Morgunblaðið - 20.03.1983, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. MARZ 1983
55
Sir Maurice Oldfield, fyrrverandi yflrmaöur leyni-
þjónustu Breta, þykir að mörgu leyti vera fyrirmynd-
in að sögupersónu John le Carré, George Smiley.
Karla er yfirmaöur KGB í sögunum um Smiley. Yuri
Andropov gegndi þvf embætti áóur en hann varó
æósti yfirmaður Sovétríkjanna.
gence) er skipt í MI-6 sem stjórnar
neti njósnara um allan heim á
meöan MI-5 beitir sér fyrir aö gera
njósnara óvinarins óvirka.
MI-6 hefur skipt jarökringlunni í
fjögur svæöi. „Framleiöslusvæöi"
eru þau kölluö. MI-5 hefur skipt
sömu kringlu í sex svæöi en mikil-
vægasta baráttan er viö sovéska
njósnara og njósnara frá löndum
Austur-Evrópu. Reiknaö er meö aö
aö minnsta kosti 120 sovéskir
njósnarar KGB séu starfandi á
Bretlandseyjum. MI-5 hefur á sín-
um snærum „Varömenn", eöa
„Watchers", sem Smiley vill frekar
kalla „Pickets", sem hafa þaö hlut-
verk aö gæta og fylgjast meö þeim
sem eru grunaöir um njósnir. Einn-
ig aö reyna aö afvegaleiöa þá meö
því aö láta „leka“ til þeirra röngum
upplýsingum, sem þjónar aftur
hagsmunum Breta.
Til dæmis varö eitt sinn uppvíst
aö KGB haföi komiö fyrir manni frá
sér hjá bílnúmeraskrá lögreglunn-
ar í Bretlandi. Þaö hafði veriö lagt
fyrir manninn aö finna hvaöa núm-
eraplötur voru meö áritunina:
„Engar upplýsingar má gefa um
ökutæki það sem hefur þetta núm-
er. Ekki einu sinni lögreglunni." Til-
gangur mannsins var náttúrulega
aö finna út hvaöa ökutæki þaö
voru sem voru notuð til aö hafa
eftirlit meö Rússum. Þaö var nyt-
samlegt fyrir njósnaraliöiö aö vita
af þessum KGB-manni.
Hvernig fær maöur starf hjá
njósnaþjónustinni? Flestir njósnar-
ar eru þefaöir uppi í háskólum af
sérstökum mönnum sem leita eftir
nauösynlegum hæfileikum til starf-
ans hjá nemendum. En þaö er líka
hægt aö skrifa í pósthólf 500,
Parliament Street, London SW1,
og kanna viöbrögöin. Sé viökom-
andi talinn hæfur, fær hann þegar
leynilegt persónunúmer, til dæmis
F34PN, og er búinn út meö leyni-
legt símanúmer svo hann geti ætíö
hringt beint í gegnum símaborð
varnarmálaráöuneytisins til tengi-
liöar síns þar. Öll þessi númer hafa
upphafstölurnar (01)-218-.
Sjónvarpsþættirnir um
fólkið hans Smiley’s
segja frá nokkrum sér-
kennilegum mönnum.
Þaö eru „Ljósberinn",
„Fulltrúinn" og „Svenfálfurinn",
sem er dulnefni yfir erkióvin Smil-
ey's, Karla. Einhvernveginn svipaö
gengur þetta fyrir sig í MI-6, njósn-
arar og verkefni hafa dulmál og
njósnararnir eiga sér sitt eigiö
stéttarmál, eins og „Moldvarpa" til
dæmis. Hins vegar er þaö alveg
óhugsandi aö þaö gerist í MI-6 aö
njósnari sem kominn er á eftirtaun
sé kallaöur aftur til starfa eins og
gerist meö Smiley og aö hann geti
fylgst svo vel með leyniþjónustunni
eftir aö hann er kominn á eftirlaun.
Þaö er í mesta lagi aö þeir njósn-
arar sem komnir eru á eftirlaun
heyri einhverjar gróusögur yfir
glasi meö gömlum vinum af deild-
inni í klúbbnum sínum viö Pall
Mall.
Þaö er fylgst meö starfs-
mönnum njósnaþjónustunnar
löngu eftir aö þeir eru komnir á
eftirlaun. Þegar til dæmis Oldfield
lést, ’ var íbúöin hans og sjúkra-
herbergi á spítalanum rannsakaö
af MI-6. Þegar hann var skorinn
upp á spítalanum var skuröstofan
hleruö af ótta viö aö hann segöi
eitthvaö meöan hann var svæföur
en þá á fólk þaö til aö vera heldur
málglatt.
Þaö gerist títt í lífj Smileys aö
hann dettur um lík eöa landa-
mæraveröi, en þaö er nokkuö sem
njósnaheimur Oldfields var hreint
laus viö. Hann leitaöi aldrei í vös-
unum á dauöum manni eöa kíkti
eftir fingraförum. KGB myröir yfir-
leitt liöhlaupa eöa njósnara, sem
leyniþjónustan álítur hættulega
sér. Þaö er stranglega bannaö aö
gera hjá MI-6 og hefur veriö svo
frá 1956. Og frá því í upphafi
sjöunda áratugarins hefur Mi-5 og
MI-6 veriö bannað aö nota kyn-
ferðislega kúgun við ráöningu ný-
liöa til njósna. Oldfield var mjög á
móti öllu ofbeldi en í einu tilfelli
felldi hann dauöadóm yfir manni.
Þaö var þegar Oldfield var
næstæöstur yfirmaður hjá MI-6.
Breskur njósnari var tekinn fastur
af KGB og eftir dularfullum leiöum
náöi þaö eyrum Oldfields aö
njósnarinn væri tilbúinn aö taka
eiturpillu í staö þess aö ganga í
gegnum pyntingar KGB. Oldfield
brá í brún viö þessar fréttir en ör-
yggiö er fyrir öllu í þessum viö-
skiptum. Eftir mjög leynilegum
leiðum var eiturpillunni komiö til
njósnarans, sem gleypti hana og
dó þannig meö fullri rænu.
David Cornwell hefur
skrifaö allar sínar
bækur undir dulnefn-
inu John le Carré.
Ástæöuna fyrir því
segir hann vera þá aö á meöan
hann vann hjá MI-6 hafí þaö verið
nauösynlegt starfans vegna og
hann hélt dulnefninu eftir aö hann
hætti í þjónustunni því honum
fannst þaö hljóma betur en sitt
eigiö nafn.
Cornwell segir: „Sagan í sjón-
varpsþáttunum Smiley’s People er
ekki gripin úr lausu lofti. Þaö byrj-
aöi meö því að ég hitti útlægan
Rússa á Hampstead Heath. Hann
hafði sloppiö frá Petrograd áriö
1917 og gekk nú sinn daglega
labbitúr í hverfinu sem hann bjó í,
200 metra á þremur tímum því
hann haföi mjög aumar lappir og
naut þess líka aö tala viö hvern
þann sem hann hitti á labbi sínu.
Ég tók einn daginn son minn meö
mér til aö sýna honum mann sem
haföi upplifaö rússnesku bylting-
una. Og Rússinn sagöi okkur sína
hlið á byltingunni og hann sagöi
vel frá. Rétt eins og konan hans,
sem var frá Eistlandi, þegar hún
talaöi um lífiö í útlegöinni. Svo ég
setti svolítið af persónum þeirra í
söguna mína, því mér fannst eins
og „Karla“ heföi helst viljaö útrýma
þeim báöum.“
John le Carré vinnur mikiö og
honum finnst eins og hann skrifi
alltof mikiö. 450 síöur minnkar
hann niöur í 120 áöur en hann er
ánægöur meö verkið. Þaö er aö
koma út eftir hann ný bók, The
Little Drummer Girl. Hann segir:
„Ég keyri á svörtu kaffi og einum
stórum vindli um miðjan daginn.
Og ég hef lært aö viröa þessa
svörtu daga þegar mér gengur
ekkert aö skrifa og ég verö ólán-
samur. Reyndar er ég yfirleitt ekki
hamingjusamur. Ég er eins og
Smiley í þeim efnum ..."
að er til heillandi lítil
skáldsaga eftir breska
rithöfundinn og heim-
spekinginn G.K. Chest-
erton (höfund sagn-
anna um fööur Brown), sem heitir
Maöur er nefndur Fimmtudagur.
Hún er um njósnara, sem öryggis-
þjónusta Breta hefur komiö fyrir í
framkvæmdanefnd Evrópudeildar
anarkista. Aöeins sjö manns hafa
traust félaga sinna til aö sitja í
nefndinni. Þykir sjálfsagt aö dul-
nefna þá eftir vikudögunum og
njósnarinn fær nafniö Fimmtudag-
ur. Hann kemst aö því eftir spenn-
andi atburöarás aö Mánudagur,
Þriöjudagur, Miövikudagur, Föstu-
dagur og Laugardagur eru líka
njósnarar frá öryggisþjónustunni.
Sá eini sem erfitt er aö átta sig á er
formaöur nefndarinnar, Sunnu-
dagur. Hann er ööruvísi en hinir
meölimir nefndarinnar, gáfaöri og
voldugri, meira traustvekjandi en
fullur mannkærleika. Kannski er
hann eini anarkistinn af þeim sjö
eöa kannski er hann yfirmaöur ör-
yggisþjónustunnar bresku og hef-
ur sent hina í nefndina.
Mörgum finnst þeir sjá part af
Smiley í persónu Chestertons,
Sunnudegi, og vilja halda þvi fram
aö John le Carré, höfundur
njósnasagnanna um Smiley, hafi
haft Sunnudag í huga þegar hann
skapaöi persónu sína.
(Samantekið og þýtt — ai)
KVEIKJUNA
Heimsþekktar vörur á frábæru veröi.
Kerti frá AUTOLITE — BOSCH — CHAMPION.
Platínur — Kveikjulok, Hamrar, Þéttar og Kveikju-
þræöir frá USA og V.-Þýskalandi.
/ /
EIHN Nnn I OFMIil

Utilifsmenn og björgunarsveitir athugiö
Unimog Benz-torfærubifreiöar fyririiggjandi
nýinnfluttir og mjög vel meö farnir.
Aðeins 4 eftir
af þessum hörkutólum.
Upplýsingar
í síma
Baldursson hf.,
Síðumúla 33,
sími 81711.