Morgunblaðið - 24.07.1982, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 24. JÚLÍ 1982
Gagnkvæm
tillitssemi
er allra
hagur
Árið 1969 var hér gert að
skyldu að hafa bílbelti í fram-
sætum fólksbifreiða og lítilla
sendiferðabíla. Árið 1981 var svo
ökumönnum og farþegum í
framsæti gert skylt að nota bíl-
belti við akstur á vegum.
Þetta voru stór skref í fram-
faraátt, en aðeins skref á langri
leið. Þó undarlegt megi virðast
þykir öryggisbúnaður fyrir börn
ekki jafn sjálfsagður og fyrir
fullorðna. Engar reglur eru til
sem miða að því að auka sér-
staklega öryggi barna í bílum.
Margir foreldrar láta sér
nægja að venja börn sína á að
sitja í aftursætinu í trausti þess
að þar með séu þau vel varin. Sú
skoðun að halda að aftursætið
sem slíkt dugi sm varúðarráð-
stöfun, er e.t.v. skýringin á því
hve seint var farið að huga að
öryggisbúnaði fyrir börn sem
jafnast á við bílbelti fullorðinna.
Rannsóknir sem gerðar voru í
Svíþjóð árið 1980 á 8.000 slysum
sýndu fram á að öryggi aftursæt-
isins er tálvon. Rannsóknin sýndi
að hættan á að verða fyrir
áverkum í aftursætinu er í sum-
um tilvikum jafn mikil og í
framsætinu ef bilbelti eða barna-
bílstóll eru ekki notuð. Ennfrem-
ur kom það skýrt fram að bílbelti
geta sannarlega bjargað lífí fólks
og eða dregið úr alvarlegum áverk-
um í bílslysum.
Rannsóknin leiddi í ljós að
beltanotkun kom í veg fyrir slys
á 52% barna upp að 14 ára aldri,
í samanburði við annan hóp sem
notaði ekki belti. Þegar um er að
ræða slys sem geta orsakað lífs-
hættulega áverka eru áhrif belta-
notkunar greinileg bæði fyrir
fullorðna og börn. Rannsóknin
Frá Umferðarráði
sýndi einnig hvernig börnin slös-
uðust. Yfir 60% af börnunum
sem slösuðust hlutu höfuð-
áverka, þ.e. skárust i andliti og á
höfði. Það eru einmitt þess kon-
ar slys sem beltin koma helst í
veg fyrir. U.þ.b. þriðjungur
barna sem deyja í umferðarslys-
um og hafa verið farþegar í bíl-
um kastast út úr þeim. Fastbund-
in í beltum má ætla að flest hefðu
þau bjargast.
Hvernig er hægt að auka öryggi
barna sem farþega í bílum?
Ungbörn að 9 mánaða aldri
eiga að liggja vel skorðuð í aft-
ursætinu, í burðarrúmi eða efri
hluta barnavagns. Best er að
festa rúmin niður sem sérstök-
um beltum fyrir burðarrúm.
Ef belti eru ekki notuð er
nauðsynlegt að fylla rýmið á
milli fram og aftursætis annars
getur rúmið fallið í gólfið. Það er
góð regla að ferðast sem allra
minnst með nýfædd börn í bíl.
Þau eru mjög viðkvæm fyrir öllu
hnjaski, og einnig er óvarlegt að
vera einn á ferð með nýfætt barn
í bíl. Til þess þarf það of mikið
eftirlit, sem kemur í veg fyrir að
ökumaðurinn geti beint athygl-
inni óskiptri að akstrinum.
Frá 6—9 mánaða til 6 ára aldurs
Þegar barnið fer að geta setið
án stuðnings er það nógu gamalt
til þess að nota barnabílstól.
Ráðlegast er að barnið sitji að-
eins stutta stund í einu á meðan
það er að venjast stólnum.
Hvers konar stól á að kaupa?
Menn eru ekki á einu máli um
það hvers konar stólar séu bestir
frá öryggissjónarmiði.
Svíar mæla t.d. einungis með
barnabílstólum sem hafðir eru í
framsætum og snúa bakinu í
akstursstefnu (snúa öfugt).
Ástæðurnar fyrir því að þeir
telja þá heppilegri en stóla sem.
hafðir eru í aftursæti eru þessar:
Bak stólsins snýr að mælaborð-
inu sem gefur síður undan en
framsætisbakið. Einnig telja
þeir öryggi í því að við harðan
aftaná árekstur ýtist stóllinn
aftur og rekst þá í mjúkt sætis-
bakið. Hér á landi fást tvær
gerðir slíkra stóla, annar er
gerður fyrir sérstaka tegund bíla
en hinn á að vera hægt að nota í
hvaða bíl sem er. Þessir stólar
kosta frá 1.000—1.100 kr.
I öðrum löndum er frekar
Þegar fjölskyldan ferðast
er mikilvægt að hver sé á sínum stað
- með beltið spennt.
||UMFEROAR
mælt með stólum sem hafðir eru
í aftursæti, og er notkun þeirra
mun almennari hér á landi.
Báðar tegundirnar eru hann-
aðar með það í huga að höggið
sem áreksturinn veldur dreifist
á sem stærst svæði þ.e. axlir,
bak, mjaðmir og læri.
Hvað þarf að hafa í huga þegar
barnabilstóll er keyptur?
í fyrsta lagi ætti kaupandinn
að ganga úr skugga um hvort
stóllinn hefur fer.gið viðurkenn-
ingu frá öryggiseftirliti fram-
leiðslulandsins. Ef svo er á að
vera stimpill á honum frá eftir-
litinu. Dæmi: British Standardt<
Svensk Standard. Þá þarf að að-
gæta hvort stóllinn hæfir bíln-
um sem hann á að vera í, og
barninu sem á að nota hann.
Einnig hvort þægilegt sé að
festa honum í bílinn. Stólana á
að festa á svipaðan hátt og bíl-
belti fullorðinna. Þá er vert að
hafa í huga að auðveit sé að ná
stólnum úr bílnum þegar ekki er
verið að nota hann. I maímanuði
sl. var verð á svona barnabílstól-
um á bilinu 700—1.700 krónur.
Notaðir barnabílstólar
Notaðir barnabílstólar ganga
oft kaupum og sölum, og má
þannig gera góð kaup ef þeir eru
vel farnir. Þess ber þó að gæta
að ekki er ráðlegt að kaupa stól
sem verið hefur í bíl sem lent
hefur í árekstri. Margir stólar
eru úr mjúku efni sem getur
sprungið eða tapað eiginleikum
sínum eftir að hafa orðið fyrir
hnjaski. Beltin í stólunum duga
heldur ekki endalaust og getur
þurft að endurnýja þau. I flesta
barnabílstóla er hægt að kaupa
aukabelti.
Kaupið barnabílstól sem dugir í
nokkur ár.
Frá því að barnabílstólar
komu fyrst í verslanir fyrir
nokkrum árum hafa þeir stækk-
að töluvert. Fólk er farið að gera
sér grein fyrir því að stólinn
þarf að nota lengur en til 2—3
ára aldurs. Góðan stól á að vera
hægt að nota til að a.m.k. 5 ára
aldurs. Þegar höfuð barnsins er
komið upp fyrir bakbrúnina á
stólnum er hann orðinn of lítill
fyrir það og má nota það til við-
miðunar.
Hvað er hægt að gera til þess að
auka öryggi 6—10 ára barna í bíl-
um?
Nú er kominn ágætis útbúnað-
ur fyrir börn sem vaxin eru upp
úr barnabílstólum. Þetta er
sérhannaður púði sem barnið
situr á og hækkar hann svo að
það getur notað bílbelti fullorþ-
inna í aftursætinu. Púðinn er
bæði einfaldur og þægilegur í
allri notkun. Á hliðum hans eru
hök sem sætisbeltið er þrætt inn
í. Þegar barnið situr á púðanum
leggst beltið rétt að líkamanum
yfir öxlina, mjaðmir og læri. Sá
hluti beltisins sem liggur yfir
mjaðmirnar kemur í veg fyrir að
barnið geti runnið undan belt-
inu.
Tvær gerðir svona púða fást í
verslunum í Reykjavík, og kosta
um 400 kr. Þegar börn eru orðin
10 ára geta þau flest notað bíl-
belti fullorðinna. Einnig er hægt
að miða við 150 cm. hæð og 30
kg. líkamsþyngd.
Notið ekki farangursrými í skutbíl-
um (station) fyrir farþega.
Farangursrýmið í skutbílum
er stundum notað fyrir börn þeg-
ar farþegar eru margir. Þetta er
mjög varhugaverð ráðstöfun og
beinlínis hættuleg. Afturendi
bílsins er ekki jafn sterkbyggður
og framhlutinn, og leggst frekar
saman við árekstur. Hættan á að
kastast út um rúðurnar og dyrn-
ar á farangursrýminu er einnig
mikil
Gengið á undan með góðu for-
dæmi.
Þegar sannfæra á barn um
nauðsyn þess að sitja í barna-
bílstól, eða nota annan öryggis-
búnað, skiptir meginmali að geta
rökstutt mál sitt á skynsamleg-
an hátt, eins og með því t.d. að
segja: „Þú þarft að nota belti al-
veg eins og ég geri“. Útskýra síð-
an hvers vegna. Síðan þarf að
fylgja málinu eftir af staðfestu
þá dugir ekki annað en að halda
fast við það að barnið noti alltaf
stólinn sinn, eða beltið, en ekki
bara stundum. Börn þurfa reglur
og aðhald. Reynslan sýnir að því
fyrr sem barnið er vanið á að
sitja í barnabílstól því betra.
Barn sem alltaf hefur setið í
bílstól sættir sig vel við að nota
belti seinna meir þegar það hef-
ur aldur til þess. Reglan á að
vera: allir sem eru í bílum eiga að
vera í beltum. Með því komum við
í veg fyrir mörg ónauðsynleg
slys á fólki.
Fræösluþættir frá Geöhjálp:
I dag er fyrsti dagur
þeirrar ævi sem eftir er
1. í dag ætla ég að reyna að lifa
allan daginn, án þess að
glíma við alla erfiðleika lífs
míns í einu. Ég gæti hugs-
anlega gert eitthvað sem
fyllir mig kvíða fyrir kom-
andi framtíð. — Það ætla ég
ekki að gera.
2. í dag ætla ég að vera ham-
ingjusamur og gera mér
grein fyrir því, að hamingja
veltur ekki á því, hvað aðrir
gera eða segja eða á því,
hvað skeður í kringum
okkur. Hamingja er árangur
þess að vera í sátt við sjálf-
an sig.
3. í dag ætla ég að reyna að
Löng leið hefst
á einu skrefi
laga mig eftir því sem er, en
ekki reyna að neyða allt
annað til að laga sig að mín-
um óskum. Ég ætla að reyna
að vera í sátt við fjölskyldu
mína, vini, starf og þær að-
stæður, sem kunna að koma
upp á daginn.
4. í dag ætla ég að hugsa um
heilsu mína. Ég ætla að
þjálfa huga minn og lesa
eitthvað uppbyggilegt.
5. f dag ætla ég að gera ein-
hverjum greiða og verða
ekki hreykinn þótt einhver
taki eftir því. — Þá er það
ekkert að marka. Ég ætla að
gera að minnsta kosti einn
hlut, sem mig langar ekki til
að gera, og sýna á einhvern
hátt náungakærleika í verki.
6. f dag ætla ég að vera vin-
gjarnlegur við þá, sem ég
mæti á förnum vegi, reyna
að vera þægilegur í viðmóti,
reyna að líta vel út, klæðast
þokkalega, tala lágt, vera
kurteis, gagnrýna ekki og
ekki leita að göllum hjá öðr-
um. Ég ætla ekki að skikka
neinn annan en sjálfan mig
til að bæta sig.
7. f dag ætla ég að hafa
dagskrá. Ég fyigi henni ef til
vill ekki nákvæmlega, en ég
ætla að reyna að muna
hana: Ég ætla að reyna að
forðast tvær plágur — flýti
og óákveðni.
8. í dag ætla ég að hætta að
segja: ,;Ef ég bara hefði
tíma.“ Ég mun aldrei hafa
tíma til neins, ef ég finn mér
hann ekki sjálfur.
9. í dag ætla ég að taka mér
hljóða stund til hugleiðinga.
Þá ætla ég að hugsa um guð
eins og ég hugsa mér hann.
Hugsa um mig og náungann,
slaka á og leita sannleikans.
10. f dag ætla ég að vera
óhræddur, sérstaklega
óhræddur við að vera ham-
ingjusamur. Ég ætla að
njóta þess, sem fagurt er og
fott í lífinu.
dag ætla ég að vera í sátt
við sjálfan mig og lifa lífinu
eins vel og ég get.
12. f dag kýs ég að trúa því að ég
geti lifað þennan eina éug.
Verkamenn í
slagsmálum
við lögreglu
Gijon, Spáni, 22. júlí. AP.
ÓEIRÐALÖGREGLA í Gijon á
norðvestur-Spáni átti í dag í
höggi við verkamenn sem vinna í
skipasmíðastöð bæjarins, en þeir
höfðu lagt niður vinnu og létu
ófriðlega.
Þúsund verkamenn fóru í verk-
fall til að krefjast þess að 24 félag-
ar þeirra í skipasmíðastöðinni
yrðu látnir lausir en þeir voru
handteknir í gær.
Lögreglumenn skutu gúmmíkúl-
um og notuðu táragas til að dreifa
hópnum, en verkamennirnir hlóðu
virki og köstuðu steinum að lög-
reglunni. Sjónarvottar telja að um
þrjátíu manns hafi slasast. Ókyrrt
hefur verið í stöðinni alla þessa
viku. Þar vinna um fjögur þúsund
vefkamenn.