Morgunblaðið - 22.09.1979, Blaðsíða 16

16 MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. SEPTEMBER 1979
Flóttabúðalíf
Flóttamannabátarnir dreifast frá Viet Nam til nálægra
landa, þar sem fólkið safnast í flóttamannabúðir. í
október, þegar monsúnvindur tekur að blása, mun hann
bera bátana hratt til Malasíu og þá er búist við að
flóttamannastraumurinn muni aukast. Þótt verra verði
í sjóinn, þá eru líka meiri líkur til að bátarnir sjáist
ekki og sleppi fram hjá varðbátum og sjóræningjum.
Hrísgrjónin möluð eða hreinsuð í heimagerðri kvörn.
í „transitbúðunum“eða millilendingabúðunum fá menn
bara sitt svefnpláss á stórugólfi og þámá búa sér svona
þægilegan svefnstað.
— í stað þess að reyna að
framleiða matvæli og rækta
meira, sagði einn flóttamannanna
við mig, þá kusu þeir að fara í
stríð og ráðast inn í annað land,
Kambódíu, og að berjast við
Kínverja. Þessi stríð hafa ruglað
öllum áætlunum um úrbætur.
Þjóðin sveltur og heldur áfram að
svelta.
Þetta kemur heim og saman við
ummæli dr. Ton That Tungs, hins
fræga læknis úr orrustunni við
Dien Bien Phu og einkalæknis Ho
Chi Minhs í Hanoi í viðtali í
blaðinu New Straits Times í
Singapore. Hann sagði, að heil
kynslóð Vietnama mundi bera
þess merki að hafa nú of lítið að
borða. Hann talaði á frönsku í
viðtalinu í viðurvist blaðafulltrúa
utanríkisráðuneytisins í Hanoi. —
Þið getið sjálfir séð það á andlit-
um fólksins, sagði gamli læknir-
inn. Það er fölt og horað. Ég finn
það afstarfsfólkinu á sjúkrahúsinu
hjá mér. Eftir tvo uppskurði eru
skurðlæknarnir orðnir þreyttir.
Sömu upplýsingar fékk sami
fréttamaður hjá erlendum kenn-
urum í Hanoi, sem sögðu að eftir
tvo tíma væru nemendur þeirra
ófærir um að taka við meiru, og að
þreytumerki sæjust á hverjum
manni. Og dr. Tung bætti við, að
stöðug vannæring gerði það að
verkum að það hefði enga mót-
stöðu gegn sjúkdómum, 15 manns
í sama húsi og hann lægju í
rúminu, og mest áhrif hefði þetta
á börnin, meðalþyngd hefði lækk-
að verulega. Við höfum aldrei
verið grænmetisætur, sagði lækn-
irinn, en nú erum við að verða
grænmetisætuþjóð. Kjötskammt-
urinn er 200 gr. á mánuði og ef
kjöt fæst á opnum markaði kostar
það 10 dong, sem er fjórðungur úr
mánaðarlaunum verkamanns.
Hrísgrjón eru líka naumt
skömmtuð. Og sjúkrahús þess
fræga læknis, sem mun best búið
af sjúkrahúsum landsins, vantar
allt, frá undirstöðulyfjum upp í j
sápu, frá plastleiðslum upp í i
korktappana, sem þær eru festar í
glösin með, segir hann.
Flóttamennirnir segja, að með
því einu að skammta naumt
skömmtunarseðla megi gera óæs-
kilegum ófært að lifa. Svo stjórn-
völd hafa í hendi sér, hverjum
tekst að draga fram lífið. Nú koma
Vietnamar að vísu með eitthvað af
hrísgrjónum frá hinni hungruðu
Kambódíu, sem ekki er aflögufær,
en það dugir skammt. Og ástandið
í Kambódíu er orðið slíkt, að
flóttafólk kemur skjögrandi af
hungri yfir til Thailands. En leyfi
hefur nú fengist til að hjálpar-
stofnanir megi fljúga frá Bangkok
með eitthvað af birgðum til Phom
Penh. Og fór Cargolux-flugvél með
einn af fyrstu förmunum. En það
er önnur saga.
• Veslast upp á
„eínahagssvæðum“
„Að ýta fólki út á sjó er bara
einn liður vandans," sagði Hoang
Van Hoan, varaforseti vietnamska
þingsins eftir flóttann til Kína um
daginn. Fólkið, sem eftir er heima,
er ennþá brjóstumkennanlegra.
Það hefur iðulega verið hrakið af
þeim stöðum, þar sem það hefur
lifað margar kynslóðir. Allt af því
tekið, land, hús og persónulegar
eigur. Það er hrakið á staði, sem
erfitt eiga uppdráttar fjárhags-
lega, til að vinna nýtt land. En það
fær engin tæki til að vinna þetta
land eða efnivið til að komast af
stað. Hvernig á það að sjá fyrir
sér og sínum undir slíkum kring-
umstæðum? Það veslast hægt upp
af illri aðbúð og vannæringu?.
Fólkinu hefur beinlínis verið
smalað á vanþróaðasta hluta
landsins, til að deyja úr hungri.
Þetta er lýsing, sem ég heyrði
hvað eftir annað hjá flóttafólkinu.
Þarna er lýst hinum svokölluðu
„nýjum efnahagssvæðum". En
þangað höfðu verið sendir nokkrir
þeirra, sem ég talaði við, oftast
eftir að hafa setið í fangelsi eða
því sem víetnömsk stjórnvöld
kalla „endurhæfingu", að þeir
sögðu. Eftir stríðið var mönnum,
sem höfðu unnið fyrir fyrri stjórn-
völd, verið í hernum eða þóttu ekki
nægilega traustir af einhverjum
ástæðum safnað í þessar „endur-
hæfingarbúðir", sem þeir sögðu
ekkert annað en vinnubúðir og
fangelsi. Þegar þeim var sleppt
þaðan, áttu þeir oft kost á að fara
á „nýju efnahagssvæðin" með
haka og fara að rækta jörðina við
hin verstu skilyrði. Sumir höfðu
verið sendir þangað með fjölskyld-
ur sínar, aðrir einir, og þaðan
struku þeir. Sumum Kínverjunum
virðist hafa verið gefinn kostur á
að fara á „nýju efnahagssvæðin"
eða koma sér úr landi, að þeir
sögðu.
Einn maður af kínverskum ætt-
um sagði mér því til sönnunar að
það væri meðvituð og skipuleg
stefna pólitískra stjórnvalda í
Viet Nam að hrekja burt og flytja
út borgara landsins af kínversku
bergi brotnu, sér til fjárhagslegs
ávinnings, að Sovéthöfundurinn
M.A. Andrej hefði 1975 skrifað
bók, þar sem hann hvatti „frelsis-
hreyfingar til að hefja fjöldaflutn-
inga á kínverska minnihlutanum
og koma honum brott." Og talaði
þar um þá eins og júðana, að því
er hann sagði.
• Norður-Víetnamar
sitja yfir allra hlut
Ýmsir flóttamannanna töluðu
um að „Norðanmenn", sætu yfir
hvers manns hlut í Suður-Viet-
nam. Margir, sem studdu þá og
Viet Kong í stríðinu, höfðu ímynd-
að sér, að eftir fall Saigons og
brottför Bandaríkjamanna, gætu
þeir bara sagt við herliðið að
norðan: — Þakka ykkur kærlega
fyrir. Nú getum við sjálfir! Nú
megið þið fara heim! En það hefði
svo sannarlega ekki reynst svo. Og
í raun gæti svo farið að menning
þjóðflokka Suður-Vietnams yrði
þurrkuð út og hyrfi. Það hefði fyrr
komið fyrir á þessu Iandsvæði. Til
dæmis hefðu Chamarnir í mið-
hluta Vietnams á sínum tíma
verið þurrkaðir út á þann hátt,
eftir að þeir urðu undir í deilum
þjóðflokkanna á þessu svæði. Og
svipað væri að henda suma ætt-
flokka í Suður-Vietnam nú.
íri nokkur, sem nú býr í Singa-
pore með kínverskri konu sinni, og
mikið var í Viet Nam í verzlunar-
erindum fyrir og fyrsta árið eftir
stjórnarskiptin, sagði mér að eftir
fall Saigon hefði eitthvert fram-
leiðslufyrirtæki í Viet Nam, sem
stjórnvöld höfðu tekið yfir, beðið
hann um að koma á sambandi við
viðskiptaaðila í Singapore. Sem
hann gerði. En í hvert skipti, sem
komið var saman til fundar í
Saigon til að semja um viðskiptin,
var einum Norður-Vietnamanum
fleira hinum megin við borðið og
einum Suður-Vietnamanum
færra, þar til þeir voru alveg
horfnir. Og taldi hann það dæmi-
gert fyrir það sem gerðist þar í
borg eftir 1975.
• Flóttamanna-
straumurinn eykst
í október
Er vandi flóttamannanna þá
ekki að lagast, úr því svo margar
þjóðir hafa nú gert átak til að
taka við flóttafólki, og Vietnamar
lofuðu í Genf að binda enda á
flóttamannastrauminn? Þessa
spyrja nú margir. Því miður er
málið ekki svo einfalt. í fyrsta lagi
er rangt að straumur bátafólks
frá Viet Nam hafi nokkurn tíma
stöðvast. Ég var á þessum slóðum
einmitt á þeim tíma, sem svo átti
að vera, og nær daglega voru í
blöðunum frásagnir af flóttabát-
um, sem höfðu komið einhvers
staðar að landi, m.a. með 200
manns til Singapore 27. ágúst,
sem fengu ekki að koma í land
fyrr en Hollendingar höfðu lofað
að taka þá síðar. Og daginn áður
lofaði Belgía að taka 291, sem eins
var ástatt um.
En það er einmitt það, sem
þessar þjóðir, sem mest mæðir á,
gera nú. Þær taka ekki við fleir-
um, nema búið sé að tryggja að
jafnmargir komist áfram til
þriðja landsins. Þetta eru líka
Thailendingar farnir að gera með
flóttamennina frá Kambódíu. Svo
ómannúðlegt sem þetta er, er
erfitt að vera með ásakanir eftir
að hafa kynnst vanda þessara
þjóða. í Malasíu hefur með mikilli
varkárni verið unnið að því að
halda sátt milli kynþáttanna,
Malajanna, sem eru rúmlega 50%
og Kínverjanna, sem eru 30%,
eftir að upp úr sauð 1969. Það er
gert með því að veita Malajunum
á ýmsan hátt forgang í menntun
og störfum, til að hefja þá svolítið
upp á móti hinum betur menntuðu
og duglegu Kínverjum. Þetta hef-
ur tekist bærilega. En þegar inn í
landið streyma tugir þúsunda
fólks af kínverskum ættum, óttast
menn að það kunni að rugla
jafnvægið og valda vandræðum.
Og sú staðreynd, að flóttafólkið
kemur að austurströndinni, fá-
tækasta hluta landsins, hefur
valdið óánægju og óróleika, því
hinir fátæku íbúar telja að þeir
muni taka frá sér vinnu. Halda því
fram að verðlag á matvælum hafi
þegar hækkað við að hjálparstofn-
anir kaupa matvæli til að senda út
í flóttamannabúðirnar. Og þeir
segja hart, að stjórnvöld leggi svo
mikið í að hjálpa útlendingum,
þegar þeir séu svo þurfandi sjálfir.
Þegar kom að kosningum í vor,
sauð upp úr, og það mun hafa
verið aðalástæða þess að hafist
var handa við að halda bátafólk-
inu frá. En því má ekki gleyma, að
þá voru þar í landi þegar um 80
þúsund flóttamenn, og ýtt er
burtu 100 á móti hverjum þúsund,
sem tekið er við. Viðtökur flótta-
fólksins byggjast því á hvort aðrar
þjóðir geta tekið kúfinn.
Með öllu er óvíst hvort og í hve
ríkum mæli dró úr flóttamanna-
straumnum. Þegar það gerðist að
sögn blaða, æddi fellibylurinn
Hope yfir þetta svæði, og talið er
að hann hafi sópað öllum flótta-
mannabátum af yfirborði sjávar.
Og nú er búist við að straumurinn
aukist aftur í október, bæði frá
Kambódíu til Thailands og af
bátafólki frá Viet Nam.
A hverju byggist það? í fyrsta
lagi lofuðu vietnömsk stjórnvöld
aðeins að stöðva flóttamanna-
strauminn um stuttan tíma. En
þeir sem þekkja aðstæður, veður
og vind, hafa uppi önnur rök fyrir
þeirri skoðun sinni.
Það, sem skiptir þar miklu máli,
er monsúnvindatíminn og regn-
tíminn. í októbermánuði stendur
vindur af Viet Nam og ber báta
hratt í átt til Malasíu. Þótt þá sé
kannski meiri hætta á sjó vegna
veðurs, þá munu flóttamennirnir
telja sig eiga meiri möguleika á að
komast alla leið, þar sem öldur eru
háar og bæði malasísku varðbát-
arnir og thailensku ræningjarnir
eiga erfiðara með að koma auga á
þá. Þeir sjást ekki í ratsjá, og
gætu því komist fram hjá þeim.
Því er talið að bátastraumurinn til
Malasíu muni aukast.
A endanum á monsúntímanum
telja kunnugir að hernaðarátök í
Kambódíu muni harðna, og muni
það, ásamt vaxandi hungri í land-
inu, einnig auka flóttamanna-
strauminn yfir landamærin.
Raunar er þegar vitað, að Heng
Samrimstjórnin er þegar farin að
flytja víetnamskar hersveitir
vestur að landamærunum, vænt-
anlega í þeim tilgangi að herða að
sveitum Pol Pot í fjöllunum og við
það hafa hungraðir borgarar safn-
ast saman þeim megin, og má
búast við að í örvæntingu sinni
þrýstist þeir inn í Thailand, þegar
bardagar harðna.
Útlitið er því allt annað en
glæsilegt. En gleymum því ekki,
að þarna er um að ræða hrjáða
einstaklinga, yfir helmingurinn
börn, sem spyrja eins og gamla
konan, sem sat með barnabarn
sitt í fanginu og sagði við mig:
Hvað ætla þeir að gera við okkur?