Morgunblaðið - 29.01.1983, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 29. JANÚAR 1983
Úr tónlistarlífinu
eftir: MARGRÉTI HEINREKSDÓTTUR
hug
«g
Tónskáldafélag íslands gerir
sitt þessa vikuna til að létta
okkur drunga skammdcgis og
veóurþyngsla á Þorra og veitir
víst ekki af. Á félagið þakkir
skildar fyrir Myrku músikdag-
ana sína, sem eru orðnir fastur
þáttur í menningarlífi vetrarins.
Eina ósk hefur undirritð fram að
færa — (í síngirni að sjálfsögðu
en segir þó hugur, að fleiri kunni
að vera sama sinnis) — að ís-
lenzkir tónlistarmenn komi sér
saman um að gera yfirlit að
hausti og um áramót yfir fyrir-
hugaða meginviðburði tónlistar-
lífsins, — það gæti létt líflð
vinnuþrælum, sem sækja vilja
hljómleika í frístundum sínum,
stopulum, en þurfa til þess að
skipuleggja tíma sinn sæmilega.
Lokaþáttur Myrku músikdag-
anna að þessu sinni er í höndum
Hamrahlíðarkórsins undir stjórn
Þorgerðar Ingólfsdóttur. Frum-
flytur kórinn annað kvöld nýtt
verk eftir Atla Heimi Sveinsson,
saraið við Ijóðið „Haustmyndir“
eftir Snorra Hjartarson. Það er
skrifað sérstaklega fyrir Hamra-
hlíðarkórinn eins og önnur ís-
lenzk verk á efnisskrá hljóm-
leikanna.
Fyrir skömmu gaf kórinn út
einstaklega fallega hljómplötu
með íslenzkum tónsmíðum, eldri
og yngri, og þar rak ég í það
augu, að hann er orðinn flmm-
tán ára gamall, — enn einn
vitnisburðurinn um, að „tíminn,
— hann er fugl, sem flýgur
hratt“, eins og skáldið sagði.
Þessi hljómplata kórsins er
hrein perla, tónninn tær og flutn-
ingur allur agaður og fágaður, þó
líka léttur og ferskur. A plötu-
umslaginu getur að líta yflrlit yf-
ir nokkur atriði úr sögu kórsins
frá stofnun hans og það, eins og
gæði söngsins, ber með sér, að
vel og dyggilega hefur verið að
störfum hans staðið. Hljóm-
leikahald og tónleikaferðir inn-
an lands og utan, þátttaka í al-
þjóðlegum tónlistarmótum og
kórakeppnum; — á hverju ári í
heilan áratug hefur kórinn lagt í
hvert slíkt stórverkefnið af öðru,
sjálfum sér, stjórnanda sínum
og landi og þjóð til sæmdar.
En hvernig varð Hamrahliðar-
kórinn til? Hvernig bar það til,
að forsjónin fékk Þorgerði Ing-
ólfsdóttur það hlutverk að
gróðursetja í Hamrahlíð þau fræ
og hlynna að þeim gróðri, sem
borið hefur svo ríkulegan ávöxt.
sinn
sál
„Þetta á ég í upphafi vini mín-
um og læriföður, Róbert A.
Ottóssyni, að þakka, eins og
margt annað, segir Þorgerður.
„Tildrögin voru þau, að ein-
hverju sinni, sem ég sat heima
hjá honum, nýkomin frá fram-
haldsnámi í Bandaríkjunum, tók
hann sig til og hringdi til Guð-
mundar Arnlaugssonar, rektors,
og sagði, að hjá sér væri stelpa,
sem hann teldi að gæti kannski
gert eitthvað fyrir skólann. Guð-
mundur rektor reyndist þegar
hafa á því áhuga að stofna
kórkjarna við skólann og um-
hyggja hans fyrir starfi Hamra-
hlíðarkórsins var óskeikul frá
því fyrsta. Strax um næstu jól
söng kórinn fyrir fólk í fyrsta
sinn, það var á sjúkrahúsi og
hafa heimsóknir hans í líknar-
stofnanir síðan verið árvissir
viðburðir.
Tveir kórar undir
nafni Hamrahiíðar
Nýlega urðu þau tímamót í
skipulagssögu Hamrahlíðar-
kórsins, að hann er ekki lengur
einn heldur tveir kórar.
„Til skamms tíma voru það
óskráð lög, að nemendur hættu í
kórnum ekki síðar en haustið
eftir að þeir brautskráðust frá
skólanum, segir Þorgerður, en
veturinn 1981 kom það til, að
kórinn syngi stórt verk með Sin-
fóníuhljómsveitinni, Daphnis og
Chloe eftir Ravel, og til þess
þurftum við að stækka hann úr
sextíu í áttatíu manns. Þar sem
við töldum ekki ráðlegt að gera
það með inntöku ungra,
óreyndra nemenda, var ákveðið
að leita til eldri nemenda, sem
áður höfðu starfað með kórnum.
Síðan tók við Þýzkalandsferðin
og flutningur Mattheusarpassí-
unnar með Pólýfónkórnum og
upp úr þessu var ákveðið, að
tveir kórar skyldu starfa undir
nafni Hamrahlíðar; annar eins-
konar framhaldskór, þar sem
skilyrði fyrir inngöngu er að
hafa starfað i kórnum áður; hinn
eingöngu skipaður nemendum,
sem stunda daglegt nám í skól-
anum, að stórum hluta nýliðum í
kórstarfi. Með þessu verður unnt
að fást við erfiðari verkefni en
áður.
Það hefur verið alveg sérstök
reynsla að kynnast muninum á
þessum tveimur kórum. Báðir
hafa mikla kosti, báðir eru góð
hljóðfæri, en hvor með sínum
hætti, sem ég ger?" mér ekki
fyllilega ljóst fyrr en ég heyrði
báða kórana syngja á skólakynn-
ingu í Hamrahlíð í haust. Ný-
liðakórinn hafði yfir sér þennan
ferska blæ augnabliksins, sem
einkennir fólk á þessum aldri;
fólk, sem er alltaf að verða ást-
fangið og lifir tilveruna ýmist
svo stórkostiega eða skelfilega.
Framhaldskórinn hinsvegar ag-
aðri, reyndari, þroskaðri, örugg-
ari, en hefur kannski ekki lengur
jafn opna sál. Þar eru stúdentar,
sem margir eru komnir í há-
skólanám eða vinnu — og líf
þeirra hefur fengið fastari
skorður."
Slíkar ferðir verða
ekki keyptar
Að baki vönduðum hljómlist-
arflutningi liggur alltaf mikil
vinna, hvort sem í hlut eiga ein-
staklingar eða hópar og það á
vissulega við um kóra eins og
Hamrahlíðarkórinn. Enda þótt
gert sé ráð fyrir tveimur æfing-
um vikulega vilja þær oftast
verða fleiri, að því er Þorgerður
segir, sérstaklega fyrir hljóm-
leika. „í kór verða allir að vinna
saman, það dugir ekki að hver
æfi aðeins fyrir sig heima, — en
einmitt þetta samstarf er svo
mikils virði, bæði fyrir kórinn og
mig sjálfa. í kórstarfi reynir á
ýmsa skapgerðareiginleika svo
sem þolinmæði og umburðar-
lyndi — og hæfileikann til að
stilla hug sinn og sál í sameigin-
legt átak með öðrum. Og það
tekst ekki nema með mikilli
vinnu.
Fólk heldur oft, að hljómleik-
aferðir kórsins erlendis séu bara
grín og gaman. Auðvitað er það
oft, en það er allt annað sem gef-
ur þeim gildi. Ég segi stundum
við krakkana, að ferðir eins og
þær, sem við höfum farið, verði
aldrei keyptar fyrir peninga,
okkur gefist þessi tækifæri
vegna einhvers, sem þau eigi í
sjálfum sér, — sem geri þeim
fært að flytja fólki músík með
þeim hætti, að það finni sig lif-
andi.“
Tíu tónskáld skrifað
fyrir kórinn
Svo lánsöm erum við, íslenzk
þjóð, að eiga margt æskufólk,
sem með góðri leiðsögn getur
flutt mönnum músík, þannig að
þeir merki, hvort lífs séu eða
liðnir, — og það hefur á undan-
förnum árum orðið tónskáldun-
um okkar hvatning.
Á tónleikunum annað kvöld
flytur Hamrahlíðarkórinn lög
sex íslenzkra tónskálda af tíu,
sem samið hafa verk fyrir hann
á undanförnum árum, En það
hafa erlend tónskáld einnig gert,
einkum norræn. Hefur sú hefð
skapazt í starfi kórsins, að frum-
flytja nýtt islenzkt tónverk við
hver skólaslit í Hamrahlíð, —
liklega nokkuð sérstakur þáttur í
sögu skólakórs og þá ekki síður í
íslenzkri tónlistarsögu.
„Sá, sem fyrstur samdi fyrir
okkur — og oft síðar,“ segir Þor-
gerður, „var Þorkell Sigur-
björnsson. Ég hafði skotið því að
honum fyrir skólaslit 1970, að
gaman væri að eiga eitthvað
nýtt að flytja og skömmu seinna
færði hann okkur „Tröllaslag"
(handa hálftröllum í Hamra-
hlíð), við ljóð frá 17. öld. Þorkell
sýndi kórnum, þá kornungum,
mikið traust með því að trúa
honum fyrir þessari tónsmíð
sinni.
Eitt stærsta og kröfuharðasta
verkið, sem fyrir okkur hefur
verið samið, er „Kveðið í bjargi"
eftir Jón Nordal, skrifað 1978, en
það var framlag íslands sem gjöf
til Norræna hússins á tíu ára af-
mæli þess. Árið áður hafði Jón
Ásgeirsson samið fyrir okkur
„Stemmur“, verk í fjórum þátt-
um, sem við frumfluttum í Dan-
mörku. Þá hefur Páll P. Pálsson
samið fyrir okkur lög við þrjár
limrur Þorsteins Valdimarsson-
ar, Haukur Tómasson, ungur og
efnilegur tónlistarmaður, af-
sprengi Hamrahlíðarkórsins,
hefur samið fyrir hann, enn-
fremur Jón Þórarinsson, Gunnar
Reynir Sveinsson, Snorri Sigfús
Birgisson og Ríkarður örn Páls-
son, — og svo Atli Heimir. Við
flytjum nýja verkið hans