Morgunblaðið - 04.12.1982, Síða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 4. DESEMBER 1982
Gerum fanga
að betri mönnum
— eftir Jónu Gróu
Sigurðardóttur
formann Verndar
Það er illt hlutskipti að vera
dæmdur til refsingar fyrir afbrot,
aðstandendum þungbært og þjóð-
félaginu kostnaðarsamt, en hjá
því verður ekki komist. En aftur á
móti á það að vera skylda hins
opinbera að sjá svo um að fangels-
isvistin verði betrunarvist.
Meginmarkmið fangelsisvistar
á að vera endurhæfing manna til
fullgildrar þátttöku í þjóðfélag-
inu, m.a. með því að hjálpa þeim
til að fá lækningu á andlegum
meinum sínum, að læra að þekkja
sjálfan sig, að efla öryggiskennd
sína og virðinguna fyrir náungan-
um og sjálfum sér, þannig að þeir
finni markmið og tilgang í lífi
sínu, sjálfum sér og þjóðfélaginu
til blessunar. Betrunarvist sem er
grundvölluð á fræðslu og endur-
hæfingu hlýtur að vera það sem
koma skal og líklegasta meðalið til
að rjúfa þann vítahring sem
margir fangar hafa lent í.
Fangar eiga í erfiðleikum með
að gæta hagsmuna sinna, persónu-
legra og veraldlegra, og þurfa að
mestu leyti að vera upp á góðvild
annarra komnir að þessu leyti.
Þarna hafa félagasamtökin Vernd
komið til skjalanna. Vernd hefur
greitt úr vandamálum fanga eftir
bestu getu, og starfsmenn Vernd-
ar verið tengiliðir milli vistmanna
„í starfi sínu nýtur
Vernd fjárstuðnings úr
ýmsum áttum. Einstakl-
ingar og félög leggja til
fé, opinberir aðilar
styrkja starfsemina og
fyrrverandi fangar
greiða fyrir kostnað við
dvöl á heimilum Vernd-
ar. — En þetta hrekkur
ekki fyrir öllum útgjöld-
um. Það þarf meira til,
og þess vegna leitar
Vernd til landsmanna í
dag.“
og fjölskyldna þeirra, en miklu
meira þarf að koma tii. Samfara
betrunarvist fanga þurfa að koma
til aukin tengsl við aðstandendur
þeirra. Þeir þurfa að eiga kost á
fræðsiu um eðli vandans og ábend-
ingum um leiðir út úr honum, en
öll fræðsla og fyrirbyggjandi að-
gerðir í þessum efnum eru með
betri fjárfestingum sem þjóðfélag-
ið getur lagt í. Þetta eru menn í æ
ríkari mæli að gera sér ljóst.
ÖU umræða og
jákvæð gagnrýni
er af hinu góða
Frjáls óháð samtök hafa það
fram yfir opinberar stofnanir að
þau geta leyft sér að gagnrýna fé-
lagslegar aðgerðir og bent á nýjar
leiðir, vegna kynna sinna á vanda-
málinu, og unnið markvisst að
umbótum vegna þekkingar, áhuga
og reynslu.
Vernd hefur af fremsta megni
reynt að hafa áhrif á almennings-
álitið og reynt að efla skilning og
samúð með þeim sem á einn eða
annan hátt hafa lent á öndverðum
meiði við þjóðfélagið og minna
mega sín. Málefni geðsjúkra
fanga, þ.e. þeirra sem eru úrskurð-
aðir í öryggisgæslu, er smánar-
blettur á íslensku þjóðfélagi. Þess-
ir menn eru ekki sakhæfir vegna
sjúkleika síns, en eru þó vistaðir í
fangelsi þar sem engin tök eru á
að koma við nauðsynlegri meðferð
og lækningu þeim til handa.
Vissulega hafa komið fram
skiptar skoðanir í allri þessari
umræðu, eins og eðlilegt er því
sjónarmið manna eru misjöfn eins
og gengur. En telja má víst að öll
þessi umræða hafi átt sinn þátt í
því að stjórnvöld og landsmenn
gera sér nú æ ljósari grein fyrir
því að mikilla úrbóta sé þörf.
Til að ná árangri
þurfa allir að vera með
í starfi sínu nýtur Vernd fjár-
stuðnings úr ýmsum áttum. Ein-
staklingar og félög leggja til fé,
opinberir aðilar styrkja starfsem-
ina, og fyrrverandi fangar greiða
fyrir kostnað við dvöl á heimilum
Verndar.
En þetta hrekkur ekki fyrir öll-
um útgjöldunum. Það þarf meira
til, og þess vegna leitar Vernd til
landsmanna í dag. Kvenfélögin
um land allt standa að sölu á
merki Verndar, og vonumst við til
að vel verði tekið á móti sölufólk-
inu.
Merki Verndar er nýtt af nál-
inni. Táknið í því er egg. Skurn
eggsins táknar þá vernd sem í
henni felst utan um viðkvæmt
innihaldið. Þessi skurn þarf að
vera heil og fær um að gegna hlut-
verki sínu.
Brýn verkefni
Eitt af brýnustu hagsmunamál-
um fanga er að hraðað verði sér-
staklega afgreiðslu allra mála
þeirra, þannig að þeir eigi engin
mál óafgreidd þegar afplánun lýk-
ur. Og eins að mörg ár líði ekki frá
afbroti þangað til að úttekt kem-
ur. Þess eru mörg dæmi að menn
hafa horfið til nýs og betra lífs og
orðið nýtir þjóðfélagsþegnar þeg-
ar ógæfan hefur dunið yfir eins og
reiðarsiag, og þeir sóttir til fang-
elsisvistar. Öllum má ljóst vera að
slíkar aðgerðir stuðla ekki að
þeirri hjálp sem þessir menn
þurfa á að halda. Brýnt er að
finna viðhlítandi lausn á þessu
máli sem felur í sér félagslega
hjálp og réttlæti þeim til handa.
Stór hluti fanga hefur framið
afbrot sín undir áhrifum áfengis
eða annarra fíkniefna og átt við
meiriháttar vandamál að stríða
vegna þess, er því nauðsynlegt að
stórauka alla fræðslu um þessi
mál.
Jafnframt því að hjálpa
mönnum inni í fangelsunum hefur
Vernd kappkostað að aðstoða
hvern þann sem tekið hefur út
refsingu og þess óskar. Mikil
áhersla hefur verið lögð á að
hjálpa mönnum yfir þá byrjunar-
örðugleika sem óhjákvæmilega
eru því samfara þegar menn öðl-
ast frelsi á ný. í þessu skyni hefur
Vernd m.a. komið upp tveimur
heimilum fyrir fanga sem ekki
eiga í önnur hús að venda, en þeim
er ætlað að vera áfangastaður á
leið þeirra út í þjóðfélagið á nýjan
leik. Heimilismenn stunda vinnu
utan heimilisins og greiða fyrir
viðurgjörning sinn. Forstöðumenn
þessara heimila eru fyrrverandi
fangar og hefur heimilishaldið
gefist mjög vel. Heimilin hafa átt
að veita heimilismönnum það ör-
Blönduós:
Leikfélagið frumsýnir
Ævintýri á gönguför
Blonduósi, 2. desember.
Leikfélag Blönduóss frumsýnir Ævintýri á gönguför eftir
Jens Christian Hostrup í félagsheimilinu á Blönduósi n.k.
laugardag, 4. desember. Æfingar hafa staðið yfir í um það bil
sex vikur undir stjórn Ragnhildar Steingrímsdóttur leik-
stjóra. Jónas Þór Pálsson gerði leikmynd og sviðsstjórn er í
höndum Skúla Pálssonar. Jóhann Gunnar Halldórsson hefur
æft söngvana í leikritinu og sér um hljóðfæraleik ásamt
félögum úr Lúðrasveit Blönduóss.
„Albert“
— ný bók, sem segir
frá ferli Alberts Guð-
mundssonar
Setberg hefur gefið út bókina
„Albert". Hér segir Albert Guð-
mundsson frá uppvaxtarárum sín-
um og ævintýralegum ferli, en
Gunnar Gunnarsson skrásetti.
„Hvert er leynarmálið á bak við
velgengni Alberts Guðmundsson-
ar og hina miklu lýðhylli? Albert
Guðmundsson, sem bjó í þakher-
bergi við Smiðjustíg ásamt ömmu
sinni, sendill í Reykjavík og sæl-
gætissali á Melavellinum," segir í
frétt frá útgefanda. „Hann, sem
sparkaði boltanum tímunum sam-
an á degi hverjum, er nú formaður
bankaráðs Útvegsbankans, í
stjórn Tollvörugeymslunnar,
Verslunarráðsins og Hafskips,
forseti borgarstjórnar og þing-
maður Reykvíkinga. Albert Guð-
mundsson, knattspyrnusnillingur-
inn, sem sigraði heiminn og sneri
síðan heim til íslands og gerðist
umsvifamikill athafnamaður og
Bókaútgáfan Helgafell hefur
gefið út bók um Þórarin B. Þor-
láksson listmálara. Bókin er með
svipuðu sniði og fyrri listaverka-
bækur forlagsins, segir í fréttatil-
kýnningu frá Helgafelli. I bókinni
um Þórarin eru birtar myndir af
málverkum hans og teikningum.
Dóttir hans, Guðrún Þórarins-
dóttir ritar grein um föður sinn og
Valtýr Pétursson listamaður og
síðan stjórnmálamaður með meira
persónufylgi en flestir aðrir."
„Albert“ er 216 blaðsíður og auk
þess eru í bókinni yfir 70 myndir.
gagnrýnandi skrifar um lista-
manninn Þórarinn og verk hans.
Þórarinn B. Þorláksson fæddist
á Undirfelli í Vatnsdal 14. febrúar
1867 og hann lést 10. júlí 1924.
Hann nam bókband í Reykjavík og
Kaupmannahöfn og veitti um
skeið forstöðu bókbandsstofu fsa-
foldar. 1895—1902 stundaði hann
málaranám við listaháskólann í
Leikarar í þessari uppsetningu
Leikfélagsins eru Sveinn Kjart-
ansson, Njáll Þórðarson, Guð-
mundur Guðmundsson, Benedikt
Blöndal, Svanfríður Blönda), Sig-
urlaug Þosteindóttir, Steinþóra
Sigurðardóttir, Sigmar Jónsson,
Þorsteinn Pétursson og Jón Ingi
Einarsson.
Þetta er annað verkefni Leikfé-
lags Blönduóss á þessu ári, en í vor
ta'irarinn B. porlákKson listmálari.
sem leið setti það upp Kristnihald
undir Jökli. Félagið stefnir að því
að æfa svo erlent leikrit fyrir vor-
ið, án þess þó að nokkuð hafi verið
ákveðið í þeim efnum. Eins og fyrr
segir verður frumsýning á Ævin-
týrinu á laugardag, önnur sýning
á mánudag og sú þriðja um aðra
helgi. í kringum áramótin er svo
fyrirhugað að sýna leikritið í
nágrannasveitunum. —BV.
'nnahöfn. Hann varð
kennari við Iðnskólann í Reykja-
vík og skólastjóri þar 1916—1923.
Um aldamótin hélt Þórarinn
fyrstur islenskra málara sýningu
hérlendis og hann mun einnig
fyrstur manna hafa verslað hér
með listmálaravörur. Eftir hann
liggja fjölmargar landslagsmynd-
ir, sem hans mun lengst verða
minnst fyrir.
Torfi Jónsson sá um tilhögun
bókarinnar, setning Prentstofan
Blik hf., litgreining, umbrot og
prentun Prentsmiðjan Grafík hf.,
Bókin er 80 síður.
„I kvosinni“
— æskuminningar og
bersöglismál eftir
Flosa Ólafsson
Út er komin hjá Iðunni bókin I
kvosinni, æskuminningar og ber-
söglismál. Höfundur er Flosi
Ólafsson og er þetta fjórða bók
hans. I þessari bók kemur Flosi
víða við. Hann segir frá bernsku-
og æskuárum sínum í miðbæj-
arkvosinni í Reykjavík, skóla-
göngu, daglegu lifi og samskiptum
við þekkta samferðamenn og
óþekkta.
í formála segir höfundur meðal
annars: „Þessi bók er hetjusaga úr
sálarstríði manns sem er að reyna
að sætta sig við að vera eins og
hann er, en ekki eins og hann á að
vera. Hún er eins og höfundurinn
og þess vegna lítið á henni að
byggja. Vangavelturnar eru mest
hundalógík, órökstudd og útí blá-
inn. Uppfull er bókin af iygi, hálf-
lygi, hálfsannleik, sannleik, til-
finningasemi, sjálfsánægju og
aulafyndni. í henni er líka hjarta-
hlýja, sólskin, bjartsýni, ást á um-
hverfinu og því sem gott er og fal-
legt. Þetta erekki bók í venju-
legum skilningi, heldur sálar-
ástand, og vont að átta sig á því
hvenær talað er í hálfkæringi og
hvenær í alvöru."
Bók um Þórarin B.
Þorláksson listmálara