Morgunblaðið - 28.08.1979, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 28. ÁGÚST 1979
15
háskalegra mistaka að loka
augunum fyrir þeim grundvall-
arsannindum. Þetta var að
gefnu tilefni ákveðinna kenn-
inga og strauma, sem þá voru
uppi í Sovétríkjunum. Það var
áreiðanlega mikil nauðsyn á
þeim tíma að leggja áherzlu á
þetta atriði og raunar enn.“
Þetta er útgefið árið 1961 í bókim
Vitund og verund. Er þetta heim-
speki? Svari hver, sem vill. — Á
síðustu árum hafa Páll Skúlason
og Þorsteinn Gylfason látið mest
að sér kveða í heimspekilegum
umræðum í landinu með bókum og
blaðagreinum."
En geturðu sagt okkur, hvað er
að gerast í hugmyndaheimi
Breta?
„Hugmyndaheimur er stórt orð
og erfitt að vita, hvað við er átt.
Og ég er í engri aðstöðu til að
staðhæfa neitt um hugmynda-
heim Breta yfirleitt. En að svo
miklu leyti scm ég hef fylgzt með
andlegu lífi f Bretlandi, þá hefur
mér þótt það bæði fjörlegt og
fróðlegt. Innan heimspekinnar
velta menn af miklu fjöri vöng-
um yfir og rökræða um greinar-
mun sálar og likama, eðli tungu-
máls og markmið og tilgang
ríkisvalds. Og má nefna tvö ný
höfuðrit um siðasttalda efnið,
sem eru Anarchy. State, and
Utopia eftir Robert Nozick og A
Theory of Justice eftir John
Rawls. Auk þess er farið ofan í
kjölinn á stórvirkjum heimspeki-
legra fræða á borð við Siðfræði
Aristótelesar og Gagnrýni virkar
skynsemi eftir Kant. En þetta
telst eflaust engum tíðindum
sæta.
Menn geta efazt um, hvort það
efni, sem birtist í dagblöðum,
teljist merki um andlegt líf. En ef
dæma má af því og öðru, sem
maður les, þá er bersýnilegt, að í
umræðum um stjórnmál er frjáls-
hyggjan í mikilli sókn, en ný-
vinstrihreyfingin á miklu undan-
haldi. Meginstoð nývinstrihreyf-
ingarinnar í stúdentabyltingum
síðasta áratugs var rit Hcrberts
Marcuse. Og ég held fylgismenn
hans megi vera fegnir, að hann er
nánast fallin í gleymsku, svo að
þeir geta snúið sér að því að svara
Milton Friedman, en hætt að rýna
í rúnir meistarans. Það er þó
ævinlega ljóst, hvað Friedman og
aðrir talsmenn frjálshyggjunnar
eins og von Mises og Hayek eru að
segja. En rit Marcuse eru slík
ruglandi, að það er ekki einu sinni
hægt að vera honum ósammála."
Hvers vegna er frálshyggjan í
sókn í Bretlandi?
„I fræðilegum rökræðum er
ástæðan einfaldlega sú, að komið
hafa fram skarpari málsvarar
hennar en til höfðu verið um
nokkurt skeið. Ástæðan til þess,
að hún nær slíkum áhrifum, sem
raun ber vitni um, er sú, að
velferðarríki Vesturlanda hafa
verið í miklum þrengingum á
síðustu árum og gömlu úrræðin,
þ.e. aukin ríkisafskipti af efna-
hagslífinu, til að leyfa úr verð-
bólgu og atvinnuleyfi dugðu ekki
lengur. Og einn drjúgur þáttur í
. vexti og viðgangi borgaralegra
viðhorfa nú síðustu árin eru þær
skelfingar, sem hafa gengið yfir
Indókína og eru afleiðingar þeirr-
ar þjóðernis-jafnaðarstefnu, sem
bæði Pol Pot og Ho Chi Minh
fylgdu. Það er því eðlilegt menn
spyrji nú: Var það þetta, sem
barizt var fyrir með öllum mót-
mælunum gegn stríðsrekstri
Bandaríkjamanna í Víetnam?
Eina yfirgripsmikla spurningu
að lokum: Hvaða heimspekingar
skara að þínum dómi fram úr,
þegar litið er yfir hugmyndasögu
Vesturlanda?
„Eiginlega ætti ég ekki að svara
þessari spurningu, því að það er
ekki hægt. En ég get sagt þér,
hvaða heimspekingum ég hef dá-
læti á umfram aðra. Það eru
Platón og Kant. Ég fæ það ævin-
lega á tilfinninguna, þótt með
ólíkum hætti sé, þegar ég les eftir
annan hvorn þeirra, að þeir hafi
verið agaðir, siðaðir og menntaðir
menn. Það er ef til vill ofurlítíl
von til þess, að maður verði það
sjálfur, ef maður leggur það á sig
að brjóta hugsun þeirra og kenn-
ingar til mergjar."
Ferðaleikhúsið með sýningar á ensku í 10 ár
Ferðaleikhúsið sýndi LIGHT
NIGHTS á föstudagskvöld kl. 21.00
í ráðstefnusal Loftleiðahótels og
var það 20. sýning á LIGHT
JÍIGTHS á þessu sumri.
Tíu ár eru nú liðin frá því
Ferðaleikhúsið hóf leiksýningar á
ensku. en leikhúsið hefur nú starf-
að í 14 ár. Fyrstu árin eingöngu
fyrir fslendinga en síðar einnig til
að kynna íslensk verk á ensku.
Þetta er 12. uppfærslan á LIGHT
NIGHTS og er frábrugðin þeim fyrri
þar sem þjóðlagatónlist og leikhljóð
eru nú flutt af hljómflutningstækj-
um og skyggnur eftir teikningum og
myndum íslenskra listamenna eru
nú sýndar í fyrsta sinn.
28 atriði eru á dagskrá LIGHT
NIGHTS, má þar nefna gamlar
gamanfrásagnir, kvæðaflutning,
þjóðsögur af álfum, draugum og
tröllum, lesið úr Egilssögu, og
íslensk þjóðlög leikin og sungin.
Kristín G. Magnús, leikkona flytur
allt talað mál á sýningunni. Gunnar
Reynir Sveinsson hefur gert leik-
hljóð og annast upptöku á tónlist.
Ljósum, skyggnum og hljómflutn-
ingstækjum er stjórnað af Magnúsi
S. Halldórssyni. í forsal að ráð-
stefnusal Loftleiðahótels hefur
Kjartan Guðjónsson, listmálari, sýn-
ingu á nokkrum teikningum úr
Sturlungu í tilefni sýningar LIGHT
NIGHTS. Stofnendur og eigendur
Ferðaleikhússins eru Halldór
Snorrason og Kristín G. Magnús.
Síðasta sýning á LIGHT NIGHTS á
þessu sumri verður föstudag 31.
ágúst.
AUOBREKKU 44-46 - KÓPAVOGI
- SÍMI 42600
árgerð Skoda Amigo
á gamla verðinu.
Aðeins 50 bílar til ráðstöfunar. Tilboð
sem aðeins stendur skamma stund og
verður ekki endurtekið. Grípið tœkifœrið og
tryggið ykkur nýjan Skoda Amigo strax
Verð frá kr. 2.195.000.
JÖFUR hf