Morgunblaðið - 11.08.1979, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 11. ÁGÚST 1979
t Móðir okkar og tengdamóðir, SIGURBJÖRG JÓNSOÓTTIR Klapparstíg 9, er andaöist 3. ágúst, verður jarðsungin frá Fossvogskirkju þriöjudaginn 14. ágúst kl. 1.30. Daetur og tengdasynir.

t Móðir okkar ODDRUN JÓNSDÓTTIR Mýrarhúsum Vesturgötu 127 Akranesi. lést 10. ágúst í sjúkrahúsi Akraness. Aöstandendur.

t Eiginmaöur minn SNORRI JÓNSSON bifreiöarstjóri Holtagerði 6, varð bráókvaddur þann 9. ágúst s.l. Fyrir hönd móöur, barna og annarra aðstandenda, Guörún Ingvarsdóttir.

t Eiginkona mín og móðir okkar, DRÖFN SUMARLIDADÓTTIR Eystra-Miöfelli Hvalfjarðarstrandarhreppi lést í gjörgæzludeild Landspítalans 8. ágúst. Fyrir hönd vandamanna, Þorvaldur Valgarösson og synir hinnar látnu.

t Móftir okkar og tengdamóöir GUÐRÚN MAGNÚSDÓTTIR Rergoórugötu 16A andaöist að morgni 10. ágífeH B«rn og tengdabörn.

t Konan mín og móöir okkar, KARLINNA G. JÓHANNESDÓTTIR frá ísafiröi Heiömörk 68 Hverageröi, andaöist í Landspítalanum 10. ágúst. Jón Jónsson og börn.

t Móðir okkar SIGRÚN S. BJARNAR Kvisthaga 11, Reykjavík. andaöist í Borgarspítalanum 10. ágúst. Sigríður Bjarnar Þorsteinn Bjarnar.

t Útför eiginmanns míns, fööur okkar og afa JÓNS MAGNÚSSONAR Langholtsveg 99, fer fram frá Fossvogskirkju mánudaginn 13. ágúst kl. 3. Sigurlaug Fríöjónsdóttir dætur og barnabörn.

t Eiginkona mín, móöir, tengdamóðir og amma SVEINSÍNA KRISTBJÖRG GUÐMUNDSDÓTTIR Steinagerói 4, Reykjavík lést í Landspítalanum 1. ágúst og var jarösett frá Fossvogskirkju föstudaginn 10. ágúst í kyrrþey að ósk hinnar látnu. Vílberg Skarphéðinsson Sigrún Vilbergsdóttir Guöni Stefánsson Erna Vilbergsdóttir Sverrir Sæmundsson Valgeröur Vilbergsdóttir Erlingur Ingvason og barnabörn.
Oddný Árnadóttir
Ijósmóðir
Fædd 2. apríl 1889.
Dáin 2. ágúst 1979.
Oddný Árnadóttir var fædd að
Víðinesi á Kjalarnesi. Foreldrar
hennar voru sæmdahjónin Sigríð-
ur Jónsdóttir frá Bakka í Landeyj-
um og Árni Björnsson frá Úthlíð í
Biskupstungum.
En árið 1898 fluttist svo Oddný
með foreldrum sínum að Móum á
Kjalarnesi og elst þar upp í
stórum systkinahópi en þau urðu
alls 9 talsins, 5 bræður og 4 systur.
Föður sinn missti Oddný árið
1907, en hann drukknaði að
vetrarlagi, er hann var á heimleið
frá Reykjavík með einhvern flutn-
ing og þrjá farþega, en það voru 2
systur frá Saltvík og drengur af
Seltjarnarnesi.
Oddný minntist þess ævinlega
að þennan umrædda dag hafði
hún verið stödd úti við og varð
henni þá litið út á fjörðinn og sér
hvar bátur föður hennar er á
heimleið og skoppar eins og lítil
skel í ölduganginum, í því gengur
dimmt él yfir og er hún sér aftur
til sjávar er allt horfið. Þetta var
mikil reynsla fyrir unga stúlku, að
verða svo að segja áhorfandi að
svo hörmulegu slysi, er faðir
hennar hverfur í djúpið. Þremur
árum síðar, eða á Jónsmessu árið
1910, gengu þau í hjónaband
Oddný á Móum og Gísli
Guðmundsson á Esjubergi, en
hann var af Kollafjarðarætt. Á
Esjubergi bjuggu þau svo allan
sinn búskap og þar átti Oddný
heimili í samfleytt 69 ár. Það má
segja að hún hafi gengið sama
götuslóðann í rúm 80 ár. Þó var
það ekki af hlédrægni, reyndar
unni hún sveitinni sinni umfram
aðrar byggðir á ’andinu okkar.
Hún var heimskonh hvar sem hún
fór og hvers manns hugljúfi.
Kjalarneshreppur var ljósmóð-
urlaus upp úr lokum fyrri heims-
styrjaldarinnar, þá voru engir
vegir komnir og mest ferðast á
hestum og svo sjávarleiðir not-
aðar, þar sem KaRgt var að koma
því við.
Til ljósmóðurstarfsins þurfti
kjarkmikla, hrausta, skapfasta og
þroskaða konu. Því var það, að
lagt var hart að Oddnýju með að
fara í Ljósmæðraskólann. Hún
sagði mér það sjálf, að sig hefði
óað við því að fara frá heimilinu í
heilt ár, þá var ekki hægt að
bregða sér heim í smáfríum eins
og nú. En er henni bauðst góð
kona til þess að gæta bús og
barna, ákvað hún að láta innrita
sig í Ljósmæðraskólann. Þetta var
árið 1921 og tók námið eitt ár, en
að því loknu eða árið 1922 var hún
svo skipuð ljósmóðir í Kjalarnes-
hreppi. Þó okkur finnist ósköp
einfalt í dag að ferðast um Kjalar-
nesið, þá var það ekki svona
einfalt upp úr 1920. Þá voru
fjallvegir, ár og mýrarsund, sem
þurfti að gæta sín við. Konur
fæddu heldur ekki á björtum degi
heldur en í svartnættishríð
vetrarins. Húsakostur fólks var
víða mjög lélegur og upphitun og
ljósmeti eftir því. Hver fæðing
leiddi alltaf af sér margra daga
fjarveru ljósmóðurinnar frá
heimili sínu og oft er hún var
komin um langan veg, hvarf sóttin
af konunni og fæðingin dróst á
langinn og var þá ekki um annað
að ræða en að reyna að bíða og
taka lífinu rólega. Þó, ef um
fyrirfram sótt var að ræða, fór
hún heim og beið eftir næsta kalli.
-Minning
Oft voru konur komnar að fæð-
ingu í sitt hvorum enda hreppsins
og var þá úr vöndu að ráða með að
bíða lengi á öðrum staðnum.
Langt var til læknis og þeirra var
ekki vitjað nema fólk teldi að um
Iíf eða dauða væri að tefla. Þá kom
Oddný oft með sínar líknandi
hendur og ljúfa bros og það er ég
viss um, að það hefur verið eins og
græðandi smyrsl að fá hana í
heimsókn til sjúklinga. Þar sem
dauðsföll var að garði, var Oddný
ævinlega sótt til þess að veita
hinum látnu nábjargirnar og
leggja líkið til. í dag eru tímarnir
breyttir, að við þekkjum ekki inn á
svona störf og nábjargirnar, sem
þótti sjálfsagt að veita hverjum á
sínu heimili, eru nú veittar á
færiböndum sjúkrahúsa eða lík-
húsa.
Fyrir nærfellt 30 árum sá ég
fyrst Oddnýju á Esjubergi, það
var á jólatrésfagnaði, sem haldinn
var fyrir Kjalnesinga á öllum
aldri. Reyndar held ég að hann
hafi verið ætlaður fyrir börnin, en
vegna vegalengda þá og farar-
tækjaskorts og ekki síst fyrir
tilhugsunina um tilbreytinguna
fóru allir af hverjum bæ með og
höfðu sem yfirskin, að þeir væru
að bíða eftir börnunum. Hátíðin
var haldin í skólahúsinu að Klé-
bergi og þó að ég hafi oft komið í
staerri og veglegri samkomusali,
bar þessi af, þarna varð ekki vart
við kynslóðabilið, sem við
áfellumst mest í dag. Gleðin og
innileikinn ljómaði af hverju and-
liti, ungu sem gömlu. Þarna varð
mér þó starsýnt á þrjár höfðing-
legar konur á íslenskum búningi,
er virtust bera hita og þunga
dagsins, þær gengu um og afhentu
börnunum sælgætispoka. Ekki
veit ég hver hefur fjármagnað
þetta, eins og við segjum í dag, en
allt var frítt fyrir börnin. Þessar
konur, sem vöktu athygli mína,
voru Oddný á Esjubergi, Kristín í
Móum og Ásta í Brautarholti.
Fyrir 24 árum bar svo fundum
okkar aftur saman, þá var Oddný í
starfi. Þetta var að Melum, gamla
húsmóðirin þar, sem aldrei fór af
bæ, birtist allt í einu í eldhúsdyr-
unum hjá mér og biður mig að
fylgja sér fjótt heim, því nú liggi
mikið við. Hún hafði verið ein
heima hjá tengdadóttur sinni, sem
nú sé búin að taka léttasóttina og
sími á hvorugum bænum. Þegar
við komum inn að Melum aftur
taldi unga konan að öllu væri
óhætt enn um sinn, en biður mig
að fara og hringja á Fæðinga-
deildina og panta sjúkrabíl, sem
ég og gerði, en ég er varla komin
til baka, þegar húsbóndinn kemur
á móti mér með fasi miklu og
t
Eiginmaöur minn, faöir, tengdafaöir og afi,
HERVIN H. GUÐMUNDSSON
húsasmíöameistari
Ljárskógum 2
er lést 4. ágúst, veröur jarðsunginn miövikudaginn 15. égúst kl.
1.30 frá Bústaðakirkju.
Anna Þ. Guttormsdóttir
Arndís Hervinsdóttir Gottskálk Jón Bjarnason
Guómundur Hervinsson Björg Sverrísdóttir
Erna Guðbjarnadóttir
og barnabörn.
biður mig að fara aftur og hringja
nú í Oddnýju og láta hana koma
með sjúkrabílnum, því varla verði
langt að bíða fæðingar. Er ég kom
úr þeirri ferð, mætti ég gömlu
konunni á tröppunum. „O, komdu
og hjálpaðu mér,“ sagði hún með
klökkva í röddinni, „barnið er fætt
og ég þori ekki að laga um það.“
Eg hraðaði mér nú inn og sagði
barnsföðurnum að fara strax og fá
manninn minn til þess að sækja
Oddnýju á sínum bíl, nú mætti
engan tíma missa, því hver
mínúta eða réttara sagt sekúnda
væri dýrmæt og um tvö mannslíf
væri að tefla. Jafnframt sneri ég
mér að konunni og hagræddi
henni og barninu, hlúði því næst
að barninu með soðnu lérefti, en
það hafði konan haft tilbúið sem
betur fór, en ekki þorði ég að
skilja á milli. Unga konan var
mjög róleg og ég reyndi að vera
það líka, þó hver dýrmæt mínútan
liði af annarri og ég vissi hve
hættuleg of löng bið gæti orðið.
Allt í einu segir unga konan:
„Barnið er farið að kólna." Mér
fannst sem blóðið frysi í mínum
eigin æðum er ég laut ofan að
barninu, en það virtist allt í lagi
og ég hlúði enn betur að þeim og
sagði, að þetta væri allt í lagi og
nú færi þetta að styttast. Ég
reyndi að vera glaðleg og gamla
konan var að hita vatn í eldhús-
inu. Þegar liðinn var hálftími,
heyrði ég drunurnar í bílnum, sem
hljómuðu fyrir eyrum okkar sem
englasongur. Það hafði heldur
ekki verið dregið úr hraðanum
alla leiðina og aumingja Oddný,
sem þá þegar var orðin slæm af
kölkun í mjaðamarliðunum, hafði
orðið að hristast í vörubíl á vegi,
sem þá var eins og þvottabretti.
Hún beið þess heidur ekki bætur
lengi á eftir Þegar Oddný birtist
með sínu hýra brosi í dyrunum,
var sem þungu fargi væri létt af
okkur, og með ákveðnum fyrir-
skipunum og hröðum handtökum
unnum við með henni og innan
tíðar lá þarna lauguð dökkhærð
stelpa í handarkrika móður sinn-
ar. Oddný lét ekki þar við sitja,
heldur skipulagði vikuna, sem
framundan var, með hliðsjón af
þörfum sængurkonunnar og átti
ég vakt aðra hverja nótt á móti
henni fyrstu sólarhringana og alla
daga í að mig minnir 14 daga.
Oddný og Gísli eignuðust 4
börn, eina stúlku misstu þau mjög
unga, en þrjú börn komust upp.
Þau voru Guðmundur, er lést fyrir
nokkrum árum, kona hans var
Fanney Jónsdóttir, börn þeirra
voru Erlendur, Guðmundur,
Ólafur Þorgeir og Gísli.
Bergþóra, er var lang yngst, hún
missti mann sinn af slysförum,
hann hét Valdimar Magnússon,
börn þeirra voru Hrafnhildur,
Ólafur og Reynir. Síðast er Sigríð-
ur, hún er gift Snorra Gunnlaugs-
syni og eiga þau þrjú börn, Árna,
Oddnýju og Gísla. Og í skjóli
þeirra hefur Oddný búið á Esju-
bergi og átt björt ævikvöld, þrátt
fyrir sjúkleika sinn. Mann sinn
missti hún árið 1963, eftir ríflega
hálfrar aldar farsælt hjónaband.
Oddnýju fórust vel úr hendi ljós-
móðurstörfin og mörg eru þau
börnin orðin, sem hún hefur hjálp-
að í þennan heim og farsæl var
hún í starfi.
Oddný er nú síðust af gömlu
Móasystkinunum, sem kveður.
Hún hafði verið ljósmóðir í 48 ár
eða nærfellt hálfa öld og gegnt um
árabil tveimur umdæmum, en það
var fyrir Kjósina, áður en Val-
gerður Guðmundsdóttir í Hvammi
var skipuð ljósmóðir þar. Þrír
bræður Oddnýjar, þeir Björn,
Bjarni og Sigurður, fórust með
togaranum Robinson í Hala-
veðrrinu mikla árið 1925. Það er
mikið áfall að missa svo marga
ástvini á einu bretti, en Oddný var
sterk og hún miðlaði hlýju og
styrk til þeirra er hún dvaldi oft
með á sjúkrahúsum í seinni tíð.
Hún fékk að fara heim að Esju-
bergi nú í júlí í sumarfrí, eins og
hún kallaði það, hún hafði lengi
þráð að komast aðeins heim. Nú er
hún komin heim.
Blessuð sé minning mætrar
konu.
Hulda Pétursdóttir,
Útkoti á Kjalarnesi.