Morgunblaðið - 04.12.1982, Qupperneq 37

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 4. DESEMBER 1982
37
Jakob Elías Kristjáns-
son — Minning
Miðvikudaginn 17. nóvember sl.
var til moldar borinn móðurbróðir
okkar, Jakob E. Kristjánsson.
Hann fæddist í Bolungarvík 22.
júlí 1923, sonur hjónanna Þórunn-
ar Bjargar Jensdóttur og Krist-
jáns Bárðar Sigurðssonar. Var
hann næstyngstur fjögurra systk-
ina. Þegar Jakob var á fimmta ári,
missti hann móður sína af slysför-
um, er snjóflóð féll á veginn í
Óshlíð. Stóð nú Kristján einn eftir
með fjögur ung börn og svo fór að
hann varð að koma þeim í fóstur
til annarra, og varð það hlutskipti
Jakobs að alast upp hjá vanda-
lausum sem mótaði mjög hans
lífsferil.
Strax á barnsaldri fór að bera á
augnsjúkdómi sem ágerðist og á
fermingarári sínu fór Jakob til
Reykjavíkur, þá með töluvert
skerta sjón. Þetta kom í veg fyrir
frekari skólagöngu, en hann átti
mjög létt með lærdóm og afburða-
gott minni hafði hann. Fyrst
starfaði hann hjá Blindravinafé-
laginu við körfugerð, en þrátt
fyrir sjóndepru fór hann út á hinn
almenna vinnumarkað og stund-
aði þar ýmis störf fram til ársins
1961. Sjóninni hrakaði stöðugt. Á
þessum árum bjó hann hjá systur
sinni Guðrúnu og Halldóri mági
sínum í Skerjafirði. Þá kynntist
hann eftirlifandi eiginkonu sinni,
Sigríði Jónsdóttur frá Þverspyrnu
í Hrunamannahreppi, og hófu þau
búskap árið 1957 á Holtsgötu 25.
Árið 1963 hóf hann störf að nýju
hjá Blindravinafélaginu í Ing-
óífsstræti, en árið 1970 stofnaði
hann eigin körfugerðarverkstæði
að Hamrahlíð 17, í húsi Blindrafé-
lagsins, í rúmgóðu og vistlegu hús-
næði sem hann skipulagði og inn-
réttaði með hjálp Sigríðar konu
sinnar. Allt bar þar vott um hand-
lagni, útsjónarsemi og snyrti-
mennsku. Mörgum sjáandi manni
þótti ótrúlegt hvað hann gat gert í
höndunum þótt blindur væri.
Vinna var Jakobi mikils virði og
síðustu vikurnar fór hann sárlas-
inn til vinnu sinnar og gleymdi þá
gjarnan verkjum og annarri van-
líðan. Handverk hans geymist
víða og mörg eru þau orðin ung-
börnin, sem sofið hafa fyrstu
mánuði ævi sinnar í körfu sem
Jakob hefur farið höndum um.
Jakob var aðeins 59 ára að aldri
þegar hann lést eftir stutta
sjúkralegu í Borgarspítalanum 4.
nóvember sl. Við. viljum þakka
Jakobi samfylgdina og vottum
Sigríði innilegustu samúð og biðj-
um Guð að styrkja hana á rauna-
stundu.
Kristján og Steini
Kveðjuorð:
Elísabet Helgadótt-
ir hannyrðakennari
\
Fædd 26. nóvember 1898
Dáin 1. nóvember 1982
Ættingjar, samstarfsmenn og
vinir Elísabetar Helgadóttur,
hannyrðakennara, komu saman í
Fríkirkjunni í Reykjavík, kirkj-
unni hennar, til þess að kveðja
hana á kyrrum haustdegi.
Það var augljóst, að margir
mundu þessa mætu konu, sem ny-
iega var gengin á vit feðra sinna.
Elísabet fæddist í Reykjavík, 26.
nóvember 1898. Faðir hennar var
Helgi, steinsmiður, hér í borg.
Hann hafði alist upp suður með
sjó. Faðir hans var Runólfur Run-
ólfsson, húsmaður á Flankastöð-
um í Miðneshreppi. Móðir Elísa-
betar var Ástríður, dóttir Erlends
Halldórssonar, bónda að Dysjum í
Garðahreppi. Þrautseigir sjósókn-
arar stóðu að Elísabetu í báðar
ættir og góðir eiginleikar þeirra
fylgdu henni dyggilega á langri
ævi. Helgi Runólfsson byggði sér
lítinn bæ úr höggnum steini neð-
arlega við Klapparstíginn vestan-
verðan. Hann var ein hæð og með
háu risi til geymslu. Veggirnir
voru kalkaðir hvítir að utan eins
og þá var venja.
Börn þeirra hjóna, Ástríðar og
Helga, urðu 4: Guðrún, fór til
Kanada og settist þar að, Erlend-
ur, vélstjóri, sem starfaði lengi á
reykvískum skipum, Helgi, véla-
maður, sem drukknaði ungur að
árum, og Elísabet, sem var yngst
barnanna. Elísabet ólst upp ásamt
systkinum sínum í litla bænum
við Klapparstíginn. Hún tók slíku
ástfóstri við bæinn, að hann og
dvölin þar gat henni aldrei úr
minni liðið. Hún vandist þar fljótt
á vinnusemi og vinnugleði og sá
foreldra sína hjálpa fólki, sem
hafði enn minna milli handa en
þau sjálf.
Vinnan og hjálpsemin var bless-
un, og takmark lífsins var að
standa á eigin fótum og vera frem-
ur veitandi en þiggjandi.
Sigurður Erlendsson, bóksali,
kom oft á heimili systur sinnar.
Allir hlökkuðu til komu hans,
hann lánaði bækur og sagði fréttir
utan af landi, glaðvær maður og
hagmæltur, sem margt sporið átti
milli bæja með bagga á baki.
Elísabet lærði handavinnu í
fjóra vetur eftir fermingu hjá
systrunum, nunnunum í Landa-
koti og vann jafnframt í sjúkra-
húsinu. Systrunum féll hún svo vel
í geð, að þær töldu sjálfsagt, að
hún lærði hjúkrun og starfaði svo
áfram hjá þeim. En Elísabet vildi
annað, handavinnan átti þá hug
hennar og æ síðan.
Árið 1918 var hún í Kaup-
mannahöfn á „Kunstflidforening-
ensskole" og fékk þar að lokum
sérstaka viðurkenningu fyrir
hæfni og dugnað. Hún kenndi
hannyrðir þegar eftir heimkom-
una. Árið 1925 fór hún aftur til
Hafnar og þá í námsferð. Ferðin
sú gerbreytti högum hennar og
varð henni til gæfu. Hún kynntist
þá ágætum manni, Bjarna Bjarna-
syni, kennara, frá Efri-Ey í Með-
allandi. Þau giftu sig 28. ágúst
1926. Að námsferðinni lokinni
settist Elísabet að í Vestmanna-
eyjum, keypti sér hús og hóf
kennslu. Hér var hún ein um hit-
una og margar stúlkur leituðu til
hennar. En Bjarni kenndi við
barnaskólann í þorpinu.
Árið 1929 fluttu þau hjón til
Reykjavíkur, Elísabet þráði átt-
hagana, þótt henni liði vel í Vest-
mannaeyjum. Það mun líka hafa
ráðið nokkru, að Elísabet lét sér
annt um móður sína, sem nú var á
hennar vegum og sá eftir að fara
frá Reykjavík.
Bjarni hóf kennslu við Austur-
bæjarskólann 1930 og Elísabet
1931. Kennarapróf í sérgrein sinni
| tók hún 1937 og fékk með því full
réttindi í greininni. Þau hjónin
urðu þátttakendur í þeim stóra
hópi kennara, sem hóf störf í
Austurbæjarskólanum við stofnun
hans. Og það tel ég öruggt, að
aldrei hafi jafn fríður og fram-
sækinn hópur kennara starfað við
einn og sama skóla. Kennararnir
voru undir handleiðslu hins ágæta
skólastjóra, Sigurðar Thorlacíus.
Það var bryddað upp á mörgum
nýjungum meðan Sigurðar naut
við og þær reyndar í skólanum.
Þær eru fyrir löngu, margar
hverjar, taldar sjálfsagðar
kennsluaðferðir um land allt. Sig-
urður og kennarar hans brutu ís-
inn og aðrir fylgdu í kjölfarið.
Þegar þau Elísabet og Bjarni
fluttu frá Vestmannaeyjum, seldu
þau hús sitt þar og keyptu hús á
Bjarnarstígnum og áttu þar heima
síðan. Þótt efnin væru lítil og
stofnað væri til skulda, þá var þó
meira öryggi að hafa eignarhald á
íbúð, og allt fór vel með nýtni og
fyrirhyggju. Elísabet teiknaði á
dúka og kenndi stúlkunum heima
hjá sér nokkur fyrstu árin með
skólastarfinu. Hún var virt og vel
látin af nemendum sínum.
Störf húsmóðurinnar utan
heimilis og við kennslu heima,
kölluðu á heimilisaðstoð.
Bjarnarstígshjónin réðu til sín
stúlkur til heimilisstarfa að vetr-
inum. En þegar á fyrstu árunum í
Reykjavík, réðst til þeirra stúlka
ofan úr Borgarfirði, Jóhanna,
Hanna, Jónsdóttir. Hún reyndist
svo vel til allra heimilisstarfa, að
á betra varð eigi kosið og börnun-
um varð hún sem önnur móðir í
fjarveru húsmóðurinnar. Vinátta
tókst með henni og hjónunum og
börnum þeirra, sem aldrei rofnaði.
Hanna, en svo er hún jafnan köll-
uð, á enn heima á Bjarnarstígn-
um, trú því hlutverki, sem hún tók
að sér í upphafi.
Ég, sem þetta rita, kynntist
þeim hjónunum á Bjarnarstígnum
sumarið 1929. Ferðir mínar heim
til þeirra urðu margar og aldrei
mætti ég þar öðru en iðjusemi,
hlýleika og glaðværð. Námsmenn-
irnir, sumir utan af landi, eða þá
vinir barnanna þeirra hafa sömu
sögu að segja. Veitingar voru allt-
af sjálfsagðar og gesturinn fór
ríkari af vinsemd en hann kom.
Börn þeirra Bjarnarstígshjóna
ólust upp á góðu heimili: Helgi,
prentari, Ásta, prestsfrú í Árbæ
og Sverrir, slaghörpukennari.
Elísabet Helgadóttir hreifst
mjög á unga aldri af þeirri birtu
og víðsýni, sem var í boðskap Ein-
ars H. Kvarans, rithöfundar, og
séra Haraldar Níelssonar. Hún
taldi það mikilvægt að hafa tengsl
við ættingja og vini hinum vegum
landamæranna. Hún sótti árlega
fundi hjá Hafsteini Björnssyni,
sem létti byrðar fjölmargra með
miðilsstarfi sínu.
Það er oss öllum gleði, þegar
vinir vorir fá að starfa langa ævi,
sér og öðrum til sóma. Slíkum er
förin af mannheimi auðveld og
létt að hefja störf í nýjum heimi.
Landamærin liggja saman og
kvíslar frá beggja hálfu liðast
langt yfir þau.
„Guðsvegir eru þar, sem góðir
menn fara,“ sagði eitt sinn norsk-
ur skáldjöfur.
H.M.Þ.
EINHELL vinnuborð
BÝÐUR UPP Á ÓTRÚLEGA
MARGA NOTKUNARMÖGULEIKA
TILVALIN JÓLAGJÖF
LÍTTU VIÐ Á NÆSTU SHELL-STÖÐ
BENSINSTOÐVAR
SKELJUNGS
Gefíð
góðar og nytsamar
jólagjafir
SAMFELLURÚM
kr. 1.625.-
SPILABORÐ
kr. 1.630
HERÐATRÉ
frá kr. 1.000.
OPIÐ TIL KL. 4 í DAG
KRISTJPíl
SIGGEIRSSOn HF.
LAUGAVEG113, REYKJAVÍK, SÍMI 25870