Morgunblaðið - 03.07.1982, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 3. JÚLÍ1982
11
Árásaraðilar en ekki
vopn skapa stríðshættu
sagði Margaret Thatcher á afvopnunarþingi SÞ
eftir Birgi ísl.
Gunnarsson
Árásaraðilar, en ekki vopn skapa
stríðshættu — sagði Margaret
Thatcher á afvopnunarþingi SÞ.
Fyrri hluti afvopnunarráð-
stefnu SÞ einkenndist af ræðu-
höldum fulltrúa fjölmargra þjóða,
sem aðild eiga að SÞ. Þeim al-
mennu umræðum lauk síðari vik-
una, sem íslenskir þingmenn sátu
ráðstefnuna, en þá viku fóru
nefndarstörf einnig í fullan gang.
í grein hér í Mbl. þ. 25. júní sl.
gerði ég nokkra grein fyrir um-
ræðum og þingstörfum fyrri viku
okkar þingmanna í New York. Hér
verður nokkuð fjallað um viðburði
síðari vikuna.
Almennu umræðunni lauk mið-
vikudaginn 2. júní. Þá vikuna
vakti mesta athygli ræða Margar-
et Thatcher, forsætisráðherra
Bretlands. Kvað nokkuð við annan
tón í ræðu hennar en hjá flestum
öðrum ræðumönnum. Flest ríki,
einkum í þriðja heiminum, lögðu
áherslu á að kjarnorkuvopnakapp-
hlaup Bandaríkanna og Sovétríkj-
anna væri mesta ógnunin við
heimsfriðinn. Thatcher sagði
hinsvegar: „Aðalógnun við heims-
friðinn liggur ekki í tilvist ákveð-
inna vopnategunda. Hættan liggur
í aðgerðum sumra ríkja, sem beita
önnur ríki valdi." M.ö.o. það eru
ekki vopnin heldur árásaraðilarn-
ir, sem valda stríði.
Thatcher sagði einnig: „Enginn
myndi sigra i kjarnorkustríði ...
Þessi vopn hafa hins vegar til
þessa skilaö þeim árangri að þau
hafa hindrað stríð. í 37 ár hafa
kjarnorkuvopn verndað friðinn á
milli austurs og vesturs." Síðar
sagði hún: „Hlutverk okkar er að
virkja tilveru kjarnorkuvopna í
þágu friðar eins og við höfum gert
i hálfa mannsævi. í því verkefni
ber kjarnorkuveldunum skylda til
að sína hógværð og ábyrgð. Eg tel
að aðalhlutverk þeirra ríkja, sem
ekki hafa kjarnorkuvopn sé fólgið
í því að viðurkenna að frekari
dreifing kjarnorkuvopna til fleiri
þjóða getur ekki verið leiðin til
friðvænlegri heirns."
Enn sagði Thatcher: „Síðan
Nagasaki (1945) hefur engin deila
komið upp í heiminum þar sem
kjarnorkuvopn hafa verið notuð.
Hins vegar hafa á þessum tíma
verið háð um 140 stríð, þar sem
venjulegum vopnum hefur verið
beitt og í þeim hafa 10 milljón
manna dáið ... Fá ef nokkur af
þessum 140 stríðum má rekja til
vígbúnaðarkapphlaups."
Thatcher dró úr þeim fullyrð-
ingum, sem einkum komu frá ríkj-
um þriðja heimsins, að fjármagn
það, sem færi í kjarnorkuvopna-
kapphlaupið gæti stórlega bætt
efnahagsástandið í heiminum, ef
því fjármagni væri veitt í þróun-
arverkefni. Um það sagði hún:
„Kjarnorkustríð er hræðileg
ógnun, en stríð með venjulegum
vopnum er hræðileg staðreynd. Ef
við drögum úr hernaðarútgjöldum
í heimi, þar sem margir eru
hungraðir og margt annað þarf að
gera, þá ætti gagnrýni okkar og
gerðir fyrst og fremst að beinast
að venjulegum vopnabúnaði, en
hann tekur um 90% allra hernað-
arútgjalda í heiminum." Thatcher
tók sérstaklega fram, að þrátt
fyrir þessi raunsæju orð sín vildi
hún afvopnun og stjórn á vopna-
búnaði undir eftirliti.
Þegar fulltrúar hinna einstöku
Hinir þrír eru enn til staðar og
bíða þess að verða „færðir á
stall". En í landlegum var það
ein helsta skemmtun sjómanna
að fást við þessa steina, ekki síst
þegar þeir voru í blautum sjó-
klæðum, hefja þá á loft og leggja
frá sér á stall einn þar hjá.
Þannig var manndómspróf
þeirra tíma.
Norðan við víkina gengur hár
og breiður hraunhryggur fram í
sjó. Heitir hann Suðurbarði eða
Víkurbarði. Yfir þennan hrygg
liggur leiðin í Dritvík, sem er
þar rétt fyrir norðan. Fram af
Suðurbarða, Dritvíkurmegin, er
mikill klettur úti í sjó sem heitir
Tröllakirkja. Þar er hellir og
segir sagan, að Bárður Snæfells-
áss hafi stigið fyrst á land í
Dritvík og framið blót í hellinum
sér til heilla, eftir siglinguna
yfir hafið frá Noregi.
Og þá erum við komin í aðal-
verstöðina.
Fróðir menn telja að á 16. öld
hafi útgerð hafist í Dritvík og
þaðan hafi verið róið allt fram á
miðja síðustu öld eða í um það
bil 300 ár. Vitað er að milli 60 og
70 bátum, sex- og áttæringum,
var róið þaðan þegar umsvifin
voru mest og þá munu sjómenn-
irnir hafa verið allt að 400, auk
alls þess fólks, sem starfaði í
landi við verkun aflans og ýmis
önnur störf. Sandurinn í botni
víkurinnar nefnist Maríusandur
og klettar tveir úti á víkinni eru
kallaðir Bárðarskip og Bárðar-
trúss. Bendir það til þess að þau
tvö, María mey og Bárður Snæ-
fellsáss, hafi verið verndarar
Dritvíkur. Innsiglingin var
mjótt sund milli Bárðarskips og
Dritvíkurbjargs, sem er utan-
vert við víkina. Hún var afar
hættuleg í ólgusjó og mátti engu
skeika, svo illa færi. En þegar
komið var inn fyrir Bárðarskip,
á Pollinn svonefnda var legan
trygg. Síðan voru skipin dregin
upp á sandinn og raðað þar hlið
við hlið.
Ekki eru miklar menjar sjá-
anlegar nú um þetta mikla og
merkilega athafnalíf. Vitað er
um nöfn á nokkrum þurrabúðum
sem stóðu í lægð í hrauninu upp
af Pollinum. Við manntal 1703
bjuggu í Dritvík 33 manns. Á víð
og dreif á hraunkambinum voru
svo búðir vermanna. Þær voru
hlaðnar úr grjóti, mosa troðið í
glufurnar og sandi mokað að.
Brekán og segl voru notuð m.a. í
þakið. Þannig var aðbúnaðurinn.
En uppi í hrauninu sjást enn
leifar af grjóthleðslunum þar
sem fiskurinn var þurrkaður og
hertur. í Dritvík var ekkert vatn
að fá, svo menn urðu að sækja
það í Djúpaión og bera það eftir
götunni yfir Suðurbarðann.
Hér hefur aðeins verið drepið
á örlítið brot þeirrar sögu, sem
gerðist í þessari fornu verstöð.
Væri það ekki verðugt verkefni
fyrir lagtæka áhugamenn að
gangast fyrir endurbyggingu
nokkurra þessara búða í sömu
mynd og þær voru í áður fyrr?
Það framtak yrði áreiðanlega vel
þegið.
Og á leiðinni til baka að bíln-
um er sjálfsagt að rifja upp hið
snjalla erindi Jóns Helgasonar
úr kvæðinu Áfangar en það er
svona:
Nú er í Dritvík dauflcg vi.st,
drungalcgt nesið kalda.
Sjást ekki lengur seglin hvít
sjóndeildarhrinftinn tjalda.
Trtfllakirkjunnar tíðasönf;
tóna þau Hlér og Alda.
Fullsterk mun þungt að færa á stall,
fáir sem honum valda.
ríkja höfðu flutt ræður sínar,
fengu fulltrúar ýmissa samtaka og
stofnana að taka til máls. Tóku
þau ræðuhöld tvo daga. Meðal
ræðumauna í þeim umræðum var
Olof Palme, fyrrverandi forsætis-
ráðherra Svía, en hann kynnti
niðurstöður sérstakrar sjálfstæðr-
ar afvopnunarnefndar, sem hann
veitti forstöðu og í áttu sæti ein-
staklingar frá ýmsum hlutum
heims. Tillögur þeirrar nefndar
eru í mörgum liðum. Sá liður, sem
e.t.v. hefur vakið hvað mesta at-
hygli í Evrópu er tillaga um belti
sín hvoru megin við landamæri
Austur- og Vestur-Evrópu, þar
sem ekki yrðu staðsett nein kjarn-
orkuvopn, sem ætluð eru til nota á
vígvöllum.
Jafnframt því sem ræðuhöld
fóru fram í fundarsal allsherjar-
þingsins fóru nefndir afvopnunar-
þingsins í fullan gang þessa viku.
Þingið starfar í þremur aðal-
nefndum og tvær þeirra skipta sér
í sex undirnefndir. í þessum
nefndum er reynt að ná samkomu-
lagi um samhljóða ályktanir
þingsins. Athygli vakti að full-
trúar ýmissa smærri ríkja höfðu
sig mjög í frammi í nefndunum.
Nefndarmenn hafa fengið í hend-
ur drög að ályktunum, sem sérstök
undirbúningsnefnd 78 ríkja hafði
unnið. Þar eru sérstaklega auð-
kennd öll þau atriði, sem ágrein-
ingur var um í undirbúningsnefnd
og settar fram hugmyndir að text-
um, þar sem fram koma hin ýmsu
sjónarmið, sem tekist er á um.
Hætt er við að áhuginn á mála-
miðlun gera endanlega texta út-
vatnaðan og merkingarlítinn í
sumum atriðum a.m.k.
Þó var að heyra að ýmsar þjóðir
vildu frekar láta ganga til at-
kvæðagreiðslu heldur en að þynna
textann um of, en í slíkri atkvæða-
greiðslu, þar sem hvert ríki hefur
eitt atkvæði, er líklegt að stórveld-
in yrðu undir. Sú niðurstaða
myndi fyrst og fremst hafa póli-
tíska þýðingu, en vafasamt er um
raunhæfan árangur. Niðurstöð-
unnar er beðið með nokkurri eftir-
væntingu, þó að flestir geri sér
grein fyrir að líklegri vettvangur
til raunhæfrar afvopnunar séu
þær sérviðræður, sem nú fara
fram milli stórveldanna um ein-
staka þætti vigbúnaðar.
Fyrirhugað er að afvopnunar-
þinginu ljúki föstudaginn 9. júlí,
en þó gæti það dregist fram á þá
helgi.
LÍKLEófl HEFPI
HRNN DRIOÚR
HLRTRIEFÞEIR
HEFÐU STElKT
HRNN LIFRNDI
SUMAR
BUSTAÐAIAND
á glæsilegum staö,
eignarland miðsvæðis i Borgarfirði
i
Höfum til sölu mjög skemmtilegt svæði undir sumarbústaði.
Svæðið er skipulagt sem sumarbústaðaland, skógi og kjarri
vaxið eignarland, aðeins 50 km frá Akranesi.
Hægt er að fá 2500-5000 fermetra á mjög góðu verði.
Einnig útvegum við mjög góða sumarbústaði 30 m2, 36 m2, 42 m2,
á hvaða byggingarstigi sem er, eftir óskum kaupanda.
Upplýsingar á skrifstofu okkar milli kl. 09.00-17.00
alla virka daga og milli kl. 13.00-15.00 tvær næstu helgar.
Sigurjón og Þorbergur h/t
Akranesi - Sími 93-2722