Morgunblaðið - 29.01.1982, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 29. JANÚAR 1982
27
Mágur minn og kær vinur, Jón
Grétar Sigurðsson, lögfræðingur,
er látinn, og verður útför hans
gerð frá Dómkirkjunni í Reykja-
vík í dag. Okkur, sem nálægt Jóni
Grétari stóðu, var kunnugt um
það, að hann hafði um margra ára,
ef ekki áratuga, skeið gengið með
sjúkdóm þann, sem nú hefur lagt
hann að velli. En vonir stóðu til,
að sú mikla aðgerð, sem hann
gekkst undir í London í apríl síð-
astliðnum, veitti honum þá bót, að
honum auðnaðist að lifa nokkurn
veginn eðlilegu lífi um mörg
ókomin ár. Þær vonir hafa nú
brugðist.
Jón Grétar var fæddur í Mýr-
arhúsaskóla á Seltjarnarnesi 13.
maí 1929, elstur barna og einka-
sonur hjónanna Sigurðar Jónsson-
ar, skólastjóra í Mýrarhúsaskóla
og hreppstjóra á Seltjarnarnesi,
Péturssonar bónda á Stöpum á
Vatnsnesi í Vestur-Húnavatns-
sýslu, og konu hans, Þuríðar
Helgadóttur Jónssonar bónda í
Halakoti í Hraungerðishreppi í
Flóa.
Jón Grétar lauk stúdentsprófi
frá Menntaskólanum í Reykjavík
vorið 1949 og lögfræðiprófi frá
Háskóla íslands vorið 1957. Hann
starfaði að lögfræðistörfum á Inn-
flutningsskrifstofunni, þangað til
hún var lögð niður árið 1960. Rak
hann þá eigin lögfræðiskrifstofu
um 13 ára skeið, en réðst árið 1973
til Tollstjóraskrifstofunnar, þar
sem hann var fyrsti fulltrúi toll-
stjóra, en var síðan settur skrif-
stofustjóri hjá Tollgæslu íslands
og gegndi hann því starfi til
dauðadags.
Jón Grétar var félagslyndur
maður og lét talsvert að sér kveða
á sviði landsmála og félagsmála. A
skólaárum sínum skipaði hann sér
í raðir ungra framsóknarmanna
og var alla tíð síðan virkur félagi í
Framsóknarflokknum. Hann sat í
hreppsnefnd Seltjarnarneshrepps
frá 1962 til 1966 og formaður var
hann í félagi framsóknarmanna á
Seltjarnarnesi um margra ára bil.
Þá sat hann einnig í kjördæmis-
ráði Framsóknarflokksins í
Reykjaneskjördæmi.
Hann var einn af stofnendum
Kiwanisklúbbsins Nes á Seltjarn-
arnesi. Starfaði hann af áhuga í
klúbbnum og sat löngum í stjórn
hans, var m.a. forseti starfsárs
1974—1975. Voru honum mjög að
skapi þjónustu- og líknarstörf
klúbbsins, og átti hann sæti í
styrktarnefnd klúbbsins og var
formaður hennar á yfirstandandi
starfsári.
Jón Grétar var á æskuárum sín-
um í sveit á sumrum, ýmist hjá
móðurættingjum í Flóanum eða á
Vatnsnesi hjá föðurfólki sínu. Þar
varð hann fyrir þeim áhrifum,
sem fylgdu honum alla tíð, því að
íslensk náttúra og íslenskt sveita-
líf voru honum dýrmætari en allar
sólarstrendur og allar ferðir til út-
landa, sem hann sóttist aldrei eft-
ir og hafði lítinn áhuga á.
Það var því ekkert eðlilegra en
að hann réðist í kaupamennsku til
áhugamálum. Hann hafði ákveðn-
ar skoðanir á mönnum og málefn-
um, var hógvær í tali en fastur
fyrir. Vinum sínum sagði hann
kost og löst og reyndist þeim ætíð
drenglundaður.
Hann var mikill framsóknar-
maður og starfaði mikið og vel að
félagsmálum framsóknarmanna í
Hafnarfirði, svo lengi sem kraftar
leyfðu.
Jón var gæfumaður í einkalífi
sínu. Hann átti góð börn, efnileg
barnabörn og trausta eiginkonu,
sem reyndist honum þá bezt er
mest lá við. í áralöngum og erfið-
um veikindum eru þeir dagar telj-
andi, sem hann lá á sjúkrahúsi.
Hann unni heimilinu sínu og þar
vildi hann vera. Þar annaðist Osk
hann nær til hinstu stundar af
ástúð og þreki, sem ótrúlegt er hjá
svo aldraðri konu. Það er ein
hinna óskráðu íslenzku hetju-
sagna.
Að leiðarlokum þakka ég Jóni
Tómassyni fyrir trausta vináttu.
Ástvinum hans bið ég allrar bless-
unar.
Kagnheiður Sveinbjörnsdóttir
móðurbróður síns, séra Kristjáns
Bjarnasonar, þegar hann tók við
brauði í Kjós og á Kjalarnesi og
settist að búi að Reynivöllum í
Kjós árið 1950. Var Jón Grétar á
Reynivöllum í þrjú sumur og á
þeim árum kynntist hann eftirlif-
andi konu sinni, Guðbjörgu Hann-
esdóttur bónda i Hækingsdal í
Kjós, Guðbrandssonar. Kvæntist
hann 28. júlí 1956 og eignuðust
þau Guðbjörg fjögur börn: Guð-
rúnu Sigríði, tækniteiknara, f. 21.
ágúst 1956, Sigrúnu, f. 9. septem-
ber 1959, gift Steini Friðgeirssyni,
búsett á Eskifirði, Sigurð, f. 12 ág-
úst 1962 og Þuríði, f. 11 október
1967, sem bæði eru skólanemar og
enn í foreldrahúsum.
Það má segja, að dvöl Jóns
Grétars að Reynivöllum hafi vald-
ið straumhvörfum í lífi hans. Þar
fann hann sitt konuefni og þá
tengdist hann Kjósinni og fólkinu
þar slíkum tryggðaböndum, að
einstakt má teljast. Hjá Hannesi
tengdaföður sínum í Hækingsdal
fékk hann landskika, þar sem þau
Guðbjörg reistu sér lítið sumar-
hús, Baulukofa. Þar undu þau hag
sínum vel og þar hefur Jóni Grét-
ari líklega liðið betur en nokkurs
staðar annars staðar. Þarna voru
hans sólarstrendur. Hann eignað-
ist nokkrar kindur, sem hann fékk
að hafa á fóðrum hjá tengdaföður
sínum og síðar hjá mági sínum,
Guðbrandi í Hækingsdal. Hafði
Jón Grétar mikla ánægju af því að
annast þessar skepnur sínar.
Heimili þeirra Jóns Grétars og
Guðbjargar, að Melabraut 3 á
Seltjarnarnesi, var rómað fyrir
gestrisni og þangað litu margir
inn og þáðu kaffi og góðgerðir hjá
húsfreyjunni. Enda áttu margir
hauk í horni, þar sem Jón Grétar
var, og rak hann erindi þeirra og
veitti þeim aðstoð, ekki síst eftir
að hann var orðinn lögfræðingur.
Hef ég ekki fyrr né síðar á ævinni
hitt hjálpsamari og ósérhlífnari
mann en Jón Grétar, sem alltaf
var boðinn og búinn að veita þeim,
sem eftir leituðu, alla þá aðstoð og
fyrirgreiðslu, sem hann gat látið í
té. Oft var vinnudagur lögfræð-
ingsins langur og strangur og
sporin mörg, en þær stundir og
þau spor voru aldrei talin eftir.
Þykist ég vita, að þeir séu ófáir,
sem nú sakna vinar í stað.
Ég vil nota þetta tækifæri til að
þakka mági mínum og vini, Jóni
Grétari, nú að leiðarlokum fyrir
allt það, sem hann hefur verið mér
„Vinir mínir fara fjöld ...“
Á stuttum tíma hafa þrír af
stéttarbræðrum mínum kvatt
þennan heim og horfið yfir móð-
una miklu.
Fyrst var það Eiríkur Sigurðs-
son, fyrrv. skólastjóri, þá Jónas
Jónasson frá Brekknakoti, og nú
síðast Jóhannes Óli Sæmundsson,
fyrrv. námsstjóri. Allir þessir
menn voru hinir mætustu og sómi
sinnar stéttar.
Og nú, þegar vinur minn Jó-
hannes Óli hefur runnið sitt
æviskeið til enda, vil ég minnast
hans með örfáum orðum.
Hann var fæddur 10. júlí 1906,
að Stærra-Árskógi, sonur hjón-
anna Sæmundar Tryggva Sæ-
mundssonar, skipstjóra og Sigríð-
ar Jóhannesdóttur. Þegar Jóhann-
es var þriggja ára að aldri missir
hann móður sína. Kom þá faðir
hans honum í fóstur til hjónanna
Jórunnar Kristjánsdóttur og Jó-
steins Jónssonar, sem þá bjuggu
að Kálfskinni, en síðar að Hátúni
á Árskógsströnd.
Hjá þeim ólst hann svo upp til
fullorðinsára. Snemma hneigðist
hugur hans til mennta, en efnin
voru af skornum skammti, svo
ekki var að tala um langskólanám,
en unglingaskóli var starfræktur i
sveitinni og þar var Jóhannes
nemandi.
Haustið 1927 settist hann í ann-
an bekk Kennaraskólans og lauk
og minni fjölskyldu á umliðnum
árum. Aldraðri móður hans, Þur-
íði, tengdamóður minni, eiginkonu
hans, Guðbjörgu, börnum þeirra
hjóna, tengdasyni og barnabörn-
um bið ég blessunar og styrks til
að bera sinn þunga harm.
Þorbjörn Karlsson
Það er sárt að þurfa að sjá af
góðum vini langt um aldur fram.
Mágur minn, Jón Grétar Sigurðs-
son, lögfræðingur og skrifstofu-
stjóri hjá Tollgæslunni var 52ja
ára er hann lést hinn 21. janúar.
Kynni okkar Grétars hófust
fyrir rúmum 13 árum og fann ég
fljótt að ég hafði ekki aðeins eign-
ast mág heldur traustan vin og
félaga. Á þessari stundu leita á
hugann minningar um þessi 13 ár,
ánægjulegar samverustundir með
fjölskyldum okkar, félagsstörf og
fleira.
Við minnumst 13 gamlárs-
kvölda, að Melabraut 3, hjá Grét-
ari og Guðbjörgu. Það var sjálf-
sagt mál enda hefðu börnin ekki
viljað missa af því að skjóta upp
flugeldum með Grétari frænda.
Við minnumst heimsókna í
sumarbústaðinn í Hækingsdal og
fjölmargra gleðistunda.
Ég minnist einnig félagsskapar
á öðrum sviðum. Jón Grétar var í
áratugi í forustu Framsóknarfé-
lags Seltjarnarness og átti sæti í
hreppsnefnd þar 1962—'66. Það
vildi svo til að við mágarnir urð-
um samherjar á þessum vettvangi
og hugðum við félagar hans gott
til að njóta starfskrafta hans enn
um hríð. Þar er nú skarð fyrir
skildi.
Jón Grétar hafði all lengi kennt
þess sjúkleika sem nú hefur orðið
hans banamein. Sérstaklega fór að
halla undan fæti fyrir rúmu ári.
Það kom í hlut okkar hjónanna að
fylgja Grétari, ásamt Guðbjörgu
konu hans, til Englands þar sem
hann gekkst undir mikla skurðað-
gerð. Það er mér sérstaklega
minnisstætt hversu létt var yfir
Grétari, hvað hann bar sig vel
fyrir þá aðgerð og munu hinir
ensku læknar jafnvel hafa undrast
það. All góð von virtist um bata í
fyrstu og vafalaust höfðum við
nánustu ástvinir hans von fram á
síðustu stundu, þótt við lítil rök
styddist undir lokin. En allan tím-
ann tók Grétar hlutunum með
þeirri ró og stillingu sem honum
var eiginleg.
Ég votta Guðbjörgu, börnum
kennaraprófi 1929. Það sama ár
gerðist hann kennari og síðar
skólastjóri við heimavistarskóla
Árskógsstrandar. Þar var hans
starfsvettvangur í 26 ár, en þá
flytur hann inn í Glerárþorp og
bjó þar æ síðan. Eftir að Jóhannes
flutti stundaði hann ýmis störf,
var um tíma fræðslufulltrúi KEA,
kenndi við barnaskóla Akureyrar
og Glerárskólann.
Árið 1958 verður hann náms-
stjóri á Austurlandi og er það í sjö
ár, en hættir þá vegna heilsu-
brests. Þegar hann hafði náð full-
um starfsaldri og rétti til eftir-
launa hætti hann kennslustörfum
og setti á stofn fornbókasölu, sem
hann svo rak til dauðadags. Þar
naut hann sín vel innan um bæk-
urnar, því hann unni bókum 'og
öllum þjóðlegum froðleik, og átti
gott og mikið bókasafn.
Ekki nægðu verslunarstörfin at-
hafnaþrá Jóhannesar, því jafn-
fram þeim hóf hann útgáfu tíma-
ritsins Súlur, sem hefur flutt fjöl-
breytilegt efni, sögur og sagnir. Þá
vann hann svo mikið að örnefna-
söfunun í Eyjafjarðarsýslu. Að
lokum má svo nefna hið mikla og
óeigingjarna starf, sem hann vann
fyrir styrktarfélag fólks með sér-
þarfir, sérstalega þegar hælið Sól-
borg var í byggingu. Af öllu þessu
sést, að eftir hann liggur mikið og
merkt ævistarf, enda var hann
hamhleypa við alla vinnu, bæði
þeirra og barnabörnunum ungu,
Þuríði móður hans og systrum
hans mína dýpstu samúð.
Ég kveð mág minn nú að sinni.
Hans var þörf lengur hér, en þess-
ar ljóðlínúr Jónasar Hallgríms-
sonar vil ég gera að kveðjuorðum:
„Flýl þór vinur í foj»ri hoim.
krjúplu aú fólum frióarboóans
fljú|»óu á vant'jum mort»unroóans
moira aó starfa guðs um goim.“
Guðmundur F.inarsson
Ég finn mig knúinn af miklu
þakklæti til að skrifa þessar línur
um fóstra minn og frænda, sem
jarðsunginn verður í dag. Grétar
var tæpum nítján árum eldri en
ég. Okkar fyrstU kynni munu hafa
verið er hann kom, sem kaupmað-
ur, rúmlega tvítugur til foreldra
minna er þá voru nýflutt í Kjós-
ina. Lítið man ég eftir Grétari
fyrstu bernskuár mín. Frá þeim
árum er hann í huga mér sem einn
af hans fjölskyldu sem öll var
okkur mjög kær. Upphaf hinna
góðu kynna fjölskyldna okkar var
tryggð systkinanna föður míns og
Þuríðar, móður Grétars. Faðir
minn var um fermingu er Þuríður
giftist Sigurði heitnum Jónssyni,
föður Grétars, skólastjóra í Mýr-
arhúsaskóla á Seltjarnarnesi. Á
unglingsárum hafði hann mikil
samskipti við þau hjónin, ekki síst
vegna þess að í Sigurði fann hann
þann mann er hann bar mesta
virðingu fyrir allra þeirra er hann
hefur kynnst á lífsleiðinni. Sagði
faðir minn oft, að Grétar líktist
föður sínum mjög að dagfarsprýði,
en Sigurð sagði faðir minn hafa
verið valmenni hið mesta og mik-
ils metinn af öllum er honum
kynntust. Sigurður lést er ég var á
barnsaldri. Raunveruleg kynni
okkar Grétars hófust er ég, fimm-
tán ára að aldri, kom til vetrar-
dvalar vegna skólagöngu, á heim-
ili hans á Seltjarnarnesi. Þar
dvaldist ég síðan á hverjum vetri
til tvítugsaldurs, er ég stofnaði
heimili með Helgu, frænku Guð-
bjargar, konu Grétars. í sama
húsi bjó Þuríður móðir Grétars
ásamt dætrum sínum, Möggu og
Dóru. Öll tóku þau mér sem einum
af fjölskyldunni hvert á sinn hátt.
Þegar i upphafi samveru okkar
áttum við eitt mál sameiginlegt,
þótt ólíkir værum í mörgu. Það
var Kjósin. Þar kynntist hann
andlega og líkamlega, og hlífði sér
hvergi.
Jóhannes gekk að eiga Svanhildi
Þorsteinsdóttur frá Litlu-Há-
mundarstöðum árið 1934. Þau
skildu 1961. Þau eignuðust þrjár
dætur. Fjólu, sem er gift Benedkt
Sæmundssyni, netagerðarmanni í
Keflavík, Sigrúnu, sem hefur verið
húsmóðir hjá föður sínum, og Sól-
veigu Unu, konu Frímanns Guð-
mundssonar, járniðnaðarmanns á
Akureyri.
Ég kynntist Jóhannesi fljótlega
Guðbjörgu, konu sinni, og þar búa
tveir bræður Guðbjargar, Hannes
faðir hennar og Björgvin bróðir
Hannesar. Naut hann þess í ríkum
mæli að fara upp í Kjós. Heillaði
hann náttúran og búskapurinn, en
einnig hafði hann einstakan al-
mennan áhuga fyrir lífi og starfi
þess fólks er hann kynntist í sveit-
inni. Uppi í Hækingsdal hjá
tengdaföður sínum Hannesi,
byggði hann sér sumarbústað er
hann kallaði „Baulukofa".
Margar helgarferðir fórum við
saman upp í Kjós. Ýmist fórum
við einir eða fjölskyldan öll.
Eg minnist gönguferða okkar
um Nesið sem einnig skipaði stór-
an sess í huga hans, bæði náttúran
og fólkið, er þar býr. Enda ól hann
allan sinn aldur þar og tók virkan
þátt í því mannlífr er þar hrærist.
Mér er Grétar efst í huga sem
einstakur mannkostamaður, sem
ekki lét hinn stranga húsbónda
nútínra efnishyggju stjórna sér
unr of. Bóngóður var hann með af-
brigðum. Oft þurfti einhver að fá
bílfar upp í Kjós eða í bæinn.
Stundum var sagt í gamni að allt-
af væri pláss hjá Grétari. Reyndar
hallaði ekki á með þeim hjónum,
Guðbjörgu og Grétari, hvað varð-
ar gestrisni og greiðvikni. Þar
lalti hvorugt hitt. Mannkostir
hans komu ekki síst fram í um-
gengni hans við börn. Alltaf hafði
hann tíma til að veita börnum sín-
um þá athygli er þau þörfnuðust
og ræða við þau sem jafningja, en
ekki sem hið drottnandi foreldri.
Við hjónin höfðum mjög mikil
samskipti við fjölskyldu Grétars á
okkar fyrstu búskaparárum, er
okkar eigin fjölskylda var lítil. Er
mér minnisstæð hin mikla ástúð
er Grétar sýndi Guðrúnu, elstu
dóttur okkar. Var hann henni sem
besti afi. Fékk hann tækifæri til
að njóta sín í því hlutverki með
eigin barnabörnum, áður en hann
lést. Guðbjörg Gréta og Jón Grét-
ar fara mikils á mis á komandi
árum að njóta ekki samvista við
afa sinn, en mikil var sú um-
hyggja er hann sýndi þeim hinn
stutta samverutrma.
Fyrir hönd mína og fjölskyldu
minnar þakka ég Grétari innilega
dásamleg kynni.
Fjölskyldu Grétars sendum við
innilegar samúðarkveðjur. Við vit-
um að söknuðurinn er sár. En
söknuður vegna góðs vinar mun
breytast í bjarta minningu.
Kalli Maggi
eftir að hann fluttist í Þorpið. Það
var svo margt, sem við áttum
sameiginlegt, ekki síst er við urð-
um samkennarar, þá tvo vetur,
sem hann kenndi við Glerárskól-
ann. Þá var ekki síður ánægjulegt
að líta inn í búðina til hans og
skrafa um dægurmálin, bækur og
nienn og ýmsan fróðleik. Eða þá
að skoða bækurnar, sem voru til
sölu, því stundum rakst maður á
eina og eina bók, sem gaman var
að eignast. Þá get ég ekki látið hjá
líða að minnast á þær mörgu
ánægjustundir er við sátum við
spil ásamt dóttur hans Sigrúnu. og
dóttursyninum Ola. Slíkra stunda
er gott að minnast.
Og svo að leiðarlokum, þakka ég
Jóhannesi fyrir það tímabil ævi
okkar, sem við áttum samleið. Ég
þakka ágæta samvinnu, bæði við
kennslu og félagsstörf, og að síð-
ustu þakka ég öll spilakvöldin á
heimili hans. Og nú þegar sál míns
ágæta vinar hefur svifið til hinna
eilífu Sólarfjalla, sendi ég dætrum
hans, og öllum öðrum ástvinum,
mínar innilegustu samúðarkveðj-
ur og bið þeim blessunar. Minning
um mætan mann og góðan dreng
verður okkur öllum hugljúf.
F'riður veri með sál hans.
Hjörtur L. Jónsson
+
Faðir okkar og tengdataðir,
JÓN SIGMUNDSSON,
fyrrv. framkvæmdarstjóri,
Akranesi,
andaðist i sjúkrahusi Akraness, 24. janúar sl. Jarðarförin fer fram
frá Akraneskirkju laugardaginn 30. janúar kl. 13.30 siðdegis.
Garðar S. Jónsson,
Kristín H. Jónsdóttir, Höröur Sumarliðason,
Ólafur I. Jónsson, Helga Guömundsdóttir.
Jóhannes Óli Sœ-
mundsson fv. náms-
stjóri - Minningarorö