Morgunblaðið - 04.09.1980, Blaðsíða 18
18 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 4. SEPTEMBER 1980
Á FLAKKI UM FLJÓTSDALINN:
„Það er ekki nóg að haf a
ur örfoka vegna hirðuk
Heimsókn tíl Jóns Loftssonar, skógarvarðar á Hallormsstað 2"1 08 kóEin
„Þá er sú breyting varð á um ábúð Hallormsstaðar, að
fjárbú lagðist niður innan takmarka skógarins, heyrðust
raddir um það, að það væri óvit að „eyðileggja“ eins góða
bújörð og Hallormsstaður væri, eins og þeir komust að orði.
Þá var almenningi eigi Ijóst, hve glæsileg skilyrði voru hér til
þess að gera skóginn, sem þá var kominn í niðurníðslu,
einkum af fjárbeit, blómlegan og tilkomumikinn, Ræktunar-
hugur sá, er aukist hefur mjög seinustu áratugina, var þá eins
Svo ritar Guttormur Pálsson,
skógarvörður í bæklingnum „Hall-
ormsstaður- og Hallormsstaðar-
skógur, — tuttugu og fimm ára
minningarrit skógræktarinnar,"
sem var gefið út 1931. Á þeim
tæpu fimmtíu árum, sem eru liðin
síðan, hafa breytingar á skóginum
í Hallormsstað orðið með ólíkind-
um, hann hefur þanizt út og tekið
glæsilega fjörkippi, bæði sá sem
fyrir var, og einnig hefur plöntun
og uppgræðsla nýrra reita orðið
ákaflega farsæl.
Ég hef aldrei verið á móti
trjám. Eins og ég hef orðað það
ansi góð með mig „tré eru ágæt
þar sem þau skyggja ekki á
landslagið." Síðan ég á dögunum
þeyttist um allan Hallormsstað-
arskóg, — í fyrsta sinn — í fylgd
með skógarverðinum sem nú er,
Jóni Loftssyni, er ég farin að
horfa öðruvísi á landslag. Velti því
stundum fyrir mér, þegar ég fer
um berangursleg svæði, að þarna
ættu skógræktarmenn að vippa
sér í að girða og planta trjám.
Eftir að hafa farið út í lerki-
skóginn í Mjóanesi, þar sem Sig-
urður Blöndal og lið hans, plantaði
örsmáum plöntum, sem varla
náðu upp úr jörðinni árið 1970,
blasir nú við stór og mikill skógur.
Eftir að hafa skyggnzt bak við
„leiktjaldið" þar sem birkitrén við
veginn skýla tignarlegum greni-
skógi, farið og horft yfir flæmið í
Hafursárlandi, sem hefur nú ný-
lega verið friðað og Jón Loftsson
spáir því, að þarna verði í stað
uppblásturs kominn skógur innan
áratugs; farið með honum og
skoðað græðireitina, þar sem er
verið að búa plönturnar undir að
fara út í stóra heiminn, rölt um
um gróna og gamla lundi eins og
Guttormslund o.fl. og síðan en
ekki sízt farið á nýtt svæði, Ásana,
innan við Hallormsstað, þar sem
við fyrstu sýn er ekkert nema urð
og grjót. Ganga út á allt þetta
grjót og sjá: þarna eru örlitlar
lerkiplöntur að teygja úr sér.
Þarna lét Jón gróðursetja í fyrra
30 þús. plöntur og nú á að vita,
hvað gerist. Hann segir, að ýms-
um hafi blöskrað þessi uppátekt
sín og ekki hafa allar lerkiplönt-
urnar lifað af, en sumar þeirra eru
og á byrjunarstigi. Hugsunarhátturinn er rányrkjan hafði
mótað, var þá enn almennur, að minnsta kosti hér austan-
lands. Það var því eðlilegt að því yrði ekki vel tekið að
takmarka búskap á góðri fjárjörð eins og Hallormsstað.
Framan af árunum er síðan eru liðin hefur bólað á sams konar
skammsýni og enn í dag eru hér um slóðir menn, er sami
hugsunarhátturinn loðir við. Þó má fullyrða, að þetta eru
undantekningar...“
Sigurði Blöndal í nokkur ár áður.
Eg spyr hann í hverju starfið sé
fólgið.
ljómandi bragglegar og Jón fer
létt með að sannfæra mann um að
„þarna verði kominn lerkiskógur
eftir fimm ár.“
Við sjáum auðvitað til með það.
En hversu til hefur tekizt á
Hallormsstað er vissulega lýsandi
dæmi um, hversu vel skógur getur
þrifist þar og sjálfsagt víðar. En
breytir þó ekki þeirri skoðun
minni, að ekki eigi að rjúka með
skógrækt út um allar trissur,
heldur velja vel og vandlega þá
staði, sem gróðurs- og veðurfars-
lega henta til ræktunar.
Jón Loftsson er liðlega þrítugur,
en hann er þriðja kynslóðin í
fjölskyldunni, sem er á kafi í
skógrækt. Einar Sæmundsen eldri
var afi hans og Einar Sæmundsen
annar, móðurbróðir hans. Hann er
alinn upp í Kópavogi, innan um
skógrækt og tilraunir með plönt-
ur, svo náttúrulega kom ekki
annað til mála, en hann legði það
fyrir sig. Hann lærði í Noregi, var
tvö ár á Kóngsbergi og þrjú ár á
Ási. Hann var skipaður skógar-
vörður á Hallormsstað fyrir
tveimur árum, en hafði unnið með
Hann segir að í raun sé hann
skógarvörður Austurlands. — En
það hefur æxlast svo, að ég vinn
aðallega hérna, enda mestur skóg-
urinn hér. Má segja, að ég geri
lítið annað. En þó hef ég, sérstak-
lega í ár, gert töluvert víðreist um
umdæmið í tilefni af ári trésins.
Ég hef leitast við að átta mig á
hlutunum, reynt að leiðbeina og
komast að niðurstöðu um hvað sé
viturlegast að gera á hverjum
stað. En það er ljóst, að verkefnin
hér á Hallormsstað einum, eru út
af fyrir sig alveg nægileg. Þetta er
líka spurning um stjórnun. Ég
þyrfti að fá menn að minni hlið,
svo að ég gæti sinnt öllum fjórð-
ungnum að gagni. Ég var hér
sjálfur með Sigurði, og síðan ég
tók við hefur í reynd enginn komið
í mitt starf. En inn í þetta fléttast
peningamál, eins og í allt. Síðasta
ár unnu hér tiu manns að stað-
aldri yfir árið, á sumrin eru fleiri,
25—30 við margvísleg ræktunar-
— Hvernig árið gengur fyrir
sig? í janúar og fram í febrúar er
einkum unnið að viðhaldi véla og
dyttað að ýmsu, byggingafram-
kvæmdum sinnt o.fl. I febrúar-
marz hefst skógarhöggið, sem
stendur fram í maí, en hluti af
mannskapnum hugar þá einnig að
nýmörkunum og grisjun í birki-
skógi, sinnir gróðrastöðinni,
klippir stiklinga, setur upp plast-
hús, undirbýr sáningu. Um miðjan
maí er liðið komið fyrir alvöru í
gróðrastöðina, þá hefst garð-
plöntusalan, skógarplöntusalan,
dreifsetning o.fl. og varir fram í
júní eða miðjan júli. Svo er hluti
af vinnukraftinum áfram í um-
hirðu á plöntum, er i reitingu og
farið er að huga að girðingarmál-
um. Þegar líður að hausti hefst
vetrarundirbúningur í gróðrastöð-
inni. Þá er að ganga frá og búa um
plönturnar og fer æðimikill tími i
það. í nóvember og desember er
röðin síðan komin að jólatrjám og
þar með er hringnum lokað.
— Fljótsdalsáætlun er nú tíu
ára, heldur Jón áfram og má rekja
aðdraganda hennar til aðalfundar
Skógræktarfélags íslands 1965, en
þá var samþykkt eftirfarandi til-
laga frá Skógræktarfélagi Austur-
lands:
„Með hliðsjón af þeim athugun-
um, sem fram hafa farið og
áætlunum sem gerðar hafa verið á
vegum Skógræktarfél. Austur-
lands, um skógrækt, sem þátt í
búskap í Fljótsdalshreppi, beinir
aðalfundur Skógræktarfél. ís-
mmmmmmmmmm
MBHHMBnil
mmmmm