Morgunblaðið - 23.09.1980, Side 26

34
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 23. SEPTEMBER 1980
Reykjavik 28.8. '80.
Það er gott að heilbrigðar umræð-
ur um varnir íslands eru viðhafðar
opinberlega og er því að fagna að
knáir strákar á borð við Björn
Bjarnason og Ara T. Guðmundsson,
koma fram á ritvöllinn. Morgunblað-
ið 21. og 27. ágúst 1980. Ég leyfi mér
að taka lítillega þátt í þessari
umræðu með eftirfarandi orðum.
Það er rétt að þetta lífsnauðsynlega
mál fyrir íslensku þjóðina verður að
hætta að vera feimnismál, það verð-
ur að skoða frá öllum hliðum.
1. Til þess að svo sé hægt, verður
að losa málið við pólitiskan áróður
og heift og aðgreina skýrt íslenska
hagsmuni og hagsmuni annarra og
benda þá á hvar þeir geta verið
sameiginlegir.
2. Það þarf að taka til greina í
þessum umræðum hvort menn séu
að tala um varnir fyrir Island eða
íslensku þjóðina. I fljótu bragði eru
íslenskir menn auðvitað þeirrar
skoðunar að þetta sé eitt og það
sama sem það í raun er, EN frá
sjónarmiði erlendra manna getur
þetta haft allt aðra meiningu, því
þeirra hagsmunir byggjast á yfir-
ráðum og afnotum af Islandi, og
áhrif og yfirráð yfir þjóðinni sjálfri
eru aðeins til þess að tryggja sér
þessa landfræðilegu hagsmuni. ís-
lenskir menn sem lesa mikið um
hermál sem snerta íslendinga, á
erlendu tungumáli, tala oft um
varnir landsins eins og útlend-
ingarnir hugsa málið, sem sé varnir
landsins burt séð frá þjóðinni. Ég
veit að þessi ályktun er ekki alveg
rétt, en nógu rétt til að benda
mönnum á að varast þessa gildru.
Því það er auðvitað íslenska þjóðin
sem skiptir máli.
3. Menn mega heldur ekki um of
einblína á hefðbundnar hervarnir
með hefðbundið stríð í huga, í þessu
sambandi skoða ég allt vél-vopnað
stríð hefðbundið, þar með kjarnorku,
geislavopn og efna- og sýklanotkun.
Menn eru sífellt að tala um að stríð
sé yfirvofandi, líkurnar að aukast og
einn eða annar aðilinn að ná yfir-
höndinni á einn eða annan hátt,
samt bendir allt til þess að stríðið sé
byrjað fyrir löngu og þá á óhefð-
bundinn hátt. Ekki með vélvopnum
eins og við þekkjum frá fyrri stríð-
um, heldur er áróður, skoðanamynd-
un og bein stjórn á hagsmunum og
framferði eintaklinga og heilla þjóða
aðferðin. Að nota áróður og ýmsar
þjóðfélagslegar þvinganir er ekkert
nýtt í samskiptum þjóða, líklegast er
það eins gamalt og samfélagið sjálft.
Það sem hefur breyst er að áður fyrr
var um óreglulegt fyrirbrigði að
ræða sem var notað til hjálpar fyrir
vélvopnaðan hernað. í þá tíð var
stríð með vélvopnum aðal stríðsþátt-
urinn þó reynt hafi verið að æsa og
ljúga að fólki, þá lágu staðreyndirn-
ar nokkuð ljósar fyrir þegar æs-
ingarnar og slátranirnar voru yfir-
staðnar, þó svo að það tæki sannleik-
ann mismunandi langan tíma að
komast á yfirborðið. í dag eru
vélvopnin aukaatriði sem ekki eru
notuð nema við frumstæðutu að-
stæður. Aðal vopnin í dag eru:
áróður, hugsana og skoðana inn-
prentun og reynt er að koma þjóðfé-
lögum og einstaklingum í þá aðstöðu
að þeim sé sem best stjórnað í þágu
stjórnandans. Nú eru vélvopnin al-
gjör hjálpartæki. Menn geta ímynd-
að sér hversu miklu hagkvæmara og
afdrifaríkara það er að sigra án
eyðileggingar og nýta þá sigruðu án
þess að þeir viti að þeir eru ekkert
annað en sigruð peð í höndum
annarra. Það hefur ekki orðið önnur
eins þróun í neinum þætti í sam-
“kintum þjóða eins og á þessum
sviðum. Þetta er siikt vopn
að tveim hugsjónar bræðralögum,
alþjóða kommúnismanum og alþjóða
auðvaldinu, hefur nær tekist að
skipta heiminum á milli sín og þeim
tekst enn að halda honum í hrömm-
um sínum án þess svo mikið að
hleypa af byssu. Fórnarlömbin telja
jafnvel ófrelsi sitt til öryggis síns.
Því var það eitt mesta áfall Banda-
Helgi Geirsson:
ríkjamanna og Breta gagnvart ís-
lendingum eftir stríðið að Islend-
ingar þökkuðu þeim ekki einu sinni
fyrir sig, eflaust varð því áform
þeirra Bandamanna, að kenna ís-
lendingum þá mannasiöi sem dygðu.
Því ættum við stöðugt að spyrja
sjálfa okkur hvort við höfum nokkuð
lært í þessum efnum, ef við teljum
svo vera þá er okkur hætta búin. Það
er enginn efi að Islendingar eru
undir árásum og að siðferðilegt og
efnahagslegt hrun þeirra eru einar
afleiðingar þess. Við erum að mínu
viti með engar skipulagðar varnir á
þessu sviði þó við þyrftum ekki
bryndreka til og þó að uppbygging
íslenskrar þjóðar sé slík að við
gætum vel varist á þessu sviði. Hvað
við getum lengi búið við þessa
sérstöðu íslenskrar þjóðar er óvíst,
því það er ráðist á okkur þar sem við
erum hvað viðkvæmust, en það er þá
þjóðernið. Sterkasta vörn hverrar
þjóðar í þessu stríði án vélvopna er,
ef svo má að orði komast, styrkleiki
þjóðernistilfinningar hennar. Ef
þjóðernistilfinningin er háþróuð
meðal þjóðar þá er henni borgið. Því
er staðreyndin sú að á meðan stóru
þjóðirnar eyða miklum kröftum sín-
um og fjármagni í að þróa þjóðern-
istilfinningu' meðal þjóða sinna, þá
láta þær áróðurinn dynja á þeim
þjóðum sem þær vilja stjórna, um
villu og skaðsemi þjóðernistilfinn-
ingar. Það er reynt að láta skína í að
það sé eitthvað frumlegt og lítt
gáfulegt eða jafnvel hættulegt að
vera þjóðernissinni. Þessi boðskaður
er borinn á borð af allskonar
mönnum í öllu formi, flestir skilja
ekki þann skaða sem íslensku þjóð-
inni er gerður með þessum látlausu
árásum á tilveru shennar. En það
þjónar fullkomlega þeim sem vilja
stjórna henni. Markmiðið er að gera
þjóðina að þjóðernislega tilfinn-
ingalausu viðrini. Þær forsendur
sem þarf til að þjóð sé vel til þess
fallin að vera þjóðernislega heilbrigð
er að:
1. Vera af sameiginlegum kyn-
þætti.
2. Eiga sameiginlega sögu.
3. Búa saman á ættjörð sinni.
4.7Að eiga sameiginlegt tungumál.
5. Að eiga f járhagslega móguleika
fyrir eðlilegu lífsframfæri.
6. Að eiga greind og gæfu tii að
skilja kröfur sinar og skyldur, og
hugrekki tii að vernda hagsmuni
sina.
Allir þessir ofangreindu liðir eru
undir árás á íslandi og sumir eru í
fallhættu, þá hrynja hinir fljótt. Ég
óska þess að hver einstaklingur sem
les þessi orð hugsi málið í hrein-
skilni og geri sér grein fyrir hvernig
er verið að vinna bug á íslensku
þjóðinni og hvernig íslendingar
sjálfir eru aðal verkfærin 1 þessum
harmleik, flestir án vitundar. Hugs-
ið t.d. hvernig verið er að menga og
veikja íslenska kynstofninn, aðal
stoð íslensks þjóðernis og þá tilveru
þjóðarinnar. Huglausir veikgeðja ís-
lenskir menn í yfirskini góðmennsku
í samvinnu við erlendar stofnanir
flytja inn fólk til íslands af gjörólík-
um kynstofnum en íslendingar eru,
það er besta sönnun hversu lágt við
höfum lagst. í þokkabót er svo þessi
lágkúrulega starfsemi fjármögnuð
með betli, opinberum, styrkjum og
innleiðslu forhertrar fjárhættuspila-
mennsku sem þekkist á vegum
„Mafíunnar" erlendis ... Svo ég leyfi
mér að taka aftur þátt í umræðu
Björns og Ara um stöðu Islands eins
og þeir ræða hana. Nú er að mínu
viti biðstaða þar sem enginn fullvita
maður óskar allsherjar vélvædds
stríðs og slátrunar, nema er vera
skyldi að Kínverjar teldu sig hafa
hagnað af því. Vit og hræðsla kemur
í veg fyrir að Sovétríkin og Banda-
ríkin fárí; J:£r saman. Því ættu þeir
að berjast? Þeir eiga nú þegar mníiu
til jörðina og gæði hennar, sín á
milli. AHt sem þeir þurfa að gera
þegar okuðu þjóðirnar gerast óþekk-
ar er að skekja svolítið vopnin og
bíta í skjaldarendur og hóta hvor
öðrum stríði, þá hrökkva yfirleitt
J)eir óþægu í kút. Styrkleiki beggja
aðila er eflaust ein ástæðan til þess
að stríð er ekki og ísland er hlekkur
í styrkleik annars aðilans og má
þannig álykta að ísland leggi af
mörkum í þágu friðarins, þó ég telji
þetta langsótt...
íslendingar verða að skilja hags-
muni sína RÉTT, bæði í stríði og
friði. I friði verður að gæta allra
hagsmuna íslendinga, fyrst og
fremst að skilja RÉTT samskipti vor
við bandamenn vora. Ég held því
hreinskilningslega fram að Banda-
ríkjamenn séu fyrst og fremst og
eingöngu á Islandi hagsmuna sinna
vegna og að þeir leggi litla eða enga
áherslu á að verja íslensku þjóðina,
lengra en hagsmunir þeirra (Banda-
ríkjanna) ná. Ég vil benda á nokkrar
ástæður til að rökstyðja þessa skoð-
un mína. íslendingar eru fáir með
engin stjórnmálaleg eða fjárhagsleg
ítök í Bandaríkjunum. Bandaríkin
hafa látið gott heita ok annarra
evrópuþjóða undir hrammi Sovét-
ríkjanna. Vegna hagsmuna sinna
hafa þeir jafnvel samið skammar-
lega um landamæri í Evrópu til að
þóknast sínum og sovéskum hags-
munum. Ef til kæmi, þá mundu þeir
líta önnur verkefni alvarlegri augum
en að eyða vélum, mönnum og tíma í
það ómögulega verkefni að verja
íslenskt land og þjóð umfram stríðs-
fræðilega hagsmuni sína. Sam-
kvæmt bandarískum lögum, þá er
Bandaríkjunum óheimilt að skuld-
binda sig hernaðarlega nema að því
marki sem það eru þeirra eigin
hagsmunir. Því sé ég ekki hvernig
Bandarikin geta varið ísland ef sú
staða kæmi upp að þeir teldu það
ekki hagsmuni sína. Það getur eng-
inn sagt að sú staða geti ekki komi
upp. Við getum litið t.d. til Víet-
nams, Kóreu, og Formósu.
Ekkert er gert í byggingu loft-
varnarbyrgja á íslandi, á meðan
aðrar þjóðir og þá ekki síst Banda-
rikin kappkosta að byggja loftvarn-
arbyrgi til að vernda þegna sína ef
til stríðs kæmi. í sumum tilfellum er
bannað að byggja íbúðarhús nema
að loftvarnarbyrgi séu einnig byggð,
í öðrum tilfellum veita yfirvöld
fjárstyrki til þessara framkvæmda.
Nú tel ég þessa stöðu Bandaríkjun-
um ekki til lasts, eingöngu stað-
reynd. Það sem við íslendingar
eigum að varast er að svokölluð
vernd Bandaríkjanna fari okkur ekki
að voða, en það er ekkert fráleitt að
Bandaríkin séu vinveitt okkur og að
við séum vinir þeirra, eins og
annarra þjóða. Það er af þeim
ástæðum ekki fráleitt að við veitum
Bandaríkjamönnum aðstoð á ís-
lensku landi ef það er beinn hagur
þeirra og óbeinn hagur annara þjóða
(jafnvel Rússa), ef það hjálpar
eitthvað til að koma í veg fyrir
styrjöld. Þetta er bein fórn íslend-
inga í friði og bein hætta í stríði. Því
verða íslendingar að standa að
þessari aðstoð sem uppréttir og
ábyrgir menn. Fyrst og fremst verða
Bandaríkin að fá að vera hér á
föstum samningum í minnst 10 ár í
senn, óháð öldum íslensks stjórn-
málalífs. Vera Bandaríkjanna verð-
ur að vera óháð stjórnmálabaráttu
íslendinga. Öryggistilfinning Banda-
ríkjanna ætti að verða til þess að
þjóðfélagslegur þrýstingur og undir-
róðurs-starfsemi af þeirra hálfu
minnkaði eða hyrfi á íslandi. Það
verður að færa starfsemi herstöðv-
arinnar suður fyrir flugbrautirnar í
Keflavík, þar sem þær yrðu AL-
GJÖRLEGA eingangraðar frá ís-
Jensku þjóðfélagi, bæði þjóðfélags-
lega og landfræuu'ego.
lega fengjum við þá að þróast í friði
sem íslensk þjóð og landfræðilega
væri hugsanlegt að í stríði gæti
árásaraðilinn eyðiiagt herstöðina án
þess að tortím.a íslensku þjóðinni um
ieið. Það er engan veginn réttlætan
legt að herstöðin skuli vera byggð í
skjóli berskjaldaðra óbreyttra ís-
lenskra borgara. Þetta hefur verið
herbragð bandamanna áður. Fólk
minnist þess að setuliðið byggði
bragga sína á milli íbúðarhúsa
íslendinga sér til skjóls, í síðasta
striði. Þetta megum við Islendingar
ekki leyfa, ef við megum sjálfir ráða
í okkar landi. Bandaríkjamenn
þyrftu að hafa sina eigin höfn og
getað athafnað sig frjálslega án
íslenskra afskipta, nema um um-
samin takmörk. Allur rekstur yrði í
höndum Bandaríkjamanna með
nokkra íslenska hersérfræðinga sem
meðstarfsmenn. Fyrir þessa aðstöðu
yrðu Bandaríkin látin greiða BEINT
LEIGUGJALD sem byggðist á
þeirra eigin verslunarlögmáli þ.e.
framboði og eftirspurn. Við mundum
meta gjaldið frá okkar sjónarmiði,
eftir því hversu við virðum land vort
og taka inn í dæmið þá áhættu sem
herstöð fylgir í stríði og þær ráðstaf-
anir sem við þurfum að gera til að
vernda íslenska þegna og atvinnu-
tæki þeirra, en þar eru neðanjarðar-
byggingar og samgöngur ekki lítill
þáttur. Það liggur í augum uppi að
Islendingar verða að eignast einvala
og vel þjálfað lið íslenskra hernaðar-
sérfræðinga sem þekktu hverja laut
og gjótu á Islandi og sem gætu alla
vega varið okkur gegn áreitni ævin-
týra- og hryðjuverkamanna. Þessir
sömu sérfræðingar mundu anna
beinni íslenskri hernaðarþörf á frið-
artímum. í hefðbundnu stríði er
stóra spurningin, hvort það sé í
íslendinga eða annarra þágu að
landið yrði í raun varið, stríðið sjálft
yrði ekjci ráðið eftir hvaða erlend
þjóð næði yfirráðum yfir Islandi. Að
verja Island er að mínu mati óvið-
ráðanlegt verkefni og tilraun til þess
mundi ríða landi og þjóð að fullu.
Það eru æ fleiri en ég sem halda það
sama, þar sem engin tilraun hefur
verið gerð hingað til að undirbúa
raunverulegar varnir lands og þjóð-
ar, ekki einu sinni loftvarnarbyrgi
og samgöngur fyrir þessa fámennu
og einstöku þjóð.
Ari leggur til að við göngum í röð
hins þriðja heims, sem kallar sig
óháðan. Þetta finnst mér afleit
hugmynd, við eigum ekkert sameig-
inlegt með þeim þjóðum sem eru
kúgarar af verstu tegund heima
fyrir og algjörir villimenn í sam-
skiptum við aðra. íslensk þjóð er
stolt evrópsk þjóð sem stendur og
fellur með sínum kynbræðrum. Að
Atlantshafsbandalagið og Bandarík-
in séu verndarar vestrænnar menn-
ingar er aftur á mót spursmál, þar
sem þeim er ekki stjórna að vest-
rænum hagsmunum eingöngu og svo
hefur kynþáttarmengunin orðið svo
gífurleg í þessum löndum og þá
sérstaklega í Bandaríkjunum að það
er orðið raunveruleg spurning um
getu þeirra til að halda á þessu
fjöreggi. Ég er ósammála Birni og
Ara í því að ekki yrði varpað
kjarnorkusprengju á bandarísku
herstöðina á íslandi í byrjun stríðs-
ins. Þeir gefa þau rök fyrir þessari
skoðun sinni að óvinurinn mundi
ekki eyðileggja með kjarnorku-
sprengju það sem hann ætlaði sér
síðan til afnota. Þessi rök eru mjög
ósannfærandi.
1. Það sem lægi fyrir óvininum
væri að stöðva notkun óvinar síns á
herstöðinni.
2. Ein kjarnorkusprengja á suð-
vestur horni landsins væri hag-
kvæmasta lausnin.
3. Ef óvinurinn ætlaði sér land-
festu á landinu, sem væri ólíklegt
vegna tíma og kostnaðar, þá er nóg
eftir af landinu sem hann gæti tekið
og hinir þá varpað sprengjum á.
4. Ef það vekti fyrir mönnum að
nota ekki kjarnorkuvopn á þá staði
sem þer ætluðu sér til afnota, þá
yrðu þau vopn hvorki notuð í Evr-
ópu, Norður Afríku eða í Ameríku.
5. Bandaríkjamenn hafa áætlanir
um óhamið stríð sem er aðeins
framhald aðgerða Englendinga og
síðar annarra bandamanna í heims-
styrjöldinni síðar og voru kallaðar
„The Lindeman plan“ og endaði með
fjöldamorðunum í Dresden. Enginn
getur ímyndað sér að Sovétríkin hafi
eitthvað mannúðlegri áform.
6. Tími, viðkvæmur og flókinn
stríðsútbúnaður gerir innrás í Island
með hersetu í huga eftir að hefð-
bundið stríð er hafið, ólíklegt. Það er
herseta fyrir stríð eins og nú er og
herseta eftir stríð, eins og gæti orðið
sem hefur við rök að styðjast.
Það eru margir sem missa þolin-
mæðina þegar menn nefna hlutleysi
sem lausn fyrir ísland í varnarmál-
um í friði og í stríði. Það er jafnan
bent á að hlutleysi hafi verið hald-
lítið í síðari heimstyrjöldinni. Til
dæmis hafi Englendingar hertekið
íslendinga hlutlausa og varnarlausa.
Það er rétt að Englendingar, svokall-
aðir vinir okkar í dag hertóku okkur
og hafa ekki borgað eyri í skapabæt-
ur. Ekki einn einasti af stríðsglæpa-
mönnum þeirra hefur þurft að svara
til saka. Auðvitað er það vesaldómur
okkar íslendinga að sækja ekki þetta
mál. En sannleikurinn er sá að þau
einu tvö lönd sem sluppu við hernað-
arátök síðari heimstyrjaldarinnar
voru hlutlau.su ríkin Svíþjóð og
Sviss. Þegar Þjóðverjar reyndu að
frelsa hluta Þýskalands sem búið
var að innlima í Pólland notuðu
Englendingar tækifærið vegna hern-
aðarbandalags þeirra við Pólland að
segja stríð á hendur Þjóðverjum og
var þar með hafin heimstyrjöldin
síðari. Menn geta svo spurt sjálfa sig
hvernig gekk að tryggja frelsi Pól-
lands. Sú aburðarás segir ekki mikið
fyrir hernaðarbandalög. Því má
hiklaust segja þegar allt er á botn-
inn hvolft, að HLUTLEYSIS stefnan
utan hernaðarbandlaga er síður en
svo verri fyrir íslendinga, en það
sem nú er. Allavega fengjum við að
vera í friði á friðartímum, það er
þegar ekki er verið að vega menn
með vél-vopnum, og staðan væri
óbreytt ef til vélvædds ófriðar
kæmi...
Island er á yfirráðasvæði vest-
rænna þjóða samkvæmt Yalta
samningnum og er ég sammála Birni
ef ég skil hann rétt, að bandamenn
mundu verja hagsmuni sína á ís-
landi í stríði, hvort sem við íslend-
ingar bæðum þá um það eða ekki. Þá
hvort sem þeir hefðu hersetu í
landinu eða ekki. Því ættum við
hiklaust að velja HLUTLEYSIS-
STEFNU, ef við fáum ekki núver-
andi hersetu ALGJÖRLEGA EIN-
ANGRAÐA og viðunandi bætur
fyrir þá aðstöðu em við sköffum
henni...
Ég ætla ekki í ímyndaðan tindáta-
leik með hugsanlegar fyrirætlanir
hugsanlegra stríðsaðila, eða með
hvaða hætti þeir mundu hugsanlega
drepa hvorn annan, og önnur sak-
laus fórnarlömb, því þeir vita það
ekki sjálfir frá degi til dag. Eitt er
þó víst að það er ekki seinna að
vænta að Islendingar hífi upp um
sig, bíti á jaxlin og leggist einhuga á
eitt, — að tryggja hagsmuni íslend-
inga um aldur og ævi, á ÖLLUM
vígstöðvum. Bíðum ekki eftir stríð-
inu, það er þegar hafið ...
VESTUR á Seltjarnarnesi efndu þessar sto."ú7, íva Sigvaldadótt-
ir og Guðbjörg Rut Kristjánsdóttir, til hlutaveltu að Nesbaia i,
til ágóða fyrir Styrktarfél. vangefinna. Þær söfnuðu 9200
krónum.
Stríðið er hafið