Morgunblaðið - 04.12.1982, Qupperneq 25

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 4. DESEMBER 1982
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 4. DESEMBER 1982
24
25
/

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 150 kr. á mánuöi innanlands. i lausasölu 12 kr. eintakiö.
Maðkar í mysunni
Aþað var bent í forystu-
grein Morgunblaðsins í
gær, að hin mikla þátttaka í
prófkjöri sjálfstæðismanna í
Norðurlandskjördæmi vestra
hlyti að valda andstæðingum
Sjálfstæðisflokksins áhyggj-
um og þá helst þeim Ragnari
Arnalds, þingmanni Alþýðu-
bandalagsins, og Ingólfi
Guðnasyni, þingmanni Fram-
sóknarflokksins, sem skipaði
3ja sæti á lista flokks síns í
síðustu kosningum. í lok þess-
arar forystugreinar var þó
sleginn þessi varnagli: „Að-
hafist framsóknarmenn ekk-
ert og uni því áhyggjulaust,
að kjörfylgi sjálfstæðismanna
stóraukist, leiðir aðgerðar-
leysið til þess eins, að ýmsir
telja sig hafa staðfestingu á
því, að líklega séu maðkar í
mysunni."
Lesendur Morgunblaðsins
þurftu í gær ekki annað en
fletta frá leiðaranum yfir á
baksíðu blaðsins til að fá
staðfestingu þeirra Rágnars
Arnalds og Ingólfs Guðnason-
ar á því, að maðkar voru í
mysunni í prófkjöri sjálf-
stæðismanna í Norðurlands-
kjördæmi vestra. Ragnar
Arnalds segir, að framsókn-
armenn hafi beinlínis viljað
>Aryggja að Sjálfstæðis-
flokkurinn byði fram í heilu
lagi, þó listinn yrði tvíhöfðað-
ur“ eins og samráðherra
Pálma Jónssonar orðar það.
Ingólfur Guðnason upplýsir,
að jafnvel sér, þriðja þing-
manni Framsóknarflokksins,
hafi verið tilkynnt af forystu-
mönnum Sjálfstæðisflokksins
í sinni heimabyggð, að ekkert
væri því til fyrirstöðu að
hann sjálfur tæki þátt í
prófkjörinu. Ingólfur metur
niðurstöðuna í prófkjörinu á
þann veg, að þar hafi „góðvilj-
aðir menn lagt hönd að“.
Menn þurfa ekki að þekkja
marga framsóknarmenn til
að vita, að ekki eru aðrir en
framsóknarmenn „góðviljað-
ir“ í þeirra huga.
Morgunblaðið spurði þá
Ragnar Arnalds og Ingólf
Guðnason að því, hvort þeir
óttuðust ekki um eigin þing-
sæti vegna mikillar þátttöku í
prófkjöri sjálfstæðismanna.
Ragnar taldi, að þeir menn úr
öðrum flokkum sem þarna
hefðu „aðstoðað" sjálfstæð-
ismenn „myndu síðan taka af-
stöðu í kosningum alveg óháð
þessu prófkjöri". Ingólfur
Guðnason sagði: „Ég hef oft
lánað fé og fengið það gjarn-
an til baka með skilum aftur."
Þurfa menn frekari vitni?
Það liggur Ijóst fyrir og er
viðurkennt af andstæðingum
Sjálfstæðisflokksins, að ann-
arra flokka menn hafa skipu-
lega tekið þátt í prófkjörinu í
Norðurlandskjördæmi vestra.
Einn þátttakendanna í
prófkjörinu, Jón Ásbergsson,
sagði hér í blaðinu í gær, að á
fjórða hundrað framsóknar-
menn og alþýðubandalags-
menn í Húnavatnssýslu hefðu
tekið þátt í þessu prófkjöri,
sem auðvitað var eingöngu
ætlað stuðningsmönnum
Sjálfstæðisflokksins sam-
kvæmt samþykktum og ræki-
lega auglýstum reglum. Þá
skýrði Jón Ásbergsson frá
því, að kjósendur hefðu skráð
nöfn sín á þátttökulista og
lægju þeir fyrir.
Það sem hér hefur verið
lýst er magnað pólitískt
hneyksli. Andstæðingar
Sjálfstæðisflokksins hafa
með skipulegum hætti verið
„lánaðir“ til að hafa áhrif á
skipan framboðslista flokks-
ins. Hvað segja talsmenn
prófkjöra við þessu? Ekki get-
ur kjördæmisráð Sjálfstæðis-
flokksins á Norðurlandi
vestra látið það sem hér hefur
verið lýst sem vind um eyrun
þjóta? Prófkjörsstjórn átti
ekki annars kost en að fara
eftir þeim reglum, sem henni
voru settar. En hvað segir
kjördæmisráðið sem ákvað
reglurnar og tekur endanlega
ákvörðun um framboðið? Er
ekki eðlilegt að rannsókn fari
fram og þá væntanlega undir
forystu miðstjórnar Sjálf-
stæðisflokksins, sem hefur
úrslitavald um prófkjörsregl-
urnar? Verði ekki tekið hart á
þessu máli nú þegar geta and-
stæðingar Sjálfstæðisflokks-
ins gripið til sömu ráða víðar,
þar sem prófkjör fer fram.
Auðvitað kynni að koma í
ljós, hvað svo sem Ragnar
Árnalds og Ingólfur Guðna-
son halda, að fjöldaflótti sé
brostinn í lið þeirra sjálfra og
væru það svo sannarlega
ánægjuleg tíðindi.
Flokksráð sjálfstæðis-
manna situr nú á fundi. Er
ekki rétt að það taki próf-
kjörsreglur flokksins til
endurskoðunar með hliðsjón
af því, sem hér hefur verið
lýst? Er ekki tímabært að
staldra við og endurmeta
stöðuna, þegar prófkjörsregl-
ur sjálfstæðismanna og
hneykslanlegir starfshættir
ýmissa afla eru með þeim
hætti, að andstæðingum
Sjálfstæðisflokksins sýnist
talin trú um í nafni „víðsýni
og frjálslyndis", að flokkur-
inn starfi undir kjörorðinu:
Flokkur allra flokka?
Erfiðasta ákvörðun
á formannsferli minum
— sagði Geir Hallgrímsson við setningu
flokksráðsfundar Sjálfstæðisflokksins
Geir Hallgrímsson flytur r»ðu sína á flokksráðsfundinum í g*er. Morgunblaðið/ Ól.K.Mag.
Um leið og ég segi formanna- og
flokksráðsfund Sjálfstæðisflokksins sett-
an býð ég ykkur öll velkomin til þessa
fundar. Ég læt í ljós þá von og vissu, að
fundurinn megi verða Sjálfstæðisflokkn-
um til styrktar, einmitt nú þegar ætla
má að innan misseris verði gengið til
alþingiskosninga.
Undirbúningur kosninganna er hafinn,
bæði málefnalega varðandi stefnu
flokksins í kosningunum og
framkvæmdalega um framboð flokksins
í 8 kjördæmum landsins.
Þáttaskil í
flokksmálum
Frá því að síðasti landsfundur kom
saman, hafa tvenns konar þáttaskil orðið
í málefnum Sjálfstæðisflokksins. í sveit-
arstjórnarkosningunum í vor vann
Sjálfstæðisflokkurinn glæsilegan sigur
um land allt, en mesta gleði vöktu úrslit-
in í Reykjavík, þar sem flokkurinn
endurheimti þann meirihluta, sem tap-
aðist fyrir fjórum árum, undir glæsilegri
forystu hins unga borgarstjóra, Davíðs
Oddssonar, sem naut til þess dyggilegs
stuðnings Alberts Guðmundssonar, for-
seta borgarstjórnar, og annarra fram-
bjóðenda flokksins í kosningabaráttunni.
Þessi mikli sigur Sjálfstæðisflokksins í
sveitarstjórnarkosningunum var jafn-
framt ótvíræður dómur kjósenda um þá
vinstri stjórn, sem setið hefur að völdum
í nærfellt þrjú ár. Þessi úrslit eru sú eina
skoðanakönnun um fylgi stjórnmála-
flokka, ríkisstjórna og stjórnarandstöðu,
sem mark er takandi á. Þessi mikli sigur
skapar okkur sterka viðspyrnu í kosn-
ingabarárttunni til Alþingis, sem fram-
undan er, og hann undirstrikar jafn-
framt hvílíkt afl býr í Sjálfstæðisflokkn-
um, þegar flokksmenn bera gæfu til að
standa saman.
Önnur þáttaskil urðu í málefnum
Sjálfstæðisflokksins á sl. sumri, þegar
tveir af þeim þingmönnum flokksins,
sem hvor með sínum hætti, gerði mynd-
un núverandi ríkisstjórnar mögulega,
lýstu andstöðu við hana. Albert Guð-
mundsson, sem lýsti því yfir í byrjun
febrúar 1980, að hann mundi verja ríkis-
stjórnina vantrausti, tók af skarið á
miðju sumri um afstöðu sína til ríkis-
stjórnarinnar.
Eggert Haukdal, sem gekk til fulls
samstarfs við aðila ríkisstjórnarinnar
við myndun hennar í febrúar 1980, lýsti
afdráttarlausri andstöðu við hana í ág-
ústmánuði sl. Báðir hafa síðan greitt
vantrauststillögu á ríkisstjórnina at-
kvæði sitt.
Umtalsverður
ávinningur
Ákvörðun þeirra Alberts Guðmunds-
sonar ög Eggerts Haukdals á miðju
sumri um andstöðu við ríkisstjórnina
þýddi það, að stjórnin hafði ekki lengur
starfhæfan meirihluta á Alþingi.
Yfirlýsingar þessara tveggja þing-
manna þýða, að nú eru einungis eftir þrír
þingmenn Sjálfstæðisflokksins, sem rík-
isstjórnina styðja, þ.e. ráðherrarnir þrír,
Gunnar Thoroddsen, Friðjón Þórðarson
og Pálmi Jónsson. Af þessum þremur
ráðherrum hefur Gunnar Thoroddsen
tekið ákvörðun um að taka ekki þátt í
prófkjöri sjálfstæðismanna í Reykjavík.
Mér kemur ekki til hugar, þrátt fyrir
það, sem á undan er gengið, að Gunnar
Thoroddsen hyggi á sérstakt framboð í
Reykjavík gegn Sjálfstæðisflokknum.
Slíkt væri í mikilli mótsögn við allt það,
sem hann hefur sagt um afstöðu sína til
Sjálfstæðisflokksins til þess.
Þetta þýðir, að í næstu þingkosningum
verða væntanlega í framboði einungis
þeir tveir ráðherrar, sem þá eru eftir,
Friðjón Þórðarson og Pálmi Jónsson.
Pálmi Jónsson hefur þegar náð endur-
kjöri í prófkjöri í kjördæmi sínu, en jafn-
framt hefur stjórnarandstöðuþingmað-
urinn í kjördæminu, Eyjólfur Konráð
Jónsson, einnig náð öruggu endurkjöri í
það sæti, sem hann hefur skipað á fram-
boðslista Sjálfstæðisflokksins í kjör-
dæminu og verður að líta á þau úrslit
sem yfirlýsingu sjálfstæðismanna í
Norðurlandskjördæmi vestra um, að þeir
vilji, að sjálfstæðismenn í kjördæminu
gangi sameinaðir til kosninga og að þar
komi ekki til klofningsframboðs.
Friðjón Þórðarson hefur ákveðið að
gefa kost á sér í prófkjöri sjálfstæð-
ismanna í Vesturlandskjördæmi í janúar
nk. Ég skal engu spá um úrslitin í því
kjördæmi, en Friðjón hefur lýst því yfir,
að hann muni aöeins vera í framboði
fyrir Sjálfstæðisflokkinn. Ég legg því
áherslu á, að sá vandi sem skapaðist í
febrúar 1980 við myndun núverandi rík-
isstjórnar, er nú einungis takrnarkaður
við tvo af þingmönnum flokksins og er að
hverfa. Það tel ég vera umtalsverðan
ávinning, sem skapar skilyrði til þess að
flokkurinn geti gengið sterkur og sam-
hentur til kosninga snemma á næsta ári.
Krafa um kosningar
Þingflokkur Sjálfstæðisflokksins gerði
strax í ágúst kröfu til þess að Alþingi
yrði kvatt saman til þess að fjalla um þá
nýju stöðu, sem upp væri komin í stjórn-
málunum. Þing yrði rofið, og efnt yrði til
nýrra þingkosninga nú á þessu hausti.
Þeirri kröfu höfnuðu aðilar ríkisstjórn-
arinnar. Síðan hafa bæði Steingrímur
Hermannsson, formaður Framsóknar-
flokksins, og Svavar Gestsson, formaður
Alþýðubandalagsins, harmað þessa af-
stöðu flokka sinna og látið orð falla um,
að skynsamlegra hefði verið að fara að
tillögum okkar sjálfstæðismanna og
rjúfa þing og efna til kosninga þegar á
þessu hausti. Það er enn skoðun Sjálf-
stæðisflokksins að efna beri til kosninga
svo fljótt sem auðið er og að því hlýtur
að koma á næstu vikum, að ríkisstjórnin
og stjórnarflokkarnir geri sér grein fyrir
því, að þessum leik er lokið og að ríkis-
stjórnin hefur enga möguleika á að koma
málum fram í þinginu. Þess vegna vænti
ég þess, að ekki líði á iöngu þar til sam-
komulag verði milli þingflokka um það,
hvernig staðið skuli að þingrofi og nýjum
kosningum snemma á næsta ári.
Andstaðan við
bráðabirgðalögin
Við sjálfstæðismenn höfum verið
spurðir um það, hvernig á því standi, að
við lýstum andstöðu við bráðabirgðalög
ríkisstjórnarinnar þegar á sl. hausti,
þegar þau komu fram, þar sem í þeim
felist áþekkar efnahagsaðgerðir og við
sjálfir höfum staðið að þar á meðal með
skerðingu kaupgjaldsvísitölu. Ég vil í
þessu sambandi vitna til ummæla minna
á Alþingi hinn 26. október sl. í umræðum
um stefnuræðu forsætisráðherra, en þar
sagði ég m.a. um þetta efni: „Við sjálf-
stæðismenn lýstum andstöðu okkar við
bráðabirgðalögin, vegna þess að við
krefjumst breyttrar stjórnarstefnu. í
bráðabirgðalögunum felst kjaraskerðing
án þess að hún komi að teljandi gagni í
baráttunni gegn verðbólgunni og til
lengdar getur hún orðið til skaða vegna
þess að launþegar munu ekki sætta sig
við sífelldar kjaraskerðingar eins og
vinstri stjórna er vandi, sem Alþýðu-
bandalagið ber höfuðábyrgð á. Verðbóta-
skerðing um 8% 1. desember styðst við
þá nauðsyn, að tilkostnaður atvinnuvega
aukist ekki, en á sama tíma hefur leng-
ing orlofs verulega tilkostnaðaraukningu
í för með sér. Væri þá ekki skynsamlegra
að draga úr verðbótaskerðingu og fresta
því að taka lengra frí þar til betur árar.
Samkvæmt þessum bráðabirgðalögum er
svo enn um aukna skattheimtu að ræða,
sem sjálfstæðismenn geta undir engum
kringumstæðum sætt sig við. Samhliða
þessum bráðabirgðalögum voru boðaðar
ýmsar aðrar ráðstafanir, s.s. láglauna-
bætur og ný vísitöluviðmiðun.
Kostnaður við
vinstri stjórnir
Núverandi ríkisstjórn hefur dyggilega
fetað braut fyrri vinstri stjórna. Fróðir
menn hafa reiknað út, að það kosti þjóð-
ina árlega 4% af þjóðarframleiðslu að
hafa vinstri stjórn, og að síðustu vinstri
stjórnir hafi kostað þjóðarbúið meira en
mestu efnahagsáföll eftir stríð,
1967-1968.
Ekki geri ég lítið úr aflabresti á loðnu
og aflaminnkun á þorski á þessu ári. Það
er áfall, sem við ættum þó að vera vel
undirbúin að mæta eftir metárin 1980 og
1981. En hitt áfallið er öllu mest, vinstri
stjórnar arfurinn, sem stefnir í að greiða
þurfi 3ju hverja krónu gjaldeyristekna
okkar í afborganir og vexti af erlendum
lánum, um leið og skattar hafa sífellt
verið þyngdir og kerfið kreppt krumlur
sínar þéttar að lífi og starfi einstakl-
inganna, heimilanna og fyrirtækjanna í
landinu.
Stjórnmálamenn eiga ekki að segja
mönnum fyrir verkum eða álíta hlutverk
sitt sífellt að hafa yit fyrir öðrum, heldur
er það verkefni stjórnmálamanna að
skapa almenn skilyrði svo að hugvit,
hæfileikar og dugnaður einstaklinga fái
notið sín um leið og öryggi þeirra, sem
höllum fæti standa í lífsbaráttunni, sé
tryggt.
Endurreisnin, sem vinna verður að
undir forystu Sjálfstæðisflokksins, er
ekki síst fólgin í stórminnkuðum ríkis-
umsvifum og skattalækkunum.
Hér á eftir mun Friðrik Sophusson,
varaformaður Sjálfstæðisflokksins,
ieggja fram drög að stjórnmálaályktun
þessa fundar og læt ég því staðar numið
um þann þátt mála.
Kjördæmamálið
í Morgunblaðinu í morgun birtist opið
bréf frá kjósanda í prófkjöri okkar
sjálfstæðismanna í Reykjavík, þar sem
hann skýrir frá þeim ástæðum, sem urðu
þess valdandi, að hann greiddi mér ekki
atkvæði í þessu prófkjöri. í bréfinu segir:
„Undirritaður kjósandi prófkjörs var ein
af þeim, sem ekki kusu, hr. Geir Hall-
grímsson. Þar sem þetta virðist koma á
óvart hjá ýmsum, tel ég það skyldu mína
að upplýsa, hver ástæðan var fyrir þess-
ari ákvörðun minni. í stuttu máli sagt:
fyrst og fremst aðgerðarleysi í kjör-
dæmamáli og loðin svör, þegar þau hafa
verið til umræðu. Ranglætið í vægi at-
kvæða er orðið óþolandi og er með öllu
óviðunandi enda gengið á hlut þéttbýlis-
ins, ekki síst höfuðborgarinnar, æ ofan í
æ í skjóli misréttisins. Ég mun því per-
sónulega fylgjast vel með, hvað gerist í
þeim málum hjá sjálfstæðismönnum.
Mun ég ekki greiða Sjálfstæðisflokknum
atkvæði mitt í næstu kosningum að
óbreyttu ástandi. Ekki þarf að taka
fram, að ég er ekki ein um þá skoðun, að
umbóta sé þörf. Nú verða verkin að tala
hjá sjálfstæðismönnum, þolinmæði
margra tryggra kjósenda flokksins er á
enda runnin."
Ég vil leyfa mér að vekja athygli á efni
þessa bréfs. Sem formaður Sjálfstæðis-
flokksins tel ég það skyldu mína, að hafa
hagsmuni og sjónarmið þjóðarinnar allr-
ar í huga, þegar ég met afstöðu mína og
flokksins til einstakra mála. í kjördæma-
málinu hef ég gefið skýrar yfirlýsingar. í
umræðum um vantraust á ríkisstjórnina,
sagði ég m.a.: „En áður en til kosninga er
gengið er ljóst, að það er þjóðarkrafa að
jafnað verði vægi atkvæða eftir kjör-
dæmum og tryggt að þingmannatala
flokka verði í samræmi við fylgi kjós-
enda. Þegar rætt er um vægi atkvæða
eftir kjördæmum eru tvö megin sjón-
armið uppi: Sumir segja, að sérhver kjós-
andi eigi að hafa sama atkvæðisrétt, það
sé hið eina og sanna lýðræði. Um það
verður út af fyrir sig ekki deilt. Hitt er
ljóst, að því marki höfum við aldrei náð.
Áðrir segja, að áhrif íbúa strjálbýlis á
stjórn landsins og löggjafarsamkomu séu
minni en þéttbýlisþúa sem nær búa og
það réttlæti misvægi atkvæða. Sam-
komulag þarf að takast á milli tals-
manna þessara tveggja meginsjónarmiða
svo að þeir sætti sig við. Hið fullkomna
Iýðræði dugar okkur skammt, ef það
verður til þess að sundra þjóðinni í tvær
andstæðar fylkingar, þeirra, sem búa í
þéttbýli á suðvesturhorninu, og hinna,
sem búa í hinum dreifðari byggðum, ein-
mitt þegar okkur er svo mikill vandi á
höndum."
í viðtali við Morgunblaðið föstudaginn
26. nóvember sl. sagði ég um þetta mál:
„Ég er þeirrar skoðunar, að það sé vax-
andi skilningur meðal strjálbýlisbúa á
því, að jafna verði vægi atkvæða og það
er það veganesti, er við höfum frá sam-
þykkt síðasta landsfundar Sjálfstæðis-
flokksins. Og ennfremur: ef við eigum að
vera fær um að leysa vanda okkar, þá er
meiri jöfnuður á vægi atkvæða forsenda
þess. Við verðum að skapa skilyrði til
þess að við getum brotist út úr efna-
hagsvanda þjóðarinnar með svipuðum
hætti og gerðist eftir kjördæmabreyting-
una 1959 með viðreisninni. Alþingi er
ekki fært að takast á við vanda þjóðar-
búsins, ef það endurspeglar ekki með við-
unandi hætti vilja þjóðarinnar. Reynslan
eftir 1959 hefur sýnt að kjördæmabreyt-
ingin þá hefur síður en svo reynst
óhagstæð íbúum dreifbýlisins. Aukið
jafnvægi atkvæða mun áfram verða
íbúum landsbyggðarinnar í hag.“
Þetta eru ekki loðin svör, þetta eru
afdráttarlausar yfirlýsingar um það, að
Sjálfstæðisflokkurinn vilji stefna að
meiri jöfnuði í vægi atkvæða en nú ríkir,
en hins vegar ekki ganga svo langt, að
þjóðin klofni í tvær stríðandi fylkingar
af þeim sökum. Þetta er afstaða sem ég,
sem formaður Sjálfstæðisflokksins, hlýt
að taka. Mér var fullkomlega ljóst dag-
ana fyrir prófkjörið, að ummæli mín þá
daga mundu valda óánægju meðal íbúa
ekki síst í Reykjavík. En formaður
Sjálfstæðisflokksins verður að hafa þrek
til að taka afstöðu til einstakra mála án
þess að hafa það sífellt í huga, hvort
hann fær atkvæðunum fleira eða færra í
prófkjörum Sjálfstæðisflokksins.
Þess vegna endurtek ég það, hér og nú,
ég vil vinna að því, að leiðrétting fáist á
kjördænjaskipan og að hlutur íbúa í
þéttbýli verði réttur gagnvart íbúum
dreifbýlis, en ég er ekki tilbúinn til að
standa þannig að málum að þjóðin skipt-
ist í tvær fylkingar íbúa þéttbýlis og
dreifbýlis, sem berjast hatrammri bar-
áttu um þetta mál og önnur hagsmuna-
mál sín.
Viðræður
milli flokka
Undanfarið hafa farið fram ítarlegar
viðræður milli formanna stjórnmála-
flokka og formanna þingflokka og innan
stjórnarskrárnefndar um kjördæmamál-
ið.
Menn hafa rætt málið á þeim grund-
velli að ná skyldi 3 markmiðum:
1. Jöfnuði milli þingmannatölu flokka og
kjósendatölu.
2. Jafna misvægi atkvæða milli kjör-
dæma. /•
3. Skapa skilyrði fyrir því að kjósendur í
öllum kjördæmum sjái tilgang að
kjósa sinn flokk.
Þessum markmiðum verður ekki náð
með óbreyttri tölu strjálbýlisþingmanna,
nema með fjölgun þingmanna um 7—10.
Við sjálfstæðismenn höfum í þeim efn-
um ályktun landsfundar í fyrra að vega-
nesti, þar sem svo er komist að orði:
„Eins og nú standa sakir telur fundur-
inn að markmiðum Sjálfstæðisflokksins
í kjördæmamálinu verði ekki náð nema
með því að byggja á þeirri kjördæma-
skipan sem nú gildir. Þetta verði gert
með þeim breytingum:
1. Hámarkstala þingmanna verði 70.
Fjölgun verði aldrei meiri en þarf til
að ná jafnrétti milli kjördæma.
2. Fjölgað verði kjördæmakosnum þing-
mönnum í þeim kjördæmum, þar sem
vægi atkvæða er minnst, og reglum
um úthlutun uppbótasæta verði
breytt.
3 Persónulegu kjöri verði komið við með
því að kjósandinn eigi þess kost í
prófkjöri, við kosningar eða með öðr-
um hætti, að velja milli frambjóðenda
á framboðslistum.
Landsfundurinn felur þingflokknum
að hafa frumkvæði um þessar breytingar
fyrir næstu alþingiskosningar."
í samræmi við þessi fyrirmæli lands-
fundar gekk þingflokkurinn frá tillögum
til breytinga á stjórnarskrá þess efnis,
að fjölga skyldi þingmönnum Reykjavík-
ur um 3, Reykjaness um 4 og Norður-
lands eystra um 1 eða alls yrðu þing-
menn þá 68.
Eins og kunnugt er hefur fjölgun þing-
manna verið gagnrýnd. Þótt fjölgun
þingmanna sé síður en svo eftirsóknar-
verð er ekki álitamál að standa að henni,
ef lausn næst ekki með öðru móti. En við
sjálfstæðismenn höfum ekki neitað að
kanna aðrar leiðir til lausnar eins og t.d.
fjölgun þingmanna um 3, en þá verða
menn að horfast í augu við það, að viðun-
andi jöfnuður milli flokka og kjördæma
næst ekki, nema með því að fækka þing-
mönnum strjálbýlisins og kunna þá að
minnka vonir flokka um að fá kosna
þingmenn þaðan.
Margvíslegir útreikningar hafa verið
gerðir og mismunandi útreikningsað-
ferðum beitt.
Við Ólafur G. Einarsson formaður
þingflokksins munum reiðubúnir að
svara fyrirspurnum um þetta mál, svo að
ég fjölyrði ekki um það frekar. En við
gerum okkur vonir um, að víðtækt sam-
komulag takist á næstu vikum um lausn
málsins og ber til þess brýna nauðsyn.
Prófkjör hafa farið fram í 2 kjördæm-
um. Prófkjörin, prófkjörsreglur og úrslit
þeirra gefa tilefni til margs konar um-
ræðna og ákvörðunar sem ég geri ekki
almennt að umræðuefni.
Úrslit prófkjörsins
í Reykjavík
Mér ber sérstök skylda að ræða úrslit
prófkjörsins í Reykjavík og þátt minn í
þeim efnum.
Ég hef nú gegnt formennsku í Sjálf-
stæðisflokknum í 9 ár. Á þessu tímabili
hef ég staðið frammi fyrir mörgum erfið-'
um ákvörðunum, bæði pólitískum og per-
sónulegum. Slíkt er hlutskipti formanns
Sjálfstæðisflokksins.
Að þessu sinni stend ég frammi fyrir
mörgum erfiðum ákvörðunum, bæði póli-
tískum og persónulegum. Slíkt er hlut-
skipti formanns Sjálfstæðisflokksins.
Að þessu sinni stend ég frammi fyrir
erfiðustu ákvörðun á formannsferli mín-
um, sem snertir bæði pólitíska stöðu
flokksins og mína persónulega. Úrslitin í
prófkjöri sjálfstæðismanna í Reykjavík
voru áfall fyrir mig. Slíkt áfall fyrir
formann stærsta stjórnmálaflokks þjóð-
arinnar hlýtur að hafa áhrif á stöðu hans
og þau skilyrði, sem hann hefur til þess
að gegna skyldum formanns, svo sem
vera ber. Af þessum sökum hef ég síð-
ustu sólarhringa íhugað vandlega stöðu
mína í ljósi flokkshagsmuna.
Ég hef fengið mikinn fjölda upphring-
inga, skeyta og skilaboða með öðrum
hætti. Ég tel því, að ég hafi á þessum fáu
dögum, frá því að úrslitin lágu fyrir,
fengið nokkurn þverskurð af viðhorfum
sjálfstæðismanna til þeirrar stöðu, sem
nú er komin upp.
Þau sjónarmið eru margvísleg og sú
ráðgjöf sem ég hef fengið hefur verið af
ýmsum toga spunnin. Ég met mikils þau
hollráð, sem mér hafa verið gefin og þær
hvatningar og áskoranir sem ég hef feng-
ið. Mér er þó ljóst, að ég einn hlýt að taka
þá ákvörðun, sem ég stend frammi fyrir
nú, en endanlegt úrskurðarvald er auð-
vitað í höndum trúnaðarmanna flokksins
samkvæmt skipulagsreglum hans.
Tvíþætt val
í stórum dráttum er valið tvíþætt:
Annars vegar, að ég dragi þær álykt-
anir af úrslitum prófkjörsins í Reykja-
vík, að ég hafi ekki traust sjálfstæð-
ismanna í Reykjavík til áframhaldandi
framboðs og standi því upp og verði ekki
í framboði fyrir Sjálfstæðisflokkinn í
næstu þingkosningum og leggi jafnframt
til við miðstjórn, að landsfundur verði
kallaður saman hið fyrsta á næsta ári til
þess að velja flokknum nýja forystu.
Hinsvegar, að ég taki sjöunda sæti á
framboðslista Sjálfstæðisflokksins í
Reykjavík og berjist fyrir því að ná kjöri
í því sæti og gegni áfram formannsstörf-
um í Sjálfstæðisflokknum. I mínum huga
er staða mín á framboðslistanum og
formennska í flokknum samtengd að
þessu leyti.
Rökin fyrir því að velja fyrri kostinn
eru þau, að það sé einfaldlega tímabært
að brjóta blað. Ég skal fúslega játa, að
fyrst eftir úrslit prófkjörsins, þegar
persónuleg vonbrigði höfðu yfirhöndina,
var slikur kostur eðlilega í fyrirrúmi.
Tækifæri, afsökun og skýring gefst til að
brjóta blað og létta af sér þeirri byrði,
sem formennska í Sjálfstæðisflokknum,
stærsta flokki þjóðarinnar, er raunar
hverjum, sem hana tekst á herðar. Sú
byrði hefur verið meiri hin síðari ár, þeg-
ar ýmsir af flokksmönnum hafa lagt
áherslu á að torvelda með andróðri starf
SJÁ NÆSTU SÍÐU