Morgunblaðið - 22.09.1979, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. SEPTEMBER 1979
13
Friórik Sophusson alþm:
Brostnar forsendur
fyrir beinum samningum
Sighvatur Björgvinsson sagði, að
tveir af meginþáttum frumvarps-
ins væru í andstöðu við stefnu
Alþýðuflokksins.
Þannig bar fjárlagafrumvarpið
að í fyrra. Eftir því sem sögunni
vindur fram, skýrast einstakir
þættir þeirrar deilu, sem hér
hefur verið bryddað á. Athyglis-
vert er, að á þessum september-
dögum núna er að vakna ný deila
um fjárlagafrumvarp næsta árs
og hefur raunar staðið síðan í
júní. Og á sama hátt og öllum
deilum um kjördæmamálið hefur
lyktað með fjölgun þingmanna, —
eins hefur farið um deilur þessar-
ar ríkisstjórnar um ríkisfjármál-
in: Á þeim hefur verið sá eini
endir, að nýir skattar hafa verið
lagðir á þjóðina.
Á móti sjálfum sér
Þegar flett er blöðum þeim, sem
annálar bandamanna eru skráðir
á, undrast maður, hversu oft deilt
er og út af hverju. Þannig kemur
það fram í október í fyrra, að
Hjörleifur Guttormsson orkuráð-
herra hefur lagt höfuðkapp á, að
dregið skyldi úr framkvæmda-
hraða við Hrauneyjafossvirkjun
af því að hann hafði gefið það
kosningaloforð fyrir austan, að
ráðizt skyldi í Bessastaðaárvirkj-
un:
Þar sem Hallormur helgaði
staðinn
er Hjörleifur kominn í stað-
inn.
Til Bessíar fer
með sitt virkjunarver.
Sökum vatnsleysis bættur er
skaðinn.
Á þinginu snerist þessi ráðherra
síðan gegn margvíslegum fram-
kvæmdum í orkumálum svo sem
borun við Kröflu, sem hann
greiddi atkvæði á móti, og marg-
víslegum framkvæmdum öðrum,
sem Þorvaldur Garðar Kristjáns-
son hafði frumkvæði að. Eftir að
þingi var slitið reyndi hann síðan
að taka þessi mál upp innan
ríkisstjórnarinnar, en með mis-
jöfnum árangri. Ekki mun hann
hafa sína fyrri afstöðu til Hraun-
eyjafossvirkjunar eða borana við
Kröflu í hámæli nú, enda lýsir hún
fádæma sofandahætti varðandi
þróun orkumála.
Magnús Kjartansson skrifaði
grein, „Kom, kom, kom í frelsis-
herinn", þar sem hann gerði góð-
látlegt grín að skrifum Þjóðvilj-
ans um vaxtamál og sagði það
grundvallaratriði, að menn áttuðu
sig á þeirri staðreynd, að verð-
bólgan ásamt lágum vöxtum væri
„gróðamyndunaraðferðin á
Islandi". Þetta hafa ritstjórar
Þjóðviljans ekki skilið enn og
þaðan af síður Lúðvík Jósepsson.
Og þó verður að viðurkenna að
eins og á efnahagsmálunum hefur
verið haldið, — eða ekki haldið, —
síðustu tvö misserin er rétt vaxta-
pólitík kannski versta vaxtapóli-
tíkin. Verðbólgan er komin upp í
60—70%. Krónan minnkar jafn-
hratt. Undir slíkum kringumstæð-
um hugsa menn í steinsteypu eða
kaupa verðtryggð spariskírteini.
Nú eru vextirnir komnir upp í
40%. Svavar Gestsson er við-
skiptaráðherra og þar með vaxta-
málaráðherra, eins og hann er
ráðherra gengissigsins og
skömmtunarstjóri Seðlabankans í
þeim efnum. Hann er líka ráð-
herra verðlagsmála og hefur
sérstaklega beitt sér fyrir verð-
stöðvun í landinu. Á síðum Þjóð-
viljans má sjá að þessi ráðherra
hefur verið andvígur öllum vaxta-
hækkunum í sinni tíð. Hann er á
móti gengissigi og einkum og sér í
lagi er hann á móti því, að
landbúnaðarvörur hækki í verði.
Nákvæmur lestur á annálum
bandamanna sýnir ekki nema eitt
dæmi þess, að hann hafi verið
sáttur við athafnir sínar sem
ráðherra, — nefnilega þegar hann
gaf Lúðvík og þeim á Norðfirði
heimild fyrir erlendu láni til að
kaupa togara í trássi við sjávar-
útvegsráðherra.
Halldór Blöndal.
Fyrir skömmu hækkuðu land-
búnaðarvörur gífurlega. Stjórn-
arflokkarnir kenna að venju
hverjir öðrum um. Framsóknar-
flokkurinn segir, að Alþýðu-
flokkurinn hafi viljað brjóta lög.
Alþýðuflokkurinn telur, að sam-
starfsflokkarnir hafi látið sex-
mannanefndina ljúga að sér.
Alþýðubandalagið vildi fresta
hækkunum, en greiddi samt
atkvæði með þeim. Alþýðuband-
alagið getur þess vegna sagt
neytendum að það hafi viljað
fresta, en Framsóknarflokkur-
inn neitað. Og þeir geta einnig
sagt bændum að þeir hafi fylgt
þeim að málum, á sama tíma og
alþýðuflokkurinn hafi viljað
brjóta lög til að rýra kjör þeirra.
Lýsir þessi tvöfeldni þeirra Al-
þýðubandalagsmanna betur en
margt annað álit þeirra á
íslenzkum kjósendum.
Stjórnarflokkarnir
bera einir ábyrgðina
Leiðari Þjóðviljans hinn 20.
sept. s.l. hefst á þessum orðum:
„Búvöruverðshækkunin sem ný-
verið hefur dunið yfir er af
þeirri stærðargráðu að hún mun
nánast valda uppreisn í landinu.
Á hverju einasta heimili eru
hækkanir á hinu daglega brauði
það sem um er rætt og mælikv-
arði á árangur stjórnvalda í
streðinu gegn verðbólgunni. Ein-
kunnin sem ríkisstjórnin fær á
heimilunum er ekki há þessa
dagana."
I þessum orðum viðurkennir
Þjóðviljaritstjóri kjarna máls-
ins, sem er sá, að búvöruverðs-
hækkunin er fyrst og fremst
mælikvarði á frammistöðu ríkis-
stjórnarinnar. Stjórnmálaflokk-
arnir bera því ábyrgð á þessari
hækkun og er þar engin undan-
skilinn. Þingmennirnir, sem
styðja þessa stjórn geta ekki
skorazt undan ábyrgð og gildir
það jafnt um Lúðvík og Vilmund
og alla þar á milli.
Sífelldar verðlagshækkanir á
síðustu mánuðum vegna hækk-
unar á söluskatti, vörugjaldi og
búvöruverði eiga allar upp-
sprettu í verðbólgustefnu ríkis-
stjórnarinnar og það verður
fróðlegt að fylgjast með því,
hvernig framhaldið verður —
bæði fyrir þá, sem kusu þessa
flokka til að koma í veg fyrir
„kauprán" og eins fyrir hina sem
koma vildu verðbólgunni á þessu
ári niður í 30%.
Reynt að flækja málið
Verðhækkanir landbúnaðar-
vara stafa af lögbundinni sjálf-
virkni. Bændum skulu tryggð
sömu kjör og öðrum stéttum.
Það er því út í blaínn þegar
Steingrímur Hermannsson og
kórbræður hans meðal Komm-
únista og Framsóknar telja nú
að beinir samningar bænda við
ríkisstjórnina munu leysa málið,
og að setja þurfi bráðabirgðalög
um það efni.
Ef taka á landbúnaðarráð-
herra alvarlega, er hann með
þessu að segja, að í beinum
samningum hefðu bændur sæzt
á lægri kjör og er það í hreinni
mótsögn við ítrekaðar yfirlýs-
ingar forystumanna bænda.
Sannleikurinn er sá, að hér er
beitt gömlu bragði. Reynt er að
klóra yfir misgjörðirnar með því
að flækja málið með óskyldum
atriðum og læða því inn hjá
almenningi, að beinir samningar
lækki búvöruverð án þess að
rýra kjör bænda.
Bráðabirgðalög koma
ekki til greina
Auðvitað kemur ekki til greina
að setja bráðabirgðalög um
beina samninga við bændur og
ber þar margt til.
í fyrsta lagi er málið ekki
brýnt, þannig að auðvelt er að
bíða þess að Alþingi komi sam-
an. í öðru lagi hafa forsendurnar
fyrir beinum samningum gjör-
breytzt og skal nú vikið að því.
Ástæður þess að leitað er að
nýju formi í verðmyndunarkerfi
landbúnaðarins eru þær að Al-
þýðusamband íslands dró full-
trúa sína út úr sexmannanefnd-
inni á sínum tíma og neitaði að
taka þátt í störfum hennar. Nú
hefur það gerzt, að fram-
Friðrik Sophusson
kvæmdastjóri ASÍ, Ásmundur
Stefánsson er aðili að nefndar-
áliti minnihluta framleiðslu-
ráðslaganefndar, þar sem
beinlínis er gert ráð fyrir að ASÍ
og BSRB túlki sjónarmið neyt-
enda í svokölluðu Verðlagsráði
landbúnaðarins.
Þessi sjónarmið koma fram í
nefndaráliti framleiðsluráðs-
laganefndar í tillögu Ásmundar
og Brynjólfs Bjarnasonar full-
trúa VSI í þeirri nefnd. Þegar að
undirlagi landbúnaðarráðherra
var lagt fram frumvarp um
beina samninga ríkisstjórnar og
bænda, lagði undirritaður fram
breytingartillögur (þskj. 863),
sem var í fullu samræmi við
tillögur þeirra Ásmundar og
Brynjólfs. Þar segir um skipan
Verðlagsráðs:
„Verðlagsráð landbúnaðarins
skal skipað sjö mönnum. Skulu
tveir tilnefndir af stjórn Stéttar-
sambands bænda, einn af Fram-
leiðsluráði landbúnaðarins, tveir
af Alþýðusambandi íslands og
einn af Bandalagi starfsmanna
ríkis og bæja. Ríkisstjórnin skip-
ar formann Verðlagsráðs. Jafn-
margir varamenn skulu til-
nefndir á sama hátt.
Tilnefning í Verðlagsráð land-
búnaðarins gildir til eins árs í
senn og skal ráðið fullskipað 1.
júlí ár hvert.
Ályktanir Verðlagsráðs land-
búnaðarins eru lögmætar ef
meiri hluti samþykkir.
Formaður Verðlagsráðs er
tengiliður ríkisstjórnarinnar og
ráðsins um öll þau atriði sem
varða fyrirgreiðslu hins opin-
bera, svo sem tilhögun á niður-
greiðslum búvöruverðs á inn-
lendum markaði, útflutnings-
bætur, framleiðslu- og fram-
leiðslustöðvunarstyrki og önnur
framlög eða aðgerðir, sem áhrif
hafa á afkomu framleiðenda".
Breytt viðhorf
Alþýðusambandsins
Það er full ástæða á þessu
stigi, að miðstjórn Alþýðusam-
bands íslands skýri opinberlega
frá afstöðu sinni til þessara
hugmynda um verðmyndunar-
kerfi landbúnaðarins. Sé hún
sammála framkvæmdastjóra
sínum eru forsendur beinna
samninga ríkisvalds og bænda
brostnar.
Á næstu árum er það knýjandi
nauðsyn að koma við markaðs-
öflunum í ríkari mæli en hingað
til hefur gert í verðákvörðun
búvöruframleiðslunnar. Fram-
leiðsluráðslaganefndin gerði
könnun á fyrirkomulagi þessara
mala annars staðar á Norður-
löndum og er það á ýmsan hátt
athyglisvert.
Tillagan um Verðlagsmál
landbúnaðarins er vafalaust
ekki bezta formið til að ákveða
verð á búvöru en hún er marg-
falt betri en beinir samningar
ríkisvalds við heila starfsstétt í
iandinu.
Hugmynd ráðherrans um
setningu bráðabirgðalaga er út í
hött. Forsendurnar eru brostnar,
malið ekki brýnt og hugmyndin
eingöngu sett fram til að þyrla
upp moldviðri og fela þannig
beinar afleiðingar af verðbólg-
ustefnu ríkisstjórnarinnar.