Morgunblaðið - 14.12.1982, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 14. DESEMBER 1982
Á að setja sérlög
um þjóðsönginn?
Þorvaldur Garðar Kristjánsson:
Slík sérlög eru ekki á Norðurlönd-
um, Bretlandi né V-Þýzkalandi
Hæstvirtur forsætisráðherra
sagði, að það væri tímabært að
setja lög um þjóðsönginn, hlið-
stætt því sem sett voru 1944 sérlög
um þjóðfána Islands. Það kann að
vera, að svo sé, en mér þykir rétt
að líta samt nokkuð nánar á þetta
mál.
Það segir í greinargerð með
þessu frv. að með því sé leitað
staðfestingar á fyrri afstöðu
stjórnvalda varðandi þjóðsönginn.
Tekinn sé af allur vafi í máli, sem
mestur hluti þjóðarinnar muni
vera einhuga um. Ég hygg, að það
sé nú enginn vafi, ef það er átt við
með vafa, hver sé þjóðsöngurinn.
Það er þá spurning um vernd þjóð-
söngsins og hvað á að gera í því
efni. Hann er nú ekki verndarlaus
nú sem stendur, en það kann að
vera, að það þurfi að vernda hann
betur heldur en hann er samkv.
lögum í dag. Og þá er spurning,
hvort það eigi að setja sérlög um
þjóðsönginn eins og gert er ráð
fyrir með frv. því sem við nú ræð-
um.
Ég hygg, að hjá þeim þjóðum
sem okkur eru skyldastar og næst-
ar sé ekki um slík sérlög að ræða.
Ég hygg, að það sé rétt, að á Norð-
urlöndum séu ekki sérlög um þjóð-
söngva þeirra ríkja né í Bretlandi
eða Þýskalandi, svo að eitthvað sé
nefnt. Ég hygg, að þetta sé rétt, að
það séu ekki sérlög. En það þýðir
ekki, að þjóðsöngurinn eða þjóð-
söngur þessara ríkja njóti ekki
einhverrar verndar. Og hvar er
þeirrar verndar að leita? Þeirrar
verndar er að leita í hinum al-
mennu höfundalögum hvers ríkis
fyrir sig. Og þar er Hka hjá okkur
að leita nokkurrar verndar, sem
þjóðsöngurinn hefur í dag. Spurn-
ingin er, ef okkur þykir ekki þjóð-
söngurinn nægilega verndaður
samkv. höfundalögum eins og þau
eru hjá okkur, hvort það eigi að
bæta úr því með því að setja sér-
lög, eins og hér er gert ráð fyrir,
eða hvort það eigi að bæta úr því
með því að breyta höfundalögjíft-
um. Ég vil strax segja það, aðHriér
þykir það eðlilegri leið, ef það er
að ræða um að setja sérstök
ákvæði um þjóðsönginn, að setja
þau ákvæði þá með sérlögum eins
og gert er ráð fyrir með þessu frv.
heldur en fara að breyta höfunda-
lögum okkar í þeim tilgangi aþ
veita þjóðsöngnum meiri vernd
heldur en þar er aú að hafa.
Það er svo, að þjóðsöngurinn
nýtur samkv. lögum ekki verndar
hins almenna höfundarréttar eða
er ekki háður höfundarrétti. En í
höfundalögunum er gert ráð fyrir,
að þó að svo sé ástatt fyrir þjóð-
söngnum eða öðrum verkum, sem
verndar þurfa að njóta, þá njóta
þau verndar samkv. ákvæðum höf-
undalaganna og það er ákvæði í 4.
gr. höfundalaganna þar sem tekið
er fram, að óheimilt sé að breyta
verki höfundar eða birta það með
þeim hætti eða í því samhengi, að
skert geti höfundarheiður hans
eða höfundarsérkenni.
Þjóðsöngurinn nýtur þessarar
verndar í dag. í 53. gr. höfunda-
laganna er tekið fram, aö þetta
ákvæði, sem ég tiltók í 4,gr., gildi
um bókmenntaverk og listaverk,
sem ekki eru háð höfundarrétti.
En hvernig á þá að snúast við, ef
þessi réttur er skertur, sem 4. gr.
höfundalaganna gerir ráð fyrir?
Um það höfum við ákvæði í 53. gr.
höfundalaganna, þar sem segir að
mál út af þessum brotum skuli að-
eins höfða eftir kröfu mennta-
mrh., enda telji hann þess þörf
vegna tillits til almennrar menn-
ingarvendar. Mér þykir rétt að
víkja að þessu og draga þá stað-
reynd fram, að þjóðsöngurinn nýt-
ur vissrar verndar samkv. lðgum í
dag.
Þorvaldur Garðar Kristjánsson
Ég má segja, að það sé svipað
umbúið, t.d í höfundalögum á
Norðurlöndum eins og hér er gert.
En það mun vera í hliðstæðum
ákvæðum í lögum á Norðurlönd-
um kveðið sterkara að orði hve-
nær höfða skuli mál í þessu sam-
bandi heldur en hér er gert. Og
þessi ákvæði, sem eru í okkar höf-
undalögum eru frekar um réttar-
farsleg skilyrði heldur en efnis-
ástæður fyrir málshöfðun. En eft-
ir því sem ég veit best er nú litið
nokkuð frjálslega á Norðurlöndum
á meiðingar eða misþyrmingar á
mikilvægum listaverkum á þeirri
forsendu, að þau muni standa slíkt
af sér og það sé ekki nema í und-
antekningartilfellum, sem þurfi
að beita löggjöfinni til verndar.
En með frv. því sem hér er lagt
fram og við ræðum nú, þá er gert
ráð fyrir að veita þjóðsöngnum
meiri vernd heldur en hann nýtur
nú. Ef við eigum að gera það sem
ég tel ékki óeðlilegt að gert sé, þá
er ég samþykkur því að fara þá
leið, sem hér er gert ráð fyrir, að
setja sérlög um þjóðsönginn en
ekki að breyta höfundalögunum.
En ég vil þá víkja nokkrum orð-
um að frv. sjálfu, sem hér liggur
fyrir. í 3. gr. frv. er kveðið á um
það efni, sem er meginatriði þess,
þ.e. að þjóðsöngífin skuli ekki
flytja eða birta í annarri mynd en
í hinni upphaflegu gerð höfunda
hans. Og það er enn fremur tekið
fram, að það á jafnt við um ljóð,
laggerð, hljóðsetningu og hljóðfall
þjóðsöngsins. Það er nokkur
spurning, hvernig á að orða
ákvæði sem þetta og það vakna
spurningar í því sambandi. Og það
er spurning, hvað á að taka stíft
til orða í þessari grein. Þetta virð-
ist hafa almennt gildi og eiga við
bæði hljómplötur og lifandi flutn-
ing. Það er spurning, sem ég vil
vekja athygli á, hvort hér séu of
þröng mörk sett. Það getur verkað
spaugilega, ef það er brot á lögum,
þegar menn í góðri meiningu
syngja þjóðsönginn hver með sínu
nefi og það megi telja að eitthvað
skorti t.d. á hljóðfall eða annað
slíkt í þeim flutningi.
En svo virðist sem það sé séð
fyrir þessu með ákvæðum 5. gr.
því að þar er gert ráð fyrir, að
ráðh., þ.e. forsrh., geti veitt und-
anþágu frá 3. gr. frv. sem ég var að
lýsa, þegar sérstaklega stendur á.
Það rísa líka spurningar í sam-
bandi við þetta ákvæði hversu
raunhæft þetta er og hvernig
framkvæmdin væri nú á þessu
ákvæðl um undanþágur.
Ég vil aðeins vekja athygli á
þessu. Og ég dreg þá ályktun af
þessum hugleiðingum, að það
kunni að vera, að það sé réttara að
hafa ákvæði í 3. gr. eitthvað rýmri
heldur en þar er gert ráð fyrir, en
hins vegar að gera ekki ráð fyrir
neinum undantekningum, þ.e. eng-
ar undanþágur veittar. Ég held að
ef það væri hægt að koma þessu
frv. í það form, ég segi, ef það væri
hægt, þá kynni það að vera bétri
lausn á þessu máli.
Bíða eftir klippingu í blómaskála
ÞÆR breytingar hafa verið gerðar á Hárskeranum, Skúlagötu 54, að settur
hefur verið upp blómaskáli, þar sem viðskiptavinir geta beðið eftir kiippingu.
Þá hafa bílastæði verið lagfærð. Eigandinn, Pétur Melsted, hefur síðastliðið
ár verið í framhaldsnámi erlendis í iðn sinni. Myndin sýnir Pétur í blóma-
skálanum.
Ný unglingabók:
Leyndardómur gistihússins
ÚT ER komin hjá Iðunni
unglingabókin Leyndardóm-
ur gisithússins eftir hol-
lenska höfundinn Anke de
Vries. Álfheiöur Kjartans-
dóttir þýddi.
Efni sögunnar er kynnt á kápu-
baki á þessa leið: „Hvað var það
sem gerðist forðum á herbergi 16 í
gistihúsinu Belledonne? Róbert,
sautján ára piltur, hefur fundið í
fórum látins afa síns minnisbók
frá 1944, skráða af manni að nafni
Róbert Macy. Hver var hann og
hver höfðu orðið örlög hans? Þess-
ar spurningar stríða á hinn unga
Róbert og þess vegna er hann
hingað kominn, í lítið þorp uppi í
frönsku Ölpunum. Fólkið í þorp-
inu tekur honum misjafnlega,
AnkedeVries
sumt vel, en annað af tortryggni
og andúð þegar hann fer að
grennslast fyrir um löngu liðna
atburði. En hvað sem þarna hafði
gerst fyrir rúmum þrjátíu árum
og minnisbókin veitti óljósar
bendingar um, þá er hitt víst að
þeir atburðir hafa orðið örlagarík-
ir ýmsum í þessu friðsæla þorpi."
Höfundur sögunnar, Anke de
Vries, hefur unnið sér orðstír á
seinni árum fyrir barna- og ungl-
ingabækur sínar og hafa bækur
hennar verið þýddar á allmörg
tungumál. Þekktust þeirra er
þessi bók, Leyndardómur gisti-
hússins, sem m.a. var sæmd viður-
kenningu dómnefndar um evr-
ópsku unglingabókaverðlaunin.
Bókin er 132 blaðsíður. Prentrún
prentaði.
ROKK GEGN VIMU
I HASKOLABÍÓ 17. DES
Þeir sem taka þátt í hljómleikunum eru:
Bubbi Morthens og EGO
Kimiwasa-bardagalist:
Haukur og Hörður.
Kynnir:
Þorgeir Ástvaldsson.
Trommur:
Sigurður Karlsson
Gunnlaugur Briem -
Mezzoforte.
Bassi:
Jakob Garðarsson -
Tlbrá.
Gítar:
Tr.yggvi Hubner
Friðryk,
Björn Thoroddscn
H.B.G.
Eðvarð Lárusson - Start.
Hljómborð:
Hjörtur Hauser - H.B.G.
Eyþór Gunnarsson
- Mezzoforte
Eðvarð Lárusson - Start.
kl. 18
og 23
Blásarar:
Sigurður Long, Einar Bragi,
Rúnar Gunnarsson,
Ari Haraldsson, Ágúst
Elíasson,
Þorleikur Jóhannesson,
Konráð Konráðsson.
Söngvarar:
Pálmi Gunnarsson, Ellcn Kristjánsdótt-
ir, Sigurður K. Sigurðsson, Sverrir
Guðjónsson, Björk Guðmundsd.
Kór:
Magnús Þór Sigmundsson, Jóhann
Helgason, Birgir Hrafnsson, Sverrir
Guðjónsson, Björk Guðmundsdóttir.
Allur ágóði rennur til hyggingar sjúkrastöðvar SÁÁ
MiAar fást í öllum hljómplötuverslunum
Karnabæjar. MiAaverA 150.-
STYRKTARFELAG SOGNS