Morgunblaðið - 23.09.1980, Page 28

36
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 23. SEPTEMBER 1980
jr
Ragnhildur Olafs
dóttir frá Hvann-
eyri — Minning
Fædd 16. febrúar 1896
Dáin 12. september 1980
Ég var á ferðalagi þegar mér
barst andlátsfregn frú Ragnheiðar
Ólafsdóttur, konu Guðmundar
Jónssonar fyrrum skólastjóra á
Hvanneyri. Þótt kynni mín og
hennar yrðu aldrei mjög náin, finn
ég samt hvöt hjá mér til þess að
minnast hennar nokkrum orðum
vegna þeirrar ánægjulegu sam-
skipta, er ég átti við hana alloft á
stopulum stundum.
Þeir sem mikið hafa ferðast um
land okkar á vetri öllu meira en
sumri, finna öðrum fremur,
hversu mikils virði það er að vera
tekið tveim höndum af gestrisni
og hlýju, þegar mann ber að garði.
Og það er ótrúlegur, og mér liggur
við að segja óskýranlegur munur
á, hvaða andi liggur í loftinu
burtséð frá annars alveg sambæri-
legum mat og drykk.
Á mínum ferðum um margra
ára skeið — oftast sem erindreki
Sambandsins — hlakkaði ég alltaf
til þess að koma að Hvanneyri til
þeirra skólastjórahjónanna. Höfð-
ingleg gestrisni þeirra og persónu-
leg hlýja í minn garð, snart mig
trúlega enn notalegar fyrir það,
hversu rækilega var sums staðar
búið að telja mér trú um það, að
Guðmundur skólastjóri myndi
hafa öllu meira dálæti á mörgu
öðru en „SÍS-veldinu“ og erindrek-
um þess. Ég yrði því tæplega
nokkur aufúsugestur.
Persónuleg reynsla mín stað-
festi síður en svo andúð skóla-
stjórans á erindum mínum, eða
samvinnuhugsjón og starfi. Þvert
á móti reyndist Guðmundur mér
einhver ánægjulegasti og háttvís-
asti móttakandi, bæði í skóla
sinum og á heimili, þar sem ég
naut undantekningarlaust í ríkum
mæli elskusemi þeirra hjóna
beggja, bæði til orðs og æðis. Og
þetta gleymist mér ekki.
Nú, þegar þessi merka kona er
öll á mælikvarða jarðvistarlífsins,
er mér einkar ljúft að þakka henni
liðnar samverustundir. Og áreið-
anlega eru þeir margir, sem
áþekka sögu hafa að segja frá
hinum mörgu skólastjórnarárum
þeirra hjóna á Hvanneyri. Ófáir
munu nú minnast þeirra með
þakklæti og virðingu.
Ég veit, að nú „hefur sól brugðið
sumri" í lífi Guðmundar vinar
mins, bæði á þessum kólnandi
haustdögum í ríki náttúrunnar, en
þó einkum í eigin huga og hjarta
hans sjálfs. Um leið og ég þakka
alla tryggð og óverðskuldaða
ræktarsemi, bið ég honum þess, að
trú hans, og meðfæddur sálar-
styrkur haldi honum uppi á sorg-
aröldum unz um hægist og kyrr-
Birting
afmœlis- og
minningar-
greina.
ÁTHYGLI skal vakin á því, að
afmælis- og minningargreinar
verða að berast biaðinu með
góðum fyrirvara. Þannig
verður grein. sem birtast á i
miðvikudagsblaði, að berast i
siðasta lagi fyrir hádegi á
mánudag og hliðstætt með
greinar aðra daga. Greinar
mega ekki vera í sendibréfs-
formi. Þess ska) einnig gctið
af marggefnu tilefni að frum-
ort Ijóð um hinn látna eru
ekki birt á minningarorðasið-
um Morgunblaðsins. Handrit
þurfa að vera vélrituð og með
góðu linubili.
látt lognsævi ævikvöldsins umvef-
ur hann á ný.
Blessuð veri minning frú Ragn-
hildar.
Baldvjn Þ. Kristjánsson.
Við andlát Ragnhildar Ólafs-
dóttur, verður fyrst fyrir mér
mynd síungrar heiðurskonu, sem
bar aldur sinn með þeim hætti að
aldrei flaug í hugann að telja árin
sem að baki voru. Mynd af konu
sem af reisn og virðuleik stóð við
hlið manns síns í annasömu og
ábyrgðarmiklu starfi.
Svo samtvinnuð er mynd þeirra
beggja í huga samferðamannanna
að vart verður um annað talað án
þess að hins sé getið.
Ragnhildur og Guðmundur
Jónsson fv. skólastjóri á Hvann-
eyri eru í mínum huga mikilhæf
sómahjón og ég er þakklát fyrir að
hafa fengið að eiga með þeim
samleið. Segja má um Ragnhildi
Ólafsdóttur, hún - var „drengur
góður". Að vera drengur góður er
mannlýsing sem segir: Slíkur
maður er vandaður til orðs og
æðis, hann er réttlátur, sanngjarn
og sáttfús. Hann er hjálpsamur og
fer með friði. Þannig þekkti ég
þessa heiðurskonu.
Ég sá þau hjón fyrst árið 1947.
Þá var ég ung stúlka, nemandi við
Húsmæðraskólann að Varmalandi
í Borgarfirði. Það vakti þá strax
athygli mína og aðdáun hvað vel
þeim báðum tókst að sameinast
því unga fólki, sem þar var
samankomið.
Ekkert kynslóðabil, eins og fólki
er nú svo tamt á tungu og allri
veru. Síðar kynntist ég betur
þessum eðlisþáttum þeirra, því
marga gleðistund höfum við átt
sameiginlega. Árið 1966, þegar
Rebekkustúkan Ásgerður var
stofnuð þá lærði ég að meta og
virða Ragnhildi. En hún var ein af
stofnendum þeirrar stúku. Hún
var virkur félagi og góður og bar
heill og hag stúku sinnar mjög
fyrir brjósti.
Þess má geta að Guðmundur var
einn hinna áhugasömu Oddfell-
owa, sem svo ötullega unnu að
stofnun Stúkunnar Ásgerðar og
hefur stutt allt hennar starf með
góðum og hollum ráðum og ein-
stökum velvilja.
Þáttur þeirra hjóna er mikill og
góður í starfi Oddfellowa á Akra-
nesi. Ég vil fyrir hönd Oddfellowa
á Akranesi færa hinni látnu heið-
urskonu bestu þakkir fyrir sam-
veruna og öll hennar störf fyrir
stúku sína.
Veífir skiptast — Allt fer ýmsar leiðir
inn á fyrirheitsins lönd.
Einum lífið arma breiðir, öðrum dauðinn
réttir hönd
Kinum flutt er árdaKskveðja,
öðrum sunxið dánarlag,
allt þó saman knýtt sem keðja,
krossför ein með sama bra#.
Veikt ok sterkt i streng er undið.
stórt ok smátt er saman bundið.
Svo snilldarlega lýsir Einar
Benediktsson því, hve lífið er
fjölbreytileg og margslungið. Veg-
ir liggja til allra átta, sífellt eru
vinir að heilsast og kveðjast.
Vinaskilnaður er sá af örþráðum
lífsins, sem ekki verður umflúinn.
Einum flutt er árdagskveðja öðr-
um sungið dánarlag. I sömu andrá
er einn að fæðast, annar að deyja.
Einn er glaður, annar hryggur.
Allt er þetta ein samofin heild, ein
órofa keðja. Krossför ein með
sama brag.
í gróðri jarðar sjáum við þenn-
an sannleik hvað skýrast. Á vorin
lifna blóm og grös, og teygja sig
mót hækkandi sól, breiða blöðin
fagnandi móti sumrinu, í þeirri
vissu að verða að lúta i lægra
haldi fyrir hörku vetrarins. í
hverju smáblómi sjáum við meist-
araverk Guðs handa. hvert visnað
blóm ber í sér sumaríræ til
endumýjunar nýs lífs. Hið stóra
sterka tré með laufguðum grein-
um á sterkum stofni, vekur að-
dáun okkar og virðingu. Það
stendur af sér stormana, það
bognar ekki, en brotnar kannski í
bylnum stóra síðast. Eins er það
með hinn stóra sterka mann, hann
stendur af sér hretviðri lífsins,
stendur teinréttur, bognar ekki,
en brotnar kannski í bylnum stóra
síðast.
Þannig^var það með konuna
Ragnhildi Ólafsdóttur, sem heil og
óskipt stóð við hlið manns síns í
annasömu og ábyrgðarmiklu
starfi. Eins og laufguð björkin,
stóð hún teinrétt, en brotnaði í
bylnum stóra síðast.
Hönd dauðans fínnst okkur ým-
ist köld og harkaleg, eða mild og
friðandi, þegar hún kemur eftir
langvarandi sjúkdómsstríð, þar
sem engin mannleg hönd fær
bætt. Nú er ævisól Ragnhildar
Ólafsdóttur til viðar gengin og
sæti hennar autt.
Hin milda og friðandi líknar-
hönd, leiddi þreytta barnið inn á
fyrirheitsins lönd. Og þar bíða
vinir í varpa, sem von er á gesti.
En, hnígur ei sól að kvöldi, og rís
dýrðleg næsta morgun? Fylgir ei
vor vetri, með fyrirheit um sumar-
gróður, líf og ljós og yl? Hver kær
vinur, sem kveður þennan heim,
hann lifir áfram í hugum okkar.
Við biðjum algóðan guð. Ver þú
hennar skjól, vefðu hana í náðar-
ríkum kærleiksörmum þínum.
Guðs blessunar biðjum við kærum
vini, Guðmundi Jónssyni. Biðjum
þess að hann hljóti nú umbun þess
kærleika, sem hann umvafði kon-
una sína um langt árabil.
Nú þegar leiðir skiljast, flyt ég
henni einlægar þakkir mínar og
fjölskyldu minnar, fyrir tryggð og
vináttu liðnu áranna. Við kveðjum
nú aldna heiðurskonu, sem auðn-
aðist á langri vegferð, að marka
spor sín heill og hamingju, sjálfri
sér til handa og ástvinum sinum.
Konu sem ávann sér traust og
virðingu samferðamanna sinna.
Konu sem við vissum að við áttum
að vini, sakir drengskapar hennar
og heiðarleika.
Blessuð sé minning hennar.
Friður veri með sálu hennar.
Hallbera Leósdóttir
Systir mín, Ragnhildur Ólafs-
dóttir, kona Guðmundar Jónsson-
ar fyrrverandi skólastjóra á
Hvanneyri, andaðist 12. þ.m. eftir
langvarandi veikindi.
Hún var fædd 16. febrúar 1896 í
Brimnesgerði í Fáskrúðsfirði,
dóttir hjónanna Ólafs Finnboga-
sonar, bónda þar, og Sigríðar I.
Bjarnadóttur. Þau giftust árið
1887, eignuðust 11 börn, af þeim
dóu tvö ung, en 9 komust upp. Auk
þess ólu þau upp dreng, Ásmund
að nafni, sem yngri bróðir föður
okkar eignaðist árið sem foreldrar
okkar giftust. Þau tóku hann í
fóstur, og var hann hjá þeim til 18
ára aldurs.
Börnin sem upp komust voru
þessi: Ólöf Sigurrós, f. 28. nóv.
1890, dó 9. júní 1907, Jóm Emil, f.
27. febr. 1893, Ragnhildur f. 16.
febr. 1896, Lovísa, f. 4. jan. 1898,
dó 22. ágúst 1919, Anna Sigríður,
f. 23. febr. 1900, dó 14. maí 1980,
Bjarni Ásgeir, f. 18 apríl 1903, dó
19. febr. 1933, Elínborg, f. 14. júní
1906, Sigurður, f. 19. nóv. 1907, dó
18. nóv. 1930 og Ólöf Sigurrós, f.
21. febr. 1910. Utan hjónabands
átti Ólafur dreng, sem hét Ágúst,
f. 14. ág. 1899, dó 13. maí 1976.
Eins og sjá má af ofanrituðu var
annað skarð nýlega höggvið í
systkinahópinn, er Anna Sigríður
andaðist 14. maí sl.
Ætt okkar er að einum þræði
frá Indriða Ásmundssyni bónda á
Borg í Skriðdal. Ásmundur langafi
okkar var bróðir séra Páls Ind-
riðasonar á Kolfreyjustað. Bjarni
Ásmundsson móðurafi okkar var í
beinan karllegg kominn frá séra
Bjarna Gissurarsyni í Þingmúla,
en hann var sonur séra Gissurar,
sem giftur var Guðrúnu dóttur
séra Einars Sigurðssonar í Hey-
dölum, og voru þeir skáldin Bjarni
Gissurarson og Stefán Ólafsson
systkinasynir.
Það má kallast þrekvirki af
foreldrum okkar að komast af sem
þau gerðu með allan þennan
barnahóp á smábýlinu Brimnes-
gerði, sem var mjög erfitt bæði til
sjós og lands, og ekki síst þegar
þess er gætt, að þarna var tvíbýli
frá því þau byrjuðu búskap til
ársins 1908.
Á þessum tímum var lífsbarátt-
an mjög hörð og þurfti dugnað,
sparsemi og árverkni til að fleyta
svona stórri fjölskyldu.
Við slík tímamót er ástvinir
hverfa, sem í æsku unnu saman af
öllum kröftum og liðu saman súrt
og sætt, koma upp úr djúpi
minninganna myndir, sem skapa
sögu, og þótt sú saga verði mjög
einstaklingsbundin, þá á hún þó
erindi til afkomenda og vina, sem
líta vilja til fortíðar sinnar á
gerbreyttum tímum.
Foreldrar okkar voru gædd
óvenjulegum dugnaði. Faðir okkar
var afkastamikill, sívinnandi með-
an heilsan var sæmileg og hélt
okkur krökkunum hlífðarlaust til
vinnu eins og við orkuðum. Hann
var svo lengi sem ég man stefnu-
vottur og matsmaður í Fáskrúðs-
fjarðarhreppi. Móðir okkar var
sjaldgæf kona, ótrúlega afkasta-
mikil, velvirk með afbrigðum,
gæflynd og nærgætin og í alia
staði hin ástríkasta móðir. Jafn-
framt var framkoma hennar
ávallt svo virðuleg sem best mátti
vera. Matargerð öll og saumaskap-
ur lék henni í höndum. Skýringin
á þessu felst sennilega í því, að
fyrir og um fermingu dvaldi hún á
mestu myndarbúum í Fljótsdal,
t.d. Hrafnkelsstöðum og hjá séra
Lárusi Halldórssyni og Kristínu
konu hans á Valþjófsstað og
fermdist þar.
Árið eftir fermingu fluttust
foreldrar hennar til Eskifjarðar
ásamt henni og syninum Ás-
mundi, síðar trésmíðameistara.
Árið 1884 var hún svo ráðin
stofustúlka, sem þá var kallað, til
Bergs Thorbergs landshöfðingja
og fór þá um haustið með strand-
ferðaskipinu Thyra vestur um
land til Reykjavíkur. Það virðist
nokkuð sérstakt, að alveg óþekkt
unglingsstúlka austan af fjörðum
skyldi hafa verið ráðin á slíkt
heimili, en gera má ráð fyrir, að
þau hjónin séra Lárus og Kristín
hafi mælt með henni, en það sýnir
hvílíkt traust þau hafa borið til
hennar.
Á þessum tímum þótti það hinn
besti skóli fyrir ungar stúlkur að
komast á góð og myndarleg heim-
ili. Þarna var um að ræða heimili
æðsta embættismanns landsins á
þeirri t.íð. Þetta mun hafa mótað
móður okkar mjög mikið.
Fyrir aldamót höfðu foreldrar
okkar ráðist í að byggja allstórt
timburhús í Brimnesgerði. Undir
húsinu var hlaðinn steinlímdur
kjallari, skorsteinn var hlaðinn úr
rauðum tígulsteini, á stofuhæð
var inngangur úr dyraskúr, eldhús
til hægri, stigi upp á loft gegnt
dyrunum, allstór stofa ljósmáluð
til vinstri og inn úr henni með
suðurhliðinni önnur minni. Stærri
stofan var búin fallegum húsgögn-
um. Svefnherbergi voru uppi á efri
hæð.
Það var mikið áfall fyrir fjöl-
skylduna, þegar Sigurrós, elsta
systur okkar, dó vorið 1907. Þá
lagðist vinnuþunginn eðlilega
mest á okkur Ragnhildi, auðvitað
fylgdu systurnar Lovísa og Anna
fast á eftir, því að allir þurftu að
hjálpast að eftir mætti.
Haustið 1910 þurfti ég að fara
til lækninga til Reykjavíkur. Ég
kom ekki aftur fyrr en vorið eftir,
því ég kom mér í skóla jafnframt
því sem ég gekk til læknisins. Við
þetta varð auðvitað þyngri róður-
inn fyrir þau systkinin, sem heima
voru.
í október 1914 fórum við Ragn-
hildur suður til Reykjavíkur, ég i
Menntaskólann, en hún í hús-
stjórnardeild Kvennaskólans. Við
vorum samtímis í Reykjavík fram
á vorið og fór hún þá heim á
undan mér, því hennar skóla lauk
fyrr. Ragnhildur var svo heima
þar til árið 1921, að hún kom til
Kristin Sveinbjörns
dóttir —
Fædd 3. ágúst 1906
Dáin 14. september 1980
Fé <>k frami
eru fallvolt hnoss,
hraukar hrunKjarnir.
SætUHt minninK.
sætastur arfur
eru ástarfræ
í akri hjartans.
Jóhann SÍKurjónsson.
Síminn hringir, sonurinn til-
kynnir: Móðir mín er látin. Kristín
vinkona mín er dáin. Hugurinn
fyllist sorg, söknuði og eftirsjá.
Tilfinningaöldurnar lægir,
minningarnar streyma fram, sem
myndir á tjaldi.
Ég sé hana á bestu starfsárun-
um axla tvöfalda ábyrgð, án þess
að kikna, þótt beita þyrfti elflingu
líkama og sálar, uppgjöf var
hugtak, sem var henni fjarlægt.
Eg sé hana mörgum árum síðar,
synirnir 5 allir farnir að heiman
og hafa stofnað eigin heimili,
líkamleg heilsa farin að bila, en
Minning
stálharður viljinn knýr áfram til
starfa og tómstundaiðju. Ótaldar
ferðir átti hún í Laugardalslaug á
síustu árum og taldi þær með
sínum bestu stundum.
Ferðalög voru henni mjög að
skapi, og ferðaðist hún mikið,
miðað við aðstæður allar.
Ég þakka henni af alhug, sam-
fylgdina í öllum ferðum okkar,
þótt ekki þættu þær allar stór-
brotnar á nútima mælikvarða.
Leikhúsferðir fórum við margar
saman og höfðum gjört áætlun
fyrir næsta leikár, mörg fleiri
áform höfðum við á prjónunum, er
dauðinn tók til sinna ráða og
sannaði enn einu sinni mátt sinn.
Síðustu framkvæmdir, sem hún
hugðist gjöra, var viðhald og
fegrun á heimili sínu, fegurðar-
smekkur hennar var mjög góður
og þroskaður. Því verkefni var
nær lokið, er endalokin urðu svo
snögglega.
Ég kveð, kæra vinkonu, hjart-
ans þökk fyrir samfylgdina og
allar ánægjustundirnar, sem við
áttum saman. Guð blessi Kristínu
og varðveiti á ferðinni, sem hún
hefir lagt upp í. Ég kveð hana í trú
og trausti á hann, sem sagði:
„Ég lifi og þér munuð lifa.“
Snjólaug Lúðviksdóttir.