Morgunblaðið - 10.08.1980, Blaðsíða 46

46
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 10. ÁGÚST 1980
Umsjón: Séra Ján Dalbú Hróbjartsson
Séra Kurl Siyurbjörnsson
Siyuráur Pdlsson
DROrTINSDEGI
Heilagleiki Guðs
í ritningunni eru mörg orð og
hugtök, sem ekki er alltaf svo
auðvelt að skilja. Sum hugtökin
hafa jafnvel breytt um merkingu,
þýða allt annað nú á dögum en
þau gerðu þegar rit Biblíunnar
voru skráð. Það er því nauðsyn-
legt að reyna að gera sér grein
fyrir því hvað hin ýmsu orð og
hugtök merkja svo boðskapur
Biblíunnar komist óbrenglaður
til lesandans.
í þessari grein verður leitað
svara við því hvað nokkur hugtök
merkja er snerta heilagleika
Guðs. í því sambandi verður
tekinn stuttur kafli úr bókinn
Ágrip af kristinni trúfræði eftir
Bo Giertz í þýðingu sr. Jónasar
Gíslasonar dósents.
Guð er heilagur
Guð einn er heilagur (Op. 15,4)
og þess vegna er ekkert það til á
jörðunni, sem við getum bent á
eða rannsakað til þess að geta
skýrt, hvað átt er við með orðinu
heilagur. Þegar eitthvað jarð-
neskt er kallað heilagt (eins og
t.d. lögmálið, musterið, hinir
kristnu eða kirkjan), fær það
heilagleika sinn frá Guði, og þessi
heilagleiki er ekki einhver eigin-
leiki, sem hægt er að rannsaka
eða lýsa á hlutlægan hátt. Orðið
heilagur táknar það, sem gjörir
Guð að Guði, skilur hann frá öllu
öðru. Þess vegna er ekki auðvelt
að finna orð eða myndir, sem geta
skýrt eða lýst því, hvað fólgið er í
heilagleika Guðs. Þá fyrst, er við
mætum Guði sjálfum á persónu-
legan hátt, byrjum við að gjöra
okkur grein fyrir, hvað liggur að
baki þessu orði.
Þegar menn stundum umskrifa
orðið heilagur eða „syndlaus",
feiur það í sér einhverskonar
siðferðilegt mat, sem leiðir okkur
á villigötur og ýtir undir hinn
algenga misskilning, að Guð sé
háleitasti skilningur okkar á því
hvað sé gott og rétt. En við getum
ekki heldur í þessu efni sagt,
hvernig Guð hljóti að vera. Þegar
allt kemur til alls getum við því
aðeins sagt til um, hvað sé gott og
rétt, með því að læra það af Guði.
Oft virðist eðli Guðs vera þannig
farið, að mennirnir, sem horfa á
allt frá sínum eigin sjónarhóli,
verða steini lostnir. Þeir geta
ekki skilið hvernig Guð getur
breytt þannig. Hér er um eitt-
hvað það að ræða, sem kemur
ekki heim og saman við þá mynd,
sem þeir hafa gjört sér af Guði —
vegna þess að sú mynd var aðeins
stækkun þeirra eigin fyrirmynda
og vona.
Ef við viljum eignast þekkingu
á eðli Guðs, verðum við að leita
til opinberunarinnar í Biblíunni
og sjá, hvernig sá Guð er, sem
mætir okkur þar. En við verðum
sífellt að hafa hugfast, að orðin
eru í sjálfu sér innihaldslaus og
óskiljanleg, svo lengi sem við
eigum enga persónulega reynslu
af þeim raunveruleika, sem þau
lýsa. Þetta er fyrirvari, sem við
alltaf verðum að gjöra, er við
tölum um Guð. Það gildir nú u n
okkur, er við reynum að skilja
eitthvað af því, sem opinberun
Biblíunnar kennir okkur um Guð.
Dýrð Guðs
Dýrð er orð, sem sífellt mætir
okkur, þegar Biblían lýsir Guði.
Á grísku er það doxa (á latínu
gloria) og táknar það, sem er jafn
sérstætt og erfitt að útskýra eins
og heilagleiki Guðs. Hún er út-
geislun á eðli Guðs, eitthvað sem
fyllir allt umhverfi hans með
hamingju og lofsöng. Hægt er að
lýsa henni sem ljósi, sem er svo
skínandi bjart, að jafnvel seraf-
arnir hylja andlit sin fyrir þvi,
ljós sem jarðnesk augu okkar
þola ekki að líta. Hún er birta,
þar sem ekkert er hægt að fela og
í skini hennar verður allt jarð-
neskt óhreint og flekkað. Hún
afhjúpar allt. Hún blindar, yfir-
þyrmir og þrengir sér alls staðar
inn, en jafnframt fyllir hún
okkur gleði og hamingju og laðar
fram lofsöng, sem aldrei þagnar.
Hér á jörðunni sjáum við
aðeins dauft endurskin þessarar
dýrðar og aðeins stöku sinnum,
þegar fortjaldið milli heims
okkar og hins himneska er dregið
til hliðar eitt andartak. Þessi
dýrð ljómaði um hirðana nóttina,
sem Jesús fæddist. Hún fyllti
lærisveinana ótta og lotningu á
... dáinn, grafinn.
Steig niður
til heljar
„Það er fullkomnað!“ Það voru
síðustu orð hins krossfesta Jesú til
okkar mannanna. Síðan hneigði
hann höfuð sitt með bænarand-
varpi: „Faðir, í þínar hendur fel ég
anda minn!“ Þannig lauk lífsferli
hans, sem sagðist vera „lífið"
sjálft. Hvað er það, sem nú er
„fullkomnað" í þessum atburðum
Golgata, — annað en ósigur hans
og sigur Pílatusar og andstæðinga
Jesú, sem var í mun að sýna fram
á að hann gæti ekki sagt satt, að
hann væri Guðs sonur, vegurinn,
sannleikurinn og lífið. Sjáið nú!
Þarna lætur hann líf sitt á krossi
sakamannsins!
Sjálfur telur Jesús Kristur
þennan hræðilega kross fullkomn-
un lífsverks síns. Fullkomnun þess
verks, sem hann sjálfur hafði lýst
með þeim orðum, að hann væri
ummyndunarfjallinu. Hana legg-
ur af ásjónu Krists, er við lítum
hann augum trúarinnar.
Biblían notar einnig ýmis önn-
ur orð, sem reyna að lýsa ein-
hverju af því, sem dýrð Guðs
felur i sér. Oft er talað um „tign
og dásemd". Það er talað um
heiður Guðs, mikilleika, veldi,
mátt o.s.fr.
Að skynja eitthvað af því, hvað
fólgið er í dýrð Guðs, merkir Sð
við skiljum, að Guð er æðstur
alls, verður kærleika okkar og
leitar án tillits til þess, hvort það
borgar sig eða ekki. Hér hverfur
öll umhugsun um það, hvað við
getum grætt á því að leita hans í
eigingjörnum tilgangi. Jafnvel
þótt ég missi allt, þá felur það í
sér hamingju og auðæfi, að Guð
er til og hann er sá, sem hann er.
Tilvera Guðs gefur tilverunni
tilgang, hvað svo sem fyrir kem-
kominn „til að leita að hinu týnda
og frelsa það.“ (Lúk. 19,10) „Þjóna
og gefa lif sitt til lausnargjalds“
(Matt. 20,28). Hann talaði um að
líkami sinn og blóð sitt yrði fyrir
okkur gefinn og úthellt til „fyrir-
gefningar syndanna“ (Matt.
26,28). Og í viðræðum sínum við
Nikodemus minnti hann á frá-
sögnina um eirorminn í eyðimörk-
inni foroum 0" sagði: „Eins og
Móse hóf upp höggorminri i eyði-
mörkinni, þannig á mannssonur-
inn að verða upphafinn til þess að
hver, sem trúir, hafi í samfélaginu
við hann eilíft lif. „(Jóh. 3,14—15)
Fullkomun þessa hlutverks, þessa
lífsstarfs er krossdauði hans á
Golgata. Því er krossinn dásam-
legt tákn í augum okkar kristinna
manna, tákn sem segir eins og
Hallgrímur:
Fullkomnað IðKmál fyrlr þli( er.
fullkomnaA njald tll lausnar þér.
fullkomnaA allt. hvaA fyrir var spáA.
fullkomna skalt þú elnnaat náA.
(Pass. 43).
Krossinn er fullkomnun lífs og
sigurs þess fullkomna fórnandi
ur. Eða eins og segir í sálminum
(sálmabókin nr. 11):
Guð er Guð, þótt veröld væri
eigi,
verður Guð, þótt allt á jörðu
deyi.
Órannsakanleiki
Guðs
Guð er órannsakanlegur. Vegir
hans eru jafn miklu hærri okkar
vegum sem himininn er hærri en
jörðin. Meðan við stöndum aðeins
tilsýndar og veltum vöngum yfir
Guði, verður þessi órannsakan-
leiki okkur kvöl, uppspretta
furðu, torskilin gáta — hann
veldur okkur sársauka og bitur-
leika. En í návist Guðs verður
órannsakanleiki hans annað og
meira en eitthvað óskiljanlegt.
Hann verður ekki aðeins eitt-
hvað, sem við sættum okkur við.
Hann eignast innihald. Við lær-
um að skilja — eins og sagt var í
gamla daga — „að Guð bæði veit
og vill okkur hið besta“. „Þetta
getum við ekki skilið," sögðu
kristnir mér.n ei.nnig áður fyrri.
Það merkir ekki aðeins uppgjöf
gagnvart því, sem er óskiljanlegt,
og undirgefni undir vilja Guðs,
sem við skiljum ekki. Það merkir
öryggi. Við vitum, að Guð, sem er
órannsakanlegur, geymir allt í
föðurhjarta sínu og umlykur allt í
ráðsályktunum sínum og hann
tekur að sér allt, sem við ráðum
ekki við. „Drottinn er réttlátur í
öllum sínum vegum og miskunn-
kærleika sem Jesús Kristur birtir
og boðar, tákn vonar í heimi, sem
firring, synd, þjáning og dauði
ógnar.
Jesús Kristur bar synd heims-
ins. Hann tók á sig alla neyð
mannanna, gekk í gegn um þann
dauða, sem allra bíður. Hann var
liðinn lagður í gröf svo sem við
okkur öllum blasir á jarðarslóð.
Svona algjörlega gerir hann
mannanna kjör að sínum. Guð-
spjallið segir að Jesús hafi grátið
af harmi við vinargröf (Jóh.
11,35). Nú grétu vinir hans við
hans gröf, þar sem hann hvíldi
kaldur nár. Dauði Jesú var raun-
verulegur dauði. Hann var ekki í
dauðadái, — skindauður, eins og
þeir sem draga í efa sanníeiksgildi
upprisuboðskaparins vilja stund-
um halda fram. Hann var dáinn,
meðal annars það vill trúarjátn-
ingin undirstrika með orðunum
„steig niður til heljar“. Hann sem
cr lifið sanna gisti hel. Að morgni
þriðja dags, páskadagsmorgni
samur í öllum verkum sínum“.
(Sálm. 145,17). Frammi fyrir
órannsakandi dýptinni í eðli
Guðs stöndum við í lotningu og
hrifningu á sama hátt og frammi
fyrir dýrð Guðs. Okkur býður í
grun, hvílíkir óendanlegir kraftar
og nýir möguleikar eru fólgnir
þar. Okkur býður í grun, hvernig
eilífðinni muni farið, þegar úr
þessum ótæmandi djúpum náðar
og vísdóms vella fram stöðugir
straumar nýrrar reynslu og ham-
ingju.
Það er því eitt af sérkennum
kristinnar guðsreynslu, að
frammi fyrir órannsakanleika
Guðs brýst lofsöngurinn fram.
Job eignaðist reynslu, sem náði út
fyrir mörk mannlegrar getu, en
þegar hann að lokum mætir Guði
sjálfum, fær hann ekkert fræði-
legt svar við spurningum sínum.
Hann fær það, sem meira er:
hann mætir dýrð og hátign Guðs,
sem gefur órannsakanleika hans
tilgang. „Ég þekkti þig af af-
spurn, en nú hefur auga mitt litið
þig! Fyrir því tek ég orð mín aftur
og iðrast í dufti og ösku.“ Svipað
finnum við hjá Páli. Þegar hann
glímir við hina erfiðu spurningu
um áform Guðs með ísrael, hina
útvöldu og fráföllnu þjóð, þá
brýst að lokum fram hjá honum
lofsöngurinn yfir því, að vegir
Guðs eru órannsakanlegir. Við
sjáum jafnvel dæmi hins sama
hjá Jesú sjálfum. Okkur er tor-
skilið, er hann lofar föður sinn
fyrir, að hann hefur hulið sann-
leikann fyrir spekingum og hygg-
indamönnum, en opinberað hann
smælingjum. (sjá Matt. 11,25)
Vandlæti Guðs
Guð er vandlátur Guð. Hann
getur birst sem eyðandi eldur.
Allt hið óhreina, lága, lítilmót-
lega og sjálfselska eyðist í vand-
læti hans. En jafnvel þetta vand-
læti, sem vekur okkur mönnunum
ótta, er einnig fyllt með einhverju
því, sem við finnum, að er gott og
skapandi. Vandlæti Guðs er ná-
tengt kærleika hans. Orðið sem
Gamla testamentið notar um
vandlæti, getur einnig merkt af-
brýði. Ástæðan er sú að í báðum
tilfellum er um að ræða kærleika,
sem vill ekki láta ýta sér til
hliðar, vill ekki deila með öðrum
þeim, sem hann elskar. Sama
hugsun liggur bak við hugtak í
Nýja testamentinu (Jak. 4,5). þar
sem segir: “Eða haldið þér, að
ritningin fari með hégóma? Þráir
hann ekki með afbrýði andann,
sem hann gaf bústað í oss?“ Guð
sem skapaði ?kkur mennina til
þess, að við eignuðumst hiuiuclld
í lífi hans og hamingju, vill ekki
og getur ekki leyft okkur að deila
kærleika okkar milli sín og þess
máttar, sem stendur gegn honum.
Ef hann á að vera Guð okkar og
faðir, vill hann vera það einn. „Þú
skalt ekki aðra Guði hafa en
mig.“
varð það ljóst, að hann sigraði
sjálfan dauðann, ekkert vald er
honum sterkara, ekkert svið utan
valda hans. Hann er sannarlcga
frelsarinn.