Morgunblaðið - 29.03.1980, Blaðsíða 30

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 29. MARZ 1980
30
Herdís Hermóðsdótt-
ir Eskifirði
Síst var ég viðbúinn er ég heyrði
andlátsfregn Herdísar. Við hitt-
umst á seinasta landsfundi Sjálf-
stæðisflokksins og þar var hún að
vanda hress og glöð. En sálmurinn
minnir á sig: Fótmál dauðans
fljótt er stigið. í meir en 40 ár
höfum við þekkst. Ég man hana
svo vel frá fyrstu sýn. Þessa
fallegu, glaðlegu og ákveðnu
stúlku. Snemma, já jafnvel barn
að aldri var hún farin að hugsa
um hin daglegu viðfangsefni,
óvenju skýr og athugul. Hún varð
fljótt hrifin af stefnu Sjálfstæðis-
flokksins og kynnti sér hana vel og
það kom enginn að tómum kofun-
um hjá henni í viðræðum. Hisp-
urslaus og sagði hverjum sitt,
engin tæpitunga. Og ósjálfrátt gaf
maður henni gaum. Óréttlæti
þoldi hún ekki og öll mismunun
var eitur í hennar beinum. Hún
ólst upp í stórum fjölskylduhópi.
Þurfti snemma að fara að vinna
fyrir sér og sínum — hjálpa til.
Faðir hennar gekk ekki heill til
skógar og þeim mun meir reyndi á
móður og börnin að afla fanga.
Leið hennar lá til Eskifjarðar. Þar
kynntist ég henni nánar og áttum
við margt sameiginlegt þar og
kynni mín af henni urðu slík að
þau mást ekki út. Ung giftist hún
sínum ágæta eiginmanni, Hlöðver
Jónssyni, sem þá rak með föður
sínum, heiðursmanninum Jóni
Þorsteinssyni, bakaríið á Eski-
firði, en bakaríið var einn af
hornsteinum eskfirsks höfðings
skapar um langt skeið og þangað
þótti alltaf svo gott að koma.
Hlöðver var enginn ættleri góðra
foreldra, vinmargur og hlýr og
góður samferðamönnum. Heimili
þeirra bar þeim gott vitni og þar
var gott að koma. Þau eignuðust 8
börn, öll mannvænleg og foreldr-
unum til, gleði. Þrátt fyrir stóran
barnahóp og mikil umsvif hafði
Herdís alltaf tíma til að sinna
sínum áhugamálum. Flokksstarfið
rækti hún af alúð og taldi ekki
sporin, sat í hreppsnefnd og bæj-
arstjórn og ýmsum öðrum málum
sinnti hún sem ekki verða hér
rakin, en að liðveislu hennar var
enginn svikinn. Það er því mikill
sjónarsviptir og eftirsjá í þessari
góðu og duglegu konu. Ég var að
tala heim. Vinur minn sem ég
ræddi við var varla farinn að átta
sig á umskiptunum. Hann verður
svipminni kaupstaðarbragurinn,
sagði hann.
Enda var eftir Herdísi tekið.
Hún ritaði mikið um málefni
heimilanna í blöðin og sagði ótæpt
sína skoðun. Þessu fylgdist ég vel
með.
Og nú segir veruleikinn mér að
leiðir skiljist í bili. Við höfðum
ráðgert annaðhvort að hún heim-
sækti Breiðafjörðinn eða ég legði
leið mína á fornar slóðir. Þessu
breyta örlögin.
— Minning
Mér verður hugsað til míns
ágæta vinar, Hlöðvers, nú þegar
ég skrifa þessi fáu minningar og
þakkarorð. Ég veit hve mikið hann
hefir misst, en hann á mikinn
fjársjóð, minningu um góðan
lífsförunaut, sem aldrei brást og
þorði að vera til. Það er mikil eign.
Um leið og ég minnist minnar
ágætu vinkonu og bið henni bless-
unar guðs í betra heimi, sendi ég
Hlöðver og börnum hans einlægar
samúðarkveðjur.
Blessuð sé minning mætrar
konu.
Arni Helgason.
Mér brá í brún er mér síðastlið-
inn sunnudag barst sú sorgar-
fregn, að mín ágæta vinkona, frú
Herdís Hermóðsdóttir á Eskifirði,
væri látin, aðeins 58 ára að aldri.
Sól hafði þar brugðið sumri með
skjótum hætti, — en sláttumaður-
inn mikli gerir oft og einatt ekki
boð á undan sér.
Þegar ég á síðastliðnu sumri brá
mér í nokkurra daga heimsókn til
vina minn á Eskifirði gisti ég að
vanda á heimili þeirra heiðurs-
hjóna, Herdísar og Hlöðvers
Jónssonar hafnarstjóra á Eski-
firði. Þá var sami giæsibragurinn
yfir því fyrirmyndarheimili og
jafnan áður og frú Heríds, eins og
ætíð fyrrum, björt og heið í
hugsun, hrein og bein og sköruleg
í framkomu, og þrungin sóknar-
anda fyrir auknum réttindum og
bættum hag íslenskra húsmæðra,
heimila og barna og jafnframt
fyrir óskoruðu frelsi og framtaki
hvers einstaklings, dáð þeirra og
drengskap, í djarflegri baráttu
fyrir bættu mannlífi og alþjóðar-
heill og hamingju.
Þau hjón, Herdís og Hlöðver,
hafa búið alla sína hjúskapartíð i
Bakaríinu á Eskifirði, enda Hlöð-
ver, sem er bakarameistari að iðn,
uppalinn þar og rak þar brauðgerð
um áratuga skeið eða þar til heilsa
hans leyfði ekki lengur. Þá gerðist
hann hafnarstjóri þar og hefur
gegnt því starfi fram til þessa.
Þau eignuðust og ólu upp átta
börn, tvær dætur og sex sonu, sem
öll eru nú uppkomin og þrjú þeirra
farin að heiman og hafa stofnað
sín eigin heimili. 011 eru börnin
mannvænleg og dugandi og bera
góðu uppeldi foreldra sinna fagurt
vitni.
Það leiðir af líkum að oft hefur
frú Herdís þurft að taka til hendi
við uppeldisstörf og stjórn á jafn
stóru heimili, en allt þetta mikla
starf leysti hún af hendi með
frábærum myndarskap, enda
drengilega studd af eiginmanni
sínum, þeim öðlingsmanni, sem
hverja stund notaði til að hlynna
að heimilinu og sjá því farborða á
allan hátt, og sameiginlega tókst
þeim hjónum að mynda sér og
börnum sínum sérstaklega fagurt
og menningarlegt heimili.
Eins og minnst er á hér að
framan hafði frú Herdís mikinn
áhuga á félagsmálum — sérstak-
lega réttindamálum húsmæðra og
barna og heimilismenningu yfir-
leitt. Þá hafði hún einnig vakandi
áhuga á þjóðmálum og var á þeim
sviðum ótrauður fylgismaður
grundvallarstefnu Sjálfstæðis-
flokksins. Hún átti sæti í ýmsum
nefndum, sem fjölluðu um þessi
mál, og reyndist þar jafnan hinn
bezti liðsmaður. I hreppsnefnd
Eskifjarðar átti hún sæti um skeið
og einnig í fyrstu bæjarstjórn
staðarins og lét þar til sín taka af
festu og skörungsskap. Hún var
vel máli farin og ágætlega ritfær
og ritaði margar greinar í blöð um
áhugamál sín og hugðarefni. Frú
Herdís var prýðilega greind, las
mikið, einkum ljóð öndvegisskálda
þjóðarinnar og fagurbókmenntir
íslenzkra rithöfunda — enda var
hún í anda og sannleika góður
íslendingur. ✓
A þeim 18 árum, sem við hjónin
og börn okkar áttum heima á þeim
fagra stað, Eskifirði, myndaðist
brotalaus vinátta á milli heimilis
okkar og heimilis þeirra Herdísar
og Hlöðvers í Bakaríinu, og hefur
sú vinátta og tryggð haldist fram
á þennan dag, enda þótt vík hafi
orðið á milli vina nú síðustu árin.
Nú þegar leiðir skiljast þökkum
við frú Herdísi órofa vináttu
hennar og tryggð við okkur um
leið og við blessum minningu
hennar og biðjum henni árs og
friðar og Guðs leiðsagnar um
eilífa framtíð.
Ég og börn mín sendum vini
okkar, Hlöðver Jónssyni, börnum
þeirra hjóna og öðrum aðstand-
endum innilegar samúðarkveðjur.
Megi birtan frá fögrum minning-
um um ástkæra eiginkonu og
móður dreifa sem fyrst, með Guðs
hjálp, því sorgarinnar skýi, sem
nú hvílir yfir Bakaríinu á Eski-
firði.
Þorleifur Jónsson
frá Skálateigi.
Kynni fólks hefjast á marg-
víslegan og mismunandi hátt á
lífsleiðinni.
Ég var nýflutt í bæinn. Fór
niður í Kaupfélag. Ég man að
sólin skein í heiði, Eskifjörðurinn
var ísi lagður — og ég hálffeimin
— þekkti engan í bænum.
Rétt er ég var komin inn í
búðina, kom til mín hávaxin, fríð
kona, örugg í fasi og heilsaði mér
og kynnti sig. Komdu sæl, ég heiti
Herdís Hermóðsdóttir. Ég býð þig
hjartanlega velkomna á staðinn
og vona, að þú og þitt fólk kunnið
við ykkur hér hjá okkur og verðið
sem allra lengst hér.
Mér fannst þessi kveðja og þessi
kona breyta öllu mínu viðhorfi.
Mér fannst ég strax líta bjartari
augum á lífið á þessum nýja stað.
Ég fann ég var velkomin.
Þannig var Herdís — hressileg,
falleg og ákveðin.
Kynni okkar Herdísar urðu
mjög góð. Við höfðum báðar mik-
inn áhuga á þjóðmálum og rædd-
um þau iðulega. Við vorum í sama
stjórnmálaflokki, en alls ekki allt-
af sammála, enda rúmar sá flokk-
ur margar og breiðar skoðanir.
Herdís kynnti sér ætíð þau mál,
sem hún fjallaði um, mjög vel og
voru ekki margir sem stóðu henni
á sporði þar.
Herdís setti mikinn svip á
bæinn. Á tyllidögum klæddist hún
íslenskum búningi og bar hann
vel, enda var hún mjög fallega
vaxin.
Herdís var ljóðelsk með afbrigð-
um. Kunni hún mikið af ljóðum og
var oft einkar skemmtilegt að
hlusta á hana t.d. tala um land-
búnaðarmál og fá þau fléttuð
ljóðum.
Yfir heimili hennar var mikil
reisn og yndislegt þar að koma.
Milli þeirra hjóna Herdísar og
Hlöðvers voru miklir kærleikar og
frá þeim kom maður betri maður.
Herdís kunni að taka sigrum og
ósigrum og í eitt sinn, er ég vissi
til, að hennar gengi varð ekki sem
hún vonaði, sá ég hana stærsta.
Eskifjörður er mér alltaf kær og
á Herdís ekki lítinn þátt í því.
Blessuð sé minning hennar.
Hlöðver og börnunum flyt ég
innilegar samúðarkveðjur.
Sigurlaug Magnúsdóttir.
Vinum Herdísar kom fráfall
hennar mjög í opna skjöldu. Þessi
tápmikla kona virtist í blóma
lífsins, Starfsorka hennar var með
öllu óbuguð til hinztu stundar, en
hún hafði þegar góðu og göfugu
ævistarfi skilað. En dauðinn gerir
á stundum engin boð á undan sér.
Fyrir skemmstu fékk Herdís
heilablæðingu. Það var skorið til
meinsins á 58. afmælisdegi henn-
ar, en allt kom fyrir ekki. Hún
andaðist á sjúkrahúsi í Reykjavík
hinn 21. marz sl. og verður jarð-
sungin í dag í heimabyggð sinni á
Eskifirði.
Herdís fæddist á Þernunesi í
Reyðarfirði 18. marz 1922, ein af
tólf systkinum. Hana lifa níu
systkinanna. Foreldrar hennar
voru Hermóður Guðnason bóndi
þar og kona hans, Ingibjörg
Bjarnadóttir. Þau bjuggu síðast í
Framnesi í Reyðarfirði. Herdís
hleypti heimdraganum þegar um
fermingu til að vinna fyrir sér, og
lætur að líkum að ekki hefir verið
margra góðra kosta völ þá fyrir
unglinga þótt tápmiklir væru.
Henni tókst þó að vinna sér inn
fyrir skólavist í Eiðaskóla.
Árið 1942, hinn 6. júní, giftist
hún Hlöðver Jónssyni, bakara-
meistara á Eskifirði. Þar settu
þau saman bú sitt og bjuggu síðan
í farsælu hjónabandi. Ékki virtust
mér þau hjón mjög lík til orðs eða
æðis. Þó ríkti áberandi ástríki og
samhugur innan dyra hjá þeim og
bæjarbragur allur eins og bezt
gerist. Húsbóndinn hæggerður og
kýminn en húsfreyja forkur sem
kembdi af, ég tala nú ekki um ef
talið barst að landsins gagni og
nauðsynjum, en svo bar löngum til
í okkar kynnum, sem að líkum
lætur. Þá dró Herdís ekki af sér,
né heldur á mannfundum, enda
hin einarðasta og fór aldrei í
launkofa með skoðanir sínar. Hún
fór ekki að því hvort mönnum
líkaði betur eða verr. Væri betur
að sem flestir tíðkuðu slíka
hreinskiptni. Herdís var glæsi-
kona í sjón og raun.
Herdís og Hlöðver eignuðust
átta mannvænleg börn: Jökull,
kvæntur Valborgu Björgvinsdótt-
ur og eiga þau fjögur börn; Snorri,
kvæntur Aðalbjörgu Vilhjálms-
dóttur, eiga tvær dætur; Ragn-
heiður, búsett á Eskifirði;
Grímhildur, gift Þórði Axelssyni,
eiga tvær dætur; Kolbeinn, nem-
andi í Stýrimannaskólanum, heit-
bundinn Björgu Hávarðardóttur
og eiga þau eitt barn. Yngstu
synirnir þrír, Arnljótur, Hrafn-
kell og Logi, eru allir í foreldra-
húsum.
Þetta er gjörvilegur hópur af-
komenda, sem Herdís færði landi
sínu, sem hún unni svo mjög.
Eskifjörður hefir misst einn
sinn bezta borgara. Við fráfall
Herdísar Hermóðsdóttur verða
svipbrigði í bæjarbrag þessa
prýðilega samfélags.
Herdís var hin ágætasta félags-
málakona, sem mikið munaði um,
þar sem hún lagði hönd að verki.
Einkum beindist áhugi hennar að
bæjarmálum Eskifjarðar og svo
landsmálum. Hún var eindreginn
sjálfstæðismaður og var fulltrúi
Sjálfstæðisflokksins í sveitar-
stjórn Eskifjarðar. Hún var
manna ötulust í öllu flokksstarfi á
Eskifirði og eins í Austurlands-
kjördæmi og skipaði sæti á fram-
boðslista flokksins við alþingis-
kosningar.
Kynni okkar Herdísar hófust
fyrir sautján árum. Ég þakka
henni þau öll innilega og af
hrærðu hjarta.
Hlöðve vini mínum og fjölskyld-
unni sendi ég kveðju mína og konu
minnar og bið þeim styrktar og
blessunar. Megi minningin um
göfuga konu og móður ylja og lýsa
í sorgarranni þeirra.
Sverrir Hermannsson
Skírdagsskemmtun
Barðstrendingafélagsins
BARÐSTRENDINGAFÉLAGIÐ í
Reykjavík hefur haldið fólki úr
Barðastrandarsýslum, sem náð hef-
ur 60 ára aldri. samsæti á skírdag
undanfarin 34 ár.
Markmið þessara skemmtana er að
gefa þeim tækifæri til að hittast og
rabba saman í þægilegu andrúms-
lofti. Kvennadeild Barðstrendinga-
félagsins, sem haft hefur veg og
vanda af þessum samkomum, veitir
kaffi og kræsingar og ýmislegt er
gert til skemmtunar. Fyrstu árin var
skemmtunin haldin í gamla Skáta-
heimilinu við Snorrabráut, en undan-
farin ár í Safnaðarheimili Lang-
holtssóknar. Nú sem fyrr gengst
félagið fyrir skírdagsskemmtun fyrir
eldri Barðstrendinga, en nú í fyrsta
sinn verður hún haldin í Domus
Medica við Egilsgötu, enda fer fé-
lagsstarfið fram þar að mestu. Auk
kaffidrykkju verður gestum boðið að
hlýða á söng Sólveigar Björling og
sýndar myndir úr heimahéraði og
rabbað um þær og ef til vill verður
fleira á dagskrá. Félagið vonast til að
sem flestir þiggi boðið.
Vorvaka Vestur-Húnvetninga
HIN árlega vorvaka Vestur-Hún-
vetninga verður í félagsheimilinu
á Hvammstanga dagana 3.-5.
april. Dagskrá vökunnar verður
f jölbreytt að vanda.
Meðal efnis verður einsöngur,
kórsöngur og einleikur á píanó,
lesið verður upp bundið og óbundið
mál, auk þess munu fimm myndlist-
armenn sýna verk sín. Sýningar
verða opnar alla dagana en annað
efni verður flutt á fimmtudag og
laugardag. Bent skal á að dagskrá
er ekki sú sama báða dagana.
Aðgangur er að venju ókeypis.
Konur úr Barðstrendingafélaginu, sem annast skírdagsveisluna.