Morgunblaðið - 03.07.1982, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 3. JÚLÍ 1982
(Jmferðarráði hefur borist í
hendur skýrsla, sem unnin er í
Bandaríkjunum. I>ar eru borin
saman sjálfvirkur öryggisbúnaður
fvrir ökumann og farþega í fram-
sæti (sjálfvirk bílbelti í framsætum
og púðar er skjótast út úr mæla-
borði við árekstur), og hin hefð-
bundnu þriggja punkta bílbelti,
sem búið er að lögleiða í mörgum
löndum, þar á meðal á Islandi.
Höfundar skýrslunnar, þeir Yos-
ef Sheffi og Douglas B. Brittain,
rannsökuðu tvær hliðar þeirra
valmöguleika er til greina komu.
I fyrsta lagi var gengið út frá
því að viðkomandi öryggis-
búnaður væri fyrir hendi í öllum
bílum er lentu í slysum. Síðan
voru varnaráhrif hvers örygg-
isbúnaðar fyrir sig reiknuð út.
Þá voru upplýsingar um notkun
sjálfvirka búnaðarins og þriggja
punkta beltanna mataðar inn í
tölvu og fengnar út tölur er tal-
ist gætu raunhæfar miðað við að
allir bílar væru annaðhvort með
sjálfvirk bílbelti, loftpúða eða að
Ur
umferðinni
Frá Umferöarráöi
löggilding um notkun bílbelta að
viðlagðri refsingu væri í gildi.
Út frá þeim upplýsingum og
öðrum um almenna hegðun og
atferli ökumanna voru síðan
reiknaðir út möguleikarnir á því
hversu mörgum mannslífum
hægt væri að bjarga á ári í
Bandaríkjunum, miðað við
31.500 dána á síðasta ári. Út-
koman úr því reikningsdæmi var
þessi:
Eins og fram kemur af töfl-
unni munar um þúsund manns-
lífum eftir því hvort besti eða
versti kosturinn er valinn. Þó má
ætla að þessi munur sé að ein-
hverju leyti reiknisfræðilegur,
innan óvissumarkanna.
Höfundar benda samt á nokk-
ur atriði sem mæla með löggild-
ingu um notkun hinna hefð-
bundnu bílbelta að viðlagðri
refsingu frekar en sjálfvirku
kerfunum.
Um loftpúðana gildir það með-
al annars, að þeir þenjast út á
einum fertugasta þúsundasta úr
sekúndu og tæmast hálfri sek-
úndu síðar. Útbúnaðurinn er því
að mestu gagnslaus í slysum þar
sem bíllinn rekst oftar en einu
sinni á, fer veltur eða því um
líkt. Annar ókostur við loftpúð-
ana er að þá er einungis hægt að
nota einu sinni, og kostnaður við
að setja nýja í bíla er mjög mik-
ill. Þar sem púðar þessir blásast
upp við árekstur á aðeins 15—20
kílómetra hraða, yrðu þeir
mörgum ökumanninum dýrir.
I þeim bílum sem sjálfvirk
bílbelti eru i notkun, í greininni
er eingöngu talað um VW Golf
og Chevrolet Chevette, hefur
hins vegar komið í ljós við rann-
sókn að 25% ökumanna hafa
tekið beltin úr sambandi. Þó að
gert sé ráð fyrir að þau séu
þriggja punkta í rannsókninni,
eru þau belti sem nú eru á mark-
aðnum eingöngu með skáólum.
Stærsti ókosturinn við þessi
sjálfvirku kerfi er þó sá, að mati
þeirra Sheffi og Brittain, að það
tæki um það bil 10 ár að koma
þeim fyrir í öllum bílum í
Bandaríkjunum. „A meðan færu
55.000 mannslíf forgörðum,"
segja þeir félagar.
Þeir láta sér samt ekki nægja
að færa fram þessi sterku rök
fyrir lögbindingu um notkun
bílbelta sem besta valkostinum,
heldur reikna þeir út kostnaðinn
við val hinna ýmsu kosta. Hve
hár kostnaðurinn yrði á fram-
leiddan bíl miðað við sjálfvirk
belti, loftpúða eða lögbindingu
um notkun þriggja punkta belta.
Eftir að hafa fundið út auka-
kostnað á hvern framleiddan bíl,
reikna þeir út kostnaðinn miðað
við tíu milljónir seldra bíla í
Bandaríkjunum á ári. Síðan
reikna þeir út hvað það kostar að
bjarga hverju mannslífi miðað
við öryggisbúnað. Samantekið
líta þær niðurstöður svona út:
Þessar tölur tala sínu máli.
Lögbinding þriggja punkta sæt-
isbeltisins er næstum hundrað
sinnum ódýrari en sjálfvirka
beltið og yfir þúsund sinnum
ódýrara en loftpúðarnir.
Bílbeltalög, ásamt viðurlögum
við broti á þeim, eru einföldust,
áhrifamest og ódýrust (allar bif-
reiðar eru nú framleiddar með
Tölur sem
tala
sínu máli
þriggja punkta beltum í fram-
sæti).
Það sem er athyglisvert í þess-
ari grein, fyrir utan þessar tölur
er, að höfundar velta ekki hinni
þrálátu spurningu fyrir sér,
hvort einstaklingur eigi að hafa
rétt til að velja um að vera með
bílbelti eða ekki. Þeir ganga út
frá því sem gefnu, að ráðstafan-
ir, er haldi mönnum kyrrum í
bílsætunum við árekstur, geti
bjargað mannslífum. Spurningin
sé aðeins hvaða tegund ráðstaf-
ana sé heppilegust.
Áhrif hinna mismunandi öryggiskerfa
Áhrif öryggis- húnaóar í slysum Fjöldi híla þar s< m kcrfiö va*ri í notkun viö árckstur Fjöldi manna scm foröaö yrAi frá dauóa miöaö vió 31500 á ári
Sjálfvirk .1 punkta hrlli 55% (45-65%) 55% (45-65%) 9350 (6380-13310)
laftpúóar ásami hand- fcstu neitra hclti 45% (35-55%) 70% (60-80%) 9920 (6610-13860)
IhllH-ltalój' mcó vióurlögum 55% (45-65%) 60% (55-70%) 10395 (7800-14330)
Tölurnar í svigunum eru hæsta og lægsta mögulega tala. Því má segja að
með notkun bílbelta sé hægt að bjarga 7800 til 14.330 mannslífum á ári.
Kostnaður viö framkvæmd hinna ólíku
öryggisráðstafana
Kcrfi Kostnaóar- aukning pr. híl Kostnaðar- aukning á 10 millj. bíla Fjöldi mannslífa bjargað Kostnaður á mannslíf sem sem bjargað er
Sjálfvirk 3 punkta hclti $50 $500000000 7.850 (4880-11810) $64.000 (42300-102500)
Ixtftpúóar meó handfestu neóra helti $600 $6000000000 8420 (5110-12360) $712600 (485400-1174200)
Bílhcltalöfr m. viðurlögum $7000000 8895 (6300-12830) $790 (590-1100)
Munurinn á fjölda mannslífa sem forðað er frá dauða (s.b. töflu 1), stafar
af því að höfundar draga frá þau 1500 mannslif sem núverandi öryggisb-
únaðir bjarga á ári.
Undir Jökli III
Djúpalónssand-
ur og Dritvík
Það er öllum kunnugt hversu
tíminn getur haft endaskipti á
hlutunum. Saga þjóðanna sann-
ar þetta áþreifanlega. Héruð,
jafnvel heilir landshlutar, sem
fyrrum voru miðstöð menning-
ar- og atvinnulífs eru nú auðn og
eyðimörk. Aðeins rústir einar
minna á forna frægð og nokkrir
„hlykkjóttir stafanna baugar" á
fornum handritum greina frá
því lífi og starfi, sem þar
blómstraði fyrrum. Þetta þekkja
allir, sem erlendis hafa verið og
hafa reynt að kynna sér brot af
fornri sögu hinna gömlu menn-
ingarþjóða.
Þótt saga okkar þjóðar sé ekki
löng miðað við sögn annarra
Evrópuþjóða eigum við samt
álíka hliðstæðu. Að vísu skortir
þar rústir glæsilegra bygginga
og frægðarsögur skráðar á
pergament finnast varla, svo af
þeim sökum kann ýmsum að
þykja það lítils um vert að beina
þangað för. En ég álít að öllum
sé hollt að gera tilraun til að
setja sig í spor forfeðranna,
kynnast örlítið þeirri baráttu
sem þeir urðu að heyja fyrir lífi
sínu og sinna og þeim ástæðum
er þeir áttu við að búa í því
stríði.
Ströndin á utanverðu Snæ-
fellsnesi er kjörinn vettvangur
fyrir þá sem vilja komast í nána
snertingu við slíka staði, er búa
yfir mikilli sögu.
Fyrr á tímum var fjölmennt
undir Jökli. Sá fjöldi óx mjög er
vertíðin hófst og menn flykktust
í verið og enn fjölgaði þegar
bændur sumir norðan úr landi,
komu í hinar árlegu skreiðar-
ferðir „vestur undir Jökul" og
höfðu meðferðis hundruð hrossa
undir böggum. Þá var hér iðandi
mannlíf. En kjörin voru kröpp.
Við hverja vík og hvern vog frá
Búðum að Ólafsvík bjó fólkið,
flest í eymd og neyð, lifði á því
sem sjórinn gaf, því grasnytjar
handa búsmala voru litlar, og sá
gróður sem þar óx og var nýtan-
legur til eldiviðar var rifinn upp
með rótum, þegar rekasprekin,
fjöruþangið eða fiskbeinin dugðu
ekki til uppkveikjunnar.
Einna hörðust mun þessi bar-
átta hafa verið í Dritvík og er
því vel við hæfi að hafa þar síð-
asta áningarstaðinn í þessari
ferð umhverfis Jökul.
Þegar komið er nokkuð norður
fyrir Purkhóla liggur afleggjari
frá þjóðveginum til vinstri í átt-
ina að ströndinni. Þetta er ak-
Spölkorn
r
ut i buskann
brautin yfir hraunið að Djúpa-
lónssandi, sem er í ailbreiðri vík
er skerst inn í landið. Hún endar
á höfða að sunnanverðu við vík-
ina. Frá bílnum göngum við
niður á sandinn eftir götuslóða,
sem heitir Nautastígur. Djúp-
lónin eru tvö og aðskilin frá
sjónum með háum malarkambi.
I þeim er ferskt vatn. Menn
héldu fyrrum, að neðra lónið
væri botnlaust, en Eggert
Ólafsson og Bjarni Pálsson
rannsökuðu málið. Fengu þeir
sér bát, reru út á lónið og mældu
dýpið. Reyndist það vera 15 fet.
Undir kletti einum í víkur-
botni eru aflraunasteinarnir
frægu: Fullsterkur 155 kg, hálf-
sterkur 140 kg og hálfdrættingur
49 kg. Sá fjórði, Amlóði er var 23
kg. mun hafa brotnað fyrir
nokkru og er þar með úr leik.
újjhólnr^
* - *
v-
GúlinuVurtont)
ftrifni
Brjótnr
Tn»ILaJcirly<i 1
Malarrtfsetjja& ^
HucUhÖfí