Morgunblaðið - 29.03.1980, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 29. MARZ 1980
35
irstjórn ... Frá borgarstjórn ... Frá borgarstjórn ... Frá borgarstjórn ... Frá borgarstjórn
landnotkun sé forsenda þess, að
skipulagsstjórn auglýsi aðalskipu-
lagið. Eg tel nauðsynlegt að flýta
staðfestingu og þar með prentun
korta. Endurskoðun aðalskipu-
lagsins frá ’77 mun taka það
langan tíma, að til verulegra
vandraeða verður fyrir byggð í
borginni. Greiði því atkv. gegn
þessari bókun“.
Forystu- og
aðgerðaleysi
meirihlutans
„Með þessari bókun meirihluta
skipulagsnefndar var ljóst,“ sagði
Birgir, „að draga átti staðfestingu
aðalskipulagsins. Borgarfulltrúar
Sjálfstæðisflokksins gerðu tilraun
til að fá þessu hnekkt í borgar-
stjórn og fluttu svohljóðandi til-
lögu þ. 4. janúar 1979:
„Borgarstjórn Reykjavíkur
samþykkir, að allt verði gert, sem
unnt er til að flýta staðfestingu
aðalskipulags Reykjavíkur, sem
samþykkt var í borgarstjórn 25.
apríl 1977. í því sambandi beinir
borgarstjórn því til skipulags-
nefndar og Þróunarstofnunar að
láta prenta landnotkunarkort að-
alskipulagsins, en skipulagsstjórn
ríkisins hefur gert prentun þeirra
að skilyrði fyrir því, að aðalskipu-
lagið verði auglýst til staðfest-
ingar.
Jafnframt beinir borgarstjórn
því til skipulagsstjórnar ríkisins
að hún hraði eins og mögulegt er
staðfestingu aðalskipulagsins".
Borgarfulltrúar vinstri meiri-
hlutans fluttu svofellda breyt-
ingartillögu:
„Tillagan orðist svo: Borgar-
stjórn Reykjavíkur samþykkir, að
flýtt verði sem unnt er staðfest-
ingu endurskoðaðs aðalskipulags
Reykjavíkur. Borgarstjórn álítur
ekki tímabært að hefja prentun
landnotkunarkorta, þar sem ýms-
um undirbúningi til staðfestingar
skipulagsins er ekki lokið. Enn-
fremur telur borgarstjórn rétt, að
beðið sé ráðningar nýs forstöðu-
manns Þróunarstofnunar og hon-
um gefinn kostur á að kynna sér
aðalskipulagið og hafa umsjón
með því, að endanlegum frágangi
þess verði lokið með staðfestingu í
huga“.
Þessi breytingartillaga var sam-
þykkt með 8:7.
Nú leið heilt ár, án þess að
málið væri tekið fyrir í skipulags-
nefnd," sagði Birgir. „Ekki var
fjallað um þetta mál fyrr en þann
28. janúar 1980. Það sýnir betur en
flest annað hverslags forystu- og
aðgerðaleysi hefur verið í þessum
málum hjá hinum nýja meiri-
hluta."
Birgir sagði að þau atriði sem
að Sigurður Harðarson hefði talið
upp og nefnt sem dæmi um hvað
unnið hefði verið á Þróunarstofn-
un, afsökuðu ekki þetta aðgerða-
leysi.
„Síðan gerðist það næst á fundi
skipulagsnefndar þann 11. febrúar
sl., að við Hilmar Ólafsson létum
bóka eftirfarandi í uppháfi fund-
arins:
„Við lýsum undrun okkar yfir
því plaggi sem lagt hefur verið
fram í skipulagsnefnd frá Þróun-
arstofnun Reykjavíkur undir heit-
inu „Umsögn um staðfestingu á
aðalskipulagi Reykjavíkur 1975—
95“. í umsögninni úir og grúir af
röngum staðhæfingum og rökleys-
um. Þessi vinnubrögð Borgar-
skipulags Reykjavíkur (Þróun-
arstofnunar) hljóta að rýra veru-
lega faglegt traust manna á þess-
ari stofnun. Við áteljum einnig að
skýrsla þessi ber með sér að vera
samin í október, en er ekki lögð
fram í skipulagsnefnd fyrr en
tæpum fjórum mánuðum síðar.
Um efnisatriði viljum við vísa
til greinargerðar borgarverkfræð-
ings og erum við sammála niður-
stöðum hans í meginatriðum.
Við teljum það mikinn ábyrgð-
arhluta að staðfesta ekki aðal-
skipulagið eins og það liggur nú
fyrir og borgarstjórn ítrekaði með
samþykkt sinni þ. 4. janúar 1980.
Afleiðingar þess að staðfesting
aðalskipulagsins hefur verið
stöðvuð og öll önnur vinna, sem
aðalskipulagið grundvallast á, eru
þegar að koma í ljós í yfirvofandi
lóðarskorti, bæði fyrir atvinnu-
húsnæði og íbúðir. Aðalskipulag
þarf að sjálfsögðu ávallt að vera í
endurskoðun, enda ráð fyrir því
gert, að endurskoðun fari fram á
fimm ára fresti. Reynslan hefur
og sýnt, að sá tími er hæfilegur
undirbúningstími hverrar end-
urskoðunar. Heildarendurskoðun
nú á aðalskipulaginu frá því í
apríl 1977 tæki lengri tíma en svo,
að verjandi sé að bíða eftir því.
Nauðsynlegt
að leita stað-
festingar
nú þegar
Við teljum því nauðsynlegt að
leita nú þegar staðfestingar á hinu
endurskoðaða aðalskipulagi frá
1977, jafnframt því, sem hafinn
verði undirbúningur nýrrar end-
urskoðunar".
Mjög ítarleg umræða hefur far-
ið fram um greinargerð Þróun-
arstofnunar á tveimur fundum.
Þar gerðum við ítarlega grein
fyrir skoðunum okkar á hverjum
þætti umsagnarinnar. I lok um-
ræðunnar á síðari fundinum dró
formaður skipulagsnefndar fram
vélritaða bókun frá meirihluta
skipulagsnefndar, sem augsýni-
lega hafði verið samin fyrir fund-
inn. Þar segir m.a.: „Þrátt fyrir
ítrekaðar fyrirspurnir hefur okk-
ur ekki tekizt að fá svör við því,
hverjar þessar röngu staðhæf-
ingar og rökleysur eru. Þvert á
móti hefur niðurstöðum skýrsl-
unnar ekki verið hnekkt í neinum
meginatriðum". Ljóst er að þessi
bókun var samin áður en þriggja
tíma umræða um skýrsluna hófst.
Meirihluti skipulagsnefndar hafði
komizt að niðurstöðu án þess að
hlýða á umræðurnar og þau rök,
sem við höfðum fram að færa. Er
það í góðu samræmi við önnur
vinnubrögð í þessu máli,“ sagði
Birgir.
„Það er hlutverk embættis-
manna og einstakra borgarstofn-
ana“, sagði Birgir, „að vera hinum
pólitísku yfirvöldum til ráðuneyt-
is, í þessu tilfelli skipulagsnefnd
og borgarráð. Það er nauðsynleg
starfsregla embættismanna að
benda á þær leiðir, sem til greina
koma í hverju máli og skýra kosti
og ókosti hverrar fyrir sig, þannig
að pólitíkusar geti tekið ákvarðan-
ir. Borgarskipulag Reykjavíkur
hefur brugðist þessu hlutverki
sínu, með því að rita skýrslu, sem
er mjög einhliða og beinist að því
að rífa niður það sem áður hefur
verið samþykkt í þessum efnum og
er þar oft æði langt seilst til
fanga", sagði Birgir.
Borgarfulltrúinn sagðist ekki
ætla að fara ítarlega í greinar-
gerðina, því að hún sýndi glögg-
lega rangfærslur Borgarskipulags
Reykjavíkur í þessu máli.
Þessu næst vék Birgir máli sínu
að Keldnalandi og sagði að í
aðalskipulaginu væri gert ráð
fyrir verulegri byggð í Keldulandi.
Birgir sagði að hvað varðaði
rannsóknastöðina að Keldum, þá
væri gert ráð fyrir því í skipulag-
inu, að stöðin hefði 40—60 hektara
land fyrir sna starfsemi, og gæti
haldið áfram starfsemi sinni á
eðlilegan hátt. Síðan vitnaði Birg-
ir í orð borgarverkfraéðings sem
fram koma í greinargerð sem
hann sendi frá sér í tilefni um-
sagnar Borgarskipulags Reykja-
víkur (Þróunarstofnunar), en þar
segir:
Hagsmunir
heildarinnar
hljóta að
ráða ferðinni
„Svo sem öllum er kunnugt hafa
átt sér stað viðræður við forráða-
menn Keldna um það með hvaða
hætti borgin gæti eignast hluta af
Keldnalandi. Land Keldna er um
150 ha. og í viðræðum við forráða-
menn Keldna hefur það komið
fram af hálfu fulltrúa Reykja-
víkurborgar, að Keldum verður
ætlaður veglegur sess innan hins
nýja aðalskipulags. Hafa menn í
því sambandi rætt um allt að
40—60 ha. svæði umhverfis Keld-
ur, sem helgað yrði þeirri stofnun
til frambúðar. I samningsviðræð-
um við þá Keldnafnenn hefur ekki
fundist neinn grundvöllur fyrir
samkomulagi. Það er svo afstöðu-
mál hvort borgin á að hopa fyrir
svo einstrengingslegum sjónar-
miðum sem fram hafa komið af
hálfu Keldnamanna. Geta menn
hugsað sér að um aldur og ævi
verði 150 ha. lands nýttir til
hrossabeitar og heyskapar í miðju
höfuðborgarsvæðisins. Mitt svar
er nei og vil ég árétta það
sjónarmið mitt, að Reykjavíkur-
borg eigi að leita staðfestingar á
því aðalskipulagi, sem sýnir um-
rædda notkun Keldnalands og í
krafti staðfestingar leita eftir
eignarnámsheimild á hluta úr
landi Keldna, ef ekki gengur betur
í samningum en raun ber vitni."
Birgir sagði að þegar skipulagt
væri þá hlytu sjónarmið og hags-
munir heildarinnar að ráða ferð-
inni. Hann sagði að samningar við
Keldur eða eignarnám landsins
vera fýsilegan kost og rökrétt
framhald og átaldi að ekkert hafi
verið gert í því um langan tíma að
ná samningum um Keldnaland.
Sagðist hann hafa óskað eftir
ítarlegri skýrslu borgarstjóra yun
málið og stöðu þess. Birgir sagði
að sér segðist svo hugur um að
ekkert hafi verið gert í málinu í
eitt ár, þar til nú fyrir tveimur
vikum. Hann sagði að málið hefði
verið látið liggja og dankast og
ekkert hefði verið gert til að leita
eignarnáms. Birgir sagði að borg-
in hlyti að vera í betri samnings-
aðstöðu þegar aðalskipulagið hefði
verið samþykkt. Þá sagði borgar-
fulltrúinn að þær umræður sem
átt hefðu sér stað á opinberum
vettvangi hefðu stórlega rýrt
samningsaðstöðu borgarinnar við
ríkið. „Samningsaðstöðu borgar-
innar hefur verið stórlega spillt,"
sagði hann.
Þessu næst vék Birgir máli sínu
að Úlfarsfellssvæðinu. Hann sagði
talnaflækju þá sem að Sigurður
hefði haft fram að færa vera
dæmalaus vinnubrögð. Birgir
sagði að þegar talað væri um 50
þúsund manna byggð á þessu
svæði þá væri talað um algert
hámark. Hvað varðaði nánari
rökstuðning þá vísaði hann til
greinargerðar þeirrar frá honum
og Hilmari Ólafssyni, sem borg-
arfulltrúar hefðu undir höndum.
Ótímabært
að aflétta
vatnsvernd
Hvað vatnsverndunarsvæðin
varðaði sagði Birgir:
„Við teljum með öllu ótímabært
að aflétta nú vatnsverndun á þeim
svæðum sem liggja að Bulluaug-
um. Við vekjum athygli á því, að
umfangsmiklum virkjunarfram-
kvæmdum Vatnsveitu Reykja-
víkur á svæðunum við Jaðar og
Myllulæk, sem staðið hafa yrir í
rúman áratug er ekki lokið.
Vinnslugeta svæðanna er
óþekkt og verður ekki úr henni
skorið fyrr en dæling í fullum
mælikvarða hefur farið fram á
báðum vinnslusvæðunum sam-
tímis í lélegu vatnsári. Áhrif
slíkrar dælingar á rennsli Elliða-
ánna er einnig óþekkt og þyrfti að
kanna. Við viljum benda á, að
hreint vatn er auðlind, sem er
ómetanleg í heimi, sem býr í
vaxandi mæli við skort á þeim
gæðum. Enginn veit hvaða mögu-
leika þessi auðlind kann að gefa til
þess að koma á fót nýiðnaði í
Reykjavík." Birgir sagði að því
hefði verið lýst af borgarverk-
fræðingi og vatnsveitustjóra að
vinnslugeta þessara svæða væri
ekki ljós, en þetta vildi Sigurður
ekki skilja. Birgir sagði að vatns-
verndunarmörk ákvörðuðust að
samþykki sveitarfélaga í nágrenn-
inu og sagði hann óvíst að t.d.
Mosfellssveit myndi samþykkja að
dregið verði úr vatnsvernd. „Ekki
má rasa um ráð fram í þessum
efnum því vatn er dýrmæt auð-
lind.“
Þessu næst vék Birgir máli sínu
að fólksfjöldaþróuninni og sagði
að reynslan hefði sýnt að spár um
fólksfjölda væru ávallt óvissar, og
óvarlegt væri að treysta alfarið á
þær. „Við komumst aldrei langt í
skipulagsmálum ef við byggjum
alltaf algerlega á íbúaspám", sagði
hann. „Þrátt fyrir að fólksfjöldi
hefur farið minnkandi hin síðari
ár, þá eru en fjórir menn um
hverja eina lóð sem til úthlutunar
kemur."
Þetta sagði Birgir allt vera rök
fyrir því að staðfesta aðalskipu-
lagið. Birgir sagði að því færi
fjarri að Alþýðubandalagið og
forsvarsmenn þess í skipulagsmál-
um og niðurrifsmálum hefðu fótað
sig á þeim málum. Það væri að
renna upp fyrir Alþýðubandalag-
inu að það væri auðveldara að
vera á móti og rífa niður, en að
byggja upp aftur. Birgir sagði að
nú ætti að láta „þéttingu byggðar“
bjarga því sem bjargað yrði, en
þar væri ekki um fleiri íbúðir en
svo að það samsvaraði ársþörf-
inni.
Meðferð
meirihlutans
á skipu-
lagsmálum
hneyksli
Að ræðu Birgis lokinni tók til
máls Markús Örn Antonsson.
„Meðferð núverandi meirihluta
borgarstjórnar á skipulagsmálum
hefur verið eitt samfellt hneyksli.
Fáeinum úr hans röðum verður þó
að virða það til vorkunnar að þeir
hafa ekki sporðrennt öllu, sem að
þeim hefur verið rétt. En þeir eru
fáir og mega sín lítt gegn margn-
um, einkanlega þeim þröngsýnu,
pólitísku prédikurum Alþýðu-
bandalagsins í skipulagsmálum,
sem ráðið hafa ferðinni hingað til.
Um einstök atriði í svo yfir-
gripsmiklum málaflokki sem
skipulagsmálum höfuðborgarinn-
ar getur menn að sjálfsögðu greint
á. Það er enginn alvitur i þeim
efnum. En enda þótt smekksatriði
og persónuleg afstaða manna út
frá ólíkum hagsmunum geti alltaf
verið umdeilanleg, hljótum við þó
að skilja kjarnann frá hisminu og
skynja einhvern meginstraum í
öllu því pappírsflóði um skipu-
lagsmálin, sem yfir okkur hefur
gengið síðustu daga. Og það er sá
rauði þráður sem er hneyksli og
ósæmandi borgarfulltrúum í
Reykjavík að halda fram í rökræð-
um um framtíð byggðar í
Reykjavík.
Til að finna villukenningum
sínum einhvern stað hafa skipu-
lagsfræðingar, sem nú vinna gegn
staðfestingu aðalskipulags
Reykjavíkur, gripið til hinnar
furðulegustu röksemdafærslu og
gefið sér forsendur, sem einhvern
tíma hefðu ekki þótt góð og gild
forsögn fyrir framtíðina þó leiða
mætti líkur að þeim út frá
ríkjandi ástandi nú um sinn.
Sé gluggað í fræði þeirra koma
fram í dagsljósið staðhæfingar á
borð við þeSsar:
„í borginni í dag er hlutfallslega
mikið af eldra fólki og einhleyp-
ingum, en þessir hópar hafa ekki
sóst mikið eftir byggingarlóðum.“
„Mannfjölgun á höfuðborgar-
svæðinu hefur verið helmingi
hægari hlutfallslega en á landinu í
heild undanfarin ár.“ Og þegar
fjallað er um nauðsyn þess að
flýtja flugstarfsemina frá Reykja-
víkurflugvelli suður til Keflavíkur
er komizt svo að orði:
„Þannig yrðu það ekki meira en
300 atvinnutækifæri, sem myndu
flytjast með innanlandsfluginu,
jafnvel þótt það færi alla leið til
Keflavíkur."
Forsvarsmenn Reykjavíkur-
borgar, þeir sem mestu ráða um
framgang skipulagsmála um þess-
ar mundir, taka því sem sjálfsögð-
um hlut að íbúar í borginni verði
ámóta margir árið 1995 og þeir
eru nú eða ívið færri, — að hér sé
fólk orðið svo gamalt að það hafi
ekki áhuga á að byggja sér
íbúðarhúsnæði og að það tapist
ekki nema lítil 300 atvinnutæki-
færi úr borginni við það að
flugvallarstarfsemin flyttist suð-
ur til Keflavíkur. Bara 300!
Líkan af aðalskipulagi svæðisins á Gufunesi og Geldinganesi. Á svæðunum næst litlu, dökku flötunum er
gert ráð fyrir ibúðahverfum. Dökku, stóru svæðin eru hafnar- og iðnaðarsvæði.