Morgunblaðið - 21.06.1981, Qupperneq 7

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 21. JÚNÍ 1981
7
GENGI VERÐBRÉFA 21. JÚNÍ 1981
VERÐTRYGGÐ
SPARISKÍRTEINI
RÍKISSJÓÐS:
1969 1. flokkur
1970 1. flokkur
1970 2. flokkur
1971 1 flokkur
1972 1 flokkur
1972 2. flokkur
1973 1. flokkur A
1973 2. flokkur
1974 1. flokkur
1975 1. flokkur
1975 2. flokkur
1976 1. flokkur
1976 2. flokkur
1977 1. flokkur
1977 2. flokkur
1978 1. flokkur
1978 2. flokkur
1979 1. flokkur
1979 2. flokkur
1980 1. flokkur
1980 2. flokkur
1981 1. flokkur
Kaupgengi
pr. kr. 100.-
6.596.27
6.043.58
4.404,81
3.981.99
3.454.23
2.949.23
2.193,32
2.020,30
1.394,73
1.140,45
858.91
813,71
659.52
612,49
513,09
418.12
330,02
279,06
216.53
168,02
132,52
116,65
Meöalávöxtun spariskírteina umfram verö-
tryggingu er 3,25—6%.
VERÐTRYGGÐ
HAPPDRÆTTISLÁN
RÍKISSJÓÐS
Kaupgengi
pr. kr. 100.-
A — 1972
B — 1973
C — 1973
D — 1974
E — 1974
F — 1974
G — 1975
H — 1976
I — 1976
J — 1977
2.245,05
1.848,92
1.579,91
1.345,95
926,81
926,81
620,72
593.33
454.34
424,10
Ofanskráö gengi er m.v. 4% ávöxtun
p.á. umfram verötryggingu auk vinn-
ingsvonar. Happdrsettisbréfin eru gef-
in út á handhafa.
HLUTABRÉF
Tollvöru-
geymslan hf.
Skeljungur hf.
Fjárfestingarf.
íslands hf.
Kauptilboö
óskast
Sölutilboö óskast
Sölutilboö
óskast.
VEÐSKULDABRÉF
MED LÁNSKJARAVÍSITÖLU:
Kaupgengi m.v. nafnvexti Ávöxtun
2Vi% (HLV) umfram
1 afb./éri 2 afb./ári verötr.
1 ár 97,62 98,23 5%
2 ár 96,49 97,10 5%
3 ár 95,39 96,00 5%
4 ár 94,32 94,94 5%
5 ár 92,04 92,75 5%%
6 ár 89,47 90,28 6%
7 ár 86,68 87,57 6%%
8 ár 83,70 84,67 7%
9 ár 80,58 81,63 7%%
10 ár 77,38 78,48 8%
15 ár 69.47 70,53 8V4%
VEÐSKULDABRÉF
ÓVERÐTRYGGD:
Kaupgengi m.v. nafnvexti
12% 14% 16% 18% 20% (HLV) 40%
65 66 67 69 70 82
54 56 57 59 60 77
46 48 49 51 53 72
40 42 43 45 47 69
35 37 39 41 43 66
TÖKUM OFANSKRÁÐ VERÐBRÉF í UMBOÐSSÖLU
nÚKfllMMráM ÍAMDf Hft
VERDBREFAMARKADUR, LÆKJARGÖTU 12 R.
Iðnaöarbankahúsínu. Sími 28566.
Opið alla virka daga frá kl. 9.30—16.
SÍMASKRÁNA
íMíöarkápu!
Símaskráin er allsstaðar nauðsynleg. En eftir nokkra
notkun vill hún verða snjáð. Stundum rifna blöð úr
og þá geta skapast vandræði. Forðum því.
Hlífðarkápan frá Múlalundi er lausnin.
Endist ár eftir ár og er ódýr í þokkabót. ®
f *
Hafið samband við sölumann.
Múlalundur
Ármúla 34 - Símar 38400 og 38401 - 105 Reykjavík
Að drepa sjálfan sík
er synd gegn lifsins herra.
Að lifa sjálfan sík
er sjöfalt verra.
Svo kvað Hannes Hafstein.
Um þann voðaverknað, að
drepa sjálfan sig, hafa menn
margvíslegt orðalag, gróft og
mildað, óhátíðlegt eða við-
hafnarmikið, einfalt eða
margbrotið. Um jafnvið-
kvæm efni og sjálfsmorð,
kynlíf og annað þvílíkt búa
menn til ýmiss konar veigr-
unarorð, samsvarandi því
sem útlendingar kalla euph-
emisma.
Þar sem ég ólst upp, hygg
ég að algengast hafi verið að
nota orðalagið að fyrirfara
sér. Það er einfalt og ekki
gróft né kaldranalegt.
Þetta kemur í hugann
vegna bréfs frá orðsnjöllum
manni sem ætlast ekki til að
nafn sitt verði birt. Hann
segir svo m.a.: „Ósköp er
leiðinlegt að sjá blessaða
blaðamennina bögglast við
að þýða enska orðatiltækið
to comit suicide eða það
danska at begá selvmord.
Flestir þeirra ráða hreint
ekki við það. Oftast nota þeir
orðalagið að fremja sjálfs-
morð, en þegar þeir ætla að
vanda sig skrifa þeir: svipti
sig lífi. Er það orðrétt þýðing
úr dönsku og ekki íslensk
málvenja. Nýlega mátti lesa
enn eitt afbrigði þessara
vandræðalegu þýðinga: stytti
sér líf.
Nú vill svo til að þetta má
orða margvíslega samkvæmt
íslenskri málvenju: að fyrir-
fara sér, að farga sér, að
granda sér, að gera út af við
sig (jafnvel kála sér í óhátíð-
legu máli). Einnig má segja,
þegar meira er haft við, að
maður ráði sér bana. Þá er
og til að segja að maður hafi
stytt sér aldur.“
Til viðbótar formálsorðum
mínum hef ég þetta að segja
í bili: Orðasambandið að
fremja sjálfsmorð meiðir
ekki málkennd mína, enda
þótt ég sé öðru vanari úr
foreldrahúsum. Orðin að
fremja og sjálfsmorð þykja
mér góð og gild hvort í sínu
lagi. Sjálfsmorð er að vísu
ekki gamalt í málinu, ég finn
það ekki í eldri orðabók en
Blöndal, en sögnin að fremja
er ævaforn í breytilegri
merkingu. Þegar ég lærði
boðorðin, var eitt þeirra svo:
Þú skalt ekki morð fremja,
og því þykir mér, sem fyrr
segir, verjandi að taka svo til
orða, að maður fremji
sjálfsmorð.
Sögnin að fremja er og
hefur verið notuð um að
koma einhverju til leiðar,
bæði góðu og illu. Menn hafa
framið löst, seið og
ofdrykkju, einnig tíðagerð,
tíund, vígslu og jafnvel sund.
I Rígsþulu segir um athafnir
sem samboðnar þóttu höfð-
ingja:
Upp óx þar
Jarl á fletjum,
lind nam að skelfa,
leggja strengi,
álm að beygja,
örvar skefta,
flein að fleygja,
frökkur dýja,
hestum ríða,
hundum verpa,
sverðum bregða,
sund að fremja.
Um athöfnina að drepa
sjálfan sig verða menn að
hafa vald á fjölbreyttu og
blæbrigðaríku máli, ef vel á
að fara, og hafa til að bera þá
smekkvísi sem segir
mönnum hvað best á við
Tiverju sinni. Einhæft og
staðlað málfar á auðvitað
ekki við hér fremur en
endranær.
Datt mér ekki hankabygg
í hug? segjum við stundum
hróðug í sömu merkingu og:
Átti ég ekki á von? Af þessu
orðalagi eru einnig tilbrigð-
in: Átti ég ekki og vissi ég
ekki bankabygg? Eg hef
sannreynt að bankabygg er
góður matur, en af hverju
heitir það svo? Ekki kemur
það úr bankanum, enda vís-
ast eldra en hann.
Þeir menn eru til, sem
fært hafa rök að því, að
náfnið á þessu korni sé
dregið af sérnafni. Sir
Joseph Banks (1743—1820)
lét sig Island og Islendinga
miklu skipta. Menn segja að
hann hafi staðið að því að
senda íslendingum þetta
góða korn og telja síðan að
það hafi verið látið heita í
höfuðið á honum, sbr. orð
eins og Grettistak og Þórðar-
verk. En þessi skemmtilega
tilgáta fær dræmar undir-
tektir.
Gunnlaugur Ingólfsson hjá
Orðabók Háskólans telur,
eins og Halldór Halldórsson í
stafsetningarorðabók sinni,
að bankabygg sé tökuorð úr
dönsku: bankebyg. Það er
gamalt í dönsku, snöggtum
eldra en Sir Joseph, og var
áður bankcd Byg. Fyrsta
bókfesta dæmið, sem Órða-
bók Háskólans hefur um
bankabygg, er í bæklingi frá
1839. Þar er Jón Hjaltalín
landlæknir að andmæla ein-
hverju úr Fjölni sem hafist
hafði þá fyrir fjórum árum.
Niðurstaðan er sem sagt
sú, að bankabygg sé tökuorð
úr dönsku og þarna liggi
sögnin banke (= berja) til
grundvallar. I Orðabók
Menningarsjóðs segir aðeins
að bankabygg sé gróft bygg.
Fyrr í þessum þáttum hef
ég fjallað um orðið vertíð
sem mér þykir mjög ofnotað,
einkum í sambandi við
íþróttir. Ég tíndi þá til ýms-
ar samsetningar af orðinu
ver = veiðistöð, en mér hafði
alveg sést eða heyrst yfir
eina, þangað til ég hlustaði á
fréttir útvarpsins að kvöldi
13. þ.m. Þá var forstöðumað-
ur sjómannaheimilis ekki
spurður um vermenn, heldur
vertíðarmenn, og ég get ekki
annað en tekið ofan fyrir
vertíðinni, einmitt núna þeg-
ar „stúdentavertíðin" stend-
ur sem hæst.
Marantz means more
Stillir = Tuner
91 49V
0.9 Micro V. FM næmni.
4 stiga FM stilliþéttir.
Nákvæmt stöövaval með
töluálestri og servo-læsingu.
Ljósamælar fyrir móttöku-
styrk og stillingu. Stýristíöni-
kerfi. FM hljóölaus Stereo/
Mono-stilling.
3ja ára ábyrgð.
Verð
3.371.-
Greiöslu-
kjör.