Morgunblaðið - 12.08.1982, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 12. ÁGÚST 1982
Afmælisrabb við hinn síunga
Steindór frá Hlöðum áttrœðan
Steindór Steindórsson frá Hlöðum, náttúrufræðingur
og fyrrum rektor Menntaskólans á Akureyri, er áttræður
í dag. Engin sjást þess þó merki á Steindóri, að þar fari
maður, sem fæddur er skömmu eftir aldamót: Síkvikur í
hreyfingum, minnið svo gott að hver ungur maður væri
fullsæmdur af, og enn hyggur hann á ferðir til útlanda og
á frekari ritstörf. — í tilefni afmælisins ræddi blaðamað-
ur við Steindór nú fyrir nokkrum dögum og fer hér á eftir
brot af því sem tókst að festa á blað, auk þess sem vitnað
er til sjálfsævisögu Steindórs, en fyrra bindi hennar kem-
ur út hjá Erni og Örlygi í dag.
Fæðingarstaður Steindóra, MMruvellir i Hörgárdal, eins og staðurinn leit
út um aldamótin.
Æskuheimilið, Hlaðir í Hörgórdal.
Gísli HaHdórsson verkfreðingur og
Steindór í Kaupmannahöfn órið 1927.
Nemendur á áttræðisaidri
„Hvað annað? Hvernig er hægt
að finnast annað en maður sé orð-
inn gamall, þegar fyrstu nemend-
urnir eru komnir á áttræðisaldur
eins og Sigurður Þórarinsson
jarðfræðingur og fleiri,*" sagði
Steindór, er hann var spurður
hvort honum fyndist hann í raun
og veru orðinn jafn fullorðinn og
kirkjubækur segja til um.
— Þú miðar við nemendur þína.
Kennslan var löngum þitt aðal-
starf. Ertu ánægður með að hafa
gengið þá braut?
„Já, mjög ánægður. Kennslan og
það að fá að vera innan um ungt
fólk hefur alltaf veitt méf mikla
gleði. Svo fremi maður stundi sitt
starf vel og undirbúi sig fyrir
kennsluna þá er hún afar lifandi
og skemmtileg, og í rauninni er
ekki hægt að verða gamall í þessu
starfi. Maður eldist að minnsta
kosti öðru vísi á því að vera alltaf
innan um og vinna með ungu fólki.
— Það var að vissu leyti alltaf
ákveðið að ég ætlaði mér að verða
kennari. Kennslu hóf ég svo fyrir
alvöru árið 1930, en hafði áður
kennt við Gagnfræðaskólann á
Akureyri veturinn 1923 til ’24,
fyrir Guðmund G. Bárðarson, en
hann þurfti þá að fara suður til
lækninga.
Líkadi illa vistin
í Reykjavík
Gagnfræðingur hafði ég hins
vegar orðið árið 1922, og fór þá um
haustið til Reykjavíkur í Mennta-
skólann. Þar var ég við nám í einn
vetur, en fór síðan aftur norður og
las utanskóla til stúdentsprófs.
Fylgdumst við að í þessu við
Þorsteinn Stefánsson, og í Reykja-
vík fengum við húsnæði hjá frú
Ingileifu Aðils á Laufásvegi 45.“
— Var það vegna fjárskorts að
þú last utanskóla?
„Já, sú var nú ástæðan fyrst og
fremst. Sumarið áður hafði mér
tekist að safna saman eitthvað
rétt rösklega tvö þúsund krónum,
og um vorið var það allt upp étið,
og hafði ég þó gætt sparnaðar í
hvívetna, nema hvað eitthvað fór í
bækur í Fornbókaverzlun Krist-
jáns Kristjánssonar.
En hitt er það, að mér líkaði það
ails ekki illa að fara norður til að
lesa utanskóla, því sannleikurinn
er sá að mér líkaði illa í skólanum,
og kunni ekki vel við mig í Reykja-
vík. Góðar minningar á ég þó að
sjálfsögðu frá þessum árum, eink-
um tengdar skólabræörum mín-
um, en við héldum vel hópinn alla
tíð, ekki síst þeir sem voru utan-
skóla, en nú eru 13 enn á lífi af 40
nemendum. Algengt var á þessum
tíma að iesið væri utanskóla, oft
12 til 13 neinendur ár hvert. Meðal
skólabræðra minna í Menntaskól-
anum voru Þorsteinn Ö. Stephen-
sen, Einvarður Hallvarðsson, séra
Sigurgeir prófastur í Saurbæ,
Hjálmar ráðuneytisstjóri, Kjart-
an fyrrum ísafjarðargoði og fleiri,
en þessir eru enn allir á lífi.“
Fékk ólyst á
íslenskum fræðum
— Og þú lýkur stúdentsprófi,
Auðvitað er ég
gamall —
nemendurnir
á áttræðisaldri
orðinn
Steindór og Hermann Stefánsson í
Ösltju.
(AlUr mjndiriur eru reifur U lini úr
■JútfnerMfa SteUdúra.?
f skóla á Dagverðareyri, sitjandi er Kristján Sigurðsson kennari, standandi
frá vinstri: Bjarni Emilsson, Guðmundur Karl Pétursson, Steindór Stein-
dórsson, Marinó L. Stefánsson og Jóhann Ó. Haraldsson.
Á kennarastofunni í MA: Steindór lengst til vinstri, þá Friðrik Þorvaldsson,
Gísli Jónsson og Aðalsteinn Sigurðsson.
og síðan liggur leiðin til Hafnar.
Hvers vegna í náttúrufræði?
„Já, í rauninni hefði legið bein-
ast við fyrir mig að fara í íslensk
fræði, sem ég hef alltaf haft áhuga
á og átti auðvitað að vera í. En
einhvern veginn fékk ég ólyst á
íslenskum fræðum, og það varð úr
að ég ákvað að snúa mér að nátt-
úrufræðinni, sem ég hafði mikinn
áhuga á. Það sem þó réði úrslitum
þar um, var að í greininni var eng-
inn starfandi eftir að Helgi Jóns-
son dó. Eg hafði að vísu einna
helst viljað lesa jarðfræði, en sak-
ir þess að tveir menn voru að hefja
nám í þeirri grein um þetta leyti
valdi ég frekar grasafræðina.
Atvinnumöguleikar voru hins veg-
ar ekki miklir á þessum tíma, að-
eins tvær kennarastöður, ein fyrir
norðan og ein hér syðra, svo ákaf-
lega ólíklegt var að ég fengi
eitthvað að gera í mínu fagi.
En til Hafnar komst ég til náms
þar sem ég fékk svonefndan fjög-
urra ára styrk, sem íslendingum
,IIIP4 »4d
stóð þá til boða til að nema við
Hafnarháskóla."
Líkara tímum Jónasar
Hallgrímssonar
— Og hvernig líkaði þér vistin í
Kaupmannahöfn? Var ekki Höfn á
þessum árum líkari þeirri Höfn er
Jónas gekk um en Kaupmanna-
höfn nútímans?
„Mér líkaði vel í Kaupmanna-
höfn, mér hefur alltaf fundist hún
dásamlegur bær. Að vísu þurfti ég
að vera þar í eitt ár áður en ég
náði fyllilega að átta mig á borg-
inni, en síðan finnst mér enginn
staður betri en Höfn. í Kaup-
mannahöfn bjó ég æði víðum eins
og karlinn sagði, en þó lengst af
við Silfurgötu, rétt hjá Sölvtorvet.
— Já, ég held að borgin hafi á
þessum árum verið líkari því sem
var á dögum Jónasar en hún er nú,
en það er hins vegar alltaf sami
sjarminn yfir Höfn, og enn fer ég
þangað oft.“
— En í Kaupmannahöfn veikist
þú af berklum?
„Já. Höfn var í rauninni gegn-
berkluð á þessum árum, sjúkdóm-
urinn var þar landlægur og illvið-
ráðanlegur. Ég borðaði til dæmis
á pensjónati, þar sem ég held að
berklar hafi verið landlægir og
sumir kunningjar mínir voru
smitaðir af þessu. En það merki-
lega var að ég var aldrei mjög illa
haldinn af berklum, það rann að
vísu upp úr mér blóð, en verulegan
hita fékk ég aldrei. Ég hafði allt
frá barnæsku verið hræddur við
berkla, enda mikið um þá í minni
heimasveit og jafnvel dæmi um að
þeir legðu heilu fjölskyldurnar í
gröfina. En af berklunum læknað-
ist ég, mér liggur við að segja
kraftaverkalækningu.. Mér var
gefið lyfið sanochrysin, en það var
þá umdeilt í Danmörku og flestir
hættir að gefa það, þar sem það
reyndist hættulegt í meðförum og
margir veiktust hastarlega af því
og dóu. En eftir fyrstu sprautuna
var ég sem alheilbrigður, allt slen
og doði var úr mér, og smit hvarf
jafnvel úr hráka þegar í stað. Hef
ég ekki fundið fyrir berklum síðar.
En nokkrum dögum eftir að ég
fékk lyfið fékk ég bréf frá Pálma
Hannessyni, þar sem hann sagði í
lokin: „Blessaður láttu þá ekki
drepa þig á sanochrysininu." —
Aðvörunin kom of seint en ég veit
ekki hvað ég hefði gert ef bréfið
hefði komið fyrr, því orð Pálma
mat ég meira en annarra manna."
Af norðlenskum ættum
— Ef við víkjum aðeins aftur að
upprunanum. Þú ert Norðlending-
ur í ættir fram, eða hvað?
„Já, ég er fæddur á Möðruvöll-
um í Hörgárdal, og báðir foreldrar
mínir eru af eyfirskum og skag-
firskum ættum. Forfeður mínir
hafa verið bændafólk beggja
vegna Öxnadalsheiðar, og einn
forfeðra minna er Árni byskup á
Hólum Þórarinsson, síðasti bysk-
tt
'»k
„rT