Morgunblaðið - 28.08.1979, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 28. ÁGÚST 1979
39
Eins og skýrt heíur verið írá í blaðinu kom nýlega nýr 20 smálesta
stálbátur til Hofsóss, „Guðrún Jónsdóttir.“ Bátalón í Hafnarfirði
smi'ðaði bátinn, en eigendur eru Þórður Eyjólfsson og synir hans
Gunnar og Sigurvin. — Myndin er af bátnum við bryggju á Hofsósi.
Ólafur Björnsson:
Vinnsla skarkola arð-
bærari en þorsks
til staðreynda en í stað þess altið
öfgafulla ofsatrúarmenn ráða
ferðinni.
Fleira matur
en feitt kjöt
En það er ekki nóg þótt stjórn-
völd taki sönsum í þessu máli. Svo
mikil er græðgin í ofnýttan þorsk-
stofninn að jafnvel þeir sem gætu
nýtt skarkolann gefa sér ekki tíma
til þess að vinna hann.
Dragnótabátum er í sumum
tilfellum bannað að koma með
kola að landi og komi þeir með
hann er hann að mestu leyti
heilfrystur þegar tími gefst til en
honum annars keyrt í gúanó. Mest
er þó kolinn veiddur þegar hann er
genginn út og orðin horkoli sem
enginn sækist eftir til matar. Hér
við Faxaflóa þar sem vinnslu-
stöðvarnar hefur vantað hráefni
undanfarin ár hefur hins vegar
ekki mátt stunda veiðar þar sem
skarkolinn helduf sig þegar hann
er best markaðsvara.
Vonandi verður þessi tilraun
sem nú er gerð hér í Faxaflóa með
veiðar og þá ekki síst vinnslu
kolans til þess að opna augu
manna fyrir því að sé rétt farið að
þá eru skarkolaveiðar og vinnsla
ekki síður arðbærar en aðrar
veiðar og vinnsla og tekur jafnvel
fram útgerð skuttogara og vinnslu
á þorski sem allir virðast einblína
á í dag.
Þó eitthvað veiddist af öðrum
fiski en skarkola í dragnótina er
það síður en svo glæpur, því fiskur
drepinn í dragnót er ekkert öðru-
vísi dauður en annar fiskur, hann
er hins vegar það besta hráefni
sem fæst úr nokkru veiðarfæri,
þar sem togtími fer tæpast yfir 15
mínútur og yfirelitt landað dag-
lega. Síðast en ekki síst verður alls
ekki um dráp á smáfiski að ræða
með þeim stóra möskva sem nú
hefur verið fyrirskipaður í drag-
nótina.
Faxaflói — skipulag
veiða og vinnslu
Þótt niðurstaðan hafi nú orðið
sú, að leyfa aðeins veiðar tveggja
báta hér í Faxaflóa, hlýtur að
koma að því að úr flóanum verði
tekin a.m.k. 1200 tonn af skarkola,
sem vinna mætti með tveimur
vélum á þremur mánuðum. (Vel
mætti taka 1500 t.:) ísbjörninn í
Reykjavík á þegar vél liggjandi á
hafnarbakkanum.
Til þess að fiska fyrir tvær vélar
mætti vel hugsa sér að nota 6 báta
í senn, sem fengju ákveðinn viku-
skammt, veiðunum mætti jafnvel
skipta á fleiri báta.
Við höfum þegar tekið upp
leyfa- og kvóta-(skammta) fyrir-
komulag við rækjuveiðar og að
nokkru við síldveiðar sem menn
virðast una sæmilega, auk þess er
svo komið að veiðar eru meira og
minna stundaðar eftir tilskipun-
um hins opinbera og miklar líkur
á að svo verði í vaxandi mæli, ef
stemma á stigu við ofveiði og ná
upp bestu nýtingu aflans.
Ort vaxandi stjórnun veiða og
væntanlega vinnslunnar einnig
þarf að þreifa sig áfram með
hvernig að skuli standa. Drag-
nótaveiðar í Faxaflóa liggur beint
við að skipuleggja með fyllstu
hagkvæmni og hugsanlega gætu
þær orðið fyrirmynd að stjórnun
veiða og vinnslu á fleiri sviðum.
Ólafur Björnsson.
Tveir bátar
á dragnót
í Faxaflóa
í framhaldi af afgreiðslu al-
þingis á tillögu um að leyfa veiðar
með dragnót í Faxaflóa hafa nú
tveir bátar stundað þessar veiðar
frá 1. ágúst síðastliðnum.
Við afgreiðslu málsins var lögð
áhersla á að jafnframt þessum
tilraunaveiðum yrði skarkolinn
fullunninn, hann flakaður ferskur
og hann pakkaður eins og markað-
ur gerir fyllstu kröfur til.
Þá skyldi samráð haft við Haf-
rannsóknarstofnunina og henni
falið að fylgjast með veiðunum og
setja um þær hver þau skilyrði
sem ástæða þætti til m.a. gerð
veiðarfæra, veiðisvæði, aflasam-
setningu og skýrslugerð um veið-
arnar og vinnsluna.
Ekki treysti sjávarútvegsráðu-
neytið sér til þess að veita nema
tveimur bátum leyfi til umræddra
veiða, þó svo Hafrannsóknarstofn-
unin teldi að þeir mættu vera
fleiri.
Framkvæmdin varð sú að Sjö-
stjarnan h.f. í Njarðvíkum, sem á
síðasta ári keypti fullkomna flök-
unarvel fyrir kola, fékk leyfi til að
ráða tvo báta til dragnótaveiða í
Faxaflóa.
Forráðamenn Sjöstjörnunnar
h.f. réðu síðan m.b. Baldur KE 97
og m.b. Gullþór KE 85 til veið-
anna, en þetta eru einu bátarnir
við Faxaflóa sem stundað hafa
dragnótaveiðar undanfarin haust,
þótt þær hafi aðeins verið leyfðar
á mjög takmörkuðu svæði norðan
við Reykjanes.
Annar báturinn, m.b. Baldur,
hefur ennfremur verið lánaður
Hafrannsóknarstofnuninni til
rannsókna í Faxaflóa undanfarin
þrjú ár, en áður voru stærri skip
stofnunarinnar notuð í það verk-
efni.
Báðir þessir bátar voru því
útbúnir til dragnótaveiða, en létu
nú útbúa dragnætur í samráði við
veiðarfærasérfræðing Hafrann-
sóknarstofnunarinnar, Guðna
Þorsteinsson. Auk þess er Fiskifé-
lagið að láta útbúa gildrur sem
bátarnir munu gera tilraunir með.
Afla eins og
einn togari
Bátarnir eru búnir að fara út í
10 daga fram að 19. ágúst, auk
helgarfría hafa þeir orðið að vera í
landi vegna þess að ekki hefur
hafst undan að flaka kolann. Afli
þessa 10 daga er 124 tonn, nær
eingöngu koli. Má líkja þessu við
togaratúr sem algengt er að taki
10 daga með löndun. Bátarnir hafa
farið út kl. 7 að morgni og komið
að um kl. 21, hafi þeir ekki verið
kallaðir inn fyrr. Alls konar drasl
sem losað hefur verið í sjóinn á
undanförnum árum, mest frá
togurum, hefur tafið veiðarnar
talsvert.
120 tonn af besta þorski unnum
á USA markað gefa í útflutnings-
verðmæti um 50 milljónir, kr. br.
er þá reiknað með 41% nýtingu,
80% í neytendapakkningu og 20%
í blokk, sem telst mjög gott hlut-
fall. 120 tonn af skarkola með 43%
nýtingu sem er fullkomlega óhætt
að reikna með mánuðina júlí til
október, sé kolinn flakaður í þeim
fullkomnu kolaflökunarvélum er
nú eru á markaðnum, gefa í
útflutningsverðmæti miðað við
það verð er liggur fyrir kr. 60,7
milljónir br. Verðmæti mætti
auka verulega með nýjustu tækni í
frystingu. í hvorugu tilfellinu eru
bein reiknuð með, en þau munu
nánast sama verðmæti í báðum
tilfellum.
þeirra virðast flestir telja allra
meina bót og önnur útgerð sé
vonlaus.
Við þorsk er að sjálfsögðu miðað
af því menn virðast svo uppteknir
við að útrýma honum að þeir hirða
ekki um vinnslu á öðrum fiski.
Látum
fordóma víkja
Víða við landið er hægt að veiðá
skarkola og góður markaður er
fyrir hann sé hann veiddur þeim
tíma sem hann er bestur
(júl.—nóv.). Er þetta einnig sá
tími er hann heldur sig að mestu á
grunnslóð.
Löngu er tími til kominn að
hætta að láta fordóma um skað-
semi dragnótar koma í veg fyri
skynsamlega nýtingu þessa eftir-
sótta fiskjar.
Allar kenningar um skaðsemi
dragnótar hafa svo margsinnis
verið hraktar, að það er ömurlegt
að vita til að hér á landi skuli
öfgar og hreinar vitleysur ráða
ferðinni, þrátt fyrir áratuga
reynslu nágrannaþjóða. Lýsingar
kafara, ljósmyndir og kvikmyndir,
er allt sögð lygi og ótrúlegan
fjölda stjórnmálamanna hefur
brostið kjart til þess að taka tillit
Miklu munar
á tilkostnaði
Sem fyrr segir eru tveir bátar á
þessum veiðum, annar 20 ára
gamall og hinn yfir 50 ára. Á
hvorum bát eru 5 menn. Þess má
einnig geta að dragnótin er kostn-
aðarminnsta veiðarfæri sem vörl
er á. Til þess að fiska þessi 120
tonn hafa bátarnir notað saman
um 5 tonn af olíu, heildar olíu-
kostnaður er því um 685 þús. kr.
Algengt er að togari noti 40 tonn
af olíu í túr, sem kosta nú kr.
5.480.000. Ekki verður reynt hér að
gera frekari samanburð á kostnaði
við að ná í þennan afla, en ljóst er
að mismunurinn er gífurlegur á
flestum kostnaðrliðunum.
Þá er þess að gæta að bátarnir
hafa sótt sinn afla í fiskistofn sem
er vannýttur en togarinn í ofnýtt-
an þorskstofninn. Við að vinna
afla þessara tveggja báta starfa
um 40 manns eða sviðaður fjöldi
og vinnur við afla eins togara.
Samabburður við togara er hér
ekki gerður togaraútgerð til
hnjóðs heldur af því að útgerð
ALWO0UG
VÖRUSÝNING
ÍNTERNATIONAL
FAfR W79
I sýningardeild okkar á Alþjóðlegu vörusýning-
unni í Laugardalshöll sýnum viö fjölbreytt úrval
Jagurra listmuna.
í tilefni þess bjóðum við til sölu í sýningardeildinni
nokkra muni úr kristal á sérstöku sýningarverði:
Kertastjaka („Snjóboltinn" frá Kosta)
Skál („Rapsody" frá Boda)
Gluggaskraut („Fuglinn" frá Boda)
Verið velkomin í sýningardeild okkar
(nr. 70, Aðalsal til hœgri). __
Kynnistþarfagurri hónnun ög listrœnu yfirbragði.
Klingjandi kristall-kjöigripirfra
[Kosi rA zJ Oe jo DAJ J