakljúfar sjálfrar náttúrunn-
ar“ önnuðust þvottinn, eins og
auglýsingarnar mála tilveruna í
dag.
Hún hóf, ung kona, búskap við
„áhalda og bjargarleysi" í göml-
um, íslenskum sveitabæ, þegar
kaldur gustur nýlokinnar heims-
styrjaldar fór um lönd og álfur, og
ekki löngu síðar tók heimskreppan
við. Þá fékk margur steina fyrir
brauð, þótt unnið væri hörðum
höndum.
Jóna á Álfadal lét aldrei erfið-
leikana beygja sig né heldur
lágreistar burstir gamla bæjarins
lækka sig. Hún var alltaf glaðvær
og gamansöm, síkvik í hreyfingum
og tilsvörum, ætíð hugdjörf og
hressileg svo að af bar.
Hún á langt og ósvikið ævistarf
að baki við leiðarlok, og ýmsir
kynnu að hafa gott af því í dag að
kasta snöggvast mæðinni á lífs-
þægindakapphlaupi sínu og fylgja
Jónu á Álfadal og hennar kynslóð
ofurlítinn spöl horfinna daga.
Kannski er þáttur Jónu í
uppeldi og mótun manndóms-
barna einna gleggsta dæmið um
það, hvernig hún rækti sínar
skildur um dagana. Og barnabörn-
in, sem ólust upp við hlið ömmu
sinnar og afa á Langholtsveginum
hafa trúlega þegið hjá þeim ýmsar
gjafir, sem verðbólgan fær ekki
einu sinni gaddað í sig.
Ég þakka Jónu á Álfadal fyrir
gömlu, góðu kynnin heima á
Ingjaldssandi, þegar ég var þar að
alast upp. Á Álfadal var ætíð
glaðværum og góðum vinum að
mæta.
Blessuð sé minning hennar.
Jón H. Guðmundsson.
Afmœlis- og
minningar-
greinar
ATHYGLI skal vakin á því, að
afmælis- og minningargreinar
verða að berast hlaðinu með
góðum fyrirvara. Þannig verð-
ur grein, sem birtast á í mið-
vikudagsblaði, að berast í síð-
asta lagi fyrir hádegi á mánu-
dag og hiiðstætt með greinar
aðra daga. Greinar mega ekki
vera í sendihréfsformi eða
bundnu máli. Þær þurfa að
vera vélritaðar og með góðu
línubili.
JUNIOR Chamber Reykjavík
efndi til ritgerðarsamkeppni um
umferðarmál í 9. bekk grunn-
skólans í Reykjavík í tengslum
við umferðarviku félagsins í
mars s.l. Alls tóku 235 þátt í
ritgerðarsamkeppninni, sem
telja má mjög góða þátttöku þar
sem um frjálst verkefni var að
ræða.
Nýlega fór fram í Réttarholts-
skóla verðlaunaafhending fyrir
þrjár bestu ritgerðirnar. 1.
verðlaun, sem voru vikudvöl í
Kerlingarfjöllum, hlaut Hólm-
fríður Guðmundsdóttir, Réttar-
holtsskóla. 2. verðlaun, sem voru
segulbandstæki hlaut Tryggvi
Jón Hákonarson, Hagaskóla. 3.
verðlaun, sem voru íþrótta-
búningur, hlaut Sigríður
Jóhannesdóttir, Laugalækjar-
skóla. Viðstaddir verðlaunaaf-
hendinguna auk verðlaunahaf-
anna voru kennarar þeirra og
skólastjórar viðkomandi skóla,
dómnefnd ritgerðarsamkeppn-
innar, forseti JCR og umferðar-
málanefnd JCR. Við fram-
kvæmd umferðarviku félagsins í
mars s.i. naut félagið fjár-
stuðnings frá Sambandi ís-
lenskra tryggingafélaga, S.V.R.,
S.V.K. og nokkurra bifreiðaum-
boða. Ennfremur naut félagið
góðrar leiðsagnar Umferðar-
ráðs. Kann félagið áðurnefndum
aðilum bestu þakkir fyrir veitt-
an stuðning.
Fremst á myndinni eru verðlaunahafarnir, Hólmfríður Guðmunds-
dóttir. Tryggvi Jón Hákonarson og Sigríður Jóhannesdóttir. en með
þeim eru nokkrir forráðamenn JCR. og ritgerða samkeppninnar.
^ljjL
Reiðnámskeiö sumariö 1979
Almenn námskeið í hestamennsku fyrir börn og
unglinga frá 9 ára aldri.
Nr. 1 28. maí til 1. júní. Nr. 7 30. júlí til 3. ágúst.
Nr. 2 5. júní til 9. júní. Nr. 8 6. ágúst til 10. ágúst.
Nr. 3 11. júní til 15. júní. Nr. 9 13. ágúst til 17. ágúst.
Nr. 4 18. júní til 22. júní. Nr. 10 20. ágúst til 24. ágúst.
Nr. 6 2. júlí til 6. júlí. Nr. 11 27. ágúst til 31. ágúst.
Sérstakt námskeið fyrir fulloröna, byrjendur og lítið
vana reiðmenn.
Nr. 5 25. júní til 29. júní.
Námskeiðin byrja á mánudagsmorgni og þeim lýkur á föstudags-
kvöldi. Nema námskeið nr. 2 byrjar á þriðjudegi og endar á
laugardegi.
Þátttakendur fá fjölþætta þjálfun á hestbaki. Kennd verður
undirstaða hestamennsku, meðhöndlun og umhirða hesta. Kennt er
í gerði og á hringvelli.
Einnig verða bóklegir tímar.
Farið verður í útreiðatúra, kvöldvökur og leiki.
Þátttakendur í öllum námskeiðum mega koma meö eigin hesta. Á
staönum er mikið úrval hesta við hvers hæfi.
Ferðir eru frá Umferðarmiöstööinni í Reykjavík kl. 9 f.h. á
mánudögum og til baka frá Geldingaholti kl. 6 á föstudögum. Ferðir
eru innifaldar í námskeiðsgjaldi.
Skráningar og allar nánari upplýaingar veitir Feröaakrifstofan
Úrval ttmi 26900.
Hestamióstöðin
Geldingaholt
Reióskóli, uitreiöai; tamning, hrossaiækt og sala
Gnupverjahrepp. Arnessyslu Simi 991111
EF ÞAÐERFRETT-
NÆMTÞÁERÞAÐÍ
MORGUNBLAÐINU