Morgunblaðið - 27.10.1981, Blaðsíða 26

34
LANDSSMIDJAN
0
DEXION
DEXION
Fyrir vörugeymslur,
verslanir,
iðnfyrirtæki og
heimili
HILLUR, SKÁPAR,
SKÚFFUR, REKKAR,
BAKKAR, BORÐ
EINKAUMBOÐ FYRIR
DEXION Á ÍSLANDI

. , W
LANDSSMIÐJANI
'IT 20 6 80 ^
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 27. OKTÓBER 1981
Frá Vidskiptaþingi

Við þurfum að skapa einka-
rekstrinum nýtt svigrúm
Fyrir skönimu var haldið fjórða Viðskiptaþingið, sem Verzlunarráð íslands
stendur fyrir. Á þinginu var fjallað um framtíð einkarekstrar. Morgunblaðið
mun á næstunni birta kafla úr nokkrum framsöguræðum, sem fluttar voru á
þessu þingi en hér fer á eftir í heild setningarræða Hjalta Geirs Kristjáns-
sonar, formanns Verzlunarráðs íslands:
Góðir félagar og gestir.
I dag erum við saman komnir til
að taka þátt í Viðskiptaþingi
Verzlunarráðs Islands, því fjórða í
röðinni frá því að lögum ráðsins
var breytt á árinu 1975, en þá var
ákveðið að boða til Viöskiptaþings
á tveggja ára fresti, þau ár sem
aðalfundur er ekki haldinn. Er
Viðskiptaþingi ætlað að marka
stefnu ráðsins og taka til meðferð-
ar þau málefni, sem hæst ber í
viðskiptalífinu hverju sinni. Við
upphaf þessa þings er tímabært að
spyrja: Hvernig hefur til tekizt?
Hvaða árangri hafa fyrri Við-
skiptaþing skilað?
Árangur fyrri
Viðskiptaþinga
Fyrsta Viðskiptaþingið var
haldið vorið 1975 í þeim tilgangi
að skapa hugarfarsbreytingu, svo
að frjáls verðmyndun og virk sam-
keppni fengi að njóta sín í
atvinnulífinu. Þetta markmið náð-
ist í stórum dráttum. Mönnum er
nú almennt ljóst, hversu gagnlaus
og iðulega skaðleg verðmyndunar-
höftin eru. Það er því aðeins
spurning um tíma og samsetningu
ríkisstjórnar, hvenær lögin um
verðlag, samkeppnishömlur og
óréttmæta viðskiptahætti fá að
taka gildi í sinni upphaflegu
mynd, þannig að frjáls verðmynd-
un fái að sýna gildi sitt, en tillögur
Verzlunarráðsins og málflutning-
ur þess réðu mikiu um, hvernig
þar tókst til.
Annað viðskiptaþing Verzlun-
arráðsins, sem haldið var haustið
1977, tók fyrir fjármagnsmarkað-
inn í landinu undir yfirskriftinni
„Nýsköpun íslenzkra fjármála".
Tilgangur þess var að endurvekja
gildi frjáls sparnaðar í þágu arð-
bærs reksturs og framkvæmda,
þannig að arðsemi yrði helzta leið-
arljós í fjárfestingum og atvinnu-
rekstri. Skoðun Verzlunarráðsins
var og er sú, að vexti eigi að gefa
frjálsa, og breyta þurfi reglum um
skattlagningu áhættufjár m.a. til
samræmis við þær, sem gilda um
annað sparifé. Samhliða þurfi að
gefa verðmyndunina frjálsa, halda
gengisskráningunni raunhæfri og
draga stórlega úr verðbólgunni.
Þótt sú breyting, sem síðar varð á
vaxtakrefinu, hafi vlssulega leitt
til aukins sparnaðar vegna raun-
hæfari vaxta, hefur hún samt ekki
tekizt sem skyldi, þar sem efna-
hagstefnan á öðrum sviðum hefur
ekki fylgt eftir breyttri stefnu í
vaxtamálum. Er brýn nauðsyn, að
svo verði gert.
Vorið 1979 tók síðasta Við-
skiptaþing fyrir gjaldeyris- og
utanríkisviðskipti. A því sviði hef-
ur síðan þá verið sett ný löggjöf,
sem er nokkur framför, þótt hún
gangi ekki eins langt og við vilj-
um. Afgreiðsla á erlendum gjald-
eyri til ferðalaga er nú öll einfald-
ari og rýmri en áður, og heimiit er
nú að nota kreditkort á ferðlögum
erlendis. Lögin heimila einnig, að
innlendir bankar opni ávísana-
reikninga á gjaldeyrisreikninga
fyrirtækja, en sú heimild hefur
enn ekki komizt í framkvæmd.
Frjálsræði í utanríkisviðskiptum
hefur aukizt nokkuð, en stærstu
breytingarnar eru framundan á
sviði tollamála, en nefnd sem
„Við látum þad gott heita,
ad atvinnuvegum sé mis-
munað og fyrirtækjum sé
mismunað eftir rekstrar-
formum og staðsetningu.
Við skiptum atvinnu-
rekstrinum í hagsmuna-
hópa, þar sem hver hugsar
um sig. Þetta ástand nota
svo óvinir einkarekstrar
til að ná auknum áhrifum í
atvinnulífinu, unz því
takmarki er náð, að
stjórnmálamenn ráða orð-
ið, hver fær að lifa og hver
deyr í íslenzkum atvinnu-
rekstri.“
Verzlunarráðið átti fulltrúa í, hef-
ur nú skilað tillögum til fjármála-
ráðherra um frumvarp til laga um
gjaldfrest á aðflutningsgjöldum
ásamt tillögum að reglugerð. Er
stefnt að því, að frumvarpið komi
fram á þingi nú í haust. Loks má
nefna, að lög um tollskrá eru nú í
endurskoðun, þannig að við sjáum
vonandi fram á verulega einföldun
á þessu sviði og samræmingu á
aðflutningsgjöldum skyldra vara.
Framtíð
einkarekstrar
Við getum sennilega öll verið
sammála um, að nauðsynlegt var
að fjalla um þau viðfangsefni sem
Viðskiptaþingin hafa tekið fyrir
til þessa. I upphafi þessa þings er
því eðlilegt að menn spyrji: Ber
jafn brýna nauðsyn til þess að
koma nú saman og ræða framtíð
einkarekstrar? Skoðun stjórnar
Verzlunarráðs íslands er, að svo
sé.
A undanförnum árum hefur
ríkisvaldið stöðugt fært út kvíarn-
ar. Stutt upptalning sýnir okkur
að með sama áframhaldi mun
einkareksturinn gegn sífellt
minna hlutverki í atvinnulífinu:
• Skattar bæði beinir og óbeinir
verða sífellt stærri hluti launa
okkar. Árið 1950 voru skattar
til ríkis og sveitarfélaga 25% af
þjóðartekjum, árið 1970 35% og
búizt er við, að um 45% af tekj-
um íslendinga fari í skatta í ár.
Með sama áframhaldi verður
skattheimtan komin í nær 75%
árið 2000.
• Við vinnum nú 5‘k mánuð, þ.e.
frá janúar fram í miðjan júní
til þess að fjármagna rekstur
og umsvif hins opinbera, sem
lætur sér ekkert óviðkomandi.
• Árið 1967 var 1 maður í þjón-
ustu hins opinbera fyrir hverja 7 í
þjónustu atvinnuveganna. Tíu ár-
um síðar er 1 maður í þjónustu
hins opinbera fyrir hverja 4 hjá
atvinnuvegunum.
• Árið 1968 fóru tæp 20% af
skatttekjum ríkisins í launa-
greiðslur. Tíu árum síðar fóru
tæp 30% af skatttekjum ríkis-
ins í launagreiðslur.
Þessi stutta upptalning sýnir
okkur hvert stefnir. Ríkisvaldið
stækkar, en athafnarsvið einka-
rekstrar dregst saman. Ríkisvald-
ið lætur sér hins vegar ekki ein-
ungis nægja að soga til sín sívax-
andi hluta þjóðartekna og vinnu-
afls, það skammtar einkarekstrin-
um einnig starfsvettvang og
starfsskilyrði:
• Ríkisvaldið bannar einka-
rekstri að stofna til atvinnu-
rekstar á þeim sviðum, sem það
vill sinna.
• Opinber þjónusta er skipulögð
og fjármögnuð þannig, að sam-
keppni frá einkarekstri er úti-
lokuð.
• Á flestum sviðum í daglegum
rekstri þurfa forsvarsmenn
fyrirtækja að lúta fyrirmælum
hins opinbera sem í reynd ræð-
ur orðið afkomumöguleikum
nær alls atvinnurekstrar í land-
inu.
Hér er dregin upp dökk mynd af
aðstæðum í þjóðfélagi okkar. Því
miður er hún sönn. Málum einka-
Ræða Hjalta Geirs
Kristjánssonar,
formanns Verzl-
unarráds íslands
við setningu
Viðskiptaþings
rekstar er svo komið, að þess er
ekki lengur að vænta, að einkaað-
ilar ráðist í meiriháttar fjárfest-
ingar.
Hugsum okkur, að við sem hér
erum, vildum ráðast í meiri háttar
fjárfestingu, t.d. að reisa orkuver
og stóriðju í samvinnu við erlenda
aðila, og menn kunna einmitt að
spyrja hvers vegna einkaaðilar
ráðist ekki í slíka framkvæmd,
fyrst ríkisstjórnin stendur sig
ekki betur í þessum málum en
raun ber vitni? Ástæðurnar eru
m.a. þessar:
• Einkaaðilar mega ekki reisa
orkuver sem er stærra en 2MW
án leyfis alþingis.
• Einkaaðilar mega ekki taka lán
erlendis án leyfis.
• Erlendir aðilar mega ekki eiga
meirihluta í slíku fyrirtæki.
• Raforku má ekki selja á frjáls-
um markaði.
• Beinir og óbeinir skattar gera
fjárfestingu sem þessa senni-
lega óarðbæra.
• Loks sjá skattalög til þess, að
peningum okkar væri sennilega
betur varið í kaup á spariskír-
leggja þá í áhættusama fjár-
festingu í hlutafé í atvinnu-
rekstri.
Hringiö
í síma
35408