Morgunblaðið - 04.12.1982, Qupperneq 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 4. DESEMBER 1982
Kristjana Bjarnadóttir
Stakkhamri — Minning
Fimmtudagsmorguninn 25. nóv-
ember sl. lést að heimili sínu
Skólastíg 26 í Stykkishólmi,
Kristjana Bjarnadóttir, fyrrver-
andi húsfreyja á Stakkhamri.
Kristjana fæddist 10. nóvember
1908 í Njarðvíkum. Foreldrar
hennar voru Magndís Benedikts-
dóttir ættuð úr Strandasýslu og
Bjarni Ivarsson ættaður af Suður-
nesjum sem bjuggu þá í Njarðvík-
um, þar sem Bjarni stundaði sjó.
En fljótlega fluttu foreldrar henn-
ar vestur í Miklaholtshrepp, að
Laxárbakka, eða árið 1911, og
bjuggu þau þar í sex ár. Þaðan
fluttu þau að Miklaholtsseli og
bjuggu þar til ársins 1930 að þau
létu af búskap og fluttu suður til
Reykjavíkur.
Kristjana ólst upp með foreldr-
um sínum og hópi systkina við
heldur kröpp kjör eins og títt var
á þeim árum. En hún var tápmikil,
leikandi léttlynd og dugleg, þó hún
væri smá vexti.
Hún fékk sína barnafræðslu í
farskóla Miklaholtshrepps og var
kennari hennar Jóhann Hjörleifs-
son á Hofsstöðum, síðar þingritari
og vegaverkstjóri um mörg ár.
Litla aðra menntun hlaut Krist-
jana í æsku. Þó var hún nemandi á
húsmæðranámskeiði, sem haldið
var í Skógarnesi haustið 1925 að
tilhlutan búnaðarsambandsins.
Þar kenndi sú vel menntaða og
mæta kona Sigurborg Kristjáns-
dóttir, síðar stofnandi og skóla-
stjóri Kvennaskólans á Staðar-
felli, nokkrum konum heimilis-
fræði um tíma. Kristjana var
yngsti nemandinn og naut þess
samt vel að vera á námskeiðinu og
ræddi oft um þau miklu áhrif, sem
þetta námskeið hefði haft á nem-
endurna og langt út fyrir þann
litla hóp. Nemendurnir lærðu
margt. Fjölbreytni í matargerð, og
t.d. kökubakstri, kynntust þar
ýmsum nýjungum, sem áður voru
óþekktar og „komust á sporið" líka
við klæðagerð, útsaum o.fl.
Síðar bætti Kristjana miklu við
þetta nám sitt í skóla lífsins, sem
var henni í ýmsu strangur en hún
skilaði verkefnum sínum þar með
miklum ágætum, oft við erfiðar
aðstæður. Hún varð fyrirmyndar-
húsmóðir á fjölmennu og gest-
kvæmu heimili.
Haustið 1930 giftist hún bróður
mínum, Alexander Guðbjartssyni
á Hjarðarfelli.
Vorið 1931 hófu þau búskap á
einum þriðja hluta jarðarinnar á
móti föður okkar.
Þau fengu íbúð í rishæð gamla
timburhússins, sem reist var 1926
og voru það fjögur lítil herbergi
undir súð sem þau fengu til afnota
og var einu þeirra breytt í eldhús.
Engin þægindi, hvorki vatn né
frárennsli var þar á loftinu. Baða
þurfti börnin í bala, bera allt vatn
upp stiga og skolpið niður. Eldi-
viður var mór, sem þurfti að bera
upp stigann. Það þurfti því mikinn
kjark til að hefja búskap við þessi
skilyrði og þröngan efnahag. Þetta
ár sótti kreppan hart að landbún-
aðinum og árin sem á eftir komu
voru afar erfið. Það var því „ekki
bjart í álinn" fyrir ungu hjónin í
byrjun búskaparins við þessi
frumstæðu skilyrði. Engir fjár-
munir voru til eða fáanlegir til að
bæta aðstöðuna.
Alexander var búfræðingur frá
Hvanneyri í tíð Halldórs Vil-
hjálmssonar. Hann var bjartsýnn,
hraustur og duglegur og þau voru
því samtaka ungu hjónin um að
láta hendur standa fram úr erm-
um og leggja sig fram um úrbæt-
ur.
Alexander varð barnakennari
veturinn 1931—1932 og aftur
1933-1935 og enn 1951—1965 og
kenndi í hreppnum alls 17 vetur,
stundum i Eyjarhreppi líka og þá
tvo mánuði þar á móti fjórum
mánuðum i Miklaholtshreppi
hvern vetur. Auk þess sem hann
var kennari var hann einnig mikið
frá heimili vegna margháttaðra
félagsstarfa, t.d. í Kaupfélagi
Stykkishólms, sem stjórnarmaður
og formaður um alllangt skeið og
svo einnig sem hreppsnefndar-
maður og oddviti sveitarinnar í
mörg ár, fulltrúi á búnaðarsam-
bandsfundum fjölda ára og áhuga-
maður í æskulýðsmálum, kirkju-
legum málefnum og enn fleira,
sem of langt væri upp að telja.
Hann var því oft í burtu frá
heimilinu og varð Kristjana því að
taka á sig að vera bæði húsbónd-
inn og húsfreyjan á meðan.
í litlu íbúðinni á loftinu í
„gamla húsinu" fæddust þeim
hjónum fjögur börn og þrengdist
þá mikið um fjölskylduna.
Þá fóru í hönd tímar nýbýla-
myndunar þegar kreppunni var að
létta. Þau hjónin tóku ákvörðun
um að stofna nýbýli og fengu það
samþykkt af nýbýlastjórn og var
formlega frá því gengið árið 1936
og þá var strax byggt nýtt lítið
íbúðarhús á nýbýlinu, sem kallað
var Hvammur. Húsið var byggt
uppi undir brekkunni ofanvert í
túninu, neðan við leikvöll Hjarð-
arfellsbarna frá ómunatíð, „kast-
inu“, við skjólsæla brekku.
Vorið 1937 flutti fjölskyldan í
nýja húsið. Það var mjög lítið en
vandað að gerð. Þar bjuggu þau
þröngt næstu sjö árin. Þar bætt-
ust tvær dætur í barnahópinn,
sem þá þegar var orðinn stór.
Á þessum Hvammsárum vænk-
aðist hagur þeirra nokkuð þrátt
fyrir ómegðina. Bústofn jókst og
afkoman varð betri. Oft voru að-
komuunglingar til hjálpar við bú-
störfin og oft kom Bjargey móð-
ursystir Kristjönu henni til hjálp-
ar, einkum er hún ól börnin og á
meðan þau voru fyrirhafnarmest.
Vorið 1944 urðu svo þáttaskil í
lífi þeirra hjóna, er þau keyptu
jörðina Stakkhamar og fluttu
þangað.
Þá rýmkaðist um þau — ný
tækifæri sköpuðust í búskapnum
með ræktunar- og vélaöld þeirri er
þá gekk í garð og íbúðarhúsrými
varð sæmilegt.
Stakkhamar hefur marga kosti
til búskapar, þó jörðin hafi líka
mikla ókosti. Henni fylgir laxveiði
og reki og mikið og gott haglendi í
Stakkhamranesi. Mjög gott er fyr-
Móöir okkar,
KAREN VILHJÁLMSSON,
Vesturgötu 70, Akranasi.
andaöist þann 23. síöastliöinn. Útför hennar hefur fariö fram i
kyrrþey aö ósk hinnar látnu. Er|a Gísladóttir
Fyrir hönd ástvina, Anna Jóna Q(s|;dóttlr.
t
Þökkum innilega auösýnda samúö og vinarhug viö andlát og jarö-
arför móöur minnar, fósturmóöur, tengdamóöur, ömmu og lang-
ömmu,
BEATRICE MARÍU SOKKE KRISTJÁNSSON
frá Höröubóli, Hátúni 10B, Reykjavík,
Sérstakar þakkir til lækna og starfsfólks öldunarlækningadeildar
Landspítalans fyrir góöa umönnun.
Erlingur N. Guömundsson, Ragnhildur Hafliöadóttir,
Auóur Krístjánsdóttir, Aöalsteinn Valdimarsson.
barnabörn og barnabarnabörnin.
Ragnheiður Kon-
ráðsdóttir Hellu-
landi — Minning
ir kýr á sumrin og hross allt árið.
Sauðfjárbeit var talin afar góð í
Glámsflóa, en hættur voru þar
miklar fyrir féð en 1 nesið aft-
urámóti of þurrt (vatnslaust) að
sumarlagi. Breyta þurfti því nokk-
uð búskaparháttum frá því sem
verið hafði á Hjarðarfelli. Jörðin
var vinnufrek, ef nýta átti kosti
hennar og verjast tjóni af ágöllum
hennar.
Nú voru elstu börnin að vaxa
upp og voru komin til hjálpar og
enn bættust þrjú börn í hópinn
svo hann varð stór — alls níu.
Á Stakkhamri bjuggu þau í 24
ár og blómgaðist búskapurinn þá
mjög vel og nutu hjónin þar
ómældrar aðstoðar sinna mörgu
og dugmiklu barna.
Þar var marga vetur barnaskóli
sveitarinnar og margháttuð og
mikil umsvif í verklegum efnum
við uppbyggingu á jörðinni og líka
mikið félagsmálastarf unnið.
Kristjana naut þar sinna góðu
gáfna, glaða lundarfars og þess að
hún var forkur dugleg. Hennar
ævistarf varð því mjög mikið, að
ala níu börn og koma þeim öllum
til góðs þroska, að standa fyrir
stóru gestkvæmu heimili með
mikilli sæmd og taka með bónda
sínum þátt í fjölþættu félagslífi,
auk þess, sem hún sjálf vann mik-
ið í kvenfélagi sveitarinnar alla
tíð.
Alexander féll snögglega frá
vorið 1968 og féll þá skuggi á líf
Kristjönu og naut hún sín aldrei
til fulls eftir það.
Kristjana hætti þá fljótlega
búrekstri og flutti árið 1969 til
Stykkishólms, keypti þar íbúð og
bjó þar til dauðadags, þó oft dveldi
hún tíma og tíma á víxl hjá börn-
um sinum.
Kristjana var gæfumanneskja.
Hún var vel af guði gerð, eignaðist
góðan mann, sem reyndist henni
farsæll lífsförunautur. Aldrei féll
skuggi á hjónaband þeirra og sam-
starf þeirra var einstaklega gott
allt frá upphafi til enda.
Þau eignuðust mörg vel gefin og
myndarleg börn. Þau eru: Guð-
bjartur, bóndi í Miklaholti II,
kvæntur Elínu Rósu Valgeirsdótt-
ur frá Miklaholti. Bjarni, bóndi á
Stakkhamri, kvæntur Ástu
Bjarnadóttur frá Bjarnarhöfn.
Hrafnkell, smiður í Stykkishólmi,
kvæntur Jóhönnu Jónasdóttur.
Guðrún, gift Stefáni J. Sigurðar-
syni, trésmið m.m. í Ólafsvík.
Auður, gift Smára Lúðvíkssyni,
trésmið, Rifi. Þorbjörg, gift
Kristni J. Friðþjófssyni, skip-
stjóra, Rifi. Magndís, gift Sigur-
þóri Hjörleifssyni, verkstjóra,
Stykkishólmi. Friðrik, rafvirki,
kvæntur Þuríði Einarsdóttur frá
Jarðlangsstöðum. Helga, fóstra,
gift Friðriki Guðmundssyni, versl-
unarmanni, Reykjavík.
Með Kristjönu er fallin merkis-
kona, sem margt samtimafólk
mun minnast með virðingu og
þakklæti.
Þeir, sem áttu dagleg samskipti
við hana um árabil, þakka henni
létta lund og hreinskiptni, ár-
vekoi, dugnað og lipurð í daglegri
umgengni.
Eg og kona mín vottum börnum
hennar, tengdabörnum og barna-
börnum innilega samúð. Við vitum
að Kristjönu hefur orðið að ósk
sinni að hitta Alexander á strönd-
inni hinumegin i birtu morguns-
ins.
Gunnar Guðbjartsson
Ein var sú kona í byggðum
Skagafjarðar sem mér finnst að
borið hafi af flestum öðrum ágæt-
um sem prýtt hafa okkar fagra
hérað, en það var Ragnheiður á
Hellulandi.
Þegar ég var ungur maður
heyrði ég talað um þessa merku
konu sem stórbrotna húsmóður á
höfðingssetri. Almannarómur
breyttist ekki þó árin hafi færst
yfir, og nú, kringum 90 ára afmæl-
ið og hún er öll eins og sagt er um
dáið fólk, er ég satt að segja
hreykinn að hafa átt hana að kær-
um vini um fjölda ára. Oft fann ég
að hjá henni var engin meðal-
mennska. Það var stórbrotinn per-
sónuleiki sem stjórnaði einu gest-
risnasta heimili Skagafjarðar,
stjórnaði því á þann veg að lands-
kunnugt varð. Tel ég að þó Skag-
firðingar séu engar smásálir á því
sviði, hafi þar borið af.
Ekki er hægt að geta Ragnheið-
ar nema minnast Olafs á Hellu-
landi, bónda hennar, sem dó árið
1961, 76 ára gamall. Hann var
þjóðkunnur maður, ráðunautur
Búnaðarfélags íslands um fiski-
rækt og æðarrækt auk fjölda ann-
arra starfa sem urðu til þess að
hann var langtímum að heiman
innan lands og utan, og kom því
öll heimilisstjórn á herðar hús-
móðurinnar, en ég held að ég hafi
ekki kynnst manni sem var eins
fjölgreindur, t.d. hafði hann í
huga og samræðum ógrynni af
skáldskap í bundnu máli, og raun-
ar má segja að Ragnheiður hafi
verið margfróð einnig á þessu
sviði. „
Ragnheiður Konráðsdóttir var
fædd 3. október 1982. Foreldrar
hennar voru Konráð Arngrimsson
bóndi og kennari á Ytri-Brekkum í
Akrahreppi og Sigríður Björns-
dóttir en þau voru búendur á
Brekkum frá 1898 til 1944, er Kon-
ráð dó þar 88 ára gamall.
Ragnheiður ólst upp frá barn-
æsku hjá mætum hjónum, Guð-
jóni Gunnlaugssyni og Guðrúnu
Arngrímsdóttur, föðursystur sinni
að Vatnskoti í Hegranesi.
Oft heyrði ég Ragnheiði tala um
reglusemina og þann fyrirmyndar
heimilisbrag sem þar var, og þar
naut hún haldgóðrar menntunar
sem húsmóðir ásamt kvennaskóla-
námi sem gerði hana að einum
besta kvenkosti Skagafjarðar á
þeim tíma. Ragnheiður giftist
Ólafi Sigurðssyni 17. maí 1916 og
hófu þau búskap á Hellulandi það
ár til ársins 1956 að Þórunn, kjör-
dóttir þeirra, og maður hennar,
Jón Björnsson frá Bæ, hófu bú-
skap með þeim til ársins 1961, er
Ólafur dó. Ragnheiður var alltaf
gefin fyrir að hlúa að ungviði, það
sýndi garðurinn hennar og blóm-
in, og þá má ekki gleyma öllum
börnunum sem kringum hana
voru og hún hlúði að móðurhönd-
um þó ekki ætti hún sjálf því láni
að fagna að eignast sitt eigið af-
kvæmi, en alltaf leit hún á kjör-
dótturina sem sitt eigið barn, en
Þórunni, núverandi húsmóður á
Helluiandi, tóku þau nýfædda og
gerðu hana að kjördóttur. Og þá
eru það barnabörnin, það var allt-
af opinn faðmur hjá ömmu sem
allt vildi bæta og græða og ótalin
eru börnin sem hjónin ólu að
nokkru upp eða tóku til lengri og
skemmri dvalar, ég fullyrði að
þeim þótti öllum vænt um ömmu á
Hellulandi.
Einum þætti í skaphöfn Ragn-
heiðar kynntist ég, það var trúin á
hið góða í tilveru annars lifs, þessi
trú hennar hjalpaði henni örugg-
iega þegar andstreymi bar að, en
það fær enginn umflúið á langri
leið, en þessi trú á hið ósýnilega og
góða í æðra heimi gaf henni styrk
og trú.
Eitt sinn spurði ég Ragnheiði
hvert væri hennar álit á hinni
sönnu gleði. Hin reynda kona
svaraði að bragði. Að leggjast
þreytt til hvíldar að kvöldi og
finna ánægju af vel unnu dags-
verki er sönn gleði. Einmitt í
framhaldi af þessu svari, þá minn-
ist ég þess ekki meðan kraftar
leyfðu, að hún væri aðgerðarlaus
eða sæti með hendur í skauti, hún
var alltaf að hekla, sauma, prjóna -
eða sinna öðrum nauðsynlegum
verkum, það var ekki í hennar eðli
að vera aðgerðarlaus, það má
raunar segja um allar góðar ko'n-
ur.
Um nokkurra ára skeið var
Ragnheiður ekki heil heilsu, það
var erfitt meðan á því stóð ásamt
miklum önnum við móttöku fjölda
gesta og stjórnun, en farsællega
fékk hún bót meina, og elliárin bar
hún mörgum betur. Að leiðarlok-
um tel ég hana eina merkustu
konu þessa lands. Blessuð sé
minning hennar, og blessun sé yfir
heimilinu á Hellulandi sem henni
þótti svo undur vænt um.
Bjöm í B*.
Leiðrétting
í minningargrein um Ásmund
Guðnason í blaðinu í gær, var
hann sagður frá Bjargarnefi.
Þetta heiti á bænum er rangt. Það
hét að Bjargarrétt við Djúpavog.
Barnabörn Ásmundar og konu
hans, Guðfinnu Gísladóttur, eru
17 talsins, ekki sjö. Þetta leiðrétt-
ist hér með.
Afmælis- og
minningargreinar
ATHYGLI skal vakin á því, að afmælis- og minn-
ingargreinar verða að berast blaðinu með góðum
fyrirvara. Þannig verður grein, sem birtast á í mið-
vikudagsblaði, að berast í síðasta lagi fyrir hádegi á
mánudag og hliðstætt með greinar aðra daga. í minn-
ingargreinum skal hinn látni ekki ávarpaður. Þess
skal einnig getið, af marggefnu tilefni, að frumort
ljóð um hinn látna eru ekki birt á minningarorðasíð-
um Morgunblaðsins. Handrit þurfa að vera vélrituð
og með góðu línubili.