Morgunblaðið - 30.05.1982, Page 17

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 30. MAÍ1982
17
um reist og vísa til vandaðs undirbúnings
þingmála, bæði hjá einstökum þingmönn-
um og þingflokknum í heild, eins og t.d. í
orkumálum, stóriðju- og iðnaðarmálum,
landbúnaðarmálum og bankamálum,
skattamálum og samgöngumálum. Það er
óvenjulegt, sem átt hefur sér stað í vetur,
að stjórnarandstaðan varð að koma til
skjalanna til að leysa hnúta, sem ríkis-
stjórnin sjálf hafði bundið svo rammlega,
að hún gat ekki leyst eins og í orku- og
iðnaðarmálum og varðandi kísilmálmverk-
smiðjuna. Þessi dæmi sýna, að Sjálfstæð-
isflokkurinn er ábyrgur í stjórnarandstöðu
ekki síður en í ríkisstjórn.
— Er það hlutverk sjálfstæðismanna í
stjórnarandstöðu að leysa þá hnúta, sem rík-
isstjórnin hefur bundið, en getur ekki leyst?
— Ef þjóðarheill krefst.
— Sumir tala um, að þingflokkur sjálf-
stæðismanna geti ekki fengið nýjan liðsauka
nema með fjölgun þingmanna og breyttri
kjördæmaskipan vegna þess, að þeir þing-
menn, sem fyrir eru, njóti ákveðins forskots í
prófkjörum. Hver er þín afstaða til þessa?
— Ég tel, að þingmenn flokksins haldi
sessi sínum, vegna þess, að menn bera
traust til þeirra í kjördæmum þeirra og á
landsvísu. Liðsstyrkur kemur með eðli-
legum hætti í tímans rás eins og verið
hefur á undanförnum árum og áratugum.
Hitt er annað mál, að ég tel nauðsynlegt
áður en til næstu kosninga er gengið, að
gera breytingar á tölu þingmanna í
Reykjavík, Reykjanesi og Norðausturlandi
eins og við sjálfstæðismenn höfum lagt til
og óskað samstarfs um við aðra flokka. Þá
verður um ákveðna fjölgun að ræða og
samfara því munu nýir menn koma til
starfa á Alþingi.
Svartsýni
— Svo við víkjum að öðnim málum, þá
hefur gætt mikillar svartsýni að undanförnu
hjá þeim, sem starfa í atvinnu- og viðskipta-
lífi. Bent er á, að engin loðnuveiði er á þessu
ári og af þeim sökum mikið útflutningstekju-
tap. Mikil óvissa rikir um skreiöarmarkaði,
samdráttur hefur orðið í þorskafla á vetrar-
vertið og margt fleira mætti nefna, sera dreg-
ur verulega úr útflutningstekjum okkar á
þessu ári. Sumir telja jafnvel, að þegar kem-
ur fram á sumar, eða haust, verði um mjög
alvarlegan samdrátt að ræða i íslenzku efna-
hagslífi og jafnvel kreppu. Er þetta óþarfa
svartsýni?
— A undanförnum árum, sem ég hef nefnt
glötuð ár, hefur verðmæti sjávarafurða,
þ.e. með aflaaukningu og nokkrum verð-
hækkunum, aukizt um nálægt 70%. Afla-
aukningin átti sér stað í kjölfar útfærsl-
unnar í 200 mílur, sem við sjálfstæðis-
menn höfðum forystu um. Slíkan búhnykk
átti auðvitað að nýta til uppbyggingar at-
vinnuveganna og til þess að komast fyrir
rætur verðbólgunnar, en hvorugt hefur
verið gert og ekki er svo vel, að þessi verð-
mætaaukning hafi leitt til aukins kaup-
máttar, sem hefur stöðugt farið hrakandi
á þessu tímabili. Þrátt fyrir þessa verð-
mætaaukningu hefur hún ekki nægt til
þess að sjá okkur farborða. Erlendar lán-
tökur hafa aldrei verið meiri, svo að
greiðslubyrði á erlendum lánum fer ört
vaxandi og raunar hafa erlendar lántökur,
ásamt fyrrnefndri verðmætaaukningu
sjávarafurða, beinlínis verið nýttar til
þess að leyna vandanum fyrir fólki og ýta
honum óleystum á undan sér. Nú bendir
allt til að komið sé að skuldadögum og
ráðamenn geti ekki leynt vandanum leng-
ur.
— Það er líka tilfinning margra, að lífs-
kjörin í landinu hafi versnað meira en vísi-
tala segir til um og ísland hafi dregizt veru-
lega aftur úr öðrum þjóðum í lífskjörum og sé
að verða raunverulegt láglaunasvæði hér í
N-Evrópu. Hvað er til ráða?
— Það liggur í hlutarins eðli, að þegar
stjórnvöld, eins og þau, sem nú eru við
völd, leika sér að vísitölunni, borga hana
niður, auka niðurgreiðslur á vörum, sem
vega þyngra í vísitðlu en í útgjöidum
heimilanna, þá er auðvitað um skerðingu
lífskjara að ræða. Slík málamyndalausn
verðbólgunnar er auðvitað gagnslaus með
öllu og allar ríkisstjórnir, sem hafa lagt
stund á slíkt vísitölufals hafa sprungið á
því. Þetta gerðist á tímabilinu 1971—1974
og aftur 1978—1979 og nú er sagan enn að
endurtaka sig, þegar útgjöld vegna niður-
greiðslna nema á heilu ári jafnhárri upp-
hæð og varið er til sjúkrahúsa, vegna
skólabygginga, og fleiri framkvæmda. Það
sem þarf að gera er auðvitað að treysta
afkomuskilyrðin hjá atvinnurekstrinum,
sem starfræktur er nú í landinu og stofna
til nýrra atvinnugreina, ekki sízt orku-
freks iðnaðar og almenns iðnaðar, en það
verður ekki gert með svokölluðum gælu-
verkefnum, eða skrifborðsúrlausnum rík-
isstjórna, heldur með því að framtak og
hugvit og fjármagn einstaklinga leiti í þá
farvegi, sem skapa arð fyrir þjóðarbúið
allt. Það verður að gera aðlaðandi fyrir
einstaklinga að leggja fram áhættufé í at-
vinnurekstur og slík sparifjármyndun á að
njóta sömu meðferðar, skattalega, eins og
annað sparifé. Ekkert er eins góð trygging
fyrir réttum og árangursríkum ákvörðun-
um í fjárfestingarmálum, eins og að þær
séu teknar af þeim, sem hætta eigin fé í
stað stjórnvalda, sem valsa með fé skatt-
borgara og verða því að takmörkuðu leyti
dregin til ábyrgðar fyrir þá ráðstöfun.
Fiskstofnar fullnýttir
- 18 nýir togarar
— Nú er þad skoöun margra, að útgerðin
sé í dag rekin á svo óhagkvæman hátt, að við
höfum sem þjóð, ekki þann gróða af fiskveiö-
um og fiskvinnslu, sem við gætum haft. Hver
er þín skoðun á því?
— Það er engum blöðum um það að
fletta, að framleiðsluaukning og verð-
mætaaukning samhliða framleiðniaukn-
ingu í sjávarútvegi er forsendan fyrir þeim
bættu lífskjörum, sem við höfum búið við á
undanförnum áratugum. Nú eru allir fisk-
stofnar fullnýttir eða ofnýttir og á sama
tíma og fiskveiðar eru takmarkaðar eða
bannaðar stuðla stjórnvöld að því að fjölga
fiskiskipastól landsmanna þannig, að þau
hafa heimilað erlendar lántökur til kaupa,
eða smíða, á 18 nýjum skuttogurum í fyrra
og á þessu ári, en verðmæti þeirra nemur
um 800 milljónum króna. Það er alveg
ljóst, að þessir togarar auka ekki heildar-
afla landsmanna. Tilkoma þeirra dregur
úr nýtingu og afkomu þeirra, sem fyrir
eru. Þjóðin öll verður að borga andvirði
togaranna og óhagkvæman rekstur þeirra
með lakari lífskjörum. Hér hefðu stjórn-
völd átt að draga úr lánveitingum og er-
lendum lántökuheimildum og gera kaup-
endur skipanna ábyrga fyrir eigin fram-
lögum og rekstrarafkomu þeirra.
Það er nauðsynlegt að nýta aldurslaga-
sjóð og úreldingarsjóð fiskiskipa í sam-
ræmi við tilgang þeirra, þannig að fiski-
skipastóllinn sé á hverjum tíma í sam-
ræmi við þol fiskistofnanna, svo að há-
marksafköst séu á hverja sóknareiningu.
Það er heldur ekki vafamál, að tækni-
þróunin krefst fjárfestingar í fiskvinnslu
eins og t.d. í tölvunotkun, en afkoma fisk-
vinnslunnar hefur ekki verið slík, að unnt
sé að ná fram þeirri framleiðniaukningu,
sem slík þróun er forsenda fyrir.
Erfiöleikar eru
aö baki
— Á undanförnum misserum hefur stund-
um verið sagt að Sjálfstæðisflokkurinn hafi
ekki verið vænlegur valkostur í íslenzkum
stjórnmálum vegna innri ágreinings. Davíð
Oddsson sagði í samtali við Morgunblaðið
tveimur dögum eftir kosningar, að með þess-
um kosningaúrslitum hefði Sjálfstæðisflokk-
urinn endurheimt sjálfstraust sitt. Er hann
orðinn valkostur á ný í íslenzkum stjórnmál-
um?
— Ég tel, að Sjálfstæðisflokkurinn hafi
ávallt verið góður kostur í íslenzkum
stjórnmálum, en er sammála því, að þess-
ar kosningar marka tímamót í sögu
Sjálfstæðisflokksins. Að baki eru erfið-
leikaár og sjálfstæðismenn munu hér eftir
líta fremur til framtíðarinnar, en til und-
angenginna erfiðleika í fortíðinni og eru
þess vegna betur færir um að snúa sér að
þeim framtíðarverkefnum, sem við blasa.
Það er ekki lengur ástæða til að dveljast
við innanflokksvandamál. En það er rétt
að hafa í huga, að sá áróður heyrist nú
víða, að allir stjórnmálaflokkar séu eins,
sami grautur í sömu skál, þessi áróður var
t.d. rekinn af Kvennaframboðinu í borgar-
stjórnarkosningunum. Sjálfsagt hefur
Kvennaframboðið fengið einhver atkvæði
út á þennan áróður. Ég tel, að þetta sé
hættuleg hugsun gagnvart lýðræðinu og
þess vegna hljóti kjósendur að hafa það í
huga með hvaða hætti þeir geti stuðlað að
heilbrigðri flokkaskipan í landinu.
Það verður ekki gert með öðru en því, að
almenningur hafi vakandi auga með
stjórnmálaflokkunum, stefnuskrám
þeirra, loforðum þeirra fyrir kosningar og
efndum þeirra eftir kosningar, og kjósend-
ur verða að draga stjórnmálamenn og
stjórnmálaflokka til ábyrgðar fyrir störf
þeirra. Sé það gert, þá munu línur skýrast
í stjórnmálum, og menn gera sér betri
grein fyrir hverjir kostirnir eru, þegar
gengið er að kjörborðinu hverju sinni.
St.G.