Morgunblaðið - 22.09.1979, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. SEPTEMBER 1979
Bandamannasaga hin nýrri
Þessir septemberdagar minna að mörgu á viðburði sl. hausts. Við
höfum lifað skattahækkanir með bráðabirgðalögum bæði árin og nú
eins og í fyrra hrökkva þær hvergi nærri, heldur er ginnungagap
vinstri eyðslu og veizluhalda sú hít, sem seint verður fyllt. Fyrir ári
brá fjármálaráðherra á það ráð að segja, að síðustu fjórir mánuðir
ársins 1978 yrðu ekki gerðir upp fyrr en í árslok 1979, — fyrir þann
tíma yrði hann búinn að finna upp einhverja þá skatta, sem myndu
duga til þess að brúa bilið. Og við þetta fyrirheit hefur fjármálaráð-
herra vissulega staðið að leggja á nýja skatta eða hækka hina, sem
fyrir voru. En samt sem áður er rikissjóðurinn botnlaus og fyrir þær
sakir hefur fjármálaráðherra fundið upp eins konar viðauka
fjárlagaársins 1979: Það sem stendur eftir hinn 31. desember verður
greitt á fyrstu mánuðum ársins 1980.
Þetta hefur að vísu flækt ríkis-
bókhaldið að hafa allt í senn
framaní- og aftaníauka ofan á
skattauka og stofnauka þessa und-
arlega fjárlagaárs 1979, sem virð-
ist hafa byrjað 1. september árið á
undan og ljúka 1. apríl árið eftir.
En þetta er sú nýskipan ríkis-
fjármála sem svo mjög hefur verið
gumað af, eins og segir í Ólafslög-
um, þar sem öll paragröff eru
skilinn þrennum skilningi í ríkis-
stjórninni.
Að vera góður við
bændur
Skattahækkanirnar í fyrra
komu sérstaklega illa niður á
bændum, eins og skattaviðaukarn-
ir og skattseðlarnir í ár sýndu. Af
þeim sökum féllust kratar á, að
bændur skyldu fá þetta endur-
greitt með því að útflutningsbæt-
ur voru hækkaðar verulega og
niðurgreiðslur á landbúnaðarvör-
um stórauknar. Þessi matvara
vegur mjög þungt í vísitölunni, svo
að verðbólgan var á einu andar-
taki komin niður í 23% eða svo
samkvæmt henni, þótt allt hækk-
aði eins og áður nema afurðir
sauðkindarinnar og kýrinnar.
Ráðherrar Alþýðubandalagsins,
einkum Svavar og Hjörleifur,
hrósuðu sér á þessum tíma hástöf-
um fyrir góða frammistöðu í
verðbólgumálum og Þjóðviljinn
skrifaði um það, að láglaunafólk
skyldi marka það eitt, hvað
mjólkurlítrinn eða kílóið af kinda-
kjötinu kostaði. Og þegar menn
hafa örlátt hjarta og gjöfult geð,
gá þeir stundum ekki að sér og
tala hraðar en þeir hugsa:
Hraðmælt tunga,
nema haldendur eigi,
oft sér ógott um gelur:
Brátt kom í Ijós, að ríkissjóður
þurfti að gera hvort tveggja í senn
að greiða útflutningsbæturnar og
standa skil á niðurgreiðslunum. —
„En ef gullið er ógnægra til en
viljinn að gefa, þá láttu þó eigi
ástina minnka þótt fættist gjaf-
irnar. Með fögrum heitum skaltu
lokka liðið að þér og efna það, er
þú heitir, þegar föng eru á,“ sagði
hinn vitri Aristoteles. Hollir þess-
um boðskap lýstu ráðherrar Al-
þýðubandalags og Framsóknar-
flokks því yfir á þinginu æ ofan í
æ, að útflutningsbætur til bænda
yrðu aftur hækkaðar og góð orð
voru gefin um það, að niður-
greiðslunum yrði haldið áfram.
Þegar á reyndi var lausnin til
bænda fólgin í því að leyfa þeim
að taka erlent lán til þess að
greiða sjálfum sér laun, sem ekki
náði fram að ganga á þinginu,
enda bráðlá forsætisráðherra á að
komast vestur til þess að verða
heiðursdoktor og vildi slíta þing-
inu áður. Síðan var nefnd sett í
málið, sem nú er búin að skila áliti
fyrir löngu. Samt er ekkert gert í
málefnum bænda og Gunnar Guð-
bjartsson segir ekki eitt einasta
orð við því, eins og kokhreystin frá
í vor hafi hrokkið ofan í hann og
honum sé bumbult síðan.
Bændur fengu nokkra hækkun
1. september, eins og lög mæla
fyrir. Steingrímur Hermannsson
og ráðherrar Alþýðubandalagsins
hafa beðið afsökunar á þessu og
látið í það skína, að bændur hefðu
fengið minna í sinn hlut, ef þeir
hefðu samið beint við ríkisstjórn-
ina. Formaður Framsóknarflokks-
ins er meira að segja farinn að
Verðbólgan er á niðurleið, sögðu ráðherrarnir, þótt allt hækkaði nema afurðir sauðkindarinnar og kýrinnar,

tala um bráðabirgðalög á bændur
eins og gerðardómur hefur verið
settur á sjómenn. Við það fékk
Gunnar Guðbjartsson málið aftur
og er þó orðvarari en áður, en
segir, að sig gruni ýmislegt! Ann-
ars er erfitt að skilja formúluna
fyrir því, að afkoma bænda hafi
batnað á þessu hausti: Harðindin í
vor ollu stóraukinni fóðurbætis-
gjöf. Spretta var lakari en endra-
nær, þótt meira væri borið á, og
sums staðar eiga bændur hálfan
heyfeng sinn, — sumir meira,
sumir minna, — undir snjó. Vegna
kuldanna datt nytin niður í kún-
um og fallþungi dilka er einhverj-
um kílóum minni en í fyrra.
Hækkun olíunnar kemur verr við
bændur en flestar eða allar stéttir
aðrar. í þeim hópi var áður lægst
launaða fólkið í landinu, —
kannski ekki ýkja margt, — en
einmitt þetta fólk hefur orðið
fyrir þyngstu áföllunum nú. Það
er gott að hafa dug til að taka
mikið til sín, eins og Ásmundur
Stefánsson hagfræðingur Alþýðu-
sambandsins er að reyna að segja
„sem sína skoðun" persónulega;
— það er líka gott að hafa
öfundarlaust geð og réttsýni gagn-
vart hag annarra.
Kannski þurfa íslend-
ingar ærlega hýðingu!!!
Árni Gunnarsson skrifaði grein
í Alþýðublaðið 27. september, þar
sem hann segir m.a. um efnahags-
ástandið: „Aðeins tvær leiðir eru
færar. Sú fyrri að láta reka á
reiðanum, stefna í stórfellt at-
vinnuleysi, stéttastríð, ógnarlega
verðbólgu, frekari gengisfellingar,
stöðvun atvinnufyrirtækja og
Það sem forðum voldugt riki var
villiasninn er nú kóngur þar.
hrun á flestum sviðum. — Hin er
sú að stjórna af hörku, gera
uppskurð á efnahagskerfinu, vísi-
tölu, peningamálum og hamla
gegn þrýstihópum kröfugerðar-
manna. Áðrar leiðir eru ekki fyrir
hendi, en kannske þurfa íslend-
ingar ærlega hýðingu svo undan
bláni."
Og menn þurftu ekki að fara í
grafgötur með, að Árni Gunnars-
son ætlaði sér hinn þrönga veginn
eins og góðum hirði sómdi með
sauðahjörðina á eftir sér: „Al-
þýðuflokkurinn getur ekki og má
ekki taka þátt í Hrunadansi.
Þingsætin eru ungum alþýðu-
flokksmönnum ekki svo mikils
virði, að þeir séu ekki tilbúnir til
þess að fórna þeim fyrir málstað
gjörbreytts efnahagslífs og um-
bóta á fleiri sviðum þjóðfélagsins.
Kjósendur Alþýðuflokksins munu
frá þeim heyra, innan þingsala
sem utan. Hinir eldri þingmenn
geta nefnt skoðanir þeirra blaður
eða strákahjal, en það munu
kjósendur varla gera."
Þegar þessi orð voru skrifuð,
höfðu hinir ungu alþýðuflokks-
menn sem sé ekki svo mikið sem
setzt í þingsætin og á þeirri
n
„. . . kannske þurfa Islendingar
ærlega hýðingu svo undan bláni.“
Næsta dag gengu þeir Lúðvík
Jósepsson, Geir Gunnarsson, Sig-
hvatur Björgvinsson og Karl
Steinar Guðnason á fund forsætis-
ráðherra og tveggja ráðherra ann-
arra til þess að mótmæla harðlega
vinnubrögðum ríkisstjórnarinnar
við gerð fjárlagafrumvarpsins og
varð niðurstaðan sú, að málið yrði
tekið upp á nýjan leik. „Ríkis-
stjórninni láðist að leita eftir
samkomulagi við sína stuðnings-
flokka," sagði Lúðvík af þessu
tilefni og Sighvatur, að „þetta er
ekki óyfirstíganlegt vandamál, en
við þurfum tíma til að komast að
samkomulagi". — Og þetta reynd-
ust orð að sönnu. Alþingi hafði
setið drjúga hríð, áður en nokkuð
bólaði á fjárlagafrumvarpinu og
meira að segja kom upp deila um
það milli einstakra ráðherra,
hvort það skyldi fyrr lagt fram í
stjórnum ASÍ og BSRB eða á
Alþingi.
Hinn 27. október sagði fjár-
málaráðherra í blaðaviðtali, að
síðasta hönd hefði verið lögð á
fjárlagafrumvarpið. — „Þetta er
fjárlagafrumvarp ríkisstjórnar-
innar, en alls ekki neitt einka-
frumvarp mitt eða Framsóknar-
flokksins," bætti hann við. Hann
tók fram, að það hefði verið
samþykkt í þingflokki Alþýðu-
bandalagsins og flutt með vitund
og vilja Alþýðuflokksins.
„Við höfum ekki samþykkt eitt
eða neitt," voru ummæli Geirs
Gunnarssonar af þessu tilefni
varðandi Alþýðubandalagið og
„Misskilningurinn"
um fjérlagafrumvarpið
Ríkisstjórn ber að leggja frum-
varp til fjárlaga fyrir hvert reglu-
legt Aiþingi og er það 1. mál þess.
í byrjun október kallaði Tómas
Árnason fjármálaráðherra á
blaðamenn til að segja þeim, að
ríkisstjórnin hefði samþykkt fjár-
lagafrumvarpið. Þessi frétt kom
mjög á óvart í A-flokkunum, —
einkum voru ráðherrarnir hissa,
af því að þessi samþykkt hafði
algjörlega farið fram hjá þeim.
Hann vildi fresta Hrauneyjafoss-
virkjun og greiddi atkvæði á móti
borun við Kröflu
stundu er því jafnvel trúlegt, að
þeir hafi verið „tilbúnir til þess að
fórna þeim fyrir málstað" sinn. En
eins og nú er komið má vera að
ýmsir hafi sínar efasemdir um
það, — eins og um hitt, hvorir
þurfi fremur „ærlega hýðingu svo
undan bláni" þeir íslendingar,
sem á að heita að séu að stjórna
landinu, eða hinir, sem vita, að
það er stjórnlaust.
Fyrir meira en 800 árum kvað
persneskt skáld, — og hafði þó
áreiðanlega aldrei heyrt Fram-
sóknarflokkinn, krata eða komm-
únista nefnda á nafn, — þetta litla
vers:
Sögu eina segja vil ég þér,
— og sagan er ei búin til af
mér:
Það sem íorðum voldugt ríki
var
villiasninn er nú kóngur þar.
....þar sem öll paragröff
eru skilin þrennum skiln-
ingi í ríkisstjórninni*