Morgunblaðið - 10.08.1980, Blaðsíða 36

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 10. ÁGÚST 1980
„Mikil og aknenn óánægja með það
hvernig Kvennaráðstefnan fór“
Viðtal við
Guðrúnu
Erlendsdóttur,
dósent, um
Kvennaráð-
stefnuna í
Kaupmannahöfn
„KVENNARÁÐSTEFN-
ÁN i Kaupmannahöfn var
haldin á hálfnuðum
kvennaáratug og þar stóð
til að gerð yrði úttekt á
hvernig miðað hefði i jafn-
réttismálum á þeim fimm
árum sem liðin eru frá
hinu alþjóðlega kvenna-
ári“, sagði Guðrún Er-
lendsdóttir, dósent, er
blaðamaður Morgunblaðs-
ins spurði hana um tildrög
kvennaráðstefnunnar. „Á
kvennaárinu, 1975, var
haldin ráðstefna um jafn-
réttismái í Mexikó. Á
þeirri ráðstefnu tóku Sam-
einuðu þjóðirnar saman
framkvæmdaáætlun um
til að leiðrétta misrétti
kynjanna á yfirborðinu og
nokkuð þokast í jafnréttis-
átt.“
Hvað viltu svo segja um
ráðstefnuna sjálfa?
„Það var mikil og almenn
óánægja með það hvernig
þessi ráðstefna fór. Þar var
næsta lítill vinnufriður
vegna undiröldu frá pólitík
stórveldanna og vakti það
sérstaklega athygli mína
hversu lítils Vesturveldin
máttu sín á þessari ráð-
stefnu. Asía, Sovétríkin,
Indland og Arabalöndin
lögðust í einu og öllu á móti
tillögum Bandaríkjanna, —
jafnvel í þeim málum sem
allir hefðu átt að geta verið
sammála um. Um tvær
greinar áætlunarinnar náð:
ist aldrei samkomulag. í
annarri þeirra er zíonismi,
frelsishreyfing gyðinga,
lagður að jöfnu við „apart-
heid“ og aðrar kúgunarst-
efnur — þetta gátu Vestur-
veldin ekki sætt sig við og
greiddu atkvæði á móti. I
hinni greininni er ákvæði
um aðstoð við Palestínukon-
ur, — það hefði tvímæla-
laust verið samþykkt ef þar
hefði ekki jafnframt verið
GuArún Erlendsdóttir dósent.
hvernig standa ætti að
jafnréttismálum á kvenna-
áratugnum, 1975—1985. Á
ráðstefnunni í Kaup-
mannahöfn átti svo að
kanna hvað tekist hefði að
framkvæma af þessari
áætlun og móta stefnu
næstu fimm ára.
Sameinuðu þjóðirnar
undirbjuggu þessa ráð-
stefnu mjög vel og sá
undirbúningsnefnd um að
setja saman drög að fram-
kvæmdaáætlun. Leitað
hafði verið eftir hvernig
jafnréttismálum hefði mið-
að í heiminum og sendu 99
þjóðir inn skýrslu um hver
þróunin varð hjá þeim. Því
miður kom í ljós að staða
kvenna í þriðja heiminum
hafði versnað og fór það
saman með versnandi
efnahag í þessum löndum.
Á vesturlöndum hefur hins
vegar ýmislegt verið gert
farið framá pólitískan stuð-
ning við PLO.“
Alítur þú að einhver ár-
angur hafi orðið af þessari
ráðstefnu?
„Já, ég tel að nokkur
árangur hafi náðst. Þótt
áætlunin hafi ekki verið
samþykkt einróma þá lýstu
flest hinna tuttugu og
tveggja ríkja, sem sátu hjá
við atkvæðagreiðsluna, því
yfir að þau myndu vinna
eftir áætluninni að undan-
skildum þessum tveim
greinum sem ég talaði um
áðan. Það liggur semsé fyrir
framkvæmdaáætlun til að
fara eftir og það er nokkur
árangur."
Nú hefur verið haft eftir
einum fulltrúa í íslenzku
sendinefndinni að ráðstefn-
ur sem þessi séu varla
ómaksins verðar — hver er
þín skoðun?
leyti ágætlega — en stór-
þjóðirnar sáu sér leik á
borði og gerðu ráðstefnuna
að vettvangi stjórnmála-
átaka í stað þess að vinna að
jafnréttismálum eins og til
stóð. — Að minni hyggju er
vænlegra til árangurs að
halda þing færri þjóða s.s.
Norðurlandanna, — ein-
stakir hópar ríkja hafa
möguleika á að koma sér
saman um stefnu í jafnrétt-
ismálum en það virðist ekki
enn vera hægt að koma
saman stefnu sem allar
þjóðir heimsins geta sætt
sig við.“
Hvernig hefur miðað í
jafnréttismálum hérlendis á
þessum fimm árum sem
liðin eru frá kvennaárinu?
„Kvennaárið kom á sínum
tíma af stað mikilli umræðu
um jafnréttismál. í þessu
sambandi má nefna þrjá
merka atburði sem eru:
Kvennafrídagurinn 1975,
Jafnréttislögin 1976 og loks
kjör Vigdísar Finnbogadótt-
ur í embætti forseta ís-
lands. Það er farið að örla á
hugarfarsbreytingu og ým-
islegt hefur þokast í jafn-
réttisátt á þessum fimm
árum. — En til þess að fullt
jafnrétti komist á verða
konur og karlar að hafa
sömu aðstöðu í atvinnulíf-
inu. Eins og er lendir upp-
eldi barna alltof mikið á
móðurinni. Konur eru ekki
samkeppnisfærar við
karlmenn á vinnumarkaði
meðan svo er. Aukin þátt-
taka föðurs í uppeldi barna,
svo og fjölgun dagheimila,
verður að koma til ef fullt
jafnrétti á að nást. Að mínu
áliti þyrftu vinnustaðir að
koma til móts við foreldra
þannig að þau hefðu meiri
tíma til að sinna uppeldi
barna sinna, t.d. með sveigj-
anlegri og styttri vinnu-
tíma.“ — bó
„Það virðist mjög harð-
sótt að ná einhverju fram á
svona alheimsráðstefnu.
Jafnvel þó vinnufriður væri
fyrir stórþjóðapólitík, þá
eru þjóðir heimsins svo mis-
jafnlega á vegi staddar að
mjög erfitt er að móta
heildarstefnu fyrir þær all-
ar. Allsherjarþing Samein-
uðu þjóðanna sá um dag-
skrárgerð fyrir þessa ráð-
stefnu og gerði það að öllu
íslenska sendinefndin. Aftari
röð f.v.: Bergiind Ásgeirsdóttir,
Maria Pétursdóttir, Einar
Ágústsson, Bergþóra Sig-
mundsdóttir, Vilborg Harðar-
dóttir og Ingibjörg Hafstað.
Fremri röð f.v.: Guðrún Er-
lendsdóttir, Guðriður Þor-
steinsdóttir og Sigriður Thor-
lacius.