Morgunblaðið - 19.08.1980, Qupperneq 21

HEKLUELDAR 1980
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 19. ÁGÚST 1980
29
Þar sem þær höfðu áður trítlað um
Ljósm. Mbl. RAX.
ænn
n“
rispast til blóðs. Og þó öskufallið
sé minna á austurafréttum er
ljóst að við verðum að sækja féð,
sem það er á bílum. Þar er mikil
hætta á eitrun í gróðri og féð
getur ekki gengið yfir vikurinn á
framafréttinum," sagði Páll Elí-
asson bóndi í Sunnuborg hrepp-
stjóri og oddviti Holtahrepps.
Alls er talið að um 4000 fjár
hafi verið á Landmanna- og
Holtamannaafrétti og þar af
tókst að smala saman rúmlega
1000 fjár í gær og á sunnudag,
sem rekið var á gróður niður að
Merkihvoli í gærkvöldi. Þaðan
verður féð væntanlega flutt á
bílum og heyvögnum niður á
bæina. Ráðgert er að fara í dag til
að huga að fé á austurafréttinum.
„Bændur hér í sveitunum verða að
taka féð mest á túnin, en það
bjargar að sláttur hefur gengið
mjög vel og er nánast búinn. Og
það er komin góð beit á túnin. Féð
hefur ekki látið á sjá enn sem
komið er og ef það hefur ekki
orðið fyrir fluorsýkingu ættu
menn að geta bjargað dilkunum
fram að slátrun. Þetta er mánað-
artími, sem menn verða að taka
féð heim, þvi slátrun hefst hér um
20. september en auðvitað er
hugsanlegt að slátrun verði eitt-
hvað flýtt," sagði Páll.
„Féð hefur hlaupið fram og við
höfum mætt því á leið til byggða,
sagði Bjarni Magnússon frá Ak-
braut í Holtum en hann og
félagar han^s voru að koma með
féð innan úr Skjólkvíum. Þeir
sögðu að ástandið á afréttinum
væri mun verra en þeir hefðu
getað látið sér detta í hug. „Það er
alveg ljóst að hér í Sölvahrauni
sést ekki grænn blettur næstu
árin,“ sagði Ólafur Pálsson frá
Saurbæ í Holtum. Á Áfangagili
hittum við hóp manna, sem var að
koma með fé úr Valafelli. Gamla
sæluhúsið í Áfangagili, sem áður
stóð í grónum hvammi og girðing
fyrir hross gangnamanna, voru
sem mynjar um eyðibýli og
minntu á fyrri tíma, þegar Heklu-
eldar tóku af byggð á afréttum
Sunnlendinga. Þeir voru að bera
saman bækur sínar Kristján
Árnason í Stóra-Klofa og Brynj-
ólfur Jónsson í Lækjarbotnum í
Landssveit og Kristján notaði
óspart talstöðina til að afla frétta
af smöluninni. Brynjólfur var
einn þeirra, sem á sunnudag fóru
inn á afréttinn til að huga að
fénu. „Þetta leit illa út, þegar við
komum hérna inn eftir í gær. Við
sáum lítið fyrir öskufallinu og féð
hljóp ráfandi um, þegar spreng-
ingar dundu við í fjallinu. Féð var
líka allt svart þá og það var því
ekki félegt að ná því niður, en
okkur tókst að hleypa milli 400 og
500 fjár fram fyrir afréttargirð-
inguna í gær. Askan hefur hrunið
úr fénu, þegar fór að þorna en hér
var rigning í gær,“ sagði Brynjólf-
ur.
Sigþór Árnason bóndi í Hrólfs-
staðahelli og oddviti Landmanna-
hrepps og fleiri voru nýbúnir að
handsama svarta á með lambi í
Sölvahrauni, þegar við hittum þá.
Ekki var talið ráðlegt að reka ána
lengra því tekið var að blæða úr
einni klaufinni. Hún hafði líka
verið stygg og þeir þurft að elta
hana um langan veg. Einhver
spurði, hvort líkur væru á að fé
hefði farist en Páll hreppstjóri í
Saurbæ, sagði að hugsanlegt væri
að fé, sem staðið hefði í skjóli
undir bökkum og í gjótum hefði
orðið undir ösku- og hraunfallinu.
Féð væri vel merkt og það kæmi
ekki í ljós fyrr en síðar, hvort
eitthvað af því hefði farist.
Smalar töldu ekki ráðlegt að
taka féð á heyvagna í gær, þar
sem langt var liðið á dag og því
gaf Páll hreppstjóri skipun um að
hleypa fénu í gegnum afréttar-
hliðið. Smalamennskunni á Land-
manna- og Holtamannaafrétti er
þó ekki lokið, því eins og Páll
orðaði það verða bændur þar að
þar til afrétturinn er orðinn
sauðlaus. Það væri ekki ráðlegt að
skilja þar eftir fé. Sauðfé í slíkri
nauð beið ekki annað en dauðinn.
-t.g.
Sigurjón Pálsson Galtalæk:
„Afrétturinn ónýtur næstu ár"
„ÞAÐ eina sem hægt er að
gera er að bíða og sjá hvað
gerist,“ sagði Sigurjón Páls-
son bóndi Galtalæk sem er
um það bil 15 km fyrir vestan
Heklu. Þegar blm. bar að
garði var Sigurjón ásamt
tveimur dætrum sínum. þeim
Margréti og Valgerði, við
heyskapinn. en ætlun Sigur-
jóns var að hirða þá 15 ha.
sem hann átti eftir flata áður
en vindátt hreyttist því ösku-
hey væri sama og ónýtt fyrir
honum.
Sigurjón Pálsson.
„Ég fór í morgun inn á
afrétt að líta eftir fénu og það
má segja að hann sé ónýtur
næstu ár. Þar sást ekki
stingandi strá og þó bjart.væri
af degi þá var hálf rökkur
þarna.
Gosið var í rénun, en um kl.
13.30 stórjókst það skyndilega
og er það sýnilega að færast í
aukana. Ég hygg að það gjósi
upp úr miðjum hryggnum, en
það hefur minnkað hér að
vestan verðu,“ sagði Sigurjón
að lokum.
álæk í Holtum greip til skóflunnar og
f'ar kom í ijós berjalyng og annar
ur- og öskulagið um 25 sentimetrar.
Fullt álag á öllum
rafmagnslínum á ný
Sverrir Haraldsson Selsundi:
Sverrir Haraldsson
„OKKUR gekk ágætlega. að koma
öllu i sama horf, eítir að við
höfðum áttað okkur fyllilega á
aðstæðum,“ sagði Steingrímur
Dagbjartsson. stöðvarstjóri í Búr-
fellsvirkjun, er Morgunblaðið
ræddi við hann i gærdag.
Ilelgi Arason, aðstoðarstöðv-
arstjóri var á vakt þegar gosið
byrjaði, og sagði hann í samtali
við Mbl., að vaktmennirnir uppi
við stlflu hefðu fyrstir orðið varir
við Hekluelda og hringt fréttina
niður í stöðvarhús.
Þegar gosið hófst var önnur
Búrfellslínan úti vegna smávið-
gerðar og síðan stuttu eftir að gos
hófst slógu línurnar frá Sigöldu, 30
og 220 Mw út, svo og hin Búrfells-
línan. Þetta orsakaði rafmagns-
leysi í stutta stund að hluta á
Reykjavíkursvæðinu, en það var
fljótlega hægt að koma báðum
Búrfellslínum af stað aftur.
Það kom fram hjá þeim félögum,
að eldingar hafi valdið útslættin-
um á Sigöldulínunum, en síðan hafi
gjallið sezt á postulínið. „Það var
ekki annað fyrir okkur að gera,
Lítil hætta á að
hraun komi hingað
heldur en að senda sprautubil og
þvo postulínið áður en við treystum
á að hleypa rafmagninu á að nýju.
Það gekk svo allt að óskum og nú er
hér allt í fullum gangi," sagði
Steingrímur.
Gerði gjalliö í ánni ykkur ekki
erfitt fyrir? — „Það er varla hægt
að segja það, ísingartækin önnuðu
því mjög vel að hreinsa gjallið,
þannig að mjög lítið barst inn í
vélar virkjunarinnar, við getum
.tækjanna vegna tekið við mun
meira gjalli," sagði Steingrímur.
Ljósmynd Mhl. Krixtinn.
Stöðvarstjórar Búrfellsvirkjunar. f.v. Steingrímur Dagbjartsson.
stöðvarstjóri og Helgi Arason.aðstoðarstöðvarstjóri.
fall verði hér. Ég á ekkert hey
flatt en hinsvegar á ég eftir
að raka saman úr görðum og
sæta og nokkra galta hér úti,
þannig að ég hef ósköp litið
að óttast.
Ég held að það sé ekki eins
slæmt þó að aska falli í hey eins
og það væri ef hún félli til
dæmis á blautt grasið, því þegar
verið er að vinna heyið þá fellur
mesti hluti öskunnar úr, en í
grasið límist hún hins vegar og
verður því skepnum miklu
hættulegri. Ég mundi þó ekki
gefa ungum skepnum öskuhey
því það veslast þá upp og koma
þá gjarnan beinhnútar á leggi
þess, en ekki er eins mikil hætta
á þessu með eldra fé og gripi.
Gos þetta hegðar sér svipað
og gosið 1947, en er miklu
minna. Hraunrennsli hingað er
svo til hætt og hraunið sem
mest hætta var talin á að kæmi
til bæjarins er um fimm kíló-
metra í burtu, en hinsvegar er
annar angi hraunsins nær eða
3—4 km frá bænum en hann er
fyrir ofan Selsundsfjall, sagði
Sverrir að lokum.
„1>AÐ er létt í mér hljóðið
núna,“ sagði Sverrir Har-
aldsson bóndi Selsundi er
blm.. spurði hann frétta.
„Það er orðin ósköp lítil
hætta á að nokkuð hraun
komi hingað, en hinsvegar
mjög líklegt að eitthvað ösku-
Klara Kristin Einarsdóttir held-
ur hér á glóðvolgum hraunmola
úr nýja hrauninu. Ljósm. JE.