Morgunblaðið - 29.01.1983, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 29. JANÚAR 1983
35
Um flugmál Vestfirðinga
í Hólmadrangi, eins og útgerðar-
stjórinn upplýsti okkur um nýver-
ið.
Mismunun
— eftir Halldór
Jónsson,
verkfrœðing
Um flugmál Vestfirdinga
Mörg eru þau að verða afreks-
verkin hans Steingríms á sviði
flugmála landsins. Vegna „ann-
arrar flugmáiastefnu" hans hafa
skrifleg loforð íslenzka ríkisins
um það, að utanlandsflug Islend-
inga skyldi vera á einni hendi,
Flugfélag íslands og Loftleiðir
sameinuðust, verið ómerkt.
Fyrir mér er það umhugsunar-
efni hvers virði loforð persónunn-
ar „íslenzka ríkið" verða eftirleið-
is, svo sem loforð um að greiða
spariskírteinin að fullu skatt-
frjálst, loforð um að virða mann-
réttindi og þess háttar í væntan-
legri stjórnarskrá. Hvaða strákur
sem er á ráðherrastóli virðist geta
breytt því sem hann breyta vill.
Þetta er svo sem í stíl við það sem
við erum farin að leggja í vana
okkar, en það er að fela t.d. hags-
munahópum að framfylgja lögum
eða undanþiggja þá lögum eins og
Sigurður Líndal hefur margbent
á. Enn eitt dæmi hér um er það, að
stjórn Vinnueftirlits ríkisins, sem
er skipuð af slíkum aðilum, er fal-
ið æðsta dómsstig í málefnum
þess og borgaranna hinsvegar og
stofnuninni fengið refsivald.
En Steingrímur er ekki einn á
báti með að hafa sérstæða flug-
mála- og fyrirgreiðslustefnu.
Hann á sálufélaga í öllum flokk-
um, sem sameinast í vitorði með
starfshóp Fjórðungssambands
Vestfjarða um málefni flugs á
Vestfjörðum.
Ernir hf. á ísafirði
Fyrirtæki heitir Ernir hf.
(fleirtala af Örn?). Það hefur að
yfirlýstum tilgangi að stunda
sjúkra-, neyðar- og póstflug á
Vestfjörðum. Áreiðanlega hefur
margt og mikið gott hlotist af
starfsemi félagsins á Vestfjörðum
og flugþjónusta nauðsynleg til
björgunar mannslífum þar sem
annars staðar á landinu.
En þarna hafa skipast veður í
lofti. Félagið tók greinilega kol-
rangar fjárfestingaráætlanir fyrir
fáum árum, sem hafa komið því í
óleysanlegan vanda. I stað þess að
einbeita sér að yfirlýstum tilgangi
félagsins keypti það stóra og fína
flugvél af Cessna Titan-gerð á er-
lendu láni. Erlend skuld félagsins
er nú 481.000 bandaríkjadalir eða
um 9 milljónir króna auk inn-
lendra skulda, sem nema um 5
milljónum króna. Deila má um
verðmæti eigna félagsins eins og
gengur, en ætla má að þær liggi á
bilinu 8—12 milljónir króna. Vext-
ir af erlenda láninu eru 15,35% og
á að greiða það upp á 6 árum frá
og með 1984. Þá verður greiðslu-
byrðin af láninu um 156.000 doll-
arar eða um 3 milljónir króna.
esió
reglulega af
ölmm
fjöldanum!

vextir og afborganir af innlendu
lánunum gætu hæglega orðið ann-
að eins að óbreyttu, samtals 6
milljónir króna.
Rekstur félagsins frá 1.1. 1982
— 1.11. 1982 skilaði því 4,9 millj-
ónum króna í tekjur. Breytilegur
kostnaður einn nam hinsvegar um
5,4 milljónum króna, þ.e.a.s. þá er
ekki farið að huga að skuldunum
eða hvernig eigi að greiða þær.
En til hvers var þessi dýra
flugvél keypt, sem getur aðeins
lent létthlaðin á 7 af 22 lend-
ingarstöðum í Vestfirðingafjórð-
ungi en á 3 af 22 sé hún fullhlaðin,
að því að mér virðist? Árið 1982
lenti þessi flugvél 348 sinnum í
Reykjavík, sem svarar til þess að
hún hafi flogið 6—700 klukku-
stundir milli ísafjarðar og
Reykjavíkur. Þetta er langmestur
hluti heildarflugtíma vélarinnar á
því ári. Hún hefur því ekki verið
að þjóna markmiðum Vestfirðinga
skv. skilgreiningunni. Ernir hf.
hafa því stundað ólöglegt „áætlun-
arleiguflug" milli Isafjarðar og
Reykjavíkur á sérleið Flugleiða hf.
sem allir vita að rekur innan-
landsflug sitt með tapi skv.
ákvörðun Verðlagsstofnunar. Tap
Flugleiða jókst því vegna þessarar
starfsemi Arna hf. Ernir hf. hafa
ennfremur rekið 2 aðrar flugvélar,
Islander-vél, sem flaug 380 tíma
til 1. nóv. og Aztec-vél, sem flaug
360 tíma til sama tíma. Þessar vél-
ar virðast því fljúga það flug, sem
skilgreiningin stefnir að. Þær geta
lent á fleiri stöðum en stóra vélin.
Islander-vélin á þeim öllum með
fullan þunga og Áztecinn á flest-
um. Samt beinast áætlanir fjórð-
ungssambandsins að því að halda
Titan-vélinni, „að ósk eigenda fé-
lagsins" (sic!) en selja Islanderinn,
sem nú stendur óseldur á flugvéla-
sölu erlendis. I áliti Þorsteins
Thorlacius kemur fram að þessi
leið leiðir til áframhaldandi halla-
reksturs þó að til komi „nýtt fjár-
magn“ upp á 150.000 dollara. Áuk
þessa er ekki trúlegt að hægt sé að
selja Titan-vélina á meira en
250.000 dollara vegna offramboðs-
ins á flugvélum.
Flugfélagið Ernir hf. hefur
starfað í ein 14 ár með skikkanleg-
um árangri að manni skilst. Síð-
ustu 2 árin hefur svo snarast al-
gerlega um hjá því, eða jafn-
snemma og það fer fjármagns-
laust út í kaupin á „áætlunarflug-
vélinni" og leggur út í ólöglega
samkeppni við Flugleiðir hf. Fé-
lagið hefði getað og gæti með
endurskipulagningu og endur-
fjármögnun sinnt áðurnefndum
tilgangi sínum með 2 minni vélum,
t.d. 2 Islander, Islander og Aztec
eða þ.h. vélum. Þannig mætti reka
þetta félag á hagkvæman hátt og
Halldór Jónsson verkfr.
„í krafti 5-faIds atkvæð-
isréttar Vestfirðinga um-
fram mig getur Þorvaldur
Garðar vaðið svona fram í
mína skattpeninga. Og af-
sannar um leið þá kenn-
ingu dreifbýlisþingmanna
að atkvæðavægið skipti
engu máli, þeir séu þing-
menn alls landsins. Því ef
svo væri, hvers vegna væri
þeim ekki sama þótt allir
kysu þá jafnt?“
með þjónustu við Vestfirðinga að
leiðarljósi. Svona vélar er hægt að
fá núna fyrir 50—100.000 dollara
stykkið, ef núverandi vélar eru
ekki taldar nógu góðar.
En hvað er ég að skipta mér af
þessu, atkvæðislaus Reyknesing-
urinn? Af hverju mega menn ekki
fá að fara á hausinn ef þeir vilja?
Ástæðan er einföld. Það ber
svolítið á því í þessu þjóðfélagi, að
sumir mega ekki fara á hausinn ef
þeir eru rétt staðsettir á landinu
eða þá í pólitíkinni, sbr. nýliðin
flugmálaævintýri Steingríms. í
fjárlögum 1983 stendur nefnilega í
6. gr. lið 7.15. að ríkisstjórninni sé
heimilt að leggja 2 milljónir króna
óafturkræft í þennan rekstur
Arna hf. í skýrslu starfshóps
Fjórðungssambandsins er ákveðið
að biðja sveitarfélög á Vestjförð-
um um að leggja 150—180 krónur
á íbúa í reksturinn á Titan-vél-
inni, þrátt fyrir að Þorsteinn
Thorlacius telji þetta óráðlegt og
Guðmundur E. Kjartansson hafi
greinilega töluverðar efasemdir,
þegar hann segir að „rekstrar-
áætlun 1983 er mjög veikbyggð að
því leyti, að ef tekjur eru ofmetnar
eða gjöld vanmetin um ca. 10.000
Bandaríkjadollara eða meira,
verður greiðslustaða neikvæð á
nokkrum árum. Geta skal þess að
stærstu óvissuþættirnir í rekstr-
aráætluninni eru tekjurnar og
gjaldaliðirnir, laun og launatengd
gjöld og viðhald. Þessir liðir ráða
mestu um hvort áætlunin stenst
eða ekki.“
En er eitthvað í þessu sem mér
kemur við?
Jú. í fyrra tilfellinu er um að
ræða skattpeninga okkar þéttbýl-
isbúa og okkur er ekki sama
hvernig þeim er ráðstafað. í
seinna tilfellinu kemur fram í
skýrslu starfshópsins, sem fjallað
hefur um málefni félagsins undir
forsæti Þorvaldar Garðars alþing-
ismanns, að fjár heimamanna eigi
að afla með iáni frá Byggðasjóði.
Lán Byggðasjóðs eru nú til 10 ára
mest með 38% vöxtum, óverð-
tryggð með öllu. Það sjá því allir,
að hér er líka verið að taka skattfé
þéttbýlisins og gefa það í þeirri
80—100% verðbólgu, sem ríkis-
stjórn Gunnars Thoroddsen ætlar
að skilja eftir sig.
Leiguflug Sverris Þóroddssonar
í Reykjavík, svo tekið sé dæmi um
hliðstæðan rekstur, rekur 3 flug-
vélar af svipaðri stærð og Titan-
vél Arna hf. Hefur það fengið rík-
isstyrk fyrir sjúkraflug? Hefur
Flugfélag Norðurlands hf. eða
Flugfélag Austurlands hf. fengið
ríkisstyrk? Svarið er nei.
Hvers vegna leitar ekki starfs-
hópurinn til sérfræðinga um
flugrekstur áður en hann gerir
slíkar tillögur um ráðstöfun al-
mannafjár? Sérstaklega þegar
rekstraráætlanir og niðurstöður
hinna viðskiptafróðu manna,
Þorsteins Thorlacius og Guð-
mundar E. Kjartanssonar stang-
ast svona á. Það er alls ekki víst,
að þær flugvélar séu arðbærastar,
sem flugmönnum þykir mest gam-
an að fljúga.
Hér er einfaldlega um að ræða
enn frekari sönnun þess, hversu
hrikalegar afleiðingar atkvæða-
misvægið hefur fyrir allt efna-
hagslíf landsins. I krafti 5-falds
atkvæðisréttar Vestfirðings um-
fram mig getur Þorvaldur Garðar
vaðið svona fram í mína skattpen-
inga. Og afsannar um leið þá
kenningu dreifbýlisþingmanna að
atkvæðavægið skipti engu máli,
þeir séu þingmenn alls landsins.
Því ef svo værk, hversvegna væri
þeim ekki sama þótt allir kysu þá
jafnt? Þetta sýnir að Steingrímur
er langt frá því að vera nokkurt
einsdæmi þó að hann hjálpi kjós-
endum sínum um einn lítinn tog-
ara uppá 130 milljónir, sem á að
sanna að öll útgerð og fiskvinnsla
á Islandi er tóm vitleysa, því af-
linn verði svo verðmætur um borð
Það er staðreynd að hvers kyns
mismunun á sér stað í þjóðfélagi
okkar og fer vaxandi. Þessi mis-
munun er stöðugt réttlætt með
byggðasjónarmiðum þar sem tí-
undaðir eru ókostir þess að búa í
dreifbýlinu. En um leið er vand-
lega þagað yfir kostunum. Hita-
veituleysi á Vestfjörðum kallar á
olíustyrki þangað. Um mikið
styttri leið á fiskimiðin er þagað.
Strætófargjöld eru verulegur
þáttur hjá mörgum íbúa höfuð-
borgarsvæðisins. Það er hins veg-
ar aldrei talið til hlunninda að ge-
ta gengið í vinnuna og farið heim í
mat og kaffi. Né það að geta alið
upp börn fjarri sollinum. Allt er
tínt til að viðhalda stærsta mis-
muninum, misvægi atkvæða eftir
búsetu. Samt er þetta misvægi lík-
lega frumþáttur í öllum óförum
okkar á efnahagssviðinu og for-
senda afreka manna eins og
Steingríms, Þorvaldar Garðars,
Hjörleifs o.s.frv
Nú er enn verið a dreifa huga
manna frá meginvandanum með
því að drekkja okkur í stjórn-
arskrárumræðum, sem hvergi
taka þó á þessu mikilvægasta máli
þegnanna. Þar er ég sammála
Þorvaldi Garðari, að þessar um-
ræður snúist um aukaatriði en
ekki aðalatriði og að „í þeim sé
hrærst í tilveru sveimhugans".
Þessar umræður, og flokksstofnun
Vilmundar, eru nú notaðar bein-
línis til þess að framlengja líf
gjaldþrota ríkisstjórnar Gunnars
Thoroddsen. Ég held að gamla
skráin hefði alveg getað dugað
okkur áfram ef til hefði komið
bann við afturvirkni skattalaga.
Til dæmis komast Bretar prýði-
lega af án þess að hafa skrifaða
stjórnarskrá. Það er nefnilega nóg
að hafa lýðræði. En það er bara
það, sem er eitur í beinum dreif-
býlisþingmannanna.
Ég held að það eigi að leita ann-
arra leiða til þess að leysa flugmál
Vestfirðinga en ríkisframlög í
taprekstri. Ég held að einkafram-
takið leysi það átak best eins og
einkaframtaksmaðurinn Hörður
Guðmundsson sýndi framá fyrir
14 árum.
Vonandi meinar ríkisstjórnin
eitthvað með niðurlagi liðs 7.15.,
en hann hljóðar svo í heild: „Að
veita í samráði við fjárveitingar-
nefnd fjárhagsaðstoð allt að 2,0
milljónum króna til að tryggja
rekstrargrundvöll sjúkra-, neyð-
ar- og póstflutninga á Vestfjörð-
um að undangenginni ýtarlegri at-
hugun.“
Ályktun starfshóps Fjórðungs-
sambands Vestfjarða er ekki fuli-
nægjandi athugun að því að ég
best fæ séð.
19.1. 1983,
SVEFNHERBERGISHUSGÖGN
Vinsælu svefnherberg-
ishúsgögnin eru nú
komin afturí miklu úr-
vali.
Einnig geysigott úrval
af alls konar húsgögn-
um af ýmsum gerðum.
Opiö 10—5
KM-
húsgögn,
Langholtsvegi 111,
sími 37010 — 37144.