Morgunblaðið - 16.10.1980, Síða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 16. OKTÓBER 1980
Sýning Magnúsar
Kjartanssonar
Enn einu sinni hefur sýning
verið opnuð í Djúpinu, og að
þessu sinni er það einn af okkar
fremstu ungu myndlistarmönn-
um, sem hengt hefur verk sín í
kjallaranum undir veitingastof-
unni Hornið.
Þessi sýning Magnúsar Kjart-
anssonar er að mínum dómi í
sérflokki þegar mið er tekið af
því, sem staðurinn hefur haft á
boðstólum að undanförnu.
Magnús Kjartansson hefur
verið mjög athafnasamur í
myndlist. Það er ekki langt liðið
síðan hann hélt sýningu á sama
stað ásamt öðrum listamanni og
sýndi þá þrívíðar myndir, er þeir
félagar höfðu gert í sameiningu.
Síðan tók hann þátt í Haustsýn-
ingu FÍM og vakti þar óskerta
athygli með nokkrum sprellandi
verkum, er voru með því besta á
þeirri sýningu. Þessi sýning
Magnúsar í Djúpinu er að vísu
ekki stór að vöxtum, 21 verk, en
hún er samt hvergi smá í
sniðum. Það er ekki fjöldi sýn-
inga né verka, sem ræður úrslit-
um um hróður listamanna. Það
er aðeins hið myndræna verð-
mæti, er fundið verður í verkum
þeirra og ekkert annað. Sama
hvort um er að ræða þennan eða
hinn stílinn. Það myndræna er
það eina sem gefur listaverki
gildi.
Magnús Kjartansson vinnur
verk sín á nútímalegan hátt og
annað væri ekki hugsanlegt hjá
eins einlægum listamanni og
honum. Hann verður vart settur
í flokk með einhverjum sérstök-
um listamannahópum, til þess er
hann of sjálfstæður í myndgerð
sinni, og er það vel, að allir falli
ekki í þá þrautleiðinlegu meðal-
mennsku, er öllu virðist tröllríða
á þessum umbrotatímum í tækni
og vísindum.
Af þessum orðum mínum
mega menn draga þær ályktanir,
að ég sé nokkuð ánægður með
sýningu Magnúsar Kjartansson-
ar í Djúpinu. Satt er það. En
máli mínu til stuðnings bendi ég
aðeins á nokkur verk, er mér
urðu til umhugsunar á þessari
sýningi. Nr. 3, 4, 19, 10 og 14.
Allar eru þessar myndir unnar í
því, er Meistari Kjarval kallaði
Mixed Media og varpar þessi
aðferð sérstökum blæ á mynd-
gerð Magnúsar. Það er viss
gamánsemi í þessum verkum
Magnúsar, sem ekki var eins
áberandi hjá honum áður. Það er
í stuttu máli mikil framför og
þroski í þessum verkum, en
auðvitað er sumt, sem betur
mætti fara, og ég er viss um, að
búast má við meiri og sterkari
átökum hjá Magnúsi á næstunni.
Til hamingju með þessa sýningu,
en munum það, að hálfnað er
verk, þá hafið er.
Magnús Kjartansson virðir fyrir sér eitt verka sinna.
Jón Reykdal sýnir
Þeir, sem þekkja til Jóns
Reykdals sem myndlistarmanns,
hafa eingöngu haft spurnir af
honum sem grafíker, eða réttara
sagt á okkar tungu, sem svart-
listarmanni. Hann hefur þegar
unnið sér nafn á þeim vettvangi
og gert þar margt gott. Nú hefur
Jón komið á óvart með olíumál-
verk, er hann sýnir á sýningu, er
hann hefur stofnað til í Norræna
húsinu. Þar eru 48 verk til sýnis,
21 þeirra er olíumálverk, en
grafík rekur lestina.
Jón Reykdal er ljóðrænn mál-
ari, sem vinnur verk sín á
furðulega rómantískan hátt. Það
er samband lands og fólks og
fólks og fugla, sem orðið hefur
vakinn að þessum verkum. Og
ekki má láta hina húmanísku
lífsskoðun Jóns fara fyrir ofan
Myndlist
eftir VALTÝ
PÉTURSSON
garð og neðan, þegar þessar
myndir eru skoðaðar. Allt er hér
í mjög léttum litatónum, og það
er sérlega hreint yfir þessum
verkum. Bygging þeirra ekki
margbrotin og vel skiljanleg
fyrir þá, er lesa vilja hitt og
annað úr myndmálinu. En því er
ekki að neita, að sumum mun
finnast vanta nokkurt átak í
þessi verk, og að Jón hafi ekki
enn sem komið er náð sömu
tökum á olíumálverkinu og hann
hefur á grafíkinni. Það held ég,
að fari ekki framhjá neinum,
Jón Reykdal: Maður og jökull.
sem skoðar þessi verk. Ég held,
að þetta sé ofur eðlilegt. Jón
hefur stundað grafík það mikið
og náð þeim árangri, að það væri
óhugsandi, að þess kenndi ekki í
málverki hans. Sannleikurinn er
sá, að þessar listgreinar; olíu-
málverkið og grafíkin, eru býsna
ólíkar, þótt segja megi, að um
systur sé að ræða.
Af málverkum Jóns nefni ég
aðeins örfá eða þau, er mér féllu
best hjá listamanninum. Nr. 5 er
heilla í litabyggingu en margt
annað á þessari sýningu. Nr. 8
fannst mér einnig gott. Nr. 15 er
mjög lagleg mynd og hefur
styrkara form en margt annað.
Af grafík fannst mér áhrifamest
nr. 24, 26, 28, 29, 36. Hér er um
dúkristur og sáldþrykk að ræða,
og eru dúkristur í miklum meiri-
hluta. Eitt besta verkið á þessari
sýningu fannst mér nr. 36, sem
er, held ég, það besta, er ég hef
séð eftir Jón Reykdal. Þetta mun
vera í fyrsta skipti, sem Jón
heldur einkasýningu á grafík og
olíumyndum. Hann er ungur
maður, sem þegar hefur getið sér
góðan orðstír, og ég efast ekki
um, að hann eigi eftir að halda á
brattann eins og dugandi fólki á
listabraut sæmir. Það er ekkert
óeðlilegt við það, að einhverju sé
ábótavant, þegar haldið er á
nýjar brautir. Málverkið er
skemmra á veg komið í höndum
Jóns en grafísk vinna, en það
segir á þessu stigi málsins ekki
neitt um hina raunverulegu
hæfileika Jóns Reykdals sem
málara.
Sjáum þessa sýningu, hún er
þess virði. Óskum Jóni alls góðs
á komandi árum og þökkum
fyrir okkur.
Czeslaw Milosz
Gabriel Garcia Marquez
Sitthvað um
í hvert skipti sem fréttir berast
frá Stokkhólmi um ákvörðun átj-
ánmenninganna sem velja Nóbels-
verðlaunahafa í bókmenntum
hefjast umræður og deilur um
niðurstöður.
Ljóst er að akademian hefur á
undanförnum tveimur árum forð-
ast að láta undan þrýstingi. Með
því að velja ljóðskáldin Odisseas
Elits frá Grikklandi í fyrra og
pólska útlagaskáldið Czeslaw Mil-
osz nú hafa hinir virtu herramenn
raunverulega beint augum heims-
ins að jafningjum sínum í hópi
akadímekera og fagurkera og leik-
ið á pressuna sem hefur tilhneig-
ingu til að segja fyrir verkum.
Meðal höfunda sem nefndir
voru í fjölmiðlum nú eru Graham
Greene frá Englandi, Gabriel
García Márquez frá Kolombía,
Doris Lessing frá Englandi, Léo-
pold Sédar Senghor frá Senegal,
Gúnter Grass frá Þýskalandi og
Bandaríkjamaðurinn Norman
Mailer. Meðal útlagahöfunda sem
sumir töldu líklegan er Tékkinn
Milan Kundera.
Því ber ekki að neita að aka-
demían hefur oft verið seinheppin.
Hver man til dæmis eftir Spán-
verjanum José Echegaray sem
fékk Nóbelsverðlaunin 1904 eða
Karli Spitteler frá Sviss sem var
verðlaunaður 1919? Eða hverjum
dettur í hug að menn eins og
Bertrand Russell og Winston
Churchill hafi í raun átt skilið
Hún vill að ég sé
sér sólskinsfífl
Dagur Sigurðsson.
SÓLSKINSFÍFL
Höfundur gaf út 1980.
ur er (má nota orðið hagmælska í
þessu sambandi?). Grasasnafræði
sannar þetta:
Ég verð að játa það í upphafi
þessarar umsagnar um Sólskins-
fífl Dags Sigurðarsonar að ný ljóð
eftir hann verka oftast á mig eins
og endurómur eldri ljóða hans. Að
Orð hafa ýmsa eiginleika
aðra en semíngstísku
aöra en grámaþýsku.
Finndu blæ orða í eyra.
þessu leyti minnir hann mig á
Jónas Svafár. Báðir virðast standa
í stað.
Aftur á móti er engin ástæða til
að beita Dag harðri gagnrýni.
Hann á sér eigin rödd sem er um
margt sérstæð. Sama er að segja
um Jónas.
Bestu ljóð Dags vitna um ferska
skynjun, næmt skopskyn, hug-
kvæmni máls. Ef Sólskinsfífl sker
sig að einhverju leyti úr fyrri
bókum skáldsins er munurinn
einkum vaxandi tilhneigin til að
kveða um píkur og tittlinga. Af
æskulegri þörf lofsyngur Dagur
sköp konunnar. Vakandi dreymir
hann um „að við séum fléttuð
saman þétt, að þú sért sveitt með
rennandi blauta píku“.
Stundum kemur manni það á
óvart hve góður ljóðasmiður Dag-
Ræflar
Skrævur
Baldin
Túngutak er tak í túngu
tak á túngu
tekið á túngu
og tekur í túnguna
Ó Flóra Flóra
Flora mia bella
Bullaðu bullaðu aftur og fram.
Finndu keim orða í munni
hvernig þau fara í munni
hvernig þau braggöast í munni.
Ræflar frjóvga skrævur.
Út koma baldin baldin
Tugg tugg tugga
túngujórtur
Flóra Gyöja
Flóra beljan mín
Hún vill aö ég sé sér sólskinsfífl
já grasasni á beit.
Jafnvel nauðaómerkilegt kvæði
eftir Kúbuskáldið Nicolás Guillén
þýðir Dagur þannig að úr verður
skemmtilegur orðaleikur, haturs-
fullt níðið um McCarthy kemst vel
til skila á íslensku: „Hérna liggur
hæstvirtur McCarthy,/ dauður á
dánarbeði,/ umkringdur öpum
fjórum;/ hérna liggur hæstvirtur
McApi,/ dauður í Carthyhvílu,/
umkríngdur gömmum fjórum.“
Það er tilvalið að lesa Sólskins-
fífl þegar manni leiðist eða í
strætó.
Ég hef reynt það sjálfur að
bókin er fyrirtaks afþreying.