Morgunblaðið - 19.02.1983, Side 27

Morgunblaðið - 19.02.1983, Side 27
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 19. FEBRÚAR 1983 27 Þurrkun — eftir dr. Jón úttar Ragnarsson Enda þótt þurrkun sé ein elsta vinnsluaðferð mannkynsins, e.t.v. sú elsta, er hún ein af fáum slíkum sem hafa verið endur- reistar á síðari árum, ef svo má að orði komast. Talið er að þurrkun sé upprunn- in í heitum og þurrum löndum þar sem maðurinn gerði snemma þá uppgötvun að dýraskrokkur skil- inn eftir á víðavangi geymdist ótrúlega vel. Maðurinn vissi ekki þá hvers vegna matur skemmdist. Hann hafði ekki hugmynd um að með því að þurrka fæðuna kemur hann í veg fyrir að örverur geti tímgast vegna vatnsskorts. Þurrkun er talin eldri en sið- menningin sjálf og er þá miðað við að hún hefjist þegar maður- inn tekur upp fasta búsetu (sum- ir telja að siðmenningin sé mun eldri en það). Dæmi um þurrkaðar afurðir eru t.d. rúsínur og gráfíkjur sem voru þekktar þegar á dögum biblíunnar og raunar miklu fyrr, t.d. í Mesopotamíu hinni fornu. En þótt sólþurrkun sé ævaforn aðferð voru þurrkarar ekki smíð- aðir fyrr en á síðari öldum og eig- inlegir vélþurrkarar ekki fyrr en í kjölfar iðnbyltingarinnar á 19. öld. Talið er að í fyrsta skipti sem fæða var vélþurrkuð í stórum stíl til manneldis hafi verið í Ástralíu árið 1890. Eftir það tóku Bandaríkjamenn smám saman forystuna. Þurrkun á íslandi í heitum löndum tekur sól- þurrkun matvæla, t.d. garð- ávaxta u.þ.b. 3—4 daga. Hér á landi er sólþurrkunin miklu hægvirkari aðferð, getur tekið vikur, jafnvel mánuði. í rauninni er það undravert að í jafn votviðrasömu landi hafi sólþurrkun yfirleitt verið fram- kvæmanleg. í reynd var hún ein af okkar mikilvægustu vinnslu- aðferðum. Það var ekki aðeins heyið sem var látið þorna úti við, í sól eða sólarleysi eftir atvikum, heldur var skreiðin ein helsta fæða og úflutningsafurð landsmanna um aldabil. Margir virðast álíta að vélþurrk- ari sé afar flókið tæki, en það er öðru nær. Til þess að búa til þurrk- ara þarf ekki annað en hitara, blásara og þurrt loft. Blásarinn sogar loftið inn í hitarann og blæs því áfram yfir fæðuna. Því betri snerting sem er á milli lofts og fæðu þeim mun örari er þurrkunin. Hér verða aðeins tekin þrjú dæmi um þurrkara. í fiskiðnaði er hverfiþurrkarar (sjá mynd) notaðir við þurrkun á fiskimjöli. Kemur mjölið inn öðrum megin en loftið hinum megin. í mjólkuriðnaði eru úðaþurrk- arar notaðir til að framleiða þurrmjólk og undanrennuduft. Vökvanum er úðað inn í þurrk- arann og þorna droparnir á sek- úndubroti. Ný gerð þurrkara eru frost- þurrkarar en hér er fæðan fyrst fryst og síðan er ísinn látinn gufa upp í frostþurrkaranum. Með þessari aðferð má fá mikil gæði. Framtíð þurrkunar Þurrkun hefur marga kosti fram yfir aðrar vinnsluaðferðir. Með því að fjarlægja vatnið sparast t.d. miklir fjármunir við flutninga á fæðunni á markað. Hitt er þó meira um vert að þurrkaður matur getur enst mán- uðum eða árum saman án þss að hann taki orku eða rúm í kæliskáp eða frystikistu. Er það mikill sparnaður. Vandinn er sá að þurrkun veldur talsverðum útlitspjöllum á mörgum matvælum. Auk þess er oft erfitt að væta þurrkuð matvæli upp eftir vinnsluna. Á seinni árum hefur áhugi á þurrkun aukist á nýjan leik, ekki síst í þróunarlöndum þar sem kostnaður við að koma upp kæli- og frystikerfum er mikill. I’urrkuð matvæli Þau matvæli sem einkum eru þurrkuð eru ýmsir vökvar, t.d. mjólk (þurrmjólk), undanrenna (undanrennuduft) og kaffi (kaffi- FÆDA OG HEILBRIGEM Þessi grein er í sérstök- um greínaflokki sem fjallar um vinnslu mat- væla. Þessi grein er sú þriðja í röðinni. duft). Auk þess er t.d. krydd og te ávallt þurrkuð. Enda þótt þurrkaðar afurðir séu ekki afgerandi liður á mark- aðnum eru þær engu að síður snar þáttur í mataræði okkar, t.d. nær allur mjölmatur, ýmsar pakkavörur og þurrkaðir ávext- ir. Skreiðin er að vísu ekki sá bú- hnykkur sem hún var í eina tíð, en hún er engu að síður ennþá mikilvæg útfluningsvara og harð- og bitafiskur er vinsæll innanlands. Lokaorð Þurrkun verður seint sú und- irstöðugrein sem margir mat- vælafræðingar hafa vonað. Engu að síður er hún mikilvæg vinnsluaðferð og vegur hennar fer heldur vaxandi. Helust kostir hennar eru þeir að hún stöðvar alla örveruvirkni og þar með örveruskemmdir í matvælum. Auk þess verður fæðan margfalt auðveldari í flutningum. Á hinn bóginn er enn langt í land að öll þau vandamál sem þurrkunin skapar í sambandi við bragð og útlit hafi verið leyst. Fara miklar rannsóknir fram á þessum þáttum. Bridge Arnór Ragnarsson Bridgefélag Reykjavíkur Nú er lokið 30 umferðum af 43 í aðaltvímenningskeppni félags- ins og er útlit fyrir hörkubaráttu um efstu sætin. Staða efstu para er nú þessi: Jón Baldursson — Sævar Þorbjörnsson 291 Sigtryggur Sigurðsson — Stefán Guðjohnsen 273 Aðalsteinn Jörgensen — Stefán Pálsson 267 Jón Ásbjörnsson — Símon Símonarson 253 Hjalti Elíasson — Jakob R. Möller 240 Hermann Lárusson — Ólafur Lárusson 234 Esther Jakobsdóttir — Erla Sigurjónsdóttir 226 Guðmundur Arnarson — Þórarinn Sigþórsson 221 Sigurður Sverrisson — Valur Sigurðsson 216 Ásmundur Pálsson — Karl Sigurhjartarson 208 Guðlaugur Jóhannsson — Örn Arnþórsson 200 Næstu 7 umferðir verða spil- aðar nk. miðvikudag í Domus Medica kl. 19.30 stundvíslega. Bridgedeild Skagfirðinga Þriðjudaginn 15. febrúar lauk aðalsveitakeppni deildarinnar. í siðustu umferð spiluðu tvær efstu sveitirnar innbyrðis og lauk þeim leik með sigri sveitar Guðrúnar Hinriksdóttur gegn sveit Lárusar Hermannssonar 19—1. Auk Guðrúnar spiluðu Ármann Lárusson, Bjarni Pét- ursson, Haukur Hannesson, Ragnar Björnsson og Sævin Bjarnason. sveit stig Guðrúnar Hinriksdóttur 129 Lárusar Hermannssonar 117 Tómasar Sigurðssonar 101 Sigmars Jónssonar 96 Baldurs Ásgeirssonar 93 Þá var spiluð stutt tvímenn- ingskeppni með rúbertuformi, efstir urðu: Jón Hermannsson — Ragnar Hansen 16 Sigurður Sigurjónsson — Sveinn Sveinsson 12 Sævin Bjarnason — Ármann Lárusson 11 Næsta þriðjudag mæta félagar í Bridgefélagi Keflavíkur til ár- legrar keppni milli félaganna. Spilað verður í Drangey, Síðu- múla 35 að þessu sinni. Bridgefélag Selfoss og nágrennis Úrslit í einmenningskeppninni (firmakeppninni), sem lauk 27/1 1983. Vilhjálmur Þ. Pálsson — (Þórður Árnason 127 stig) 332 Leif Österby — (109) 302 Gunnar Þórðarson — (Sundhöll Selfoss 77) 300 Kristmann Guðmundsson — Fossnesti 105) 300 Þorvarður Hjaltason — (Stefnir hf. 114) 298 Þórður Sigurðsson — (Vélgrafan sf. 67) 295 Gestur Haraldsson — (Ljósmst. Hauks Gíslas. 93) 288 Friðrik Larsen — (Fossvélar hf. 106) 287 Hrannar Erlingsson — (Suðurgarður hf. 79) 283 Brynjólfur Gestsson — ( Rafveita Selfoss 98) 283 Lokastaðan í GÁB-barómet- ernum: 9.12. 1983. Gunnar — Kristján 194 Vilhjálmur — Sigurður 165 Sævar — Gísli 129 Sigfús — Kristmann 105 Páll — Leifur 76 Þorvarður — Sigurður 69 Larsen — Grímur 67 Einar — Gísli 64 Jónas — Kristján 64 Eygló — Valey 52 Bridgefélag Selfoss Önnur umferð aðalsveita- keppni Bridgefélags Selfoss og nágrennis var spiluð fimmtu- daginn 10. febrúar og urðu úrslit leikja þessi: Sveit Brynjólfs Gestssonar — Suðursveit 9—11 Sveit Þórðar Sigurðssonar — Sigga 20- 2 Sveit Ragnars Óskarssonar — Valeyjar Guðmundsdóttur4—16 Sveit Hrannars Erlingssonar — Páls Árnasonar 10—10 Sveit Sigfúsar Þórðarsonar — Gunnars Þórðarsonar 18— 2 Sveit Jóns B. Stefánssonar — Stefáns Garðarssonar 17— 3 Staða efstu sveita að loknum 2 umferðum: Sveit Þórðar Sigurðssonar 40 Sveit Sigfúsar Þórðarsonar 38 Sveit Páls Árnasonar 30 Suðursveit. 30 Sveit Brynjólfs Gestssonar 24 Sveit Jóns B. Stefánssonar 18 Þriðja umferð keppninnar var spiluð fimmtudaginn 17. febrú- ar. Suðurlandsmótið í sveitakeppni Suðurlandsmótið i sveita- keppni fór fram á Hvolsvelli helgina 11.—13. febrúar sl. með þátttöku 15 sveita. Mótið var mjög jafnt og spennandi allan tímann og það var ekki fyrr en í síðustu umferðinni sem úrslitin réðust. Lokastaða mótsins varð þessi: Sveit Gunnars Þórðarsonar, B.S. 231 (Gunnar Þórðarson, Kristján M. Gunnarsson, Valgarð Blöndal og Auðunn Hermannsson.) Sveit Leifs Österby, B.S. 224 (Leif Österby, Brynjólfur Gestsson, Halldór Magnússon og Haraldur Gestsson.) Sveit Sigfúsar Þórðarsonar, B.S. 214 (Sigfús Þórðarson, Kristmann Guð- mundsson, Kristján Jónsson, Jónas Magnússon, Vilhjálmur Pálsson og Jón Hauksson.) Það urðu því sveitir Gunnars Þórðarsonar og Leifs österby sem unnu rétt til þátttöku á ís- landsmóti. "TELEX FRR Í5LENSKR SJÓNVRRPINU. ÞEIR ERU RÐ BJÖDR OKKUR EITTHVRÐ SEM ÞEIR KRLLR KVÖLDSTUNO i NEÐRI OEILD"

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.